Ақылды тыңдай білу де өнеге

Сабақ мақсаты: Оқушылардың «ақиқат» және ақылды тыңдай білу құндылығы туралы түсініктерін кеңейту.

Міндеттері :

- ақылды тыңдай білудің өмірдегі маңыздылығын түсіндіру;

- ақылды тыңдай білу іскерліктерін дамыту;

- адалдық, шыншылдық, қамқорлық тәрбиелеу.

Ресурстар: үнтаспа,

суреттер, дәптер, нақыл сөздер

Сабақ барысы:

1.Ұйымдастыру кезеңi.

Сәлемдесу, оқушылардың көңіл-күйін сұрау, сабаққа қатысуды тексеру.

5 Т ережесін еске түсіру.

1.Тәртіп

2.Талап

3.Тыныштық

4.Тазалық

5.Татулық

Тыныштық сәтi. Су асты патшалығына ойша саяхат. Ыңғайланып отырыңыздар, денелеріңізді түзу ұстаңыздар. Аяқ-қолыңызды айқастырмаңыз. Қолыңызды тізеңізге немесе үстелге қоюға болады.

Көзіңізді жұмыңыз және бірнеше рет терең тыныстаңыз; денеңізді босатыңыз. Бірнеше секундтан соң теңіз түбіне саяхат жасаймыз.

Теңіз жағасымен келе жатқаныңызды елестетіңіз. Толқындардың жеңіл шалпылына, шағалалардың шуылына құлақ түріңіз. Жалаң аяқтарыңызбен құмды сезініңіз. Шалғайдан қара нүкте көріп тұрсыз: ол жақындаған кезде дельфин екенін түсіндіңіз. Ол сізді теңіз түбіне алып кету үшін келді. Ол өте әдепті жәндік, сізді шыдамдылықпен күтіп тұр. Жайлап оның арқасына отырыңыз, мықтап ұстап, жолға шығыңыз. Дельфиннің арқасында жайланып отырып, өзіңді қауіпсіз сезіну, су астында жүзу қандай керемет. Жан-жағыңызға қараңыз: мұнда кемпірқосақ тәрізді арлы-берлі жарқырай қалқыған әсем балықтар қаншама. Теңіз түбіне бойлаған сайын айнала қалайша өзгереді, суда тербелген қаншама ғажайып балдырлар. Қараңызшы, қандай орасан зор балықтар, ал енді анау жаққа көз тастаңыз... бұл орасан зор сегізаяқ. Су асты неткен қызықты әрі ғажап әлем. Сіз бір нәрсені байқадыңыз ба? Мұнда неткен тұңғиық, толық тыныштық. Осы тыныштық күйде болыңыз.(Мұғалім бірнеше секунд үнсіз қалады).

Ал қазір жоғарыға, өз әлемімізге кері қайтуға дайындалыңыз. Айналаға жіті қараңыз. Ғажап түстерге тағы бір рет қараңыз және тыныштыққа құлақ түріңіз. Осындай тыныштық сізге самалдай әсер береді. Енді дельфин кері қарай жолға шықты. Сіз су бетіне шықтыңыз, жағаға жақындадыңыз. Дельфиннің арқасынан түсіңіз, оны сипалаңыз және осындай ғажап саяхатқа апарғаны үшін ризашылық білдіріңіз.

Сыныпқа оралыңыз және өз орныңызға келіңіз. Бірнеше секундтан соң көзіңізді ашыңыз, осы түйсінген тыныштықты өз бойыңызда сақтауға тырысыңыз.

Үй тапсырмасын тексеру.

«Қорада малың болсын, көшеде талың болсын» атты мәтінмен танысу.

Балалардың пікірлерін білу үшін сұрақтар қойылады.

• Балаларына айтқан әке өсиетінінің мәні неде?

• Балалардың әке сөзін тыңдай білгеннің арқасында қандай дәрежеге жете білгендері туралы өз ойыңды білдіріп көр.

• Ақылды тыңдай білудің өмірдегі маңыздылығы неде?

• Өздерің қандай ақыл, дана сөздерді тыңдап жүрсіңдер?

- Әңгімедегі әке өсиетін мүлтіксіз орындаған балалары өмірде ештеңеден қиындық көрмей, адал, шыншыл болып жақсы өмір сүрген екен. Ал өсиет сөзге құлақ түріп тыңдамайтын адамның ісі алға баспай, сол күйі қалады. Ата сөзін, әке сөзін, ұстаз сөзін, үлкендер сөзін, халық даналығын, өсиетін дұрыс ақылға салып тыңдай білген адамның ақылы толыса түседі, адаспайды. Ақылды тыңдайтын бала да ақылды атанады.

Сабақ барысын талқылау:

3.Дәйексөз

«Ата-анаңның ақылы, сайрап жатқан жолмен тең.

Ақылдының ақылы, сарқылмайтын көлмен тең»

Халық даналығы.

Дәйексөзді дәптерлеріне жазғызамын.

4.Әңгiмелеу (мұғалім сыйы)

Әділшілік һәм гүл ағашы

Бір қалада ерлі-зайыпты екі адам өмір сүріпті. Жалғыз баласы болыпты. Мейлінше кедей болып ешбір жұмыс істеуге малдары болмаған екен. Бірақ егін салатын азырақ жерлері өздерінің орнына бір кедей көршілеріне сатады екен. Сол көрші екі өгізді амалдап тауып алып, сол жерге егін сала бастапты. Бір уақытта жерді соқамен жырып жүріп, жердің астына соқасы тиіп сылдыраған құмыраның сыбдыры естіледі. Жерді қазып құмыраны ашып қараса, іші толған алтын екен. Сонда кедей алтынның біріне тиместен көміп қойып, жердің иесіне хабар беріпті.

«Сенің жеріңнен алтын салынған құмыра таптым, соны жылдамырақ ал», - дейді. Сонда жердің иесі айтыпты: «Жер бұл күнде маған емес, мен саған сатқан едім пайдалануға, сол себепті алтын да саған тиесілі». Көпке шейін екі кедей ерегісіпті. «Сен ал, сен ал», деп ақырында төбелесіп, хандарына барып арызданыпты.

Хан екеуінің арыздарын тыңдап болып, олардың адалдығына таң қалып сұрапты: «Балаларың бар ма? Қанша?» деп. Жерді пайдаланып жүрген кісінің бір қызы бар, бұрынғы иесінің бір ұлы бар екен. Сонда хан мынадай билік жасаған екен: екеуінің балаларын неке қылып қосып, табылған алтынды жастарға беріңдер деп үкім шығарыпты. Сонда екеуі де билікке разы болыпты. Жастарға үй салып, той жасап, екі жас бақытты өмір сүріпті. Неше уақыт өткеннен кейін баяғы алтын табылған жерден гүл ағашы өсіп, гүлденгенде алтын шығаратын болыпты дейді адамдар.

Сол гүл ағашы екі кедейдің адалдығына шыққан бір бақыт, басқа ешкімге ұстауға бұйрығы жоқ.

1. Неліктен бірінші кедей алтынды алып қоймады?

2. Сендер кедейдің орнында болсаңдар не істер едіңдер? Неліктен?

3. Адал, шыншыл болудың маңыздылығы неде?

4. Кедейдің ақылды, адалдылығының арқасында неге қол жеткізді деп ойлайсыңдар?

4. Шығармашылық жұмыс. Топпен жұмыс

-«Шындық» шыңына шығудың жұмбақ жолдары бар.

Біздің міндеріміз сол жұмбақ жолдарын шешіп, шыңға шығу. Ендеше «Шындық шыңына» сапарымызды бастаймыз.

1-жағдаят. Жандостың компьютерде көп ойнап қалуына байланысты математика сабағынан есеп шығаруға уақыт қалмады. Мұның себебін сұраған мұғалімге Жандос «Басым қатты ауырып, есепті шығара алмадым», - деп айтты.

-Жандостың орнында болсаңдар не айтар едіңдер?

2-жағдаят. Анар таңертең бақтағы қызыл жасыл гүлдерді ұзақ қызықтап жүріп қалады да, сабаққа кешігіп барады. Мұның себебін сұраған мұғалімге Анар «Мен сағат неше болғанын байқамай қалыппын», - деп айтты.

-Анардың орнында сендер болсаңдар не деп айтар едіңдер?

3-жағдаят. Айдосты анасы дәріханадан дәрі әкелуге жұмсады. Айдос аулаға шыға салысымен достарын кездестіріп, олармен ойнап кетті. Анасының тапсырмасы үйге кіргенде есіне түсті. Ол анасына «Дәріхана жабық тұр екен», - деп айтты.

-Айдостың орнында сендер болсаңдар, не деп жауап берер едіңдер?

-Міне, балалар сендердің көмектеріңмен бәріміз бірге «Шындық шыңына» да шықтық

Дәптермен жұмыс:

Дәптерде берілген бұлбұлдың, күйшінің, ұстаздың, баланың, әженің суреттері тұстарына қалдырылған бос жолдарға олардың қандай ақыл сөздерін тыңдағыларың келетіндігін жазу.

5.Топпен ән айту.

«Біз- өмірдің гүліміз»

әні: Б.Ғайзатов, сөзі: Ә.Дүйсенбиев

6.Үй тапсырмасы. (20-сабақ, 98 бет)

Ж.Байбұланованың «Қызғаныштың кесірі» атты мәтінін оқу

7.Қорытындылау, соңғы тыныштық сәтi.

-Бізге үлгі-өнеге болатын үлкендердің, даналардың ақыл-өсиеттерін, даналық сөздерін тыңдап, оларды өмірде қолдана білсек, өмірден өз орнымызды нақты таба аламыз. Сол себепті қолдан келгенше үлкендердің кеңесін,ақылын құлақ түріп,тыңдаған жөн.

Ендеше барлығымыз тыныш отырып, аяқ қолдарымызды айқастырмай еденге қоямыз. Оң қолдарыңызды жүректің тұсына қойып, сабақта алған барлық жақсы қасиеттерді жүректеріңізге сақтап алуларыңызға болады.