Та?ырыбы: За?ды білу - заман талабы.
Ма?саты:
1. О?ушыларда адам ???ы?тары мен бостанды?тары жайлы баптардан т?сінік ?алыптастыру, ???ы?ты? білімдерін толы?тыру;
2. Адамгершілік ізгі ?асиеттер мен ар-ождан бостанды?ына, адалды? пен мейірімділікке баулу ар?ылы ???ы?ты? т?рбие беру;
3. О?ушыларды? саяси саналылы?ы мен таным белсенділігін арттыру, за?дарды талдай отырып, ?з беттерімен салыстыра білуге, ?мірде ?олдана білуге баулу;
Т?рі: сыныпаралы? топты? сайыс.
К?рнекіліктері: ?. Р-ны? р?міздеріні? суреттері, Елбасы портреті, ?. Р-ны? Конституциясы, т. б. за? жина?тары, б?ктемелер, за? туралы ?анатты с?здер;
?анатты с?здер:
«Т?ртіпке бас иген ??л болмайды, т?ртіпсіз ел болмайды»
(Б. Момыш?лы)
«Балам бол, бас?а бол – б?рі?е за? біреу-а?»
«Тура биде ту?ан жо?, ту?анды биде иман жо?»
(Ж. Баласа??н)
Ж?ргізуші: ??рметті ?стаздар ж?не о?ушылар!
Мемлекетімізді? Ата За?ыны? 1-бабында «?аза?стан Республикасы ???ы?ты? ж?не ?леуметтік мемлекет, оны? е? ?ымбат ?азынасы – адам ж?не адамны? ?мірі, ???ы?тары мен бостанды?тары» деген ?астерлі с?здерді кіргізген.
Б?гіндері ???ы?ты? мемлекет ??рамыз деген заманда ?рбір адамны? ?з ???ы?тарын жете біліп, жалпы за? білімі саласынан ма?л?мат ал?аны д?рыс. За?ды аттамай, тура жолмен ж?ріп, еліне адал ?ызмет еткен азамат ?ана м?ратына жетеді. Сонды?тан, за?ды білу – заман талабы.
І. Сайысымызды? ал?аш?ы б?лімі «Визиткалы? карточка» деп аталады, я?ни ?р топ атын, топ ?станымын, топ эмблемасымен таныстырып ?теді. Уа?ыт -3 минут. Жо?ар?ы ?пай 10-?пай. Топтар?а с?ттілік тілейміз.
ІІ. «Тікелей с?ра?тар» - ?р топ?а за?, ???ы? та?ырыптарына ?атысты 10 с?ра? ?ойылады. ?рбір д?рыс жауап 1 ?паймен есептеледі.
І топ с?ра?тары.
1. «Конституция» с?зіні? аудармасы ?алай? (Латынны? «constitutio»-??рылым, ?кілім)
2. ?аза?стан Республикасында?ы мемлекеттік билікті? бірден –бір бастауы. (халы?)
3. Республика за?дары ?ай кезде к?шіне енеді? (Президент ?ол ?ой?аннан кейін)
4. Егемендік ал?аннан кейін ?. Р –да Конституция ?анша рет ?абылданды? (2 рет, 1993, 1995 ж)
5. Республикада?ы жо?ар?ы за? шы?арушы орган (Парламент)
6. ?. Р. азаматтары е?бек етуге міндетті ме? (Міндетті емес)
7. «?асым ханны? ?ас?а жолы» ?анша тараудан т?рады? (5 тараудан)
8. ?. Р ?зін ?андай мемлекет ретінде орны?тырады? (демократиялы?, зайырлы, ???ы?ты?, ?леуметтік)
9. ?аза?стан Республикасында ?абылдан?ан ?андай за?дарды білесі?дер?
10. ?. Р –ны? т?уелсіздігі туралы за? ?ашан ?абылданды? (1991 жыл, 16 желто?сан)
ІІ топ с?ра?тары:
1. «???ы?» дегеніміз не? (мемлекет тарапынан за?дастырыл?ан ж?не ?ор?алатын, жалпы?а бірдей міндетті нормалар ж?йесі)
2. ?.Р-ны? Конституциясы ?анша б?лімнен ж?не ?анша баптан т?рады? (9 б?лім, 98 баптан)
3. ?.Р-да билікті иемденіп кетуге кімні? ???ы бар? (ешкімні? ???ы?ы жо?)
4. ?.Р-да ресми т?рде ?олданылатын тіл (орыс тілі)
5. ?.Р-да «Баланы? ???ы?тары туралы» За? ?ай жылы к?шіне
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«За?ды білу - заман талабы. »
Восточный жалпы орта білім беретін мектебі
топтық сайыс
9-11 сыныптар
Өткізген: Сутибаев Е.К.
Восточный
Тақырыбы: Заңды білу - заман талабы. Мақсаты: 1. Оқушыларда адам құқықтары мен бостандықтары жайлы баптардан түсінік қалыптастыру, құқықтық білімдерін толықтыру; 2. Адамгершілік ізгі қасиеттер мен ар-ождан бостандығына, адалдық пен мейірімділікке баулу арқылы құқықтық тәрбие беру; 3. Оқушылардың саяси саналылығы мен таным белсенділігін арттыру, заңдарды талдай отырып, өз беттерімен салыстыра білуге, өмірде қолдана білуге баулу;
Түрі: сыныпаралық топтық сайыс.
Көрнекіліктері: Қ. Р-ның рәміздерінің суреттері, Елбасы портреті, Қ. Р-ның Конституциясы, т. б. заң жинақтары, бүктемелер, заң туралы қанатты сөздер;
Қатысушы сыныптар: 9-11 сыныптар
Сайыс жоспары: 1. Визиткалық карточка ( топ аты, өмірлік ұстанымы, топ эмблемасымен таныстыру) 2. «Тікелей сұрақ» әр топқа 10 сұрақтан. 3. «Тапқырлық» қате мәтін. 4. «Жағдаяттық сұрақтар» 6. Пікірсайыс 7. «Мұны әрбір оқушы білуге тиіс» 8. «Болашақ» жобасын қорғау.
Қанатты сөздер: «Тәртіпке бас иген құл болмайды, тәртіпсіз ел болмайды» (Б. Момышұлы) «Балам бол, басқа бол – бәріңе заң біреу-ақ» «Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ» (Ж. Баласағұн)
Сайыс барысы:
1. Ұйымдастыру - екі топқа бөлінген оқушылар жеке-жеке отырғызылады, сайыс мақсатымен таныстырылады.
Ітоп «Заңгерлер» 11 А ІІ топ «Ақиқат» 9А
Жүргізуші: Құрметті ұстаздар және оқушылар! Мемлекетіміздің Ата Заңының 1-бабында «Қазақстан Республикасы құқықтық және әлеуметтік мемлекет, оның ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтары» деген қастерлі сөздерді кіргізген. Бүгіндері құқықтық мемлекет құрамыз деген заманда әрбір адамның өз құқықтарын жете біліп, жалпы заң білімі саласынан мағлұмат алғаны дұрыс. Заңды аттамай, тура жолмен жүріп, еліне адал қызмет еткен азамат қана мұратына жетеді. Сондықтан, заңды білу – заман талабы.
І. Сайысымыздың алғашқы бөлімі «Визиткалық карточка» деп аталады, яғни әр топ атын, топ ұстанымын, топ эмблемасымен таныстырып өтеді. Уақыт -3 минут. Жоғарғы ұпай 10-ұпай. Топтарға сәттілік тілейміз. ІІ. «Тікелей сұрақтар» - әр топқа заң, құқық тақырыптарына қатысты 10 сұрақ қойылады. Әрбір дұрыс жауап 1 ұпаймен есептеледі.
І топ сұрақтары. 1. «Конституция» сөзінің аудармасы қалай? (Латынның «constitutio»-құрылым, өкілім) 2. Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік биліктің бірден –бір бастауы. (халық) 3. Республика заңдары қай кезде күшіне енеді? (Президент қол қойғаннан кейін) 4. Егемендік алғаннан кейін Қ. Р –да Конституция қанша рет қабылданды? (2 рет, 1993, 1995 ж) 5. Республикадағы жоғарғы заң шығарушы орган (Парламент) 6. Қ. Р. азаматтары еңбек етуге міндетті ме? (Міндетті емес) 7. «Қасым ханның қасқа жолы» қанша тараудан тұрады? (5 тараудан) 8. Қ. Р өзін қандай мемлекет ретінде орнықтырады? (демократиялық, зайырлы, құқықтық, әлеуметтік) 9. Қазақстан Республикасында қабылданған қандай заңдарды білесіңдер? 10. Қ. Р –ның тәуелсіздігі туралы заң қашан қабылданды? (1991 жыл, 16 желтоқсан)
ІІ топ сұрақтары: 1. «Құқық» дегеніміз не? (мемлекет тарапынан заңдастырылған және қорғалатын, жалпыға бірдей міндетті нормалар жүйесі) 2. Қ.Р-ның Конституциясы қанша бөлімнен және қанша баптан тұрады? (9 бөлім, 98 баптан) 3. Қ.Р-да билікті иемденіп кетуге кімнің құқы бар? (ешкімнің құқығы жоқ) 4. Қ.Р-да ресми түрде қолданылатын тіл (орыс тілі) 5. Қ.Р-да «Баланың құқықтары туралы» Заң қай жылы күшіне енді? (2002 ж, 8 тамыз) 6. Қ.Р-ның теңгесі қашан қолданысқа енгізілді? (1993 ж 12 қараша) 7. Қ.Р әкімшілік құрылымы жағынан қандай мемлекет? (унитарлы мемлекет) 8. Қ.Р қазіргі Конституциясы қай елдің Конституциясына ұқсас? (Францияның) 9. «Жеті жарғыда» бір құнның мөлшері қанша? (мың қой) 10. Дүние жүзіндегі тұңғыш Конституция қай елде пайда болды? (АҚШ-та 1787 жылы)
ІІІ. Заңға бағыну –тәртіп, ал тәртіп бар жерде тәрбие, тиянақтылық және тағы басқа адамға тән қасиеттер бар екені сол қасиеттер қоғамның тұрақтылығы мен гүлденуінің негізі екені белгілі. Олай болса келесі бөліміміз, «Тапқырлық» деп аталады
Шарты: Қ. Р- ның кез-келген заңынан қате мәтін беріледі, әр топ қатені түзеп, ол Қазақстан Республикасының қандай заңынан алынғандығын табады. Жоғарғы балл 5 ұпаймен есептеледі.
ІҮ. Отаным деп танып, оның заңдарына бағынған адамның белгілі бір мемлекетті – елжандылық, азаматтық жауапкершілікке байланысты, өз елінің алдындағы азаматтық борышы. Олай болса, келесі бөліміміз «Қ.Р- ның азаматтық» Кодексіне байланысты жағдаяттық сұрақтарға кезек береміз.
«Жағдаяттық сұрақтар»
№1.Ситуациялық жағдай
Азаматша Бейсенкүл өзінің терезесінен бірнеше күн бойына екі жасөспірімді қадағалады. Екі жасөспірім көрші қабаттағы үйде тұрады. Қанат пен Жомарт бірнеше күн қатарынан азамат Есеновтың машинасын түртіп айналып қарап жүрді. Бір күні таңертең Есенов есігінің алдына шықса машинасының екі доңғалағы жоқ екен . Бұны естіген Бейсенкүл есіктің алдына шығып, сенің машинаңның доңғалағын ұрлаған Қанат пен Жомарт - деді. Өйткені олар сенің машинаңды бірнеше күн бойы айналшақтап жүрген.
1. Азаматша Бейсенкүл дұрыс жасады ма?
2. Мұндай жағдайда Бейсенкүл не істеуі керек еді?
3. Бейсенкүл біреуге жала жапқаны сөзі үшін жауап бере ме?
Дұрыс жауабы:
1. Бейсенкүл дұрыс жасаған жоқ. Әділділікті тек сот шешеді.
2. Бейсенкүл ол балаларды көзбен қадағалағанын бөлімше инспектор полициясына айту керек еді, сөз расталған жағдайда ғана сотқа өтуі керек, яғни Қ.Р. кұкық бұзушылық кодекісінің №129 статьясы бойынша біреудің сыртынан жала әңгіме айтуға болмайды.
№2. Ситуациялық жағдай
Марат пен Салтанат қала сыртына демалуға шықты. Демалыс жақсы өтіп жатқан еді, оларға қолтықтарында арақтары бар үш арақ ішкен жігіт жас отбасына тиісе бастады. Әр түрлі балағат сөздер, артық әзілдер айтты. Дайындап қойған түскі астарын жеп қойды. Жолдасы үндемей тұрды. Өйткені ол түсінді, бұл жігіттер ешкімнің алдында тоқтамайтындығын, сөйтіп оларға бізді үйімізге апарып таста деп бұйрық берді. Осы кезде Марат алыстан бір машинаны көрді. Жақындағанда «Көмектесіңдер» деп айқайлады. Шофер естіген жоқ. Кенет машинадан біреуі шығып, Маратты ұруға келе жатады. Сонда, Марат багажниктен балтаны алып, келе жатқан жігіттің басынан ұрып құлатады.
Сұрақ
Марат құқықтық жауапкершілікке тартыла ма?
Жауабы:
Жоқ. Қ.Р-ның құқық бұзушылық кодекісінің №32 статиясы бойынша Марат құқықтық жауапкершілікке тартылмайды. Себебі, ол өз басын арашалау мақсатында істеді.
Ү. Пікір сайыс: Берілген сұраққа әр топ өз ой - тұжырымдарын білдіруі керек? Уақыт 3 минут. Тақырып: «Жастар және қылмыс» І топ: Мектеп жасындағы жастардың құқықтық норма бұзу шарттары қандай деп ойлайсыңдар? ІІ топ: Жастарды қылмысқа итермелейтін не?
( Жастар арасындағы қылмысқа жол бермеу үшін не істеу керек?)
ҮІ. «Мұны әрбір оқушы білуге тиіс» Тақырып: І топ: «Оқушы құқықтары» ІІ топ: «Оқушы міндеттері» ( «Оқушы жауапкершілігі»)
VІ. . «Болашақ» жобасын қорғау. Шарты: Барлық топқа бір сұрақ беріледі, сол сұрақ төңірегінде өз ойларын қағаз бетіне сурет түрінде түсіріп, қорғап шығуы керек. Уақыт: шектеулі 5 минут
Сұрақ: «Мен қандай мемлекетте өмір сүргім келеді?»
Қорытынды: Әділ қазылар алқасы әр топтың бағасын беріп марапаттайды. Міне, бүгінгі сайысымызда айтылғандарды саралай келе, еліміздің өркениетті ел ретінде болашақта қарқынды дамуы, қымбатты оқушылар, болашақ жастар сендердің өз қолдарыңда. Жандарыңа сапалы білім мен салауатты ақылды серік етіп, үйлестіріп мемлекетті алдыңғы уақытта дамытатын сіздер мен біздер. Ендеше М. Әуезов атамыз айтқандай «Ел боламын десең, бесігіңді түзе» дегендей, құрметті өрен атаның емес, адамның баласы болу керектігін осы бастан ой-зерделеріңе салыңдар.
Біздің елімізде адам құқықтары Ата Заңымыз – Қазақстан Республикасының Конституциясында көрініс тапқан. Ол 9 бөлім, 98 баптан тұрады. Оның екінші бөлімінің 30 бабы құқыққа арналған.
1.2. «Сенің құқығың!
14-бап 1. Заң мен сот алдында жұрттың бәрі тең. 2. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкiмдi ешқандай кемсітуге болмайды.
15-бап 1. Әркiмнiң өмір сүруге құқығы бар. 2. Ешкімнің өз бетінше адам өмірін қиюға хақысы жоқ. Өлім жазасы адамдардың қаза болуымен байланысты террористік қылмыстар жасағаны үшін, сондай-ақ соғыс уақытында ерекше ауыр қылмыстар жасағаны үшін ең ауыр жаза ретінде заңмен белгіленеді, ондай жазаға кесілген адамның кешірім жасау туралы өтініш ету хақы бар.
16-бап 1. Әркім өзiнiң жеке басының бостандығына құқығы бар. 2. Заңда көзделген реттерде ғана және тек қана соттың санкциясымен тұтқындауға және қамауда ұстауға болады, тұтқындалған адамға шағымдану құқығы берiледi. Соттың санкциясынсыз адамды жетпіс екі сағаттан аспайтын мерзімге ұстауға болады. 3. Ұсталған, тұтқындалған, қылмыс жасады деп айып тағылған әрбір адам сол ұсталған, тұтқындалған немесе айып тағылған кезден бастап адвокаттың (қорғаушының) көмегін пайдалануға құқылы.
17-бап 1. Адамның қадір-қасиетіне қол сұғылмайды. 2. Ешкiмдi азаптауға, оған зорлық-зомбылық жасауға, басқадай қатыгездік немесе адамдық қадiр-қасиетiн қорлайтындай жәбір көрсетуге не жазалауға болмайды.
19-бап 1. Әркім өзiнiң қай ұлтқа, қай партияға және қай дінге жататынын өзі анықтауға және оны көрсету - көрсетпеуге хақылы. 2. Әркiмнiң ана тiлi мен төл мәдениетін пайдалануға, қарым - қатынас, тәрбие, оқу және шығармашылық тiлiн еркін таңдап алуға құқығы бар.
