10
Тема: Хәтер белән без мәңгелек.
(Урта сыйныф укучылары белән үткәрү өчен)
Максат:
1.Бүгенге көндә исән-сау булган сугыш хэм тыл ветераннарының үз авызыннан аларның яшьлекләре, балачаклары, сугыш афэтлэренен ачысын татулары турында сөйләтү
2. Укучылар кунелендэ уз бабалары очен горурлык хислэре кочэйту.
3.Уз туган иллэренең, туган җирлэренең кадерен белергэ, олы буын кешелэренэ хормэт курсэтергэ ойрэту.
Җиһазлау:
Ветеран гаилэсе стенды, шарлар, чэчэклэр,слайд,
Плакатлар:
Хәтер белән без мәңгелек.
Кичә барышы.
Укытучының кереш сүзе.
Батырлык. Бу купшы сүз түгел,
Хәтерләрдән тиз җуела торган.
Мәгънә - асылында, мәңгелеккә
Күңелләргә, җанга уела торган.
Кайсы тауның ташларыннан икән
Батырлыкка һәйкәл куясы?
Чорлар җиле ташларны да уя,
Тик мәңгелек хәтер кыясы!
Батырлык дип күпне сойләп йөрмик,
Күплэп аны күккә күтәрмик,
Ише бармы бөеклекнең солдат
Кылган батырлыкка тиңләрлек?
Нәрсә соң ул батырлык? Аның төп мәгънәсен һәркем үзенең тормышка карашларыннан чыгып, үзенчә аңлый.
Ә шулай да, батырлык ул, мөгаен, гадәти күзлектән караганда һич кенә дә кеше башкара алмастай эшне башкарудыр.
Ул кешедән чиксез ихтыяр көче, тәвәккәллек, үз-үзеңне аямауны таләп итә.
Хэерле кон, исэнмесез хөрмәтле кунаклар, укучылар! Безнең бүгенге тэрбия сэгатебез,очрашуыбыз нәкъ менә шундыйлар хакында: Сугышларда мәңге яшь булып калган солдатлар һәм ул дәһшәтле көннәрнең шаһиты булып яшәүче исәннәр хакында.
Сугыш китергэн хэсрэт-михнэт дэрьясын сонгы тамчысына хэтле эчеп ,ослэренэ ишелгэн ботен авырлыкларга чыдап-тузеп,ил-кон очен сэламэтлеклэрен,яшьлеклэрен,бэхетлэрен корбан итеп,ул елларнын авыр йоген жигелеп тарткан сугыш чоры кешелэренэ багышлана.
Бугенге “Хәтер белән белэн без мәңгелек ”дип аталган очрашу кичэбезгэ, без, хормэтле ветераныбыз Фэтхи абый Мингазовны чакырдык. Сузебез дэ ветераннарыбызнын тиндэшсез батырлыгы турында.Э хэзер эйдэгез, моннан 70 ел элек барган тетрэндергеч, жан ошеткеч вакыйгаларга куз салып алыйк эле.
(музыка астында слайдта сугыш темасына рэсемнэр курсэтелэ)
УКЫТУЧЫ
Укучылар,Бу рэсемнэрдэ кайсы чор вакыйгалары курсэтелде?
1Укучы егет:
Боек Ватан сугышы.
2Укучы кыз:
1941 ел. 22нче июнь. Таң атып килә. Гүзәл авыллар, шәһәрләр тыныч йокыда. Әниләрнең җылы куенында тәмле төшләр күреп, нәни сабыйлар изрәп йоклыйлар. Сандугачлар сайрап торган матур иртәбезне бозып, илебезнең көнбатыш чикләренә танклар үрмәләде, болыт төсле ябырылып очкан самолетлар шәһәребез, авылларыбыз өстенә бомбалар яудыра башлады. Берни белми изрәп йоклаган сабыйлар зәңгәр күккә карап, хәрәкәтсез калдылар. Зәңгәр күкне канлы корым каплады..
УКЫТУЧЫ:
Фашист ил басарлары безнен жиребезгэ бэреп керделэр.Боек Ватан сугышы башланды.
Сугыш ким дигэндэ 27 миллионнан артык ватандашыбызнын газиз гомерен алып китте.Шуларнын 320 мене безнен якташларыбыз.Безнен авылдан гына да бу сугышта ______ кеше катнашты._____ кеше сугыш кырында ятып калды.
3 укучы егет :
Кайтмаганнар куплэр яу кырыннан
Кайтмаганнар илне саклаганнар
Курыкмыйча утка атлаганнар
Суда батмаганнар
Кайтмаганнар
Илне сатмаганнар
Кукрэк киереп аны яклаганнар.
УКЫТУЧЫ:
Бер кайтмасак бер кайтырбыз дип китсэлэр дэ купме авылдашларыбыз туган туфрагын куру бэхетенэ ирешэ алмады.Алар еракта мэнгелек йокыга талдылар.Туган жирлэре очен башларын салган бу батырларны онытырга безнен хакыбыз юк.Алар безнен белэн,безнен арада. Алар сезнен, безнен бабаларыбыз, укучылар.Э кемнэрнен бабалары илебез очен корэштелэр?(хэрбер укучы торып горур кыяфэттэ бабасынын исем фамилиясен эйтэ бара)
УКЫТУЧЫ:
Рэхмэт укучылар!Бабаларыгызны онытмавыгыз,алар белэн горурланып сойлэвегез очен рэхмэт.
Бабаларыбыз хэр мизгелдэ улем белэн янэшэдэ булып ,уз гомерлэрен җэллэмичэ,ут эчендэ илебез бэйсезлеген хэм килэчэк буыннар очен тыныч тормыш яулаганнар. Шунын очен дэ алар истэлеген кадерлэп саклау безнен изге бурычыбыз.
Эйе ,быел 2015 нче елда, 70 нче мэртэбэ туган жиребезгэ чэчэкле,сандугачлы тыныч яз килэ. Боек Җиңуне куп кан коюлар хэм зур югалтулар аша уз җилкэлэрендэ яулап алган ветераннарыбызның сафлары да елдан ел сирэгэя бара.Илебез, миллэтебез батырларынын кубесе инде бакый доньяга кучтелэр.Аларнын тиндэшсез батырлыгы хэм илебезгэ ,Ватаныбызга тугрылыклы булып калуы-хэрберебез очен гыйбрэтле урнэк.
УКЫТУЧЫ:
Укучылар, э орден медальлэр ни очен бирелэ сон?
4 укучы егет:
Ветераннарыбызның кукрэклэрендэге орден хэм медальлэре – аларга нинди дэ булса батырлык очен бирелгэн.Кечкенэ генэ сугышчан булэклэр-алар бик куп серлэр саклыйлар.
УКЫТУЧЫ:
Без яшь буын ачлык, ялангачлык курмэдек.
Эле безгэ сугыш елларынын фажигалэрен тулысынча куз алдына китеру дэ кыен.Э менэ хормэтле ветераныбыз Фэтхи абый Мингазовка сугыш афэтенен никадэр дэрэжэдэ онытылмаслык булып кунелендэ калуын сойлэп бетереп булмастыр могаен. Анын бала чагы авыр сугыш елларына туры килгән. Бу авыр елларның ачысын да, төчесен дә кичерергә туры килгән анарга. Яшьли ятим калып, эне- сенеллэрен, тормыш авырлыкларына да карамыйча узе тэрбияли Фэтхи абый, э бит ул вакытта ин кечкенэ энесенэ дэ ике яшь кенэ була.
Хормэтле ветераныбыз сугышларда узегез генэ катнашмаган, э ин якын кешелэрегез –этиегез хэм абыегыз да катнашып хэбэрсез югалганнар исемлегендэ. Менэ бу стендка куз салыйк эле балалар. Стендта ветераныбызнын эти-энисе хэм сугышта улеп калган энесенен фоторэсеме. Э менэ бу кулымдагы хат Фэтхи абыйнын энесеннэн сугыш кырында дустына язган сонгы хаты.
Фэтхи абый!Рэхим итеп сузне сезгэ бирэбез.Тормыш юлыгыз белэн безне дэ таныштырып утсэгез иде.Ничэ яшьтэ хэм нинди сугышта катнаштыгыз.Ишетуебезчэ сез катнашкан сугыш турында мэгълумат бирергэ элек ярамаган дилэр.Шулар турында да сойлэсэгез иде.
(ветеран чыгышы)
Эйе,хормэтле ветераныбыз, сезнен курсэткэн батырлыгыгыз хэм фидакарь хезмэтлэрегез бэялэп бетергесез.
Укучыларыбызның да Сезгә берничә соравы бар.
5укучы:
Җиңү хәбәрен кайда, нинди шартларда ишеттегез?
6 укучы:
Сугыштан кайтып кергән көнегезне, сәгатегезне хәтерлисезме? Шул турыда сөйләсәгез икән. / ветеран чыгышы/.
УКЫТУЧЫ:
Фэтхи абый , сезгә тагын бер соравыбыз бар. Менә биредә _____класс егетләре утыра. Алар кызыксыналар, 87 яшьтә дә шушылай көр күңелле, япь – яшь булып калуның сере нәрсәдә икән, диләр? //ветеран чыгышы/
УКЫТУЧЫ:
Укучылар э менэ матурлык нэрсэдэ чагыла сон?
7 укучы кыз:
Кешенең матурлыгы да үз Ватанын яратуда, аны һәр минутта сакларга әзер булуда чагыла. Ватанны ярату – аның уңышлары белән горурлану, үз халкыңа файдалы булу, аңа яхшы яшәргә комачаулаучы барлык нәрсә белән көрәшү дигән сүз.
Кешенең нәрсә белән кызыксынуыннан, нинди уй-фикерләр белән яшәвеннән, кечкенә генә мәсьәләләрне булса да хәл итүдә ничек катнашуыннан аның батырлыкка әзерлеге күренә.
УКЫТУЧЫ:
Укучылар,хәзер инде үз-үзегезгә сорау бирегез: үзеңне ничек итеп батырлыкка әзерләргә мөмкин? Нинди хәлләрдә батырлык, тәвәккәллек күрсәтергә туры килде? Сез үзегезнең ихтыяр көчегезне, максатчанлыгыгызны, тәвәккәллегегезне ничек камилләштерәсез? Ватанны яратуыгыз нидә чагыла? Бу сораулар сезгэ ой эше итеп бирелэ..Килэсе тэрбия сэгатенэ эзерлэнеп килерсез.( Укытучы, ой эше итеп укучыларга биремнэр тарата)
УКЫТУЧЫ:
Хөрмәтле кунаклар, укучылар!
. Олы йөрәкле, саф күңелле әүлия затлар, сугыш чоры кешеләре! Тагын бер кат олы рәхмәт сезгә! Җир шарының тынычлык сөюче халкы Икенче бөтендөнья сугышында немец фашистларын тар-мар итүнең 70 еллыгын бәйрәм итәргә әзерләнә шул бәйрәмнэрне дә бергәләп күрергә язсын.
( укучыларга игътибар итеп)
Э Безнен телэк бер генэ, ул нинди телэк сон , балалар?
8 укучы
Җир йөзендә сугышлар башка кабатланмасын.
УКЫТУЧЫ:
Эйе, кирэксез сугышларда Яшь егетләрнең гомере вакытсыз өзелмәсен, ата-аналар кайгы яше түкмәсен иде. Кеше бу дөньяга иҗат итү, җирне матурайту өчен яратылган.
УКУЧЫЛАР БЕРГЭ:
Без – тынычлык яклы!
УКЫТУЧЫ:
Хормэтле ветераныбызга бугенге очрашуыбызда катнашканы очен зур рэхмэтлэребезне белдерэбез .Тормыш иптэшегез Зэрига апа белэн тэрбиялэп устрегэн 6 балагызнын , оныкларыгызнын бэхетлэренэ соенеп ,исэнлекле гомер ,жан тынычлыгы, тыныч картлыкта яшэвегезне телибез.
ДЕНЬ ПОБЕДЫ жыры янгыраганда , кул чабулар астында укучылар барысы да торып баса , бер укучы ветеранга чәчәкләр тапшыра, аннан сон э укытучы ветеранга орелгэн шар тапшыра, шар эчендэ ни барлыгын эйтэ, э ул шар эчендэ “Ветеранга телэклэребез”дип исемлэнгэн хатлар, ул хатта хэрбер укучы уз телэген хэм исем фамилиясен язып салган була. Барлык укучылар сәхнәгә чыгып тезелә, ветеран белән берлектә кабат “_______________________жыр башкаралар.
Очрашу кичәсе чәй өстәле артында дәвам итә.
УКЫТУЧЫ ОЧЕН ИСКЭРМЭ
1-7 БИТ СЦЕНАРИЙ, 8- 10 БИТЛЭР БАЛАЛАРГА КИСЕП
УКЫТУЧЫ ХЭМ УКУЧЫЛАР ЧЫГЫШЫ ОБЩ.-15-МИНУТ
СЛАЙД-5МИНУТ
ВЕТЕРАН ЧЫГЫШЫ-15 МИНУТ общ.
ЖЫР-4 МИНУТ
ОБЩ-40 МИНУТ.
АЛДАН РЕПЕТИЦИЯ ЯСАГЫЗ. УКУЧЫЛАР ИНТОНАЦИЯЛЕ , АШЫКМЫЙЧА ХЭМ КЫЧКЫРЫП СОЙЛЭСЕН.(бабай ишетми)
БОЛАРНЫ УКУЧЫЛАРГА КИСЕП ТАРАТ:
1 УКУЧЫ :1941 ел. 22нче июнь. Таң атып килә. Гүзәл авыллар, шәһәрләр тыныч йокыда. Әниләрнең җылы куенында тәмле төшләр күреп, нәни сабыйлар изрәп йоклыйлар. Сандугачлар сайрап торган матур иртәбезне бозып, илебезнең көнбатыш чикләренә танклар үрмәләде, болыт төсле ябырылып очкан самолетлар шәһәребез, авылларыбыз өстенә бомбалар яудыра башлады. Берни белми изрәп йоклаган сабыйлар зәңгәр күккә карап, хәрәкәтсез калдылар. Зәңгәр күкне канлы корым каплады..
7 укучы кыз:
Кешенең матурлыгы да үз Ватанын яратуда, аны һәр минутта сакларга әзер булуда чагыла. Ватанны ярату – аның уңышлары белән горурлану, үз халкыңа файдалы булу, аңа яхшы яшәргә комачаулаучы барлык нәрсә белән көрәшү дигән сүз.
Кешенең нәрсә белән кызыксынуыннан, нинди уй-фикерләр белән яшәвеннән, кечкенә генә мәсьәләләрне булса да хәл итүдә ничек катнашуыннан аның батырлыкка әзерлеге күренә.
8 укучы
Җир йөзендә сугышлар башка кабатланмасын.
УКУЧЫЛАР БЕРГЭ:
Без – тынычлык яклы!
3 укучы егет :
Кайтмаганнар куплэр яу кырыннан
Кайтмаганнар илне саклаганнар
Курыкймыйча утка атлаганнар
Суда батмаганнар
Кайтмаганнар
Илне сатмаганнар
Кукрэк киереп аны яклаганнар.
4 укучы егет:
Ветераннарыбызның кукрэклэрендэге орден хэм медальлэре – аларга нинди дэ булса батырлык очен бирелгэн.Кечкенэ генэ сугышчан булэклэр-алар бик куп серлэр саклыйлар.
7 укучы кыз:
Кешенең матурлыгы да үз Ватанын яратуда, аны һәр минутта сакларга әзер булуда чагыла. Ватанны ярату – аның уңышлары белән горурлану, үз халкыңа файдалы булу, аңа яхшы яшәргә комачаулаучы барлык нәрсә белән көрәшү дигән сүз.
Кешенең нәрсә белән кызыксынуыннан, нинди уй-фикерләр белән яшәвеннән, кечкенә генә мәсьәләләрне булса да хәл итүдә ничек катнашуыннан аның батырлыкка әзерлеге күренә.
10
