?аза? тілі
Уа?ыты:
Кабинет:
М??алім:Б Елекенова
Саба?ты? атауы
Морфология туралы т?сінік
Сілтеме
?аза? тілі о?улы?ыны? ?дістемесі
Саба?ты? жабды?ы
Морфология-с?з бен оны? формалары т?ралы тіл біліміні? бір саласы.
С?з т?рлі б?лшектерден т?рады. С?з б?лшектеріні? ?зіне т?н белгілі бір ма?ынасы ж?не ?ызметі болады. Мысалы, жолдасты??а деген с?з мынадай т?рт б?лшектен т?рады: жол-дас-ты?-?а. Бірінші жол б?лшегі "сал?ан із" немесе "сапар" деген ма?ынаны білдірсе, о?ан -дас ?осымшасы ?осыл?ан жолдас с?зі "серік" деген ма?ынаны беріп т?р. Б?л с?зге -ты? ?осымшасы жал?анып, адамдар арасында?ы ?атынас ма?ынасын білдіретін с?з жасал?ан. Со??ы -?а б?лшегі б?л с?зге жа?а ма?ына ?степ т?р?ан жо?, бас?а с?збен байланыстыру ?ызметін ат?арып т?р?анын т?сіндіру, с?здік ?орын, ауызша с?йлеу тілін дамыту; д?птермен, та?тамен ж?мыс жасауда ??ыптылы??а, тазалы??а т?рбиелеу
Жалпы ма?саттар
О?ыту н?тижесі
Топ?а б?лу
Сыныпты жыл мезгілдеріне ?арай т?рт топ?а б?лу. К?з айында туыл?андар 1 - топ, ?ыс айында д?ниеге келгендер 2 - топ, к?ктем айында?ылар 3 - топ, жаз айында?ылар 4 - топ болып б?лінеді.
М??алімні? іс-?рекеті
О?ушыны? іс-?рекеті
Ынтыма?тасты? атмосферасы
Адамны? к?лкісі – ?лемдегі е? ?ажайып ??былыстарды? бірі. Адам к?лкіні? к?мегімен таныса да, ?оштаса да алады. Жымиыс бізді? сезімімізді? сарасыны? ашылуына жол ашады. К?лкі ар?ылы к??іл к?йлері?ді білдіріліп к?рі?дер. Бір - бірі?е жымиы?дар, к?лкілері?ді сыйла?дар. Рахмет! Ендеше саба?ымызды бастайы?.
?й тапсырмасын с?рау
ББ кестесін толтыру
?ызы?ушылы?ты ояту
О?улы?та?ы тапсырмаларды орындау.
Берілген жатты?уларды топтар?а б?ліп орындау.
?осымша шы?армашылы? тапсырмалар.
Морфология
Грамматика ?ылымы тілді? грамматикалы? ??рылысын зерттегенде ?зіні? тексеретін объектісіні? негізі етіп с?зді ж?нес?йлемді алады. Тексеру объектілеріні? осындай ерекшеліктеріне ?арай грамматика ?ылымы морфология ж?несинтаксис деп аталатын екі сала?а б?лінеді.
Морфология – с?з ж?не оны? формалары туралы ілім. Морфология с?зді? жасалу, т?рлену, ?згеру ж?йелерін, с?зді? б?лшектенуі мен оларды? ?р?айсысыны? грамматикалы? ма?ыналары мен ?ызметтерін зерттейді.
Ма?ынаны тану
М?тінді тізбектеп о?у
Сергіту с?ті
Шыны?амыз, жастай бiз,
Жатты?уды бастаймыз.
Бiр, екi, ?ш, бiр, екi, ?ш
Бойымыз?а жинап к?ш.
Шыны?амыз, жастай бiз,
Жатты?уды бастаймыз.
Тiк к?терiп, ?оз?айы?.
Тым сылбыр да болмайы?
Ал?а ?арай озбайы?.
Бiр, екi, ?шi, бiр, екi, ?ш.
Ой тол?аныс
Т?бір мен ?осымша.
С?зді? ма?ына беріп б?лінбейтін е? т?пкі б?лшегін т?бір дейді. Мысалы: жолдасты?, сауыншылар, мектептерді?, к?рінген деген с?здерді? т?бірлері - жол, сау, мектеп, к?р. Себебі б?лар ?осымшасыз т?рып та белгілі бір ма?ынаны білдіреді: жол - із немесе сапар, сау - с?т алу, мектеп -о?итын орын, к?р - к?збен бай?ау.
Осы т?бірлерге жал?ан?ан -дас, -ты? (жолдасты? де-ген с?зде), -ын, -шы (сауыншы деген с?зде), -тер, -ді? (мектептерді? деген созде), -ін, -ген (к?рінген деген созде) болшектері ?осымша деп аталады. Демек, т?бірге жал?ан?ан с?з б?лшегін ?осымша деп атайды.
?осымша жеке т?р?анда ешбір ма?ына білдіре алмайды. Жо?арыда?ы -дас, -ты?, -ын, т. б. ?осымшаларда ешбір ма?ына жо?. Кей ?осымша т?бірге ?осыл?анда с?зге жа?а ма?ына ?осады.
1.Ма?ал – м?телдердегі т?бірлерді ажыраты?дар.
1) Ел а?асыз болмас,
Тон жа?асыз болмас 2) А?ылды адам елге ?арайды,
А?ылсыз адам ?рге ?арайды.
3) Берекелі елді? бетін ешкім ?а?пайды.
4) Жолдасын таппа?ан ер азады.
?й тапсырмасы
О?улы?та?ы тапсырмаларды орындау,ереже жаттау
К?нделіктеріне жазады
Ба?алау
Ба?алау пара?шаларын толтыру.
