Жылыой ауданы, Құлсары қаласы
№15 Сүлеймен Карабалин атындағы жалпы орта білім беретін мектеп
2 "А" сыныбы
Сынып жетекшісі: Батыр Нұрайым Сәдуаққасқызы
Күні: 24.11.2016 жыл
Пәні: Әдебиеттік оқу
Сабақтың тақырыбы: Дихан Әбілев «Туған тілім»
Сабақтың мақсаты: Оқушыларға мемлекеттік тілдің өркендеп, оянуына, мемлекеттік тілімізді сүюге, мемлекеттік тілді аяққа баспай, мәртебесін биік ұстау жөнінде, әр ұлттың өзіндік ерекшеліктері, салт – дәстүрі, діні, тіл ерекшелігі болатынын түсіндіру.
Білімділігі: Өлең арқылы оқушыларға тіліміздің құндылығы мен қасиеті, мәні мен маңызы жөнінде түсінік беру;
Дамытушылығы: Өлеңді түсініп, мәнерлеп оқу дағдыларын жетілдіру, ана тілі туралы өз ой пікірлерін, көзқарастарын ашық, еркін айтып, жеткізе білуге баулу;
Тәрбиелігі: Ынтымақтаса жұмыс істеуге,ана тілін сүюге, қастерлеуге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдіс – тәсілдері: Түсіндіру, сұрақ – жауап, топтастыру, ой толғау, мағынаны тану
Көрнекілігі: Дихан Әбілев суреті, жекелеген суреттер, үлестірме парақтар, слайдтар.
Күтілетін нәтиже: Жаңа сабақты меңгереді. Дихан Әбілевтің «Туған тілім» өлеңінің мағынасын түсінеді, өз тілін қадірлей біледі.
Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі
- Оқушылардың назарларын сабаққа аудару.
Психологиялық дайындық
Туған тілім – тірлігімнің айғағы,
Тілім барда айтылар сөз ойдағы
Өссе тілім мен де бірге өсемін,
Өшсе тілім мен де бірге өшемін.
- Оқушыларды 3 топқа бөлу: 1 – топ: «Бабам тілі»
2 – топ: «Далам тілі»
3 – топ: «Анам тілі»
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру
Күләш Ахметованың «Астана» өлеңін мәнерлеп жатқа сұрау.
- Үй тапсырмасын бекіту – Астана туралы кім не біледі?
Астана біздің Отанымыздың жүрегі. Ал енді Отан деген сөздің не екенін сендер жақсы білесіңдер.
ІІІ. Қызығушылықты ояту
Мұқағали Мақатаевтың «Отан туралы» өлеңін еске түсірейік.
- Осы өлеңдегі Ақынның қасиетті тіл дегені қай тіл?
- Қазақ тілі
- Қазақ тілі біздің қандай тіліміз болып есептеледі? (оқушылардың жауабы)
. – ана тілім.
. – мемлекеттік тіл.
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік тіл қазақ тілі екендігін 1997 жылы 11 шілдеде Қазақстан Республикасы Конституциясының 7 бабында бекіткен. Сондықтан әрбір қазақ азаматы қазақ тілін білуі керек. Қазақ халқында өз ана тілі туралы жыр толғамаған адам кемде – кем.
Ана тіліміз талай жырға арқау болған екен. Қазақ тілі – сонау Әйтеке, Қазыбек, Төле билер сынды шешендердің, Абай, А. Байтұрсынов, Ғ. Мүсірепов, Ж. Аймауытов сияқты ақын – жазушылардың, Б. Момышұлындай атақты батырлардың тілі. Біздің бүгінгі сабағымыз да осы тақырыпта жалғасын табады.
ІV. Жаңа сабақ
Қазақтың жоғын жоқтап, тіл туралы қалам қозғаған жазушылардың бірі – Дихан Әбілев аталарың.
- Жазушы өмірі мен шығармашылығы жөнінде түсінік беру.
Дихан Әбілевтің өміріне тоқталу. (1907 - 2003)
Әдебиетіміздің ақсақалы Дихан Әбілев 1907 жылы 26 желтоқсанда Павлодар облысы, Баянауыл ауданында дүниеге келген. 1926 жылы «Қызыл әскер» атты алғашқы өлеңі, 1928 жылы «Сырлы шкафтың сыры» атты бірінші әңгімесі жарық көрген. 71 жыл бойы қазақ әдебиетінің өркенін өсіріп, мерейін биіктету жолында қаламымен қызмет етті, көптеген кітаптар дүниеге келді. Оның артта қалған мол мұрасы ұрпақтың рухани қазынасына айнала берері сөзсіз.
- Мағынаны тану
- «Туған тілім» өлеңін оқып, мазмұнын түсіндіру;
- Оқушылар өлеңді мәнерлеп оқудан сайысқа түседі. 1.Толық оқу; 2. Жұппен оқу; 3. Тауып оқу
- Ой толғау (өлеңді талдау)
1 – топ: «Бабам тілі» - Өлең неліктен «Туған тілім» деп аталған?
2 – топ: «Далам тілі» - Ақынның «туған тілім, өз тілім» деп отырғаны қай тіл?
3 – топ: «Анам тілі» - «Туған тіл» орнына «қазақ тілі» сөзін қойып, өлеңді мәнерлеп оқу.
- Дәптермен жұмыс /Күн ретін, тақырыпты жазу/
Соңғы шумақтың екі жолын көшіру: Туған тілім тіл болудан қалса егер,
Жүрегімді суырып – ақ алыңдар! - Сергіту сәті «Анамның тілі – айбыным менің»
- Топпен жұмыс «Сөзі жоғалған халықтың өзі де жоғалады» Әр топқа бір жағдаят беріледі және сол жағдаяттан қалай шығу керек екенін топ болып ақылдасып, жауап береді.
«Бабам тілі» - Сен кітапханада отыр едің. Кенет ішке екі қыз бала кірді. Олар ұлты қазақ болғанымен орысша сөйлесіп отыр. Сенің оған көзқарасың?
«Далам тілі» - Сен мектепке асығыс келе жатып, көшеде кездескен өзің қатарлас құрбыдан уақыттың қанша болғанын сұрадың. Ол саған орыс тілінде жауап берді. Сен не істейсің?
«Анам тілі» - Сенің досың көбіне әңгіме арасында қазақ тілін шұбарлап, орыс сөздерін араластыра сөйлейді. Сенің оған көзқарасың? - Мақал – мәтел құрастыру, яғни берілген сөздерден мақал – мәтел құрастырып, шыққан мақалды өз сөздерімен түсіндіреді.
«Бабам тілі» - «Өнер алды қызыл тіл»
«Далам тілі» - «Тіл қылыштан өткір»
«Анам тілі» - «Ана тілі – ой өсіреді»
V. Бекіту (Тест сұрақтары)
1. Қазақстан Республикасының мемлекеттік тілі қай тіл?
А) орыс Ә) қазақ Б) ағылшын
2. Қазақстан Республикасында «Тіл туралы Заң» қашан қабылданды?
А) 1997 жылы 11 шілде Ә) 1991 жылы 16 желтоқсан Б) 1995 жылы 30 тамыз
3. Қазақ тілін басқаша қалай атауға болады?
А) Әліппе Ә) Отан Б) Ана тілі
4. «Туған тілім» өлеңінің авторы?
А) Дихан Әбілев Ә) Күләш ахметова Б) Абай Құнанбаев
5. «Туған тілім» өлеңі не туралы?
А) Құстар Ә) Тіл Б) Отан
Өз бетімен тексеру (жауаптары келесі слайдта)
VI. Қорытындылау
- Балалар, біз Тәуелсіз егеменді ел болғанымызға 25 жыл толғалы отыр. Тәуелсіздігімізді, егемендігімізді баянды етер басты қаруымыз – туған тіліміз. Адамды мұратқа жеткізетін ана тіліміз бен ата дәстүріміз.
VII. Бағалау. Оқушы белсенділігі мен білімін бағалау.
VIII. Үйге тапсырма. Дихан Әбілев «Туған тілім» өлеңін мәнерлеп, жатқа айту.
