Білімділік: Саба? барысында балалар д?н т??ымдарыны? т?рлерімен, машина атауларымен танысып біледі.
Дамытушылы?: Балалар Бауырса? кейіпкеріне к?мектесу ар?ылы ?жымды? ж?мыс?а да?дыланады, нан жайлы тере? ма??лмат алып рухани байлы?ын дамытытады, с?ра??а жауап беру ар?ылы толы? с?йлеу дамиды, ?ызы?ты ойындар ар?ылы баланы? ?ш?ырлы?ы мен ойлау ?абілеті тез дамиды.Берілген ма?ал – м?телдермен бала лексикасыны? ?орын одан ?рі молайту к?зделді.
Т?рбиелік:Бауырса? кейіпкеріне к?мек беру н?тижесінде ?йымшылды?ты, нан?а байланысты ма?ал – м?телдер, ?ле?дер, та?па?тар мен жа?ылтпаш айту ар?ылы ?аза?ты? ?лтты? салт –д?ст?ріне т?рбиеленеді.
К?рнекіліктер: суреттер, нан?а байланысты ма?ал- м?телдер
?тілу барысы:
М??алім: С?леметсіздер ме,балалар, отыры?ыздар!
Сонымен,балалар,та?таны? бас жа?ына назар аудары?даршы,онда не деп жазылып т?р,к?не барлы?ымыз бір дауыспен о?иы?шы!(Балалар та?тада ілінген т?рбие са?атыны? та?ырыбын дауыстап о?иды).
Балалар: Ас атасы-нан.
М??алім:Д?рыс, б?гінгі ?тілетін та?ырып осы,ал нан туралы сіздерге толы? т?сіну ?шін бізге ?она??а ертегіден Бауырса?ты? ?зы к?мек с?рау?а келді.К?не,балалар,міне Бауырса? та келіп ?алды.
Осы кезде пердені? артынан Бауырса? кейіпкер шы?ып с?йлейді.
Бауырсы?:С?леметсіздер ме,балалар? Сендер мені таны?ан шы?арсы?дар деп ойлаймы
Балалар:И?,біз сізді таныды?,сіз Бауырса?сыз!
Бауырса?:Д?рыс айтасы?дар.?здері?із білетіндей мен апам мен атамнан ?ашып ж?рмін.(Осы кезде ?оян кенеттен ).
?оян: Бауырса?,Бауырса?,мен сені жеймін.
Бауырса?: Айналайын а? ?оян, жемеші мені,?ала?аны?ныы? б?рін де орындаймын.
?оян: Ж?райды,онда сен ма?ан ж?не мына отыр?ан балалар?а осы нанды ?айда ?сіреді,пайдаланатын ??ралдары туралы айтып т?сіндірші.Сонда ?ана мен сені жемеймін.
Бауырса?: Жарайды. Мені? “Си?ырлы санды?шам” бар,сонда б?рі де бар.
М??алім:Балалар, нан т??ымдары негізінен ?ай жерде ?сіріледі? ?алай ойлайсындар?Егін сал?аннан кейін ?рине оны суарып отыру керек.
Балалар: Суы жа?ын жерге отыр?ызылады.
М??алім: Д?рыс айтасы?,отыра?ой,міне мынау са?ан бір бауырса?.Балалар,негізінен егінді суы мол жерге немесе су?а жа?ын жерге егеді.
Сонды?тан,балалар, егін суы мол Сыр ??ірі, Жетісу, Есіл, Ертіс, Жайы? бойында егілген.
М??алім: Ал егер су болмаса онда ?айда отыр?ызады ?
Балалар: Онда ары? ?азылады.
М??алім: ?те д?рыс жауап айтты?дар. Алыс жерден су тасымалдау ма?сатымен ары?тар ж?ргізіліп салына бастайды.
М??алім:Балалар, енді былай ?арайы?, ?оянны? ?ой?ан екінші с?ра?ына жауап берсек, онда бауырса?ты жемеймін деп отыр.
?оян:Оны?ыз рас! Егер екінші с?ра??а жауап табылса, онда Бауырса?ты жемеймін, ал егер табылмаса, онда бауырса? мені? ас ?йімдегі басты та?амым болады. Енді екінші с?ра?: Нан, ?н, бидай. Осы ?шеуін реттеп ?ойып д?рыс жауабын к?рсет. Сонан со? бидай т??ымынан ?нды ?алай алу?а болатынын айтып бер.
Со??ы с?ра?: Осы бидай т??ымдарын ?сіріп, баптау?а арнал?ан ??жетті ??ралдарды айтып к?рсет.
Бауырса?: Балалар, мені? «Си?ырлы санды?шамда » осы с?ра?тар?а да жауап табылады.
М??алім: (Та?та?а, «Бидай, ?н, нан » деген плакат іледі)
Балалар, «Си?ырлы санды?ша » к?мекке келді.( Осы кезде «Си?ырлы санды?шадан» ?а?аз алынады ) Бидайдан ?нды алу ?шін б?рын ?ол диірменін пайдалан?ан, ал ?азір ?н зауытында бидайдан ?н алады.
Балалар: Бидайдан ?нды алу ?шін оны диірменнен ?ткізу керек.
М??алім: Д?рыс айтасы?, міне са?ан бір бауырса?.
Енді ?шінші с?ра??а жауап берейік.
?иын екені бірден бай?алып т?р.( Осы кезде «Си?ырлы санды?ша» к?мекке келеді) Жер жыртып егін егуге ?ажет – со?а, омаш.
Жыртыл?ан жерді тегістеуге арнал?ан – тырма, к?рек, кетпен.
Егінді ору?а арнал?ан – ора?, шал?ы.
?оян: Балалар, сендер барлы? с?ра??а д?рыс жауап берді?дер, олары?а рахмет. Мен енді бауырса?ты жемеймін. (Кетіп ?алады)
Келесі к?рніс «Би»
Аю: Бауырса?,Бауырса?,мен сені жейінші.
Бауырса?: Жо?, аю, жемеші, мен т?тті емеспін.
Аю: (Иіскеп) О, ?андай т?ттісі?!
Бауырса?: Жемеші, айт?аны?ны? б?рін де істеймін, отыр?ан балалар да к?мектеседі.
Аю: Ж?р?йді, осы сен ма?ан бидай?а ??сас егіндік да?ылдарды атап берші!
Бауырса?: И?, балалар, ма?ан к?мектесесі?дер ?ой!
Балалар: И?, жегізбейміз, к?мектесеміз.
М??алім: Балалар, «Си?ырлы санды?ша» к?мекке келді. Осы жалпы « Си?ырлы санды?шаны? » к?мегінсіз б?л с?ра?ты о?ай ?рі тез шешеміз ?ой деп ойлаймын.
К?не кім біледі, айта ?ой!
Балалар: Тары, арпа, к?ріш, ж?гері, с?лы.
М??алім: Д?рыс айтасы? са?ан екі бауырса?.
Аю: Ал балалар, сендер ж?мба?тар, ма?ал – м?телдер не болмаса ?тірік ?ле?, тізбек с?здер білесі?дер ме, айты?даршы. Кім айтады, со?ан м??алім бауырса? береді.
Осы кезде беттегі тапсырма айтылады.
Аю: Ой, Бауырса?, к?мекшілері? сондай а?ылды, мені? с?ра?тарыма д?рыс, ?атесіз жауап берді. Мен сені жемеймін, бара бер.
М??алім:Д?рыс, балалар, мен сендерге т?сіндірейін. Егінді к?ктемде егіп, к?зде оны комбайнмен орып, жинайды, сонан со? ол машина?а ж?ктеліп салынады, содан кейін ?н шы?аратын зауыт?а апарады, содан со? ?нды нан пісіретін жерге апарады, онда ?ннан нан пісіріледі.
Осы кезде ??растырма ойын ойналады: комбайн – ?н жасайтын зауыт – нан пісіретін зауыт – д?кен, суреттері салынады.
М??алім: Балалар, мен сендерге т?сіндірдім,енді біреулері? келіп б?рысын т?зеп, д?рысын тауып к?рсеті?дер.
О?ушы шы?ып ба?ытын д?рыс к?рсетеді.
М??алім:Жарайсы?, міне са?ан бір бауырса?.
Бауырса?: ?ас?ыр а?а, м??алім мен балалар ш?рш?ді ?ой деймін, кішкене демалса ?алай болады.
?ас?ыр: Мен ?арсы емеспін,демалсын.
Бауырса?: Мені? « Си?ырлы санды?шамда » бір ?н болу?а тиіс . Сол ?нді ты?дайы?.
М??алім: Жарайсы?дар.
?ас?ыр: Ал,балалар, мен Бауырса?ты жемеймін, ?оры?па?дар. ?ой?ан с?ра?ымны? д?рыс жауабын тапты?дар. Мен кеттім.
Мы? б?рал?ан бишілеріміз шы?ады.
Осы кезде т?лкі келеді.
Т?лкі: Бауырса?,Бауырса?,мен сені жеймін ж?не мына отыр?ан балалар мен м??алімді жейін деп келдім.
Білімділік: Сабақ барысында балалар дән тұқымдарының түрлерімен, машина атауларымен танысып біледі.
Дамытушылық: Балалар Бауырсақ кейіпкеріне көмектесу арқылы ұжымдық жұмысқа дағдыланады, нан жайлы терең мағұлмат алып рухани байлығын дамытытады, сұраққа жауап беру арқылы толық сөйлеу дамиды, қызықты ойындар арқылы баланың ұшқырлығы мен ойлау қабілеті тез дамиды.Берілген мақал – мәтелдермен бала лексикасының қорын одан әрі молайту көзделді.
Тәрбиелік:Бауырсақ кейіпкеріне көмек беру нәтижесінде ұйымшылдықты, нанға байланысты мақал – мәтелдер, өлеңдер, тақпақтар мен жаңылтпаш айту арқылы қазақтың ұлттық салт –дәстүріне тәрбиеленеді.
Көрнекіліктер: суреттер, нанға байланысты мақал- мәтелдер
Өтілу барысы:
Мұғалім: Сәлеметсіздер ме,балалар, отырыңыздар!
Сонымен,балалар,тақтаның бас жағына назар аударыңдаршы,онда не деп жазылып тұр,кәне барлығымыз бір дауыспен оқиықшы!(Балалар тақтада ілінген тәрбие сағатының тақырыбын дауыстап оқиды).
Балалар: Ас атасы-нан.
Мұғалім:Дұрыс, бүгінгі өтілетін тақырып осы,ал нан туралы сіздерге толық түсіну үшін бізге қонаққа ертегіден Бауырсақтың өзы көмек сұрауға келді.Кәне,балалар,міне Бауырсақ та келіп қалды.
Осы кезде перденің артынан Бауырсақ кейіпкер шығып сөйлейді.
Бауырсық:Сәлеметсіздер ме,балалар? Сендер мені таныған шығарсыңдар деп ойлаймы
Балалар:Иә,біз сізді таныдық,сіз Бауырсақсыз!
Бауырсақ:Дұрыс айтасыңдар.Өздеріңіз білетіндей мен апам мен атамнан қашып жүрмін.(Осы кезде қоян кенеттен).
Қоян: Бауырсақ,Бауырсақ,мен сені жеймін.
Бауырсақ: Айналайын ақ қоян, жемеші мені,қалағаныңныың бәрін де орындаймын.
Қоян: Жәрайды,онда сен маған және мына отырған балаларға осы нанды қайда өсіреді,пайдаланатын құралдары туралы айтып түсіндірші.Сонда ғана мен сені жемеймін.
Бауырсақ: Жарайды. Менің “Сиқырлы сандықшам” бар,сонда бәрі де бар.
Мұғалім:Балалар, нан тұқымдары негізінен қай жерде өсіріледі? Қалай ойлайсындар?Егін салғаннан кейін әрине оны суарып отыру керек.
Балалар: Суы жақын жерге отырғызылады.
Мұғалім: Дұрыс айтасың,отырағой,міне мынау саған бір бауырсақ.Балалар,негізінен егінді суы мол жерге немесе суға жақын жерге егеді.
Сондықтан,балалар, егін суы мол Сыр өңірі, Жетісу, Есіл, Ертіс, Жайық бойында егілген.
Мұғалім: Ал егер су болмаса онда қайда отырғызады ?
Балалар: Онда арыққазылады.
Мұғалім: Өте дұрыс жауап айттыңдар. Алыс жерден су тасымалдау мақсатымен арықтар жүргізіліп салына бастайды.
Мұғалім:Балалар, енді былай қарайық, қоянның қойған екінші сұрағына жауап берсек, онда бауырсақты жемеймін деп отыр.
Қоян:Оныңыз рас! Егер екінші сұраққа жауап табылса, онда Бауырсақты жемеймін, ал егер табылмаса, онда бауырсақ менің ас үйімдегі басты тағамым болады. Енді екінші сұрақ: Нан, ұн, бидай. Осы үшеуін реттеп қойып дұрыс жауабын көрсет. Сонан соң бидай тұқымынан ұнды қалай алуға болатынын айтып бер.
Соңғы сұрақ: Осы бидай тұқымдарын өсіріп, баптауға арналған құжетті құралдарды айтып көрсет.
Бауырсақ: Балалар, менің «Сиқырлы сандықшамда » осы сұрақтарға да жауап табылады.
Мұғалім: (Тақтаға, «Бидай, ұн, нан » деген плакат іледі)
Балалар, «Сиқырлы сандықша » көмекке келді.( Осы кезде «Сиқырлы сандықшадан» қағаз алынады ) Бидайдан ұнды алу үшін бұрын қол диірменін пайдаланған, ал қазір ұн зауытында бидайдан ұн алады.
Балалар: Бидайдан ұнды алу үшін оны диірменнен өткізу керек.
Мұғалім: Дұрыс айтасың, міне саған бір бауырсақ.
Енді үшінші сұраққа жауап берейік.
Қиын екені бірден байқалып тұр.( Осы кезде «Сиқырлы сандықша» көмекке келеді) Жер жыртып егін егуге қажет – соқа, омаш.
Жыртылған жерді тегістеуге арналған – тырма, күрек, кетпен.
Егінді оруға арналған – орақ, шалғы.
Қоян: Балалар, сендер барлық сұраққа дұрыс жауап бердіңдер, оларыңа рахмет. Мен енді бауырсақты жемеймін. (Кетіп қалады)
Келесі көрніс «Би»
Аю: Бауырсақ,Бауырсақ,мен сені жейінші.
Бауырсақ: Жоқ, аю, жемеші, мен тәтті емеспін.
Аю: (Иіскеп) О, қандай тәттісің!
Бауырсақ: Жемеші, айтқаныңның бәрін де істеймін, отырған балалар да көмектеседі.
Аю: Жәрәйді, осы сен маған бидайға ұқсас егіндік дақылдарды атап берші!
Бауырсақ: Иә, балалар, маған көмектесесіңдер ғой!
Балалар: Иә, жегізбейміз, көмектесеміз.
Мұғалім: Балалар, «Сиқырлы сандықша» көмекке келді. Осы жалпы « Сиқырлы сандықшаның » көмегінсіз бұл сұрақты оңай әрі тез шешеміз ғой деп ойлаймын.
Кәне кім біледі, айта ғой!
Балалар: Тары, арпа, күріш, жүгері, сұлы.
Мұғалім: Дұрыс айтасың саған екі бауырсақ.
Аю: Ал балалар, сендер жұмбақтар, мақал – мәтелдер не болмаса өтірік өлең, тізбек сөздер білесіңдер ме, айтыңдаршы. Кім айтады, соған мұғалім бауырсақ береді.
Осы кезде беттегі тапсырма айтылады.
Аю: Ой, Бауырсақ, көмекшілерің сондай ақылды, менің сұрақтарыма дұрыс, қатесіз жауап берді. Мен сені жемеймін, бара бер.
Бауырсақ: Жемеші мені, айтқаныңның бәрін істеймін.
Қасқыр: Істейсің бе?
Бауырсақ: Иә, бұлжытпай орындаймын.
Қасқыр:Жарайды. Сен маған мына сұраққа жауап берші. Осы бұрын егінді орақпен, шалғымен орып жинайтын, ал қазір не істейді. Қазір оны қалай өңдейді?
Балалар: Қазір комбайндармен орады, машиналармен жинайды.
Мұғалім:Дұрыс, балалар, мен сендерге түсіндірейін. Егінді көктемде егіп, күзде оны комбайнмен орып, жинайды, сонан соң ол машинаға жүктеліп салынады, содан кейін ұн шығаратын зауытқа апарады, содан соң ұнды нан пісіретін жерге апарады, онда ұннан нан пісіріледі.
Осы кезде құрастырма ойын ойналады: комбайн – ұн жасайтын зауыт – нан пісіретін зауыт – дүкен, суреттері салынады.
Мұғалім: Балалар, мен сендерге түсіндірдім,енді біреулерің келіп бұрысын түзеп, дұрысын тауып көрсетіңдер.
Оқушы шығып бағытын дұрыс көрсетеді.
Мұғалім:Жарайсың, міне саған бір бауырсақ.
Бауырсақ: Қасқыр аға, мұғалім мен балалар шәршәді ғой деймін, кішкене демалса қалай болады.
Қасқыр: Мен қарсы емеспін,демалсын.
Бауырсақ: Менің « Сиқырлы сандықшамда » бір ән болуға тиіс . Сол әнді тыңдайық.
Мұғалім: Жарайсыңдар.
Қасқыр: Ал,балалар, мен Бауырсақты жемеймін, қорықпаңдар. Қойған сұрағымның дұрыс жауабын таптыңдар. Мен кеттім.
Мың бұралған бишілеріміз шығады.
Осы кезде түлкі келеді.
Түлкі: Бауырсақ,Бауырсақ,мен сені жеймін және мына отырған балалар мен мұғалімді жейін деп келдім.
Бауырсақ: Жемеші ,біз дәмсізбіз!
Мұғалім:Түлкі, бізді жеп, жұтып әуреленіп қайтесің, оданша сабақ бойы балалардың жинаған бауырсақтарын жесеңші.
Түлкі: Жоқ, олар қағаздан емес пе! Оданша ұннан жасалатын нанның түрлерін айтып берсін балалар. Ал егер де көрсетпесе, мен Бауырсақты жеймін.
Бауырсақ: Балалар, көмектесіңдерші,енді апам мен атамнан қашпайтын боламын.
Мұғалім: Көмектесеміз бе, балалар ?
Балалар: Иә.
Осы кезде «Сиқырлы сандықша » ашылады.
1 – бала:Бауырсақ, ши бауырсақ, ақ бауырсақ, тұм бауырсақ, ашыған бауырсақ, бармақ бауырсақ, жалпақ бауырсақ, жас бауырсақ, бұрма бауырсақ.
