?ояндар – с?т?оректілерді? бір т??ымдасы, 8 туыс?а б?лінетін 50 т?рі бар. Б?ларды? ішінде тез ж?гіруге, ін ?азу?а, ж?зуге, а?аш?а ?рмелеуге бейімделген т?рлері кездеседі. Салма?ы 0,1 – 4,5 кг, дене т?р?ы 12 – 75 см, Мадагаскар аралы, О?т?стікАмериканы? о?т?стік айма?ы, Антарктидадан бас?а барлы? жерде тарал?ан. Ш?п, а?аш ?абы?ын, б?ршігін, б?та?ын жейді. Жылына 4 рет 2 – 8 (кейде 15) к?жек туады. Т?ра?ты іні болмайды, к?жегі ж?ндес, бірден ж?ріп кететіндей жетіліп туылады, бірнеше к?ннен кейін ?зі ?оректенеді. ?й ?ояны ?ана ін ?азады, топ-топ болып тіршілік етеді. К?жегі к?зі ашылмай, ?те д?рменсіз, ?ызылша?а болып туылады. К?сіптік ма?ызы бар, ?уестік ?шін де ауланады. ?оянны? кейбір т?рлері жайылым?а, жеміс ба?ына, жас орман?а ?лкен за?ым келтіреді. Кейбіреулері індет таратады. ?аза?станда кездесетін 3 т?рі (а? ?оян, ??м ?оян, ор ?оян) бар. А? ?оян, негізінен, ?алы? ?ар т?сетін ?останай, Солт?стік ?аза?стан, Павлодар ж?не А?мола облыстарында?ы орманды далаларда, ?ара?анды, Шы?ыс ?аза?стан облыстарында?ы таулы айма?тарда к?птеп, ал Батыс ?аза?стан, А?т?бе, Алматы облыстарында сирек кездеседі.
О?ушы: ?зын ??ла? с?р ?оян,
Естіп ?алып сыбдырды,
Ойлы ?ырлы жерлермен
Ыт?ып ыт?ып секірді.
О?ушы: ?арап еді артына
?иы?ын сап к?зінін
Келе жат?ан томпа?дап
К?жегі екен ?зіні?.
О?ушы: С?р ?ояным отыр,
?ула?тарын ?оз?алтып.
Былай, былай
?ула?тарын ?оз?алтып.
О?ушы: ?оян отырса суы?,
Ая?ын жылытайы?.
Хлоп-хлоп-хлоп-хлоп,
Ая?ын жылытайы?.
О?ушы: ?оян?а т?ру суы?,
?оян?а секіру керек.
Ыт?ып-ыт?ып,
?оян?а секіру керек.
?орытынды
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Мақсаты: Қоян туралы оқушылардың түсініктерін қалыптастыру. Табиғғаты аялауға шақыру, эстетикалық тәрбие беру.
Барысы:Оқушылармен амандасу, түгендеу.
Қояндар – сүтқоректілердің бір тұқымдасы, 8 туысқа бөлінетін 50 түрі бар. Бұлардың ішінде тез жүгіруге, ін қазуға, жүзуге, ағашқа өрмелеуге бейімделген түрлері кездеседі. Салмағы 0,1 – 4,5 кг, дене тұрқы 12 – 75 см, Мадагаскар аралы, ОңтүстікАмериканың оңтүстік аймағы, Антарктидадан басқа барлық жерде таралған. Шөп, ағаш қабығын, бүршігін, бұтағын жейді. Жылына 4 рет 2 – 8 (кейде 15) көжек туады. Тұрақты іні болмайды, көжегі жүндес, бірден жүріп кететіндей жетіліп туылады, бірнеше күннен кейін өзі қоректенеді. Үй қояны ғана ін қазады, топ-топ болып тіршілік етеді. Көжегі көзі ашылмай, өте дәрменсіз, қызылшақа болып туылады. Кәсіптік маңызы бар, әуестік үшін де ауланады. Қоянның кейбір түрлері жайылымға, жеміс бағына, жас орманға үлкен зақым келтіреді. Кейбіреулері індет таратады. Қазақстанда кездесетін 3 түрі (ақ қоян, құм қоян, ор қоян) бар. Ақ қоян, негізінен, қалың қар түсетін Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Павлодар және Ақмола облыстарындағы орманды далаларда, Қарағанды, Шығыс Қазақстан облыстарындағы таулы аймақтарда көптеп, ал Батыс Қазақстан, Ақтөбе, Алматы облыстарында сирек кездеседі.