??гімені м??алім бейне таспада айтып береді. Ма?танша? жолбарыс Ертегі
Ертеде бір жолбарыс болыпты. Ол ?р?ашан: «Мен к?штімін, еште?еден ?оры?паймын» , - деп ма?танады екен. Ол бір к?ні кетіп бара жатып, г?лге ?онып сайрап отыр?ан б?лб?лды к?реді.
Кет ?азір, мені? ба?ымнан! – дейді жолбарыс ?а?арланып.
Біраз сайрасам ?айтеді? – депті б?лб?д жалынып. Жолбарыс:
Мен са?ан сайра?анды к?рсетейін! – деп ?мтыла бергенде, б?лб?л пыр етіп ?ша ж?неліпті. Сол мезетте жолбарысты? ?олына г?лді? тікені кіріп кетеді. Ол зар ?а?ып, басын тау?а да, тас?а да ?рыпты. Бір – екі к?ннен кейін ?олы ісіп кетеді. Жанын ?ойар?а жер таба алмай, к?зіні? жасын к?л ?ылып жылап отырады.
Оны к?рген ?ар?а:
Жолбарыс а?а, неге ?апаланып отырсы?? – деп с?райды.
?олыма тікен кіріп кетті. Суыра алмадым. Ой, жаным – ай ! – деп жолбарыс безілдеді. ?ар?аны? жаны ашып:
Ж?рі?із мен сізді досымны? ?йіне алып барайын. Тікені?ізді инесімен оп – о?ай суырып тастайды, - деп оны жайраны? ?йіне бастап келеді. Жайра?а бол?ан о?и?аны айтады.
Мені? инелерім тікен ш??ылау ?шін емес, жауымнан ?ор?ану ?шін керек. Ж?рі?іздерші, мен сіздерді бір танысымны? ?йіне алып барайын. Ол тікен т?рма?, етіне бойла?ан найзаны да алып береді, - деп аюды? ?йіне алып барады. Аю м?н - жай?а ?аны??ан со?:
Е м?ндай майда н?рсе мені? тісіме де, ?олыма да ілікпейді. Енді не істесек екен? Айтпа?шы, тікен де а?аш ?ой, солай емес пе? Ендеше, мен сіздерді сондай іспен ш??ылданатын танысыма алып барайын.
Аю екі ?она?ын піл палуанны? ?йіне бастап барыпты. Бол?ан о?и?аны айтып беріпті.
Жолбарыс батыр, ?олы?а ?ада кіріп кетсе, суырып –а? тастар едім. Тікенді алу ?шін аса ептілік керек, - депті піл.
Піл бастап, барлы?ы тістері пыша?тай ?олтырауын?а келеді. О?ан м?н – жайды т?сіндіреді.
?олтырауын:
Мені? тісіме тікен ілікпейді. Анау ба?та б?лб?л бар. Ол - ?те мейірімді ??с. Барып ?тін, оп – о?ай алып тастайды, - депті. Б?рі жиналып б?лб?лды? ?йіне барыпты. Ол жолбарыс?а л?м – мим демей, т?мсы?ымен тікенді алып тастапты.
Жолбарыс ?зіні? ?ткендегі ?рескел ісіне ?атты ?ялып, б?лб?лдан кешірім с?райды. Бірге келген достарыны? б?ріне ризалы?ын білдіреді. Олармен бірге ойын - сауы? жасады. Б?лб?л болса, ?з ж?рдеміне риза болып, ?за? уа?ыт ??й?ылжыта сайрап ?н салды.
Ойын –жатты?у
«К?нні? к?зін б?лттан арылту»
М??алім балаларды? пікірін білу ?шін с?ра?тар ?ояды.
Жолбарыс пен б?лб?лды? ?рекеттері туралы не айтар еді?дер?
Жолбарыс б?лб?лдан не ?шін кешірім с?рады?
Сендерде де осындай жа?дайлар болды ма? Естері?е т?сіріп айтып бері?дер.
Адамдар абайсызда бірін – бірі ренжітіп ал?анда кешірім с?рап татуласады. Ал татулы? – адамдар, сыныптастар, достар арасында?ы ?арым – ?атынаста?ы е? бір жа?сы ?асиет. ?йткені татулы? бар жерде сыйласты?, махаббат, ба?ыт, жа?сы ?мір бар. Сол ?шін белгілі ?аза? жазушысы М.?уезов: «?ыл ?тпестей татулы?ты бір ашу?а сатпайы?» деп айт?ан болатын.
Жа?даяттарды талдау
?али т?німен са?алар?а ?ор?асын ??йды. Ертесіне ол ойын ?стінде Досанны? асы?тарын ?тып алды. Досан ?али?а ренжіп, кетіп ?алды.
- Сендер ?алиды? орнында болса?дар не істер еді?дер?
Жанар мектептен б?гін к??ілсіз оралды. Ол ??рбысы М?дина мен т???ыш рет ренжісіп ?алды. ?зіліс кезі болатын. Е? жа?ын досы М?дина Жанарды? айнасын с?рады. Досыны? к??ілін ?имай Жанар айнасын берген еді. М?дина айна?а ?арады да, шыр айналып билей бастады. Жанар:
Абайла, айна сынып ?алмасын. Оны анам сыйлап еді. Ол мен ?шін е? ?ымбат сыйлы?, - деді. С?йткенше бол?ан жо?, айна жерге т?сіп кетіп, сынды да ?алды. Жанарды? к?зі жасаурап кетті.
Ой, не болды сонша, айна деген арзан емес па?- деді М?дина.
Жанар не дерін білмей, т?рып ?алды.
??гімені? ?алай ая?тал?анын ?алар еді?дер?
М?дина мен Жанарды? досты?ы ?алай жал?асуы м?мкін?
Сендер м?ндай жа?дайда не істер еді?дер?
Балаларды? жауаптарын м??алім толы?тырады.
Адамдар арасында болатын т?сініспеушіліктен туында?ан ренішті а?ыл?а же?діріп, кешірім с?рап, ?зара тіл табысып, жарасты??а жетуді келісім дейді.
- Д?птердегі ж?рекшені? ішінде «Мен кешірім с?рай білемін...» айдарымен берілген б?л жолдар?а ?з ойлары?ды жазы?дар.
?орытындылау
М??алім саба?ты ?орытындылайды:
- Адамдар арасында келіспеушілік бол?ан кезде реніш, ?кініш, ренжіту, ?рескелдік бай?алады. ?депті адам татулы?ты жо?алтпау ?шін кін?лі жа?дайда алдымен кешірім с?рай білу керек. Шынайы дос кешіре біледі, досты?ты, досты ?адірлейді.
Ойын – жатты?у
Та?та?а б?лттарды? суреті ілінеді. О?ушылар?а т?рлі т?сті ?а?аздан жасал?ан г?л к?лтелері таратылып беріледі. Олар досыны? к??ілін к?теру ?шін б?лтты алып орнына г?лді? к?лтесіне оны? к??ілін к?теретіндей жазыл?ан с?зді іледі.
М??алімні? балаларды 3 – 4 топ?а б?луіне болады. ?р топ к?лтелерден бір т?сті г?л ??райды. Сонда 3 – 4 г?л жасалынады. ?р топты? балалары жаз?ан с?здерін дауыстап о?уына болады. Б?лттар алынып тасталады.
Ж?ректен ж?рекке
М??алім балалармен бірге шатты? ше?берін ??рып д??гелене т?рады.
А. Ораза?ынны? «Татуласу» ?ле?ін б?рі бірге ?осылып о?иды.
Татуласу А.Ораза?ын
?кел, досым, ?олы?ды,
Татулас?ан орынды.
?кпелесіп не керек,
К?рсет, ?ане соны?ды.
Ба??а бірге кірейік,
?ол ?стасып ж?рейік.
Татулы?ты? белгісі,
Кел ?осылып к?лейік.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Көрнекі құралдар: оқулық, түрлі түсті қағаздан жасалған гүл күлтелері,
қағаздан жасалған бұлт, үнтаспа, жүрекше т.б.
Шаттық шеңбері
Балалармен бірге шаттық шеңберін құрып . Бәрі бірге мына өлең жолдарын қайталайды:
Түсінісу
Л.Тілеуова
Бір үйдегі екі адам Сыры неде екі жайттың?
Ұғыспайды бір – бірін. Білсең айтшы, қарағым,
Кірсе, шықса, барлық істе Жауап тапсаң сұрағыма
Келіспеуі тым қиын. Бәрекелді жарадың!
Екінші үйде адамдар көп, Сәл ойланып тұрды бала
Тату - тәтті тұрады. Жауап берді ойланып
Бір – бірімен тайталаспай, «Сыры мұның – түсінісу» -
Қас - қабақпен ұғады. Деп жауабын берді анық.
Мәтінмен жұмыс
Мұғалім сабақ тақырыбымен таныстырып, оның мәнін түсіндіру мақсатында әңгімелеу ұйымдастырады.
Әңгімені мұғалім бейне таспада айтып береді.
Мақтаншақ жолбарыс
Ертегі
Ертеде бір жолбарыс болыпты. Ол әрқашан: «Мен күштімін, ештеңеден қорықпаймын» , - деп мақтанады екен. Ол бір күні кетіп бара жатып, гүлге қонып сайрап отырған бұлбұлды көреді.
Кет қазір, менің бағымнан! – дейді жолбарыс қаһарланып.
Біраз сайрасам қайтеді? – депті бұлбұд жалынып. Жолбарыс:
Мен саған сайрағанды көрсетейін! – деп ұмтыла бергенде, бұлбұл пыр етіп ұша жөнеліпті. Сол мезетте жолбарыстың қолына гүлдің тікені кіріп кетеді. Ол зар қағып, басын тауға да, тасқа да ұрыпты. Бір – екі күннен кейін қолы ісіп кетеді. Жанын қойарға жер таба алмай, көзінің жасын көл қылып жылап отырады.
Оны көрген қарға:
Жолбарыс аға, неге қапаланып отырсың? – деп сұрайды.
Қолыма тікен кіріп кетті. Суыра алмадым. Ой, жаным – ай ! – деп жолбарыс безілдеді. Қарғаның жаны ашып:
Жүріңіз мен сізді досымның үйіне алып барайын. Тікеніңізді инесімен оп – оңай суырып тастайды, - деп оны жайраның үйіне бастап келеді. Жайраға болған оқиғаны айтады.
Менің инелерім тікен шұқылау үшін емес, жауымнан қорғану үшін керек. Жүріңіздерші, мен сіздерді бір танысымның үйіне алып барайын. Ол тікен тұрмақ, етіне бойлаған найзаны да алып береді, - деп аюдың үйіне алып барады. Аю мән - жайға қаныққан соң:
Е мұндай майда нәрсе менің тісіме де, қолыма да ілікпейді. Енді не істесек екен? Айтпақшы, тікен де ағаш қой, солай емес пе? Ендеше, мен сіздерді сондай іспен шұғылданатын танысыма алып барайын.
Аю екі қонағын піл палуанның үйіне бастап барыпты. Болған оқиғаны айтып беріпті.
Жолбарыс батыр, қолыңа қада кіріп кетсе, суырып –ақ тастар едім. Тікенді алу үшін аса ептілік керек, - депті піл.
Піл бастап, барлығы тістері пышақтай қолтырауынға келеді. Оған мән – жайды түсіндіреді.
Қолтырауын:
Менің тісіме тікен ілікпейді. Анау бақта бұлбұл бар. Ол - өте мейірімді құс. Барып өтін, оп – оңай алып тастайды, - депті. Бәрі жиналып бұлбұлдың үйіне барыпты. Ол жолбарысқа ләм – мим демей, тұмсығымен тікенді алып тастапты.
Жолбарыс өзінің өткендегі өрескел ісіне қатты ұялып, бұлбұлдан кешірім сұрайды. Бірге келген достарының бәріне ризалығын білдіреді. Олармен бірге ойын - сауық жасады. Бұлбұл болса, өз жәрдеміне риза болып, ұзақ уақыт құйқылжыта сайрап ән салды.
Ойын –жаттығу
«Күннің көзін бұлттан арылту»
Мұғалім балалардың пікірін білу үшін сұрақтар қояды.
Жолбарыс пен бұлбұлдың әрекеттері туралы не айтар едіңдер?
Жолбарыс бұлбұлдан не үшін кешірім сұрады?
Сендерде де осындай жағдайлар болды ма? Естеріңе түсіріп айтып беріңдер.
Дәйексөз
Балалардың жауаптарын мұғалім дәйексөзбен түйіндейді.
Адамдар абайсызда бірін – бірі ренжітіп алғанда кешірім сұрап татуласады. Ал татулық – адамдар, сыныптастар, достар арасындағы қарым – қатынастағы ең бір жақсы қасиет. Өйткені татулық бар жерде сыйластық, махаббат, бақыт, жақсы өмір бар. Сол үшін белгілі қазақ жазушысы М.Әуезов: «Қыл өтпестей татулықты бір ашуға сатпайық» деп айтқан болатын.
Жағдаяттарды талдау
Қали түнімен сақаларға қорғасын құйды. Ертесіне ол ойын үстінде Досанның асықтарын ұтып алды. Досан Қалиға ренжіп, кетіп қалды.
- Сендер Қалидың орнында болсаңдар не істер едіңдер?
Жанар мектептен бүгін көңілсіз оралды. Ол құрбысы Мәдина мен тұңғыш рет ренжісіп қалды. Үзіліс кезі болатын. Ең жақын досы Мәдина Жанардың айнасын сұрады. Досының көңілін қимай Жанар айнасын берген еді. Мәдина айнаға қарады да, шыр айналып билей бастады. Жанар:
Абайла, айна сынып қалмасын. Оны анам сыйлап еді. Ол мен үшін ең қымбат сыйлық, - деді. Сөйткенше болған жоқ, айна жерге түсіп кетіп, сынды да қалды. Жанардың көзі жасаурап кетті.
Ой, не болды сонша, айна деген арзан емес па?- деді Мәдина.
Жанар не дерін білмей, тұрып қалды.
Әңгіменің қалай аяқталғанын қалар едіңдер?
Мәдина мен Жанардың достығы қалай жалғасуы мүмкін?
Сендер мұндай жағдайда не істер едіңдер?
Балалардың жауаптарын мұғалім толықтырады.
Адамдар арасында болатын түсініспеушіліктен туындаған ренішті ақылға жеңдіріп, кешірім сұрап, өзара тіл табысып, жарастыққа жетуді келісім дейді.
«Басқа адамның кемшілігін, қателігін кешіру және өз қатесін түсініп, мойындап кешірім сұрау адам бойындағы жақсы қасиет ».
Тапсырма
Сабақта оқушылардың білімдерін шыңдау үшін мынадай тапсырма беріледі:
«Сыныптастарыңмен келісімге келіп, кешіре білген кездеріңді естеріңе түсіріп айтыңдар».
Дәптермен жұмыс
Оқушылардың сабақтан түйген ойлары тапсырма арқылы бекітіле түседі.
- Дәптердегі жүрекшенің ішінде «Мен кешірім сұрай білемін...» айдарымен берілген бұл жолдарға өз ойларыңды жазыңдар.
Қорытындылау
Мұғалім сабақты қорытындылайды:
- Адамдар арасында келіспеушілік болған кезде реніш, өкініш, ренжіту, өрескелдік байқалады. Әдепті адам татулықты жоғалтпау үшін кінәлі жағдайда алдымен кешірім сұрай білу керек. Шынайы дос кешіре біледі, достықты, досты қадірлейді.
Ойын – жаттығу
Тақтаға бұлттардың суреті ілінеді. Оқушыларға түрлі түсті қағаздан жасалған гүл күлтелері таратылып беріледі. Олар досының көңілін көтеру үшін бұлтты алып орнына гүлдің күлтесіне оның көңілін көтеретіндей жазылған сөзді іледі.
Мұғалімнің балаларды 3 – 4 топқа бөлуіне болады. Әр топ күлтелерден бір түсті гүл құрайды. Сонда 3 – 4 гүл жасалынады. Әр топтың балалары жазған сөздерін дауыстап оқуына болады. Бұлттар алынып тасталады.
Жүректен жүрекке
Мұғалім балалармен бірге шаттық шеңберін құрып дөңгелене тұрады.
А. Оразақынның «Татуласу» өлеңін бәрі бірге қосылып оқиды.
