Ма?саты: Адам бойында?ы сабырлылы? пен т?зімділік ?асиеттер туралы т?сініктерін ке?ейте т?су, ?стамдылы?ты? адам ?міріндегі алар орны мен ма?ызына ой ж?гірту.
Ой ?оз?ау с?ті: Ы. Алтынсаринны? «Асыл ш?п» ??гімесі: «Злиха мен Б?тима деген екі ?ыз т?белеріне бір-бір ж?шік жеміс к?теріп келе жатады. Злиха ахлап-ухлеп, шаршап, ал Б?тима к?ліп, ?зілдесіп келеді. - Сен неге м?з болып, ?уанып келесі?, т?бе?дегі ж?шікті? ауырлы?ы менікінен кем емес, ?зі? де менен кшті емессі?? - дейді.Сонда Б?тима: - Мен ж?шік ішіне ауырды же?лдететін бір ш?п салдым, - дейді. - Ол ш?бі?ні? атын айтшы, мен де ауырымды же?ілдетейін, - дейді Злиха. - Ол ш?п сені? ?олы?а т?спей ме деп ?ор?амын, оны аты.» С?ра?: Ауырлы?ты білдіртпейтін ш?п ?алай аталатын еді? - Сабыр.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«Сабырлы? - асыл ?асиет»
Батыс Қазақстан облысы Бөрлі ауданы Ақсай қаласы жалпы білім беретін №4 орта мектебі
Тарих пәнінің мұғалімі: Нугманова Светлана Аянбергеновна
Тәрбие сағатының тақырыбы: Сабырлылық – асыл қасиет.
Мақсаты: Адам бойындағы сабырлылық пен төзімділік қасиеттер туралы түсініктерін кеңейте түсу, ұстамдылықтың адам өміріндегі алар орны мен маңызына ой жүгірту.
Міндеттері: Оқушыларды сабырлы, байыпты болуға тәрбиелеу, өзіне – өзі сын көзбен қарап, өз бойларында сабырлылық қасиетті шыңдай түсуге жетелеу.
Әдіс – тәсілдер: проблемалық әдіс, болжау кестесі
Ой қозғау сәті: Ы. Алтынсаринның «Асыл шөп» әңгімесі: «Злиха мен Бәтима деген екі қыз төбелеріне бір-бір жәшік жеміс көтеріп келе жатады. Злиха ахлап-ухлеп, шаршап, ал Бәтима күліп, әзілдесіп келеді. - Сен неге мәз болып, қуанып келесің, төбеңдегі жәшіктің ауырлығы менікінен кем емес, өзің де менен кшті емессің? - дейді.Сонда Бәтима: - Мен жәшік ішіне ауырды жеңлдететін бір шөп салдым, - дейді. - Ол шөбіңнің атын айтшы, мен де ауырымды жеңілдетейін, - дейді Злиха. - Ол шөп сенің қолыңа түспей ме деп қорқамын, оны аты ....» Сұрақ: Ауырлықты білдіртпейтін шөп қалай аталатын еді? - Сабыр. Мағынаны тану бөлімі: Сабырлылық қасиет - адамның мінез – құлқына тән байыптылық пен ұстамдылық. Адамның денесінде бастың орны қандай болса, адамды хайуандық сипаттардан, адамды бік тұғырға көтеретін аыл қасиеті – сабыр болып табылады. Адам да хайуандар тәрізді ішіп – жейді, көбейеді, өседі, өледі. Бірақ сабыр адамды хайуаннан ажыратады. Тіпті, Алла Тағаланың көп есімдерінің бірі - Құранда ас – Сабур (сабыр) деп аталады. Тағдырдың адамға дайындаған сынағы әрқилы. Өмірдің қызығымен қоса қайғысы да қатар жүреді. Қасиетті кітабымыз Құранда: «Әрине, сендерді қауіп – қатер, аштық және дүние – мүліктен, адамдарыңнан кеміту арқылы сынаймыз. Мұхаммед (с.а.с) оларға айт: - Осындай жағдайда сабырлық етушілердісүіншіле, - деп бұйырған» Бақара сүресі, 155 аят. Сабырлылық қасиетті танытатын хикаяттардан мысалдар келтіру: а ) «Бір бала медреседе атақты ғалымдардан діәріс алып жүреді. Алайда, зейін қойып, талпынғанымен, ешнәрсе үйрене алмайды. Соның салдарынан сабаққа деген ынтасы да төмендейді. Бірақ қолдан келер қайран жоқ, соңында «Одан да ауылға барып, қара жұмыс істейін» деген шешімге келеді. Медресені тастап, ауылына бет алады. Ыстықта ұзақ жүріп, қатты шаршайды. Бір уақытта қарсы алдынан үңгірді көреді. Шаршағандық пен күннің аптап ыстығы өтіп, ішіне кіруге бел буады. Бір бұрышқа қисая кетеді. Бір мезет үңірдің төбесінен тамшылап тұрған суға көзі түседі. Тамшы тамып тұрған тасты байқағанда, оның тесілгенін көреді. Су тасты қалайша тескен? – деп таңғалып, көкейіне мынадай ой түйеді» Сұрақ:Тасты тескен тамшыға қарап, бала өзіне қандай ғибрат алды деп ойлайсыңдар? Болуы мүмкін жауаптың мазмұны: «Су жылдар бойы үзбей тамшылау арқылы қара тастың өзін тесіпті, демек, егер мен де сабырлық пен табандылық танытсам, сабақ үлгерімім дұрысталар. Басым мына қара тастан қатты емес шығар» деген ойға келеді. Кейін сол бала ислам әлеміне танымал ғұлама атанады.
ә ) «Қыстың қақаған суығында бір үйде отын бітіп қалады. Әкесі ауладан ағаш шауып әкеледі. Көктемде кесіп тастаған томардың түбінен жас өскіндердің шыққанын көреді. Сонда әкесі таңғалысын жасыра алмай: - Мен қыста теректің қурап, өліп қалғанына сенімді едім. Өйткені, аязда ағаштың бұтақтары сықырлап – сынып, жерге түсіп жатқан болатын. Сөйтсем, әлі де болса, жаны болған екен ғой! – деп, әкесі баласына бұрылып: - Бұл саған да сабақ болсын. Бұдан мынадай өмірлік ғибрат ал!» дейді. Сұрақ: Әкесі баласына қандай ақыл айтты деп ойлайсыңдар? Бұл оқиғадан қандай сабақ алуға болады? Қазақ халқы ежелден, сабыр – иманның жартысы деп, сабырлылық қасиетті дінімізбен, сенімімізбен байланыстыра қараған. Әсіресе Пайғамбарымыз (с.а.с) бен ислам дініне қызмет еткен адамдардың өмір жолына қарайтын болсақ, сабырлықты танытатын оқиғалар көптеп кездеседі. Соның бірнешеуіне тоқталып кетейік. б ) «Хазреті Ибрахимнің әйелінің мінезі аса дөрекі, әдепсіз болған көрінеді. Ол кісіден: – Әйеліңіздің мінезі өте жаман, сізге көп азап көрсетеді. Неге ажырасып кетпейсіз? – деп сұрапты. Сонда ғалым: – Оның мінез құлқы жаман болса, менікі жақсы. Ажырассам, ол бейшараға ешкім үйленбейді. Оның зұлымдығына шыдасам, сауабым артады, – деп жауап береді. в ) Бірде талма ауруымен ауыратын әйел адам Пайғамбарға (с.а.с) келіп: –– Менің талма ауруым бар. Алла Тағалаға дұға жасаңызшы, мен сырқатымнан жазылғым келеді, – дегенде Алла елшісі (с.а.с): –– Жарайды, Жаратушыға дұға жасайын, бірақ қаласаң, осы ауруыңа сабыр етіп жүрсең, жаннаттық боласың, – дейді. Сонда әлгі әйел сабыр етуді таңдайды. г ) Кезінде атақты төрт сахабаның бірі Омар халифқа бір кісі келіп: «Ей, Омар! Сен бізге дүние – мүліктен молырақ бермейсің, әділдікпен үкім жасамайсың» деп дүрсе қоя береді. Сол сәт Омардың ашуланғаны соншалықты, әлгі адамды ұрып жіберуге оқтала бергенде, қасындағы Құранды жатқа білушілердің біреуі: – Уа, мұсылмандардың әміршісі! Құранда: «Кешірімділікті ұстан, жақсылыққы шақыр және надандардан бет бұр» деген аят бар емес пе? Бұл адам сол надандардан, – дейді. Сол мезетте халиф алқымына тығылған ашуын ақылға жеңдіріп, өзін – өзі тыя қояды. д ) Пайғамбарымыз (с.а.с) баласы жерленген бейіт басында шашын жұлып, бетін тырнап, тағдырын қарғап – сілеп отырған бір әйелді көреді. Қасына жақындап, бұлайша зарлап жоқтаудың дұрыс еместігін айтпақ болғанда, әлгі әйел долданып, «Менің қандай қайғы – қасірет шегіп отырғанымды сен түсінбейсің, мененаулақ жүр» – деп маңына жолатпайды. Артынан әйел ол кісінің Пайғамбарымыз (с.а.с) екенін білгенде, өзін қоярға жер таппай, Алла Елшісінің (с.а.с) үйіне жетіп келіп, есік қақпаған күйі ішке баса көктеп кіріп барып, –оқыс қылығы үшін кешірім сұрайды. Сонда Пайғамбарымыз (с.а.с): «Сабыр – соққының алғаш тиген сәтінде» деп, әлгі әйелге ескерту жасайды. Мәселеден ой түю үшін төмендегідей сауалдар қойылады: – Сабырлы бола білу адам бойындағы қандай жағымсыз қасиеттер мен әдеттердің алдын алады екен? Жауап: Адамның мінезіндегі қатыгездік, кекшілдік, өшпенділік, жалқаулық, әлсіздік пен тәкаппарлық, ашушаңдық тағы басқа теріс әдеттерді ауыздықтайды екен. - Сабырлылық қасиет адам бойындағы қандай ізгі қасиеттерді тәрбиелейді деп ойлайсыңдар? Жауап: Адам бойындағы қарапайымдылық пен парасаттылық, ізеттілік, ұстамдылық, еңбекқорлық, жауапкершілік тәрізді ізгі қырларының ашылуына жәрдемдеседі. Рефлексия сәті: - «Сабыр - соққының алғаш тиген сәтінде» деген ғибратты қалай түсіндіңдер? - Сабырлылыққа қатысты қандай мақал – мәтел білесіңдер? Сабыр түбі - сары алтын. Жаман адамның ашуы – басы жерге тигенше, Жақсы адамның ашуы – шәйі орамал кепкенше. Сабырлы адам сақтанып сөйлер, Сабырсыз адам мақтанып сөйлер. Сабын кірді ашады, Сабырсыз сырды ашады. Қырқына шыдаған қырық біріне де шыдайды. Қара таста тамыр жоқ, ұшқалақта сабыр жоқ. Жазмыштан озмыш жоқ. Бір жылға қоян терісі де шыдайды. Тәрбие сағатының соңын М.Мақатаевтың сабырлыққа шақыратын «Шыда, жаным» деген өлеңімен түйіндеуге болады. Шыда, шыда, Шыдай түс, шыда тағы! Шыдамдыны мына өмір ұнатады. Үміттің құлан иек құла таңы Әйтеуір бір атады, бір атады. Өкінбе, өкпелеме Бүгініңе Өмір, өмір! Болмайды түңілуге. Мәңгі сені жазбаған сүрінуге, Қайта тұрып қақың бар жүгіруге. Түсінемін жаныңның ауырғанын, Шыдадың ғой, шыдай түс дамылдағын, Иогтардың тәсілін қабылдағын, Басқасына бас ұрып табынбағын. Шыда, шыда Шыдай түс, тағы шыда, Тау құлатқан тасқынның ағысына Кір жуытпай кіршіксіз намысыңа, Қарысуға болады, алысуға...
