І.1Тілдік т?л?а ж?не оны? м?дени ??зіреті
?аза? с?з м?дениеті туралы т?сінік, ??ым, пайымдаулар ?ылыми п?н ретінде ?мірге кездейсо? келмегені белгілі. Тілді? ?асиеті, с?з ??діреті ж?ніндегі ?мірден т?йген т?йінді ойларын (тіл туралы ма?ал-м?тел, фразеологиялы? с?з орамдарын т.б.) халы?ты? метатілдік рефлексиясы деуге болады. ?сіресе с?з м?дениетіне ?атысты ма?ал-м?телдерді? мазм?нында?ы тере? пайымдаулар тілді? ?о?амды?-?леуметтік тіршілігімен байланысты екенін ай?ын а??артады.
С?з м?дениеті: советтік ж?не постсоветтік кезе?. С?з м?дениеті ж?нінде ?ылыми ??ым, пайымдауларды? д?ниеге келуі, с?з м?дениетіні? жеке п?н ретіндегі объектісі, к?теретін м?селелері, терминологиясы, зерттеу ?дістері, бір жа?ынан, тілді? этос, пафос, логос т?різді ?о?амды? тіршілігімен, екінші жа?ынан, ?аза? тіл біліміндегі лингвистикалы? ойды? ?рістеуімен байланысты ?арастырылады.
С?з м?дениетіні? коммуникативтік аспектісі. С?зді? коммуникативтік сапасына “д?рыс” – “б?рыс”, “орынды” – “орынсыз”, “с?зі бай” – “с?зі ж?та?”, “бедерлі” – “бедерсіз” деп ба?а беруде (Р.Сызды?ова, Х.Н?рма?анов, М.Сер?алиев, Н.У?лиев т.б.) м?тіннен (с?з ??рылымынан) с?тті немесе с?тсіз фактіні б?ліп алып, талдау негізгі ?дісті? бірі болды. Біра? б?лайша талдау, бір жа?ынан, д?рыс бол?анмен, екінші жа?ынан, м?тінні? т?тастай ал?анда?ы коммуникативтік сапасыны? ба?асы емес, оны? ?зігі ж?нінде ?ана ба?а. Алайда м?тінде кездесетін формалды ??рылымды? с?тсіздік кездейсо?, жекелеген ?ана факті болуы ы?тимал.
Сонды?тан с?зді? коммуникативтік сапасы с?з актісіні? ая?тал?ан н?тижесіне ?атысы болу?а тиіс. М?ндай талап тілдік фактіні тек с?зді? ??рылымыны? ??рамында ?арау жеткіліксіз екенін к?рсетеді. С?з айтыл?ан?а (жазыл?ан?а) дейін де, я?ни вербалдан?ан?а дейін адресант-авторды? “айтсам”, “жазсам” деген діттемі, “нені айтсам” (жазсам), “?алай айтсам” (жазсам), “кімге айтсам” (жазсам) деген ма?саты, ?ызы?ушылы?ы болады. Алдымен, с?йлеушіні?/жазушыны? санасында болаша? с?зді? ішкі нобайы жасалады.