10 сынып?а арнал?ан 21-ші саба? жоспары

мақсаты:Қазақ халқының ұлттық дәстүріндегі «үлкен» мен «кіші» арасындағы сыйласымды қатысымды ұлттық құндылық ретінде таныту;

Міндеттері:

1. «үлкен» мен «кіші», «ел ағасы», деген сөздердің мәнін ашу;

2. «үлкен» мен «кіші» арасындағы сыйласымды қатысымның мәнін ұғындыру;

3. Өз өмірін, ойы мен әрекетін дұрыс әрекет арқылы тәрбиелеу.

Ресурстар:

• Оқулық

• Дәптер

• Күнделік

• Қалам

• Түрлі-түсті қарындаштар

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңі.

- Амандасу

- оқушыларды тексереміз

- 5 т. Тәртіп, тыныштық, талап, тазалық, татулық

- 5 оқу құрал жабдықтары (дәптер, қалам, күнделік, оқулық, түрлі – түсті қалам)

1. Сабақтағы жағымды күйге келу, тыныштық сәті

«Нұрға бөлену» (әуен Дождь и Скрипка)

Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ-қолыңызды айқастырмаңыз. Қолыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады. Көздеріңізді жұмуларыңызды өтінемін.

Елестетіп көріңіз: Күн нұры сіздің төбеңізден өтіп, кеудеңізге қарай бойлап барады. Кеудеңіздің орта тұсында гүл түйнегі орналасқан. Гүлдің түйнегі нұрдан баяу ашылып келеді. Балғын және таза әсем гүл сіздің әр ойыңызды, әр сезіміңізді, эмоцияңыз бен тілек-қалауыңызды шайып, жүрегіңіздің қауызын ашты.

Нұр сәулесі сіздің бойыңызға ақырын тарай бастағанын елестетіңіз. Ол біртіндеп күшейе түсуде. Оймен осы нұрды қолдарыңызға түсіріңіз. Сіздің қолдарыңыз нұрға бөленіп, сәуле шашуда. Қолымыз тек жақсы, ізгі істер істейді және баршаға көмектеседі. Нұр аяқтарыңызға тарады. Аяқтарыңыз нұр сәулесін шашуда. Олар сізді тек жақсылық жасау үшін жақсы жерлерге апарады. Олар нұр мен махаббат құралына айналды.

Одан әрі нұр сіздің аузыңызға, тіліңізге тарады. Тіліңіз тек шындықты және жақсы, ізгі сөздер ғана айтады. Нұрды құлақтарыңызға бағыттаңыз, құлақтарыңыз тек жақсы сөз бен әсем әуенді ғана естиді. Нұр көздерімізге де жетті, көзіміз тек жақсыға қарап, бәрінен жақсылықты ғана көреді. Сіздің басыңыз түгелдей нұрға бөленіп, басыңызға тек ізгі, сәулелі ой келеді.

Нұр бірте-бірте қарқын және шұғылана бастайды, сіздің денеңізден шығып, жан-жағыңызға сәуле шашады. Осы нұрды туысқандарыңызға, мұғалімдеріңізге, достарыңызға, таныстарыңызға бағыттаңыз. Нұрды уақытша түсініспей, ренжісіп жүрген адамдарға да бағыттаңыз, олардың да жүрегі нұрға толсын.

Осы нұр бүкіл әлемге: барлық адамдарға, жан-жануарларға, өсімдіктерге, барлық тірі жанға таралсын... Ғаламның барлық түпкір-түпкіріне нұр бағыттаңыз. Ойша айтыңыз: «Мен нұрлымын... Нұр менің ішімде... Мен Нұрмын».

Осындай Нұр, Махаббат және Тыныштық күйінде отыра тұрыңыз...

Енді осы Нұрды жүрегіңізге орналастырыңыз. Нұрға толы бүкіл әлем сіздің жүрегіңізде. Оны осындай әсем қалыпта сақтаңыз.

Жаймен көзіңізді ашуға болады.

Рахмет.

Сабақ барысын

талдау:

1. Үй тапсырмасы.. С.Б.Дорженевтың ізімен

* Қазақ халқының үлкенді құрметтеуге байланысты қандай рәсімдері бар

Ақсақал, ел ағасы деп кімдерді айтады?

* Қойылған талапен уақыттың қандай байланысы бар?

* Өзіңізге сыни көзбен қарау дегенді қалай түсінесіз?

* Жас кезеңнің міндеттері ретінде тағы нені қосар едіңіз?

Түйін:

Қазақтың ұлттық дәстүрінде кіші адам үлкен адамды сыйлауға міндетті. Үлкен адам алдында әдеп сақтау, ибалық көрсету, үлкенді сыйлау, қайырымды – рақымды болу, кіші адамға сай мінез – құлық көрсету жас адамның адамгершілік қасиеттерінің көрінісі.

Дәйексөз

«Адам өміріндегі ең тамаша нәрсе- оның басқа адамдармен қарым - қатынасы» деген А.Линколь

(дәйексөзді дауыстап қыздарға содан соң ұлдарға оқыту, дәптерлеріне жаздыру).

• Осы сөзден не ұқтыңыздар?

• Өздеріңізге қандай ой түйдіңіздер?

Махаббат кегі немесе Бегім Ана туралы аңыз 

Аты аңызға айналған Бегім Ананың біз біле бермейтін өзіндік құпия сырлары бар. Бегім – тарихта Қарабура әулие деген атпен белгілі кісінің қызы. Осы қызға Санжар патша үйленіпті. Санжар аң құмар, саятшыл адам екен. Аңға шыққан бір сапарында қанжарын үйінде ұмыт қалдырған патша оны алып келуге қасындағы құлын жұмсайды. Бегім қанжарды ағаш үйдің жабығынан құлға ұсынады. Бегімнің сүйріктей ақ саусақтарын көргенде құл есінен танып, қолынан шап беріп ұстап, аттан аударылып құлайды. Біршама уақыттан соң есін жиып, патшаға келеді. Құлдың кешіккеніне патша ашуланып тұр еді. Ақталу үшін оның өтірік айтуына тура келеді. «Мұншама неге кідірдің?» деген патша сұрағына құл: «Сіздің әйеліңіз менің білегімнен ұстап жібермеді...» депті. Ашуға булыққан патша ақылға келместен аңға шыққан сапарын өзгертіп, үйіне қайтады. Келісімен әйелі Бегімнің оң қолын, оң бұрымын кесіп, оң танауын тіледі де зынданға тастайды. Қансыраған Бегім жылап-еңіреп зынданда жата береді. Бір түні әкесі Қарабура қызының түсіне еніп: «Балам, шыныңды айт. Адал болсаң, Тәңірі жәрдем беріп, жан жараңды да, тән жараңды да жазар. Ал, күнәлі болсаң, Құдайдың қарғысына ұшырарсың» депті. Сол түні Қарабура әулие Санжардың да түсіне еніп: «Санжар шырағым, сен де менің бір балам едің. Адам өзінің өмірлік жолдасы – әйеліне істің ақ-қарасын анықтап барып, жаза қолданбас па? Егер қызым сенің көзіңе шөп салса, сол бойы өмірлік мүгедек болып, қорлық көріп өтсін. Ал, адал болса, оның адалдығына араша түспеген еліңді жылан жұтсын» депті. Шошып оянған патша уәзірін зындандағы Бегімнің не күйде екенін біліп келуге жұмсайды. Сұлу Бегім сол баяғы қалпында зынданда жатыр екен. Патшаның басы қатады. Уәзірлерімен кеңесіп отырғанда, қала ортасына аспаннан алып бір зат түсіп, ішінен шыққан жыландар халықты қыра бастайды. Қасында бірнеше адамымен қашып шыққан Санжар ақыры шөл далада қорлықпен өліпті. Ал, патшаға өкпелеген Бегім тәңірінің құдіретімен құс болып ұшып, теңіз жиегіндегі аралға – қазіргі тұрған жеріне қоныпты-мыс. Сол жерге әкесі Қарабура қызына үй салдырыпты дейді халық аузындағы аңыз...

1. Шығармашылық жұмыс, топтық жұмыс

Сынып З топқа бөлінеді.

1 Топ: Жағдаяттарды шешу.

1. Топ: «Үлкен мен кішінің қарым - қатынасы» көрініс

2. Топқа . Үлкен кіші туралы нақыл сөздер, мақал мәтелдер

3. Төмендегі өнер – туындыларын қарап әңгіме құрастырыңыздар

1. Топпен ән айту.

Үй тапсырмасы..

С. Ақатайдың мәтінін оқып келу

1. Соңғы тыныштық сәтi.

Баяу музыка қосылады

• Көзімізді жұмып, тыныштықта бүгінгі сабағымызды есімізге түсірейік. Бүгінгі сабағымыздан алған әсерімізді жүрегімізге орнатайық. Әрдайым жақсыны көруге, жақсыны естуге, жақсыны айтуға, адал болуға үйренейік. Айналамыздағы адамдарға, жан – жануарларға, құстарға риясыз жақсылық жасап адал болайық , ешкімге ешуақытта қиянат жасамайық. Енді тыныштық күйде отыра тұрыңыздар. Көздеріңізді ашуға болады. Сіздерге алғыс білдіремін!