Дәреснең тибы: яңа белем һәм күнекмәләр формалаштыру.
Тема. Җөмләнең баш кисәкләре.Ия.
Максатлар:
1. Җөмләнең баш кисәкләре турында мәгълүмәт бирү. Ия белән танышу
2.Кагыйдә чыгара белүне формалаштыру.
3.Проблеманы күмәк хәл итәргә омтылыш теләген үстерү, дуслык, бердəмлек, игътибарлылык сыйфатлары тəрбиялəү, үз-үзеңə бəя куярга өйрəтүне дəвам итү.
Кулланылган метод һәм алымнар : өлешчә эзләнү, проблемалы сорау кую, күнегүләр эшләү
Җиһаз : компьютер, медиапроекторда ребус, җөмләләр җыяр өчен сүзләр,
тарату өчен карточкалар, “Ромашка” уены.
Дәрес барышы.
I . Оештыру моменты (мотивлаштыру этабы).
1.Исәнләшү.
-Исәнмесез, укучылар!
-Исәнмесез,укытучы апа!
-Утырыгыз. Бүген сыйныфта кем дежур?
-Бүген сыйныфта мин дежур.
-Синең исемең ничек?
-Минем исемем Гөлназ.
-Гөлназ,бүген нинди число һәм атнаның нинди көне?
-Бүген 7 нче февраль, җомга.
-Хәзер елның кайсы вакыты?
-Хәзер кыш вакыты.
-Кышның билгеләрен әйт әле.
-Кыш көне көннәр кыска, ә төннәр озын. Көннәр салкын. Кар ява. Елгалар боз белән каплана. Вакыт-вакыт карлы бураннар була.
-Рәхмәт,утыр. Балалар,ел фасылын әйтеп уздык, ә хәзер әйтегез әле: бер елда ничә ай?
-12.
-Бер айда ничә атна?
-4.
-Ә бер атнада ничә көн?
-7.
-Хәзер көн исемнәрен искә төшерү өчен “Ромашка” уенын уйнап алабыз.
II.Актуальләштерү.
-Балалар, сез төркемләп утыргансыз, шуңа күрә эшләрне үз төркемегездә бергә эшлисез һәм бер укучы җавап бирә. Бүгенге эшебезне ребус чишүдән башлыйбыз.Экранда
җ иләк,
ө ч,
м и лә ш сүзләреннән төзелгән ребус
-Нинди сүз чыкты?
-Җөмлә сүзе.
-Мин сезгә әзер сүзләр таратам,ә сез алардан җөмләләр җыясыз, төзисез.(төркемнәрдә эшләү). Җөмләләрне укыйсыз.
-Җөмләләрне нәрсәләрдән төзедегез?
-Сүзләрдән төзедек.
-Нәрсә ул җөмлә? (төркемнәрдә эшләү).
-Җөмлә тәмамаланган уйны белдерә.
- Әйтелү максаты буенча җөмләләр ничә төрле булалар?
-Әйтелү максаты буенча җөмләләр 3 төрле булалар: хикәя, сорау, өндәү.
Өй эшен тикшерү. 305 нче күнегүдәге сүзтезмәләр белән җөмләләр төзергә иде.
III .Гомумиләштерү, проблема китереп чыгару, план төзү.
-Балалар, мин һәр төркемгә рәсемнәр таратам. Сез рәсем буенча бик матур җөмлә төзисез. (төркемнәрдә эшләү).
-Җөмләләрне нәрсәләр ярдәмендә төзедегез? (төркемнәрдә эшләү).
-Сүзләр ярдәмендә төзедек.
-Ә җөмлә төзүдә катнашкан сүзләрне ничек дип атыйлар? (төркемнәрдә эшләү).
-Җөмлә кисәкләре.
-Димәк, без бүген дәрестә нәрсә өйрәнербез?
-Җөмлә кисәкләрен өйрәнербез.
-Нинди җөмлә кисәкләрен беләсез?
-Ия.
-Ия җөмләнең нинди кисәге?
- Ия җөмләнең баш кисәге.
IV.Яңа темага чыгу.
Дәфтәрләрдә эшләү.Число язу.
Дәфтәрләргә экрандагы шигырь юлларын язу:
Күке кычкыра.
Сайрый сыерчык.
Саескан йөри
Һавада очып.
-Бу шигырь юлларында ничә җөмлә?
-3 җөмлә.
Беренче җөмләне беренче төркемнән 1 укучы кычкырып укый.
-Нәрсә турында сүз бара?
-Күке.
-Бу сүз нинди сорауга җавап бирә?
-Нәрсә? соравына җавап бирә.
-Нинди килештә?
-Баш килештә.(сүзнең астына бер сызык сызабыз).
2,3нче җөмләләрне дә шул тәртиптә тикшерү.
-Тагын бер җөмлә тикшерәбез.
Алсу өйдә әнисенә булыша.
-Бу җөмләдә сүз кем турында бара?
- Алсу турында.
-Бу сүз нинди сорауга җавап бирә?
-Кем? соравына.
-Нинди килештә?
-Баш килештә.(сүзнең астына бер сызык сызабыз).
Экран белән чагыштыру.
Күке кычкыра.
Сайрый сыерчык.
Саескан йөри
Һавада очып.
Физминут:
Матур сүзләр уйладык Ял итәргә туктадык. Җилкәләрне турайттык, Тирән итеп суладык, Башны як-якка бордык, Чүгәләдек һәм тордык, Бер урында йөгердек, Аннары соң сикердек. Сузылдык –киерелдек. Югарыга үрелдек. Соңыннан тынычланып Шөгыльне дәвам итик.
V.Схема төзү.
-Балалар, күке,саескан,сыерчык,Алсу сүзләре нинди сорауларга җавап бирәләр?
-Кем?Нәрсә? сорауларына җавап бирәләр.
-Нинди килештә?
-Баш килештә.
-Нинди сүз төркеме белән белдерелгән?
-Исем.
-Җөмләнең ниди кисәге?
- Җөмләнең баш кисәге.
-Нинди нәтиҗә ясыйбыз? (төркемнәрдә эшләү).
-Кем?нәрсә? сорауларына җавап биреп,баш килештәге исем белән белдерелгән сүзләр җөмләнең баш кисәге- ия булалар.
VI.Телдән ныгыту(фронталь эш, төркемнәрдә эш)
Укучыларга карточкалар таратыла. Анда язылган шигырь юлларындагы җөмләләрнең ияләрен табарга.
1.Яуды яңгыр ,яуды яңгыр.
Күлләвекләр җыелды.
Чулт-чулт итеп агачлардан
Шук тамчылар коелды.
2.Шатлыгыннан кош сайрады.
Кояш чыкты ялтырап.
Ап-ак томан җиргә ятты
Иртә таңнан ял сорап.
3. Уянды бөтен табигать.
Гөлләр нурга коенды.
Яңгыр үзе башлап китте
Бу күңелле уенны.
-Җөмләләрнең баш кисәге-ияне табарга,килешен әйтергә,нинди сүз белән белдерелүен әйтергә.
VII.Йомгаклау, нәтиҗәләр ясау. Рефлексия ясау.
- Без бүген дәрестә нәрсә өйрәндек?
-Җөмләнең баш кисәге- ияне өйрәндек.
-Нинди кагыйдә чыгардык?
-Кем? Нәрсә? сорауларына җавап булып, баш килештәге исемнәр белән белдерелгән сүзләр җөмләнең иясе була. Ия- җөмләнең баш кисәге.
Өй эше.309 нчы күнегү.
“8 нче гомуми белем бирү бирү мәктәбе”
Муниципаль бюджет белем бирү учреждениесе
4 нче сыйныф өчен татар теленнән ачык дәрес эшкәртмәсе
Тема:Җөмләнең баш кисәкләре.Ия.
Төзүче: Зәйнуллина Әлфия Раиф кызы,
татар теле һәм әдәбияты укытучысы
Яр Чаллы
2014