Машина тігістері.

Қызылорда облысы Шиелі ауданы Балаби ауылы

«№50 Абай атындағы орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Алиакбарова Ұлбосын Шерманқызы.

Менің педагогикалық мамандығым

ЕлбасыН.Ә.Назарбаев «Болашаққа еңбек етіп, өмір сүретіндер – бүгінгі мектеп оқушылары, мұғалім оларды қалай тәрбиелесе Қазақстан сол деңгейде болады »деген. Болашаққа үміт артқан мемлекет, ең алдымен білім сапасының іргетасын қалайды . Ертеңгі келер күннің бүгінгіден гөрі нұрлы болуына ықпал етіп , адамзат қоғамын алға апаратын құдіретті күш тек білімге ғана тән . Ұлы философ Конфуций : « Оқымай ойлану бос әрекет » -деген, яғни білім ғана биікке жеткізеді .Білім – адамзаттың терең және үйлесімді дамуын бекітетін құралдардың бірі , прогрестік әлеуметтік тұрақтылық пен ұлттық қауіпсіздіктің маңызды факторы . Қазіргі кездегі білім саласындағы өзгерістер ең алдымен педагогикалық тәжірбиеге жаңа методологиялық көзқарастар енгізуді , біліктілікті арттыру мен методологиялық базаны жаңартуды талап етеді .Қай кезде де білім беру ісіне қойылар талап зор. Осы талаптардың орындалуы білімді жаңа технологиялармен қаруланған жаңашыл ұстаздардың міндетінде. Ұстаз білім беруші ғана емес , сонымен бірге оқушы мен ұстаз арасындағы іс- әрекеттің ұйымдастырушысы . Тек тиімді ұйымдастырған оқу процесі ғана оқушының ой- өрісін дамытып, білімін арттырып, тұлға қалыптастыра бастайды.

Негізгі мәселе - сабақтың нәтижелігі . Сабақ ұстаздың көп ізденуімен көп еңбектенуінен туатын шығармашылық . Оқу - тәрбие үрдісінде жаңашыл әдіс – тәсілдерді енгізіп , шығармашылық ғылыми – тәжірбиелік , проблемалық топтар жұмыс істеу керек . Мектеп оқушыларының жеке қабілеттерін , оқу мүмкіндіктерін , шығармашылығын ескере отырып, дифференциялау процестерін негізге ала отырып ,оқу –тәрбие жұмысын жаңа бағытта жүргізу оқу – тәрбие үрдісіне жаңа технологияларды енгізу , халықаралық оқу бағдарламаларын тиімді пайдалану , оқушылардың шығармашылығын дамыту , тәрбие ісінде оқушылардың еркіндігін , дербестігін кеңейту ,ашық қоғам принциптерін іске асыру. Адамзат қоғамы дамуының басты құралы - білім мен ғылым . Қазіргі кезде мемлекеттік білім стандарты деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру жаңа педагогикалық техналогияларды енгізуді міндеттейді. Білім беру жүйесінде ұстаздың алдына қоятын басты міндеттерінің бірі – оқытудың әдіс-тәсілдерін үнемі жетілдіріп отыру және қазіргі заманғы педагогикалық техналогияларды меңгеру деп білемін.

Қоғамның қозғаушы күші – адам. Ұрпақ тәрбие мен мәпелеумен өседі . Білім мен ой санасы жетіліп, шынайы кемелденген азамат болып қалыптасады. Адамдық қасиет оның ой-тұлғасына ғана емес атқаратын ісінің мағынасында болса керек.

Қазақ мектебінің басты мақсаты - баланың ой-өрісін өсіріп, өзіндік дүниетаным қалыптастырып, шығармашылықпен жұмыс істейтін жағдай туғызу. Бұл тұрғыдан келгенде, мұғалім қазақ тілі пәнін оқытуда өзінің жинақтаған тәжірибесін әсіресе, жоғарғы сынып оқушыларының өздігінен атқаратын жұмыстарын ұйымдастыру, әдіс- тәсілдерін тиімді пайдалану жолдары, меңгерту әдістерін ұсынбақ. Мектептегі әдебиет пәні адамзат тәрбиесін, оның басынан кешкен қоғамдар тарихын баяндайтын болғандықтан, ол қоғамның барлық қырларын, салаларын қарастырады. Мұндай маңызды міндетті ойдағыдай орындау , әрине, алдын ала дайындықты талап етеді. Ол үшін мұғалім өзі сабақ беретін сыныбы анықталысымен сонда оқылатын әдебиет курстарының мемлекеттік білім стандартының ,оқу бағдарламаларымен, оқулықтарымен ауыл балаларының ой-өрісін деңгейіне сай ойландыру, шығармашылықпен жұмыс істеуге үйрету ерекшеліктерін белгілеп отырған абзал.

Педегогика ғылымында «білім сапасы» ұғымына әртүрлі анықтамалар берілген. Бұлар білім сапасының мәнін, өндірістік түсініктері арқылы анықтайды.

А.Моисеев «мектепте білім берудің сапасы ұғымын мектеп оқушыларының, қоғамның беру сұранымының қажетін қанағаттандыра алатын білімнің нәтижесін сипаттайтын бірлік» - деп түсіндіреді. Білім сапасы деп оқыту мен тәрбие мақсатын жоспарлауға сәйкес мектеп түлектерінің қолы жеткен білім мен білік, ақыл –ой, дене және адамгершілік дамуының белгілі бір деңгейін түсіндіреді.

Білім берудің жаңа парадигмасына өту жағдайында ізгілендіру мен жариялыққа бағытталған тұлғалық, іс – әрекеттік таянудың басымдылық сапасы білім, білік және дағдыларға қойылатын талаптар мазмұнына түбегейлі өзгерістер алып келді және білім сапасы көрсеткіштеріне оқыту үрдісі мен білім шарттарын енгізді.

М.Поташниктің монографиясында білім сапасы – мақсат пен нәтиженің қатынасы. Мұнда мақсат амалдық түрде берілген және мектеп оқушысының әлеуметті даму жағдайында болжанады. Сондай – ақ, ол білім беру үрдісінің мынадай бес негізгі нәтижелерін атап көрсетті:

1.Білім, білік дағдылар деңгейі.

2.Тұлғалық даму көрсеткіштері.

3.Оқушылардың денсаулық жағдайы.

4.Мұғалімнің кәсіби құзіреттілігінің өзгеруі мен оның жұмысқа деген қарым- қатынасы.

5.Әлеуметтік мектептің болашақтағы өлшемі.

Білім сапасын көтерудің екінші бір үлкені мәселесі бағалау . Яғни оқушыны бағалау. Бағалаудың көпшілікке белгілі екі түрі бәрімізге аян. Ол – оқушыны бағалауы және оқушының өзін-өзі бағалауы. Бұл бағалаудың рөлі білім сапасын көтеруде өте мәні зор.

Қазіргі мектеп тәжірибесінде оқушыны тапсырманы айнытпай орындаушы ретінде тәрбиелеу басым бағыт алып отырғаны жасырын емес. Бұл оқушының өз бетімен ойлануына, өзіндік пікірін білдіруіне кері ықпал етіп, білім алуға деген қызығушылығын төмендетеді. Ендеше, еліміздің білім жүйесінде оқыту үрдісін тың идеяларға негізделген жаңа мазмұнмен қамтамасыз ету міндеті тұр. Құзіреттілік – оқушының әрекет тәсілдерін жан-жақты игеруінен көрінетін білім нәтижесі. Құзіреттіліктің түрлері проблеманың шешімін табу немесе өзіндік менеджмент құзіреттілігі ақпараттық, коммуникативтік құзіреттілік.

Тұлғаның қасиеттері оның әдебі жалпы алғанда, қоғамдық қатынастар жалпы адамзаттық құндылықтар ретінде қарастырылады. Сонымен қатар әр адам өзін қоршаған ортасымен қарым- қатынасы түрліше құбылуына байланысты қатынастар мен тәрбиеге сәйкес жинақталады. Шығармашылық ізденіс адамға екі жақты көзқараста:

1.Қандай да бір өнім алу жағынан,

2.Ізденіс үрдісінің мәні жағынан маңызды.

Қоғамның бүгінгі басты бағытының бірі – білім беру үрдісін ақпараттандыру. Бұл бағыт ақпараттық техналогияларды пайдалана отырып дамыта оқыту, қашықтан оқыту, тұлғаға бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып оқу- тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды көздейді.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңында еліміздің білім беру жүйесінің міндеттері атап көрсетілген, соның бірі – білім беру жүйесін ақпараттандыру, оқытудың жаңа техналогияларын енгізу, бүкіл әлемдік коммуникация желісіне шығу.

Білім беруді ақпараттандыру және оқытуды компьютерлендіру ұғымдарын ажырата білу керек. Қазіргі кезде сабаққа дайындалу барысында мұғалім сабақ мазмұны оқушылар үшін танымдылығы жағынан қызықты әрі жаңаша өтуі үшін өзінің бағалы уақытын қажетті материялды іздеу мен жүйелеуге жұмсайды. Сабақтың мазмұнына байланысты кейбір мәселелер жөнінде қойылатын сұрақтар немесе оқушылардың өздерінің сұрақ қоя білуімен оған ойланып ұғымды жауап беруінде ескереміз. Себебі шынайы сұрақ қоя білу іскерлігі мен жауап қайтарудағы тапқырлығы проблеманы түсінудің маңызды көрсеткіші екендігінің айқын дәлелі. Сабақтың барысында өз көзқарасын дәлелдеп, пікірін қорғай білуге талаптандыру, басқаларды да тыңдай білуге және өз позициясын түсіне білуге, құрбы- құрдастарын ренжітпей, өз ойын қисынды айта білуге үйрету, адамдар арасындағы, яғни құрбыларымен, оқытушыларымен қарым- қатынасты дұрыс жолға ықпыл ету болып табылады.

Қазақ мектебінің басты мақсаты – баланың ой- өрісін өсіріп, шығармашылықпен жұмыс істейтін жағдай туғызу. Сөйтіп ,әрбір оқушының өзін- өзі дамытуына өз мүддесі мен қызығушылығын қанағаттандыруға, ынтасын арттыруға, бойындағы қабілетіне сай білімін тереңдетуге ықпал жасау міндеті тұрады. Адамзаттың кешегісіз бүгінгісінің, ал бүгінгісіз болашағының жоқ екендігін оқушылар әдебиет арқылы жақсы біледі. Оқушылардың осы пәнді түсініп,қызығып оқуына назар аударып, оқудың тиімді тәсілдерін қолдануға тырыстым. Ол үшін сабақтың білімділік, дамытулық, тәрбиелік мақсаттарына мән беріп оқушылардың әдеби мәселелерді өз бетінше ізденіп, шығармашылықпен ұғына білу қабілетіне баулуға ерекше назар аудардым. Оқушылардың өз бетінше жұмыс істеу дағдысын дамыту үшін, тестілер, танымдық тапсырмалар, әдеби теориялық сұрақтар, сөзжұмбақтар, баспасөз ақпараттық құралдарын пайдалану т.б. ізденіс жұмыстарын жүргізуге болады. Әдебиет пәнін оқыту барысында баланы шығармашылық жұмысқа баулу маңызды роль атқарады. Мұнда оқушы белсенді роль атқарушы ғана емес, жетекші бағытты ұсынады. Ол жауапты әр түрлі әдебиеттерден алады, ізденеді.

Сабақта қолданылатын жұмыстың түрлері: топпен жұмыс, жекелей жұмысы, деректермен жұмыс, талдау, қорытындылау. Сөзімді қорытындылай келе оқу -тәрбие үрдісінде жаңашыл әдіс- тәсілдерді енгізіп, шығармашыл- ғылыми тәжірибелік кәсіптік шеберлігін көрсету және білім беру үрдісін жетілдіру, жаңашылдыққа ұмтылу. «Тамызығын тапсаң, тас та жанады» - деген мәтелде айтылғандай, әрбір баланың бойындағы табиғи қабілетінің ерекшелігін дамыту, жеке тұлғаны тәрбиелеу біздің басты міндетіміз деп білемін.

«Адамды биік шыңға жеткізетін еңбек.Біз баға жетпес білім қорын арттырып, оны жаңаша түрлендіруіміз керек,» деген Елбасыммыз Н.Ә.Назарбаевтың сөздерін басшылыққа ала отырып, қазіргі өркениетке ұмтылған қоғам талабына сай Қазақстан Республикасының дамыған елдер мен иық тіресіп тұруы және еліміздің болашағымен қазіргі кезеңі үшін білімді, зерделі, өз бетімен іс- әрекет ете алатын, қоғамнан өз орнын таба алатын шәкірттерді дайындау ұстаздың міндеті. Заман талабына сай білім беруде жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқытудың озық техналогиясын меңгерген жан болғанда ғана білігі мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде ұлағатты саналады.