Жылытқыш құралдар

Сабақ тақырыбы:

Табиғат физикасы

Жылытқыш құралдар

Мектеп:

Күні :

Мұғалімнің есімі:

СЫНЫП: 1-сынып

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Оқу мақсаты:

Барлық оқушылар: жылытуға арналған құралдарды анықтау;

Сабақтың мақсаты:

1.5.4.1 жылыту жабдықтары мен құрылғыларын анықтау

Оқушылардың басым бөлігі: қоршаған әлемнің құбылыстарын, үдерістерін және нысандарын зерттеудің қажеттілігін түсіндіру.

Кейбір оқушылар: жаңа сабақта алған білімдерін өмірде қолданады.

Ресурстар:

1. әртүрлі жылытқыш құралдардың суреттері;

2. А4 форматты парақ;

3. түрлі үй-жайлардың: көпқабатты­ үй, киіз үй, шағын ағаш үй, қала сыртындағы үй т.б. суреттері;

4. желім. Интернет-ресурстар:

Күтілетін нәтижелер:

1. Оқушылар:

2. жылытқыш құралдарға нелердiң жататынын білетін болады;

3. оқушылар түрлі жылытқыш құралдардың үй-жайды жылыту үшін қажет екенін түсінеді.

Сабаққа байланысты деректі материалдар

Сабаққа қатысты ескертпелер

Ежелгі адамдар жылыну және суықтан қорғану үшін ашық отты пайдаланған. От, алау алғашқы жылыт­ қыш құрал болып есептеледі.

Алды ашық пеш (камин) (грек тілінен kaminos — ошақ) Ежелгі Римде пайдаланыла бастаған. Ол ашық оттығы және одан төбеге кететін мұржасы бар пеш сияқты болған.

XV ғасырда түтін шығатын мұржасы бар пештер пайда болып, қолданылған. XVIII ғасырға дейін олар сазбалшықтан және кірпіштен жасалған. Ұзақ жылдар бойы пеш үйдің жылуы мен жайлылығының бір бөлігі болып келген.

Техниканың дамуымен адамдардың өмірін ыңғайлы да жайлы ететін түрлі жылытқыш құралдар пайда болды. Жылытқыш құралдар — ол жылу тасымалдағыштан қоршаған ортаға жылу беретін құрылғы.

Соңғы жылдары олардың көптеген түрлері мен модельдері пайда болды. Мысалы, радиаторлар мен батареялар. Оларды пайдалану үнемді. Газ, электр, сұйық немесе қатты отын арқылы жұмыс істейді.

Соңғы жылдардағы ең белгілі жылытқыш құралға конвектор жатады. Оған төмен жағынан суық ауа келеді де, арнайы қондырғының көмегімен қызады, содан кейін жоғары көтеріледі.

Кіріспе тапсырма. Ол үшін оқушылар “қыс” сөзіне сипаттаушы сөздерді атап бере алады (мысалы: суық, ақ, аязды, қарлы т.б.).

Саяхатта. Оқушыларға суретке қарап, сипаттап беру тапсырылады.

— Кім қысқы орманда болып көрді?

— Қысқы орманның ерекшелігі неде?

— Онда нені көруге болады?

— Негеш пен Эврика неге тоңып қалды?

— Олар жылыну үшін не істеді? (От жақты.)

— Балаларға от жағуға кім көмектесті?

Ежелгі заманда оттың адамдарды суықтан қорғағаны жайлы айтып беру. Адамдар алдымен отты пайда­ лануды, содан кейін ғана оны жағуды үйренген деген болжам бар. Мүмкін, олар найзағай түсіп тұтанған ағашты тауып алып, оны жылдар бойы сөндірмей отырған болар.

Оқушылардың назарын екінші суретке аудартамыз.

Сұрақ:

— Негеш пен Эврика үйде не істеп жатыр? (Қолдарын­ жылытып тұр.)

— Олар жылыну үшін нені пайдаланды? (Үй жылытатын құралды.)

Үйдегі жылу. Бұл тапсырманы ұйымдастыру кезінде “Қыс мезгілінде үйлерің жылы бола ма? Неге? Ол үшін не істейді?”

Оқушылардың көбі батарея ыстық болып, оның жылуы бөлмеге таралады деп жауап беруі мүмкін. Көпқабатты үйлерде радиаторлар мен батареялар сияқты жылытқыш құралдарды пайдаланады деп түсіндіріледі. Ал кейбір үйлерде, ескі сарайларда адамдар пеш жағып, ошақты пайдаланады. “Егер біздің үйлерімізде жылытқыш құралдар болмаса, не болар еді?” . Оқушылардың жауаптарын тыңдалады.

Әртүрлі құралдар. Оқушыларға суреттерге қарауды тапсыру. Суретте бейнеленген әр құралды не үшін пайдаланатынын топ болып талдайды. Оқушылардың жауаптарын тыңдап болғаннан­ кейін, суреттерді қандай екі топқа бөлуге болатынын анықтауды сұрау.

Зерттейік. Бұл зерттеу жұмысын жұпта ұйымдастырған тиімді. Ол үшін: А4 форматты парақ, желім, түрлі түсті қарындаш, жылытқыш құралдардың суреттері, әртүрлі ғимараттардың (көпқабатты үй, сарай, шағын ағаш үй, қала сыртындағы үй т.б.) сурет­ тері қажет. Топтағы оқушылар қажет ғимараттардың суреттерін таңдап алады.

А4 парақта оқушылар осы ғимаратта орналасқан бір бөлменің суретін сала алады. Содан кейін жылытқышқұралды таңдап алады да, оны қай жерге орналастыруға болатынын анықтап, сол жерге суретін салады. Тапсырманы орындап болған соң, оқушылардың жұмыстарынан көрме ұйымдастыруға болады. Оқушылардың әр жұбына өздерінің таңдауларын түсіндіріп беруді тапсырыңыз. Жұмыс барысында оқушылар жылытқыш құралдар туралы неғұрлым көп мәлімет алады.

Сен білесің бе?

Оқушылардан: “Киіз үй дегеніміз не?” — деп сұралады. Одан кейін мынадай проблемалық сұрақтарды қойыңыз:

— Киіз үйде батарея орнатуға бола ма?

— Киіз үйде жылыну үшін не істеуге болады?

Киіз үйде жылыну үшін тастан немесе кірпіштен

жасалған, темір мұржасы бар пешті, темір пешті, ошақты пайдалануға болатынын айтамыз. Пештер­ киіз үйдің ортасына орналастырылады. Ертеде адамдар киіз үйде қалай өмір сүргені, қалай ас әзірлегені, күн суықта қалай жылынғаны туралы бейнефильм көрсетуге болады.

Пәнаралық байланыс

Қосымша тапсырмалар

Дүниетану. Ежелгі адамдардың өмірі.

Суретші нені шатастырды? Оқушыларға су­ ретке мұқият қарау тапсырылады. Суретші жіберген­ қателерді сұраңыз. Оқушылар тұрмыстық құралдардың орнын анықтап, сызық арқылы өз орын­ дарымен қосады.

Жауабы:

Аспашам терезенің астында емес, төбеде. Үтік плитада емес, киім үтіктейтін тақтайдың үстінде. Жылытқыш радиатор киім үтіктейтін тақтайдың үстінде емес, терезенің астында. Шәугім үстелде емес, плитада.

Бағалау

Оқушылар жылу алу үшін қандай жылытқыш құралдарды­ пайдалану керектігін біледі.

Жылытқыш құралдар. Оқушыларға суреттерге қарап, жылытқыш құралдардың тұсына “✓” белгісін қою тапсырылады. Таңдап алған суреттерін бояуға болады.

Жауабы:

Электр радиаторы, инфрақызыл жылытқыш, батарея, алауошақ, пеш.