Асыл с?з

Асыл с?з

А?т?бе облысы

Шал?ар ауданы

Сарысай негізгі мектебі

?аза? тілі мен ?дебиеті п?ні м??алімі

К?мшат ?бдір?ызы

Та?ырыбы: Асыл с?з (сайыс)

Ма?саты: о?ушыларды? ой- ?рісін ке?ейту, білімін жетілдіру, с?здік ?орларын молайту, ж?йелі с?йлеуге, ойын тияна?ты жеткізе білуге баулу, хал?ымызды? ?дебиетіне, м?дениетіне, ?неріне, ?лтты? ??ндылы?тарына деген с?йіспеншілігін арттыру, оны ?астерлеуге т?рбиелеу.

Т?рі: топты? сайыс.

Барысы:

1-ж?ргізуші:

Тілім мені? ?айыршы емес ?а??ыбас,

Тілім т?лпар - ?у?ан желге шалдырмас.

Кенже ?лдай ?лкен ?йге м?рагер,

Жер иесі - мені? тілім м??гі жас.

2- ж?ргізуші:

?уезов, Абайды ?ткен д?ріс тілі,

Тіл ?ат?ан То?тар, Тал?ат ?арыш тілі.

?анша за? ?абылдаймыз, жетер енді,

Естілсін мемлекеттік ?р істе ?ні!

1-ж?ргізуші:

-??рметті ?дебиетші, ?нерді, тілді с?йетін ?ауым, аяулы ?стаздар мен арда?ты о?ушылар! ?аза?станда?ы Тілдер мерекесіне орай ?йымдастырылып отыр?ан «Асыл с?з» зияткерлік сайысымыз?а ?ош келді?іздер!

2-ж?ргізуші:

-Н?рс?лтан Назарбаев айт?андай: -«Дау?а салса алмастай ?и?ан, сезімге салса- ?ырандай ?ал?ы?ан, ой?а салса- ?ор?асындай бал?ы?ан Ана тілінен арты? ?аза? ?шін б?л д?ниеде ?ымбат не бар екен?!

1-ж?ргізуші:

Б?л жанды тіл-мені? азат тілім,

Жадымда талай сам?ар ?анат тілім.

Бірлік, досты?, татулы? ж?регі боп

Жасай бер, Ана тілім- ?аза? тілім!

2-ж?ргізуші:

-Б?гінгі сайыс?а ?атысушыларды ?арсы алайы?.

«Жігер» ж?не «Б?йтерек» тобы

1-ж?ргізуші:

Ту?ан тілді? ?асиетін арда?тайы?,

Сабырмен ойымызды салма?тайы?.

«Ырыс алды-ынтыма?» деген с?з бар,

Сайысты к?рі?іздер, біз бастайы?!

2-ж?ргізуші:

-Жанын сап, хал?ын с?йіп, ба??ан тілім,

Жалы?пай ??пиялар аш?ан тілім!

Жа?анны? т?рт б?рышы т?гел танып,

Жат ж?рттан да достарын тап?ан тілім!

Б?гінгі ойынымызды ба?алап отыратын т?решілерді сайлап алса?.

( Аты-ж?німен таныстырылады)

1-ж?ргізуші:

-Б?гінгі «Асыл ?з» зияткерлік сайысы т?рт б?лімнен т?рады. 1-б?лім «Мен ?аза?пын», 2-б?лім «Даналы? с?зден д?н ізде», 3-б?лім «?ла?атты ??ымдар», 4-б?лім «Асыл ?азына».

2-ж?ргізуші:

Тілі ?лсе болмайды, тірі халы?,

Бірі ?ліп т?ра алмас, бірі ?алып.

Бас?а емес, ?з Ана тілі?де тек

Тіршілігін білдірер ?лы халы?,-дей отырып б?гінгі сайысымызды? «Мен ?аза?пын» б?лімі бойынша екі топ?а 11 с?ра?тан 22 с?ра? ?ойылады.На?ты ?рі тез жауап беру ?ажет.

1-ж?ргізуші: «Жігер» тобына арнал?ан с?ра?тар.

Дауыссыз дыбыс буын ??рай ала ма? (жо?)
Зат есім дегеніміз не? Затты?, ??былысты?, ??ымны? атын білдіріп кім?не? деген с?ра?тар?а жауап беретін с?здерзат есім деп аталады.
Шо?анны? шын аты кім? (М??амед?анафия)
Табу деген не? (Айту?а тиым салын?ан с?здер)
“?ылым таппай ма?танба ” ?ле?іні? авторы кім? (Абай)
?арасазда д?ниеге келген а?ын кім? (М??а?али)
Морфология терминге жата ма? (Ия)
?ос с?з дегеніміз не? ( С?здерді? ?осарланып я ?айталанып айтылуынан жасал?ан с?здер)
?осымша дегеніміз не? (Т?бір с?зге жал?анатын ж?рна? ж?не жал?ау)
“Тамырына балта шабу” тіркесіні? ма?ынасы ?андай? ( ??ртып жіберу, жою)

“Аяз би”ертегісіндегі Жаманны? ?алы?ды?ыны? аты? (Ме?ді)

2-ж?ргізуші: «Б?йтерек» тобына арнал?ан с?ра?тар.

Т?бір с?з дегеніміз не? (Ары ?арай б?лшектеуге келмейтін, толы? ма?ынасы бар, с?зді? т?пкі б?лігі)
Сан есім дегеніміз не? (Санны? ретін, м?лшерін білдіріп, ?анша, неше, нешеу т?різді с?ра?тар?а жауап беретін с?з табы.)
Абайды? немере а?ын інісі. (Ш?к?рім ??дайберді?лы)
?лтты? аспап. (Домбыра)
“Тамаша” с?зіні? синонимі. ( Керемет)
Киіз ?йді? т?бесін ?алай атайды? (Ша?ыра?)
Тілдегі с?здерді? жиынты?ы. ( Лексика)
Д?рекі с?здерді тіл білімінде ?алай атайды? (Дисфемизм)
Фонетика нені зерттейді? (Дыбыс пен ?ріпті)
К?рделі с?здерді? ?андай т?рлері бар? (?ос с?з, біріккен с?з, ?ыс?ар?ан с?з, тіркесті с?з)
С?зге жа?а ма?ына беретін ?осымша ?алай аталады? (ж?рна?)

Тілім мені?!

?лы Абайдай, М?хтардай пірім мені?!

Т?тасты?ым – рухани жан азы?ым,

Ол б?лінсе – мені? де б?лінгенім,-деп а?ын а?аларымыз жырлап ?ткендей тілге ?атысты айтыл?ан ?лт зиялыларыны? ?анатты с?здерін, а?ындарды? ?ле?ін жал?астыру.

ІІ б?лім «Даналы? с?зден д?н ізде» б?лімі бойынша:

1-тапсырманы? жауабы:

Ал екінші ба?ытым тілім мені?,

Тас ж?ректі тіліммен тілімдедім.

Ол бар болса, мен бармын ?ор болмаймын,

?ымбаттыра? алтыннан нар?ы? сені?. (М. Ма?атаев)

2-тапсырманы? жауабы:

Ту?ан тілім – тірлігімні? ай?а?ы,

Тілім барда айтылар сыр ойда?ы.

?ссе тілім мен де бірге ?семін,

?шсе тілім мен де бірге ?семін. ( ?.Т?жібаев)

2-ж?ргізуші:

Екі ойынны? ба?асын берсе?іздер.

1-ж?ргізуші:

?ала?андай ?июлап ?й тастарын,

Балталап б?за алмайсы? ?й?астарын.

Тілі?ні? білгі? келсе ??діретін,

Ж?рты?ны? о?ы ?ле?ін, жыр-дастанын,-демекші ойынымызды? ?шінші б?лімі «?ла?атты ??ымдар » б?ліміне де келіп жеттік. Та?та?а назар аударайы?.?р топ?а ?ш с?ра?тан ?ойылады.

?ш б?йтерек – С?кен, Ілияс, Бейімбет.

?ш ?уат – а?ыл, ж?рек, тіл.

Жеті ата – ?ке, бала, немере, ш?бере, ш?пшек, немене, туажат.

Бес арыс –

Жеті к?н – д?йсенбі, сейсенбі, с?рсенбі,бейсенбі, ж?ма, сенбі, жексенбі.

?ш арсыз – ?й?ы, к?лкі, тама?.

2-ж?ргізуші:

-?з тілін жетік біліп, ?йренсе кім,

Е? жа?ын ?рпа?ы сол Жиреншені?

Замандас, сергіт ойды, заман туды,

?олы?а тіл та?дыры тиген сені?!

Со??ы т?ртінші «Асыл ?азына» б?лімінде ?яшы?тарды та?дай отырып, с?ра?тар?а жауап береді.

Салт-д?ст?р - 10

«Сы?су »дегеніміз не? ?затылып бара жат?ан ?ызды? ту?ан елімен, жерімен ?оштасуы.

Салт-д?ст?р- 20.

«Тасатты?» дегенді ?алай т?сінесіз?

??р?а?шылы? бол?анда ??дайдан жа?быр тілеп сада?а берген. М?ны тасатты? дейді.

Салт-д?ст?р 30.

«Ат-тергеу» дегенді ?алай т?сінесіз?

Халы? д?ст?рінде адам?а ??рмет к?рсетуді? жолдары к?п.?лт д?ст?рі бойынша келін атасыны?, ?айын іні, ?айын сі?лісіні? атын атамай, ?зінше лайы?ты ат ?ой?ан.

Ауыз ?дебиеті – 10.

Г?лбаршын ?ай жырды? кейіпкері? ( Алпамыс батыр)жыры

Ауыз ?дебиеті – 20.

«Ер Т?стік» ертегісіндегі Т?стікті? ?кесі кім ж?не неше ?лы бол?ан.

?кесіні? аты Ерназар, Т?стіктен бас?а сегіз ?лы бол?ан.

Ауыз ?дебиеті -30.

«Аяз би» ертегісіндегі ханды ата ж?не ол у?зірлерін не ?келуге ж?мсады.

Ханны? аты Мадан хан. Ол у?зірлерін адамны? жаманын, ??сты? жаманын, ш?пті? жаманын тауып ?келуге ж?мсады.

Полиглот – 10

?нер алды-?ызыл- (тіл – язык – lanquaqe)

Полиглот – 20.

Тіл.жарады,.жармаса бас жарады.( тас – камень – stoun)

Полиглот – 30

Тая? еттен ?теді,.с?йектен ?теді. ( с?з – слово - word)

Т?рлі- т?рлі – 10

?Р Туыны? авторы (Ш. Ниязбеков)

Т?рлі-т?рлі -20.

?аза? хал?ыны? тарихында т???ыш к?сіп?ой балуан ( ?ажым??ан М??айтпасов)

Т?рлі-т?рлі – 30

?Р тілі туралы за?ы т?уелсіздігін ал?аннан кейін ?ай жылы ?абылданды?(1997 ж 11 шілде )

?діл?азылар ал?асы ?пай санын есептеп, же?імпаз топты аны?таса.

1-ж?ргізуші:

Тілім мені? – тірегім, дінім мені?,

Тілсіз ?андай болады к?нім мені?!

?з хал?ына жетеді ?з м?нінде

?з тілімде о?ылса жырым мені?

2-ж?ргізуші:

Тілін білген абылай, Абайым да,

??дірет берген Ана тіл талай ?л?а.

?асиетті тілімні? ар?асында

Ерікті ел боп алыс?а ?арайын да,

Ана тілім, к?мбірле сарайымда!.

Осымен «Асыл с?з» зияткерлік ойыны ая?талды. Келесі кездескенше аман – сау болы?ыздар!

Показать полностью

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Асыл с?з»

Ақтөбе облысы

Шалқар ауданы

Сарысай негізгі мектебі

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Кәмшат Әбдірқызы

Тақырыбы: Асыл сөз (сайыс)

Мақсаты: оқушылардың ой- өрісін кеңейту, білімін жетілдіру, сөздік қорларын молайту, жүйелі сөйлеуге, ойын тиянақты жеткізе білуге баулу, халқымыздың әдебиетіне, мәдениетіне, өнеріне, ұлттық құндылықтарына деген сүйіспеншілігін арттыру, оны қастерлеуге тәрбиелеу.

Түрі: топтық сайыс.

Барысы:

1-жүргізуші:

Тілім менің қайыршы емес қаңғыбас,

Тілім тұлпар - қуған желге шалдырмас.

Кенже ұлдай үлкен үйге мұрагер,

Жер иесі - менің тілім мәңгі жас.

2- жүргізуші:

Әуезов, Абайды өткен дәріс тілі,

Тіл қатқан Тоқтар, Талғат ғарыш тілі.

Қанша заң қабылдаймыз, жетер енді,

Естілсін мемлекеттік әр істе үні!

1-жүргізуші:

-Құрметті әдебиетші, өнерді, тілді сүйетін қауым, аяулы ұстаздар мен ардақты оқушылар! Қазақстандағы Тілдер мерекесіне орай ұйымдастырылып отырған «Асыл сөз» зияткерлік сайысымызға қош келдіңіздер!

2-жүргізуші:

-Нұрсұлтан Назарбаев айтқандай: -«Дауға салса алмастай қиған, сезімге салса- қырандай қалқыған, ойға салса- қорғасындай балқыған Ана тілінен артық қазақ үшін бұл дүниеде қымбат не бар екен?!

1-жүргізуші:

Бұл жанды тіл-менің азат тілім,

Жадымда талай самғар қанат тілім.

Бірлік, достық, татулық жүрегі боп

Жасай бер, Ана тілім- Қазақ тілім!

2-жүргізуші:

-Бүгінгі сайысқа қатысушыларды қарсы алайық.

«Жігер» және «Бәйтерек» тобы

1-жүргізуші:

Туған тілдің қасиетін ардақтайық,

Сабырмен ойымызды салмақтайық.

«Ырыс алды-ынтымақ» деген сөз бар,

Сайысты көріңіздер, біз бастайық!

2-жүргізуші:

-Жанын сап, халқын сүйіп, баққан тілім,

Жалықпай құпиялар ашқан тілім!

Жаһанның төрт бұрышы түгел танып,

Жат жұрттан да достарын тапқан тілім!

Бүгінгі ойынымызды бағалап отыратын төрешілерді сайлап алсақ.

( Аты-жөнімен таныстырылады)

1-жүргізуші:

-Бүгінгі «Асыл өз» зияткерлік сайысы төрт бөлімнен тұрады. 1-бөлім «Мен қазақпын», 2-бөлім «Даналық сөзден дән ізде», 3-бөлім «Ұлағатты ұғымдар», 4-бөлім «Асыл қазына».

2-жүргізуші:

Тілі өлсе болмайды, тірі халық,

Бірі өліп тұра алмас, бірі қалып.

Басқа емес, өз Ана тіліңде тек

Тіршілігін білдірер ұлы халық,-дей отырып бүгінгі сайысымыздың «Мен қазақпын» бөлімі бойынша екі топқа 11 сұрақтан 22 сұрақ қойылады.Нақты әрі тез жауап беру қажет.

1-жүргізуші: «Жігер» тобына арналған сұрақтар.

Дауыссыз дыбыс буын құрай ала ма? (жоқ)
Зат есім дегеніміз не? Заттың, құбылыстың, ұғымның атын білдіріп кім?не? деген сұрақтарға жауап беретін сөздерзат есім деп аталады.
Шоқанның шын аты кім? (Мұқамедқанафия)
Табу деген не? (Айтуға тиым салынған сөздер)
“Ғылым таппай мақтанба ” өлеңінің авторы кім? (Абай)
Қарасазда дүниеге келген ақын кім? (Мұқағали)
Морфология терминге жата ма? (Ия)
Қос сөз дегеніміз не? ( Сөздердің қосарланып я қайталанып айтылуынан жасалған сөздер)
Қосымша дегеніміз не? (Түбір сөзге жалғанатын жұрнақ және жалғау)
“Тамырына балта шабу” тіркесінің мағынасы қандай? ( Құртып жіберу, жою)
“Аяз би”ертегісіндегі Жаманның қалыңдығының аты? (Меңді)

2-жүргізуші: «Бәйтерек» тобына арналған сұрақтар.

Түбір сөз дегеніміз не? (Ары қарай бөлшектеуге келмейтін, толық мағынасы бар, сөздің түпкі бөлігі)
Сан есім дегеніміз не? (Санның ретін, мөлшерін білдіріп, қанша, неше, нешеу тәрізді сұрақтарға жауап беретін сөз табы.)
Абайдың немере ақын інісі. (Шәкәрім Құдайбердіұлы)
Ұлттық аспап. (Домбыра)
“Тамаша” сөзінің синонимі. ( Керемет)
Киіз үйдің төбесін қалай атайды? (Шаңырақ)
Тілдегі сөздердің жиынтығы. ( Лексика)
Дөрекі сөздерді тіл білімінде қалай атайды? (Дисфемизм)
Фонетика нені зерттейді? (Дыбыс пен әріпті)
Күрделі сөздердің қандай түрлері бар? (қос сөз, біріккен сөз, қысқарған сөз, тіркесті сөз)
Сөзге жаңа мағына беретін қосымша қалай аталады? (жұрнақ)

1-жүргізуші:

Тілім менің!

Ұлы Абайдай, Мұхтардай пірім менің!

Тұтастығым – рухани жан азығым,

Ол бүлінсе – менің де бүлінгенім,-деп ақын ағаларымыз жырлап өткендей тілге қатысты айтылған ұлт зиялыларының қанатты сөздерін, ақындардың өлеңін жалғастыру.

ІІ бөлім «Даналық сөзден дән ізде» бөлімі бойынша:

1-тапсырманың жауабы:

Ал екінші бақытым тілім менің,

Тас жүректі тіліммен тілімдедім.

Ол бар болса, мен бармын қор болмаймын,

Қымбаттырақ алтыннан нарқың сенің. (М. Мақатаев)

2-тапсырманың жауабы:

Туған тілім – тірлігімнің айғағы,

Тілім барда айтылар сыр ойдағы.

Өссе тілім мен де бірге өсемін,

Өшсе тілім мен де бірге өсемін. ( Ә.Тәжібаев)

2-жүргізуші:

Екі ойынның бағасын берсеңіздер.

1-жүргізуші:

Қалағандай қиюлап үй тастарын,

Балталап бұза алмайсың ұйқастарын.

Тіліңнің білгің келсе құдіретін,

Жұртыңның оқы өлеңін, жыр-дастанын,-демекші ойынымыздың үшінші бөлімі «Ұлағатты ұғымдар » бөліміне де келіп жеттік. Тақтаға назар аударайық.Әр топқа үш сұрақтан қойылады.

Үш бәйтерек – Сәкен, Ілияс, Бейімбет.

Үш қуат – ақыл, жүрек, тіл.

Жеті ата – әке, бала, немере, шөбере, шөпшек, немене, туажат.

Бес арыс –

Жеті күн – дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі,бейсенбі, жүма, сенбі, жексенбі.

Үш арсыз – ұйқы, күлкі, тамақ.

2-жүргізуші:

-Өз тілін жетік біліп, үйренсе кім,

Ең жақын ұрпағы сол Жиреншенің

Замандас, сергіт ойды, заман туды,

Қолыңа тіл тағдыры тиген сенің!

Соңғы төртінші «Асыл қазына» бөлімінде ұяшықтарды таңдай отырып, сұрақтарға жауап береді.

Салт-дәстүр - 10

«Сыңсу »дегеніміз не? Ұзатылып бара жатқан қыздың туған елімен, жерімен қоштасуы.

Салт-дәстүр- 20.

«Тасаттық» дегенді қалай түсінесіз?

Құрғақшылық болғанда құдайдан жаңбыр тілеп садақа берген. Мұны тасаттық дейді.

Салт-дәстүр 30.

«Ат-тергеу» дегенді қалай түсінесіз?

Халық дәстүрінде адамға құрмет көрсетудің жолдары көп.Ұлт дәстүрі бойынша келін атасының, қайын іні, қайын сіңлісінің атын атамай, өзінше лайықты ат қойған.

Ауыз әдебиеті – 10.

Гүлбаршын қай жырдың кейіпкері? ( Алпамыс батыр)жыры

Ауыз әдебиеті – 20.

«Ер Төстік» ертегісіндегі Төстіктің әкесі кім және неше ұлы болған.

Әкесінің аты Ерназар, Төстіктен басқа сегіз ұлы болған.

Ауыз әдебиеті -30.

«Аяз би» ертегісіндегі ханды ата және ол уәзірлерін не әкелуге жұмсады.

Ханның аты Мадан хан. Ол уәзірлерін адамның жаманын, құстың жаманын, шөптің жаманын тауып әкелуге жұмсады.

Полиглот – 10

Өнер алды-қызыл- (тіл – язык – lanquaqe)

Полиглот – 20.

Тіл ...жарады,...жармаса бас жарады.( тас – камень – stoun)