Ма?саты: ?лтты? м?дениет пен ?нерді, адамгершілік ?асиетті, ерлік рухы, ?семдік сезімі жетілген жеке т?л?аны ?алыптастыру.
«?рбір айма?та?ы, ?рбір ауылда?ы елді мекенні?, ауылды?, ?зенні? тарихын сол жерлердегі ?дет –??рыптарды ?айта жа??ыртып жазып алса деген ойды мен б?рын да, айт?анмын. ?рбір елді мекендерді? тарихына байланысты есте ?ал?ан ?андай а?ыздар бар? Оларды? бас?аша емес, д?л осылай аталуы неліктен.» Н.?.Назарбаев. Елбасымызды? ?зі ту?ан ?лкемізді тере?інен білуге ша?ыратын осындай керемет с?зі бар.
Тарихи -айма?тану саяхатты? барысында анкеталы? с?ра?тар ж?ргізілді.
Ма??ыстауда ?андай ж?не ?анша жер асты ?имараты бар?
Ша?па? ата мешіті ?ай ?асыр?а жатады?
Шопан ата ескерткіші ?ай ?асыр?а жатады?
Бекет ата ескерткішіні? ма?ызы?
Ма??ыстау облысында ерекше ?ор?алатын таби?и айма?тар.
Ма??ыстауды? ?азба –байлы?тары.
8 –сынып
- Ма??ыстау облысы ?аза?стан Республикасыны? батысында ш?л зонада, Каспий ж?не Арал те?ізі аралы?ында?ы ке?істікте орналас?ан. О?ан Ма??ыстау т?бегі, ?стірт, Бозашы ж?не Т?п?ара?ан т?бегі, ?лі?олты? ж?не ?айда? соры жатады. Облысын шы?ысында ?збекстанмен, солт?стігі мен солт?стік –шы?ысында Атырау мен А?т?бе облыстарымен, ал о?т?стігінде –Т?ркіменстанмен шекараласып жатыр.
Батысын, солт?стік батысын ж?не о?т?стік шы?ысын Каспий те?ізіні? суы шайып жатыр.
Сейілханова А?білек – сынып -
- Каспий ма?ы ойпаты шы?ысында –биіктігі 152 м дейінгі ?стіртті? солт?стік кертпештеріні? ж?рна?тарымен, о?т?стік –шы?ыста –биіктігі 200 м астам ж?рна?тардан т?ратын ?стіртті? батыс кертпешімен, о?т?стігінде –Ма??ыстау ?ыратымен шектесміп жатыр. Ойпатты? о?т?стік б?лігі Ма??ыстау т?бегімен т?тасып жатыр.
Александрова Сайера - 7 сынып
- Облыс аума?ында?ы е? жо?ар?ы н?кте –Бесшо?ы тауы. Биіктігі 556 м де?гейге дейін к?теріледі. Ма??ыстау ?ыратыны? б?йраттары -Ма??ыстау, О?т?стік Ма??ыстау ж?не Кендірлі ?иясы.
?апансай, со??ы тас д?уіріні? ?онысы ?ос??ды?, ?ола д?уіріні? ?онысы То?санбай, ерте темір д?уіріні? ?ибадат?анасы Б?йте, Со?ы, А?пан, орта ?асыр ?алалары Жезді, ?ара?аба?, ?ызыл?ала, Археология ескертері. ?ызыл?ала ?аласыны? ?леуетін айры?ша атап к?рсетуге болады. Айра?ты, Шер?ала, Жал?ан сия?ты ерекше жерасты –ж?рна?тарымен ?оршал?ан, т?щы сулы б?ла?тары мен геологиялы? мазм?нды ашылымдары бар, тау шат?алдары бар ?сем ?аратау шат?алында орналас?ан.
?асырлар бойы Ма??ыстау мен ?стіртте аса к?рнекті архитектуралы? мемориалды –??рыпты? кешендер ?алыптасып, олар к?пшілікті? зияраттылы? ж?не туристік объектерге айналды: Шопан – ата, Ша?па? – ата, Бекет – ата( О?ыландыда, Бейнеуде), Сисем – ата.
Есенжанов Н?р?али 8 –сынып
- ?стірт мемлекеттік таби?и ?оры?ы 1984 жылы ?стірті? Батыс ернегіні? о?т?стік б?лігінде ?йымдастырыл?ан болатын. Ауданы 223 345 га. ?оры?ты? негізгі міндеттері: таби?и экож?йелердегі ?дерістерді? таби?и ж?ру барысын эталондау, о?т?стік –батыс ш?лдерге т?н тірі организмдерді? генетикалы? ?орын са?тау ж?не ?алпына келтіру, ?оры?та,ы ?ор?ау режимін м?лтіксіз ?амтамасыз ету, ?сімдіктер мен жануарларды? биологиясы мен экологиясын зерттеу, «Таби?ат жылнамасын» ж?ргізу, Арал – Каспий айма?ында?ы сирек кездесетін т?рлерді? санын ?алпына келтіру.
А?тау –Бозашы ж?не ?ара?ия –?арак?л мемлекеттік таби?и ?оры?шалары 1984 жылы А?тау –Бозашы ?оры?шасы Солт?стік А?тау тауларында ж?не Бозащы т?бегінде, ал ?ара?ия –?арак?л ?оры?шасы ?ара?ия ойысы мен ?арак?л к?лінде ?йымдастырыл?ан. Аудандары 170 000 га ж?не 137 500 га. Екі ?оры?ша ?ызметіні? міндеттері –о?т?стік –батыс ш?лдерге т?н жануарларды? генетикалы? ?орын са?тау ж?не ?алпына келтіру.
Кендірлі ?иясы мемлекеттік ?оры?ты? зонасы 2001 жылы Кендірлі ?иясы ?стірті мен ?арынжары? ойысы аума?ында ?йымдастырыл?ан, ауданы 1 231 000 га. Міндеті – о?т?стік ш?лдерге т?н жануарларды? генетикалы? ?орын са?тау ж?не ?алпына келтіру.
Каспий те?ізіні? солт?стік б?лігіні? мемлекеттік ?оры?ты? зонасы Каспий те?ізіні? не??рлым ?німді зонасынды барлы? ?орын са?тау ж?не ?алпына келтіру ма?сатында 1977 жылы 9 155 000 га аума?та ?йымдастырылды.
?аза?стан Республикасы ?кіметіні? 2006 ж. 28 ?ырк?йегіндегі № 932 ?аулысы бойынша республикалы? ма?ызы бар Мемлекеттік таби?и -?оры?ты? ?ор нысандарыны? тізбесі бекітілген. Ма??ыстау облысы бойынша б?л тізімге енгендер:
9. Ма??ыстау облысында уранны? 5 кен орны, к?мір кен орны, ?ктасты? шамамен 20 кен орны, стронций, фосфорит, барит ж?не ас т?зыны? кен орындары бар.Бозашы т?бегінде емдік лай, А?тау ?аласынан о?т?стікке ?арай жерасты минералды сулары аны?тал?ан. Темір мен мысты? ж?не марганецтік кен орны аны?тал?ан. Ма??ыстау облысыны? жер ?ойнау ?рт?рлі ма?ызы отын –энергетикалы? сия?ты пайдалы ?азбалар?а бай. М?най, м?най ж?не газ, жанар газ, ?о?ыр к?мір, битум. ?ткен ?асырды? 60 –жылдарыны? басында ірі газды –м?найлы кен орны А?тау ?аласыны? о?т?стік шы?ысында ?зен мен Жетібай ашылды. 70 –ші жылдары ?аражамбас, ?алам?ас ж?не Солт?стік Бозашы алып кен орындары бар ірі м?найлы –газды алап -Бозашы ашылды. Ма??ыстау ж?не Бозашы ??рылымдарында?ы те?ізбен жал?асында?ы ?айра?да ?алам?ас ж?не т.б. газды –м?найлы кен орындары ашылды. С?йтіп Ма??ыстау облысы ?лемдегі е? ірі м?найлы –газды айма? болып табылады.
Бейнеу ауданында Сам орман шаруашылы?ы бар.
Міне, балалар, бізді? Ма??ыстау облысын «Аспан асты м?ражайы» деп бекерге айтылма?ан. Бізді? облысымызда тарихи ескерткіштер к?п.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Мақсаты: Ұлттық мәдениет пен өнерді, адамгершілік қасиетті, ерлік рухы, әсемдік сезімі жетілген жеке тұлғаны қалыптастыру.
«Әрбір аймақтағы, әрбір ауылдағы елді мекеннің, ауылдың, өзеннің тарихын сол жерлердегі әдет –ғұрыптарды қайта жаңғыртып жазып алса деген ойды мен бұрын да, айтқанмын. Әрбір елді мекендердің тарихына байланысты есте қалған қандай аңыздар бар? Олардың басқаша емес, дәл осылай аталуы неліктен.» Н.Ә.Назарбаев. Елбасымыздың өзі туған өлкемізді тереңінен білуге шақыратын осындай керемет сөзі бар.
Тарихи -аймақтану саяхаттың барысында анкеталық сұрақтар жүргізілді.
Маңғыстау өлкесі Қазақстан Республикасының қай жағында орналасқан?
Маңғыстауда қандай теңіз бар?
Маңғыстауда қандай ойпат бар?
Маңғыстау облысындағы ең жоғарғы тау?
Маңғыстауда қандай және қанша жер асты ғимараты бар?
Шақпақ ата мешіті қай ғасырға жатады?
Шопан ата ескерткіші қай ғасырға жатады?
Бекет ата ескерткішінің маңызы?
Маңғыстау облысында ерекше қорғалатын табиғи аймақтар.
Маңғыстаудың қазба –байлықтары.
8 –сынып
- Маңғыстау облысы Қазақстан Республикасының батысында шөл зонада, Каспий және Арал теңізі аралығындағы кеңістікте орналасқан. Оған Маңғыстау түбегі, Үстірт, Бозашы және Түпқараған түбегі, Өліқолтық және Қайдақ соры жатады. Облысын шығысында Өзбекстанмен, солтүстігі мен солтүстік –шығысында Атырау мен Ақтөбе облыстарымен, ал оңтүстігінде –Түркіменстанмен шекараласып жатыр.
Батысын, солтүстік батысын және оңтүстік шығысын Каспий теңізінің суы шайып жатыр.
Сейілханова Ақбілек – сынып -
- Каспий маңы ойпаты шығысында –биіктігі 152 м дейінгі Үстірттің солтүстік кертпештерінің жұрнақтарымен, оңтүстік –шығыста –биіктігі 200 м астам жұрнақтардан тұратын Үстірттің батыс кертпешімен, оңтүстігінде –Маңғыстау қыратымен шектесміп жатыр. Ойпаттың оңтүстік бөлігі Маңғыстау түбегімен тұтасып жатыр.
Александрова Сайера - 7 сынып
- Облыс аумағындағы ең жоғарғы нүкте –Бесшоқы тауы. Биіктігі 556 м деңгейге дейін көтеріледі. Маңғыстау қыратының бұйраттары -Маңғыстау, Оңтүстік Маңғыстау және Кендірлі қиясы.
Қапансай, соңғы тас дәуірінің қонысы Қосқұдық, қола дәуірінің қонысы Тоқсанбай, ерте темір дәуірінің ғибадатқанасы Бәйте, Соқы, Ақпан, орта ғасыр қалалары Жезді, Қарақабақ, Қызылқала, Археология ескертері. Қызылқала қаласының әлеуетін айрықша атап көрсетуге болады. Айрақты, Шерқала, Жалған сияқты ерекше жерасты –жұрнақтарымен қоршалған, тұщы сулы бұлақтары мен геологиялық мазмұнды ашылымдары бар, тау шатқалдары бар әсем Қаратау шатқалында орналасқан.
Дүмбаев Дәулет – 7сынып
- Шопан -ата, Шақпақ -ата - 1 ортағасырлық оғыз –қыпшақ заманы ХІ –ХІІІ ғ.
Ғасырлар бойы Маңғыстау мен Үстіртте аса көрнекті архитектуралық мемориалды –ғұрыптық кешендер қалыптасып, олар көпшіліктің зияраттылық және туристік объектерге айналды: Шопан – ата, Шақпақ – ата, Бекет – ата( Оғыландыда, Бейнеуде), Сисем – ата.
Есенжанов Нұрғали 8 –сынып
- Үстірт мемлекеттік табиғи қорығы 1984 жылы Үстіртің Батыс ернегінің оңтүстік бөлігінде ұйымдастырылған болатын. Ауданы 223 345 га. Қорықтың негізгі міндеттері: табиғи экожүйелердегі үдерістердің табиғи жүру барысын эталондау, оңтүстік –батыс шөлдерге тән тірі организмдердің генетикалық қорын сақтау және қалпына келтіру, қорықта,ы қорғау режимін мүлтіксіз қамтамасыз ету, өсімдіктер мен жануарлардың биологиясы мен экологиясын зерттеу, «Табиғат жылнамасын» жүргізу, Арал – Каспий аймағындағы сирек кездесетін түрлердің санын қалпына келтіру.
Ақтау –Бозашы және Қарақия –Қаракөл мемлекеттік табиғи қорықшалары 1984 жылы Ақтау –Бозашы қорықшасы Солтүстік Ақтау тауларында және Бозащы түбегінде, ал Қарақия –Қаракөл қорықшасы Қарақия ойысы мен Қаракөл көлінде ұйымдастырылған. Аудандары 170 000 га және 137 500 га. Екі қорықша қызметінің міндеттері –оңтүстік –батыс шөлдерге тән жануарлардың генетикалық қорын сақтау және қалпына келтіру.
Кендірлі қиясы мемлекеттік қорықтық зонасы 2001 жылы Кендірлі қиясы үстірті мен Қарынжарық ойысы аумағында ұйымдастырылған, ауданы 1 231 000 га. Міндеті – оңтүстік шөлдерге тән жануарлардың генетикалық қорын сақтау және қалпына келтіру.
Каспий теңізінің солтүстік бөлігінің мемлекеттік қорықтық зонасы Каспий теңізінің неғұрлым өнімді зонасынды барлық қорын сақтау және қалпына келтіру мақсатында 1977 жылы 9 155 000 га аумақта ұйымдастырылды.
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 ж. 28 қыркүйегіндегі № 932 қаулысы бойынша республикалық маңызы бар Мемлекеттік табиғи -қорықтық қор нысандарының тізбесі бекітілген. Маңғыстау облысы бойынша бұл тізімге енгендер:
Геологиялық нысандар (таулар) : Ақмыш, Бекі –Басқұдық, Босаға –көкөсім, Шығыс және Батыс Қаратау, Жармыш –Жапырақты, Қараған –Босаға, Қарақия, Қарамая, Қаратаушық, Қарашық, Қарынжарық, Құнанбай, Тұщыбек, Тынымбай, Өзен, Шайыр –Сарыкез.
Геморфологиялық нысандар (үңгірлер): Булы –Ойық, Қараған –Босаға, Өтебай.
9. Маңғыстау облысында уранның 5 кен орны, көмір кен орны, әктастың шамамен 20 кен орны, стронций, фосфорит, барит және ас тұзының кен орындары бар.Бозашы түбегінде емдік лай, Ақтау қаласынан оңтүстікке қарай жерасты минералды сулары анықталған. Темір мен мыстың және марганецтік кен орны анықталған. Маңғыстау облысының жер қойнау әртүрлі маңызы отын –энергетикалық сияқты пайдалы қазбаларға бай. Мұнай, мұнай және газ, жанар газ, қоңыр көмір, битум. Өткен ғасырдың 60 –жылдарының басында ірі газды –мұнайлы кен орны Ақтау қаласының оңтүстік шығысында Өзен мен Жетібай ашылды. 70 –ші жылдары Қаражамбас, Қаламқас және Солтүстік Бозашы алып кен орындары бар ірі мұнайлы –газды алап -Бозашы ашылды. Маңғыстау және Бозашы құрылымдарындағы теңізбен жалғасындағы қайраңда Қаламқас және т.б. газды –мұнайлы кен орындары ашылды. Сөйтіп Маңғыстау облысы әлемдегі ең ірі мұнайлы –газды аймақ болып табылады.
Бейнеу ауданында Сам орман шаруашылығы бар.
Міне, балалар, біздің Маңғыстау облысын «Аспан асты мұражайы» деп бекерге айтылмаған.. Біздің облысымызда тарихи ескерткіштер көп.
