Мұғалім «Бағың нұрлансын,балам!» Толымбек Әбдірайымның әңгімесін айтып береді. Әбуталап қарияның қалаға қоныс аударғанына көп бола қойған жоқ. Ауылдағыдай емес, мұндағы тірлік арсы-гүрсі, қым-қуыт па дейсің.Көп қабатты үйдің тұрғындары ертемен жұмыстарына кетеді.Кешке қарай оралысымен үйді-үйлеріне кіріп, есіктерін тарс бекітіп, қайтып көріне қоймайды.Көлеңке ұзарып, іңір қараңғылығы қоюланғанша есік алдындағы ағаш орындықтардың біріне жайғасып жан-жағына қарап отырады. Бұл жерде де немерелерін ойнатқан бірді-екілі үлкен кісілерден өзге ешкім көзге шалынбайды. Біраздан байқап жүр, бұлар тұратын екінші қабаттағы қарама-қарсы пәтердегі кішкентай ұл қарияның қасынан үндемей өте шығады. Өзі пысық бала сияқты. Тап-тұйнақтай киініп, қоңыр сөмкесін арқалап тымпың-тымпың кетіп бара жатқанымен, үлкен адаммен сәлемдесуді білмейді. Кіп-кішкентай болып, ол да асығыс. Күн бесінге таяған мезгіл. Асыға адымдап қасынан өте берген ұлды қария тоқтатты. -Балам кішкене аялдашы! Кішкентай ұл кідірді. - Атың кім? - Асхат. - Қай сыныпта оқисың? - Төртіншіде. - Сабағың қалай? - Жақсы. - Бестік бағаларың көп пе? - Ия, ата! Бір сабақтан төртім бар. - Әке-шешең үлкен кісімен амандас деп айтпай ма? -Айтады. - Ендеше, неге амандаспайсың?! Асхат жауап қайтармады. Басын төмен тұқыртып тұрып қалды. - Жә, қысылма! Онда былай етейік. Сен осы жерде тұр, мен үйден шығып келе жатайын. Мені көргенде «Ассалаумағалейкум» деп даусыңды шығарыңқырап амандас, жарай ма? - Жарайды. Қария подьезге еніп, ұзамай қайыра шықты. Оны көрген Асхат: - Ассалаумағалейкум, ата! – деді дауыстап. - Уағалейкумассалам! Өркенің өссін шырағым! – деді қария. Әбуталап ата бұл жаттығуын ерінбей бес рет қайталады. Арада үш күн өтті. Әбуталап ақсақал есік алдында отырған. Әкесіне еріп есік алдына шыққан Асхат қарияны көре сала: - Ассалаумағалейкум, ата! – деді жүгіріп келіп. - Айналайын, үлкен жігіт бол! – деді ата риза пейілмен. - Сіз туралы естігем, - деді Асхаттың әкесі. - Сыртыңыздан жақсы білеміз. Өзім де танысайын деп жүр едім. - Оқасы жоқ шырағым! Танысын, танымасын жасы кіші адамдардың, оның ішінде балалардың үлкен кісіге сәлем беруі адамгершілік, ізет-ілтипат! Осыны естеріңде ұстаңдар! - Ал, Асхат құлыншақ, қолыңды жай, бата берейін! Асхат пен әкесі қолдарын жайды. Жортқанда, балам жолың болсын! Өмір жасың ұзақ болсын! Қатарыңнан озған өрен бол, Теңіздейін терең бол! Ақылың ассын, Ықыласың тассын! Сағың сынбасын, Бағың нұрлансын! Аллаһуәкбар! Әумин! Содан бастап Асхат үлкен кісілерді көрсе сәлемдесіп жүретін болды. Сұрақтар: - Әбуталап қария қайда қоныс аударды? - Қаланың тіршілігі қандай еді? - Атай кішкентай баланы не үшін шақырып алды? - Атай сәлемдесді Асхатқа неліктен іс-әрекетпен көрсетті деп ойлайсыңдар? - Асхаттың әкесі атайға не айтты? - Сыйластық неден басталады деп ойлайсыңдар? - «Сәлемі түзу» дегенді қалай түсінесіңдер? - Ойланып көріші, өзің күнделікті өмірде ізеттілігіңді қалай көрсетіп жүрсің? |