11- сынып сабақ жоспары

САБАҚ: Қазақ шешендіктану ғылымы: қалыптасуы мен дамуы

Мектеп: №45 «1Май» жалпы орта мектеп

Күні:

Мұғалімнің есімі: Г.Усманова

СЫНЫП: 11

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ негізделген оқу мақсаты (мақсаттары)

Балалардың өз пікірлерін ортаға салу, ой қорытындысын жасау қабілетін дамыту, өз бетінше жұмыс істеу дағдысын қалыптастыра отырып, шешендік өнер, шешендік сөздер арқылы халқымыздың әдеби бай мұрасын сіңдіру..

Сабақ мақсаттары

Барлық оқушылар: Шешендіктің қалыптасуы туралы толық мәлімет алады

Оқушылардың басым бөлігі: Шешендік өнер мен шешендік сөздің айырмашылығын түсіндіріп бере алады, мәтіннен ажырата алады.

Кейбір оқушылар: Шешендік сөздің түрлерін меңгереді , соған қарай диалог, монолог, полилог құра алады.

Тілдік мақсат

Оқушылар шешен сөйлеуге әрекеттенеді, диалог, монолог құра алады.

Негізгі сөздер мен тіркестер Шешендік сөз , ұлттық өнер,  өнер падишасы 

Сыныптағы диалог/жазылым үшін пайдалы тілдік бірліктер: «көре-көре көсем боларсың, сөйлей-сөйлей шешен боларсың» , көркем сөз, даналық, парасаттылық т.б

Талқылауға арналған тармақтар:

Бес жолдан тұратын қорытындылау тақпағы 
1.Зат есім: Шешен 
2.Сын есім: шешендік сөз 
3.Етістік: Айтысады.Тартысады.Шешіледі. 
4.Сезіну: Шешендік сөз – ұлттық өнер 
5.Синоним: Шешендік сөз--өнер падишасы 

Сіз неліктен ... екенін айта аласыз ба? Барлық заманда тіл байлығы мен шешендік өнердің қатар жүріп келе жатқанының не екендігін айта аласың ба ? Себебі не?

Жазылым бойынша ұсыныстар: Жаттығу жұмыстарын орындау

Алдыңғы оқу

17-18 ғасыр –қазақ шешендік өнерінің ерекше дамыған кезеңі

Жоспар

Жоспарланған уақыт

Жоспарланған жаттығулар (төменде жоспарланған жаттығулармен қатар, ескертпелерді жазыңыз)

Ресурстар

Басталуы

1 Ұйымдастыру кезеңі: амандасу , кезекші есебін тыңдау, оқушылардың назарын сабаққа аудару.

Ортасы

Жаңа сабақ «Миға шабуыл» әдісі Ашық сұрақтар қою.

«ДЖИГСО» әдісі Шешендік сөздер қазақ ауыз әдебиетінің күрделі де көркем бір саласы болып табылады. Қазақтың дәстүрлі шешендік сөздерін: шешендік толғау, шешендік арнау, шешендік дау деп шартты түрде үшке бөлуге болады. Шынайы шешендік қиялдан тумайды, өмірлік оқиғалардан, табиғи құбылыстардан туады, көп жылдық тәжірибе мен сан рет қайталау арқылы сыннан өтіп халық мойындаған қағидаға, даусыз ақиқатқа айналады. Оның үстіне әр дәуірдің әр түрлі сөз шеберлерінің талғамынан, толғауынан өтіп шешендік сөз "тілге жеңіл, жүрекке жеңіл” тиетін сүйкімді үн мен ырғаққа ие болады. Шешендік сөздер үш түрлі болады: кеңесу, билік және салтанатты сөз. Ал құрылысы жағынан кіріспе, баяндау және қорытынды болып бөлімнен тұрады. 
"Өнер алды – қызыл тіл” деп қазақ бекер айтпаған. Қоғам тарихына көзсалсақ, қай халықтың болмасын күрделі қоғамдық, мемлекеттік қайраткерлері, қолбасылары, ғалымдары ойға шебер, тілге шешен болғанын байқаймыз. 
Қазақ халқында белгілі бір мәселені талқылау кезінде шешен адамдардың тапқыр ойымен, шебер тілімен ауызша айтқан мазмұнды, көркем пікірін шешендік сөз дейміз. 
Би-дау-жанжалға билік айтушы. 
Шешен-сөзге шебер,тілге жүйрік адам. 
Шешендік сөздер көркем әдебиеттің жанрлары: ерте-гі, батырлар жырлары, мақал-мөтелдер, жүмбақ, жаңылт-паштар, қара өлең, термелер т.б. ойыңды өрістетіп, тапқ-ырлыққа баулып, үлгі-насихат арқылы тыңдаушының та-ным дүниесін кеңейтіп, биік адамгершілік қасиеттерге үндеп қана қоймайды, олар сонымен қатар, қазақ дала-сында олеуметтік қызмет атқару ерекшелігімен де дара-ланады. Сондықтан да дана халқымыз шешендікті терең меңгерген адамды киелі санап, жүйесін тауып сөйлеген сөзге тоқтаған, шешендікті «шешендік өнер» деген сөз тіркесімен атауы да тегіннен-тегін болмаса керек. 
Шешендік сөз парасатты ойға, үшқыр шешімге, тап-қыр логикаға қүрылады. Шешендік сөз айтылған ойға әрі қисынды, әрі жедел жауап қайтару. Яғни, шешендіктің басты қасиеті - тапқырлық, шапшаңдық. 
Жалпы сөз тапқырлығында шешендердің алатын орны ерекше. 
Шешендік өнердің қайнар көзі 
Төл әдебиетіміз ХУ ғасырдан басталады. Ендеше ақын-жыраулардың толғау, термелері, айтыстары т.б. осы шешендік сөздердің алғаш-қы баспалдақтары. Сондай-ақ, аты аңызға айналған Асан, Жиренше, Абыз, Қарашаш, Әнет баба, Жетес би, Төле би, Қазыбек, Әйтеке т.б. билер мен шешендер туралы өңгіме-лер, насихат өлеңдер де шешендік өнердің алғашқы табалдырығы екендігінде шүбә жоқ. 

Мәтіннен үзінділер

Аяқталуы

Қорытынды : «Веер» әдісі сұрақтар жазады, жауап жазады. Үйге тапсырма: «Шешендік сөз--өнер падишасы» тақырыбында шығарма жазып келу.

А4 парағы

Қосымша ақпарат :

Саралау – Сіз қосымша көмек көрсетуді қалай жоспарлайсыз? Сіз қабілеті жоғары оқушыларға тапсырманы күрделендіруді қалай жоспарлайсыз?

Бағалау – оқушылардың үйренгенін тексеруді қалай жоспарлайсыз?

Пәнаралық байланыс. Қауіпсіздік және еңбекті қорғау ережелері. АКТ-мен байланыс. Құндылықтардағы байланыс

Шешендердің айтқан шешендік сөздерін жаттау

Формативті бағалау

Тарих , әдебиет, өмірмен байланыс.

Рефлексия. Сабақ/оқу мақсаттары шынайы ма? Бүгін оқушылар не білді? Сыныптағы ахуал қандай болды? Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма? Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе? Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

Төмендегі бос ұяшыққа сабақ туралы өз пікіріңізді жазыңыз. Сол ұяшықтағы Сіздің сабағыңыздың тақырыбына сәйкес келетін сұрақтаға жауап беріңіз.