Ашық сабақ "Тыныс алу құпиялары"

Пән: Жаратылыстану

Сынып: 3

Жанды табиғат. Адам

Мектеп: Ә.Жангелдин атындағы орта мектеп

Мұғалім: Қошабаева Айша Сембайқызы

Күні:

22.11.2018

Тақырыбы:

Тыныс алу құпиялары

Оқу мақсаты:

3.2.3.3 тыныс алу жүйесі мен оның адам ағзасындағы рөлін сипаттау;

3.1.2.2 ақпарат көздерінің артықшылығы мен кемшілігін анықтау;

Сабақтың

мақсаты:

Оқушылар:

- адамның қалай тыныс алатынын біледі;

- өкпедегі ауаның көлемін зерттейді.

Бағалау критерийі

Өкпенің көлемін анықтап үйренеді;

Тыныс алғанда және тыныс шығарғанда адам денесінде болатын өзгерістерді сипаттайды.

Тілдік мақсат

Оқушылар:

Тыныс алу мүшелеріне байланысты сұрақтарға жауап береді;

Мәтінмен жұмыс жасау арқылы сөздік қорларын дамытады.

Пәндік терминология мен тірек сөздер: көкет

Құндылықтар

тазалықты сақтау

Пәнаралық байланыс

әдебиеттік оқу

АКТ қолдану

дағдылары

презентация

Алдыңғы меңгерілген білім

Тыныс алу мүшелерін біледі

Сабақ барысы

Жоспарланған уақыт

Сабақта жоспарланған іс-әрекет

Ресурстар

Сабақтың басы

1-5 мин

Сабақтың ортасы

6-10 мин

Психологиялық ахуал орнату. «Қошеметтер бұрқасыны».

Оқушыларға арналып бір-бір жылы сөзден жазылған қошеметтер бұрқасынын лақтырамын,әр оқушы бір-бірден ұстап алып,ішінде жазылған сөздерді дауыстап оқиды.

Топтастыру.Жоғарыдағы жылы сөз жазылған кішкентай қағаздардың артындағы суреттер бойынша: «Тағамдар», «Тұрмыстық заттар», «Табиғи қажеттіліктер», болып 3 топқа бөліп аламын.

1-тапсырма

(Ж.ж)Алдыңғы сабақты кестені толтыру арқылы «ақиқат немесе жалған» екенін анықтау, баллдық жүйе бойынша орындалған кестедегі тапсырманы сағат тілімен бір-біріне беріп, жұмыстарын бағалау.
1. Ауасыз өмір сүре аламыз. (жалған)
2. Ауаны жылытып, ылғалдандыратын мүше-мұрын. (ақиқат)
3. Ауа тек қана далада болады. (жалған)
4. Асқорыту мүшесі – өкпе. (жалған)
5. Ауамен тек қана адамдар демалады. (жалған)

6.Кеңірдек тыныс алу мүшесі болып табылады (ақиқат)

7. Көкет тыныс алу мүшелеріне, жатады немесе жатпайды?

Саралау: Тапсырма барлық оқушыларға ұсынылады. Берілген сұрақтардың ақиқат немесе жалған екенін анықтайды.

(ҚБ)дискрипторлар:

-Ауасыз өмір сүре алмайтынымыздың жалған екенін анықтайды;

-Ауаны жылытып, ылғалдандыратын мүше – мұрын екені ақиқаттығын анықтайды;

-Ауаның тек қана далада болуы жалған;

-Асқорту мүшесі – өкпенің жалған екенін анықтау керек;

-Ауамен тек қана адамдардың демалатыны жалған.

-Кеңірдектің тыныс алу мүшесінің бірі ақиқат екендігін табады.

Бәрі де дұрыс болған жағдайда : «Сен кереметсің!»

4 жауабы дұрыс болған жағдайда : «Жақсы!»

3 жауабы дұрыс болған жағдайда : «Сен талпындың!»

2 жауабы дұрыс болған жағдайда: «Мұқият бол!»

«Ауадай қажет» деген сөзді қалай түсінеміз?

-Біз қалай тыныс аламыз? (демді ішке тарту мен сыртқа шығарудан тұрады)Демді ішке тартқанда өкпе ауаға толады, сол кезде оттек қанға өтеді. Ал демді шығарғанда өкпе қысылып, көмірқышқыл газын сырқа шығады. Ал ,осы тыныс алу кезінде қандай құпиялар бар екенін анықтау үшін бүгінгі сабақта

Пазлдар құрастыруымыз керек, ол үшін бірнеше зерттеу жұмыстарын жүргіземіз, әр топқа зерттеу жұмыстары беріледі. Жұмыстардың қалай орындалуы реті жазылған сол бойынша 10 минут бойы жұмыстанасыздар.

Тағамдар: алма, орамжапырақ, нан, ет, жұмыртқа,сүт

Тұрмыстық заттар: үй, машина, ақша, тоңазтқыш, ыдыс-аяқ

Табиғи қажеттілікер: су, ауа, жылу, жарық

Әр оқушыға «ақиқат немесе жалған» кестесі

Тыныс алу жүйесінің бөлшектерге бөлінген суреті

20 минут

2 мин

3 мин

2-тапсырма

№1 тәжірибе (тыныс шығарудың көлемін анықтау)

Терең тыныс шығарудың көлемі қандай болады?

Эксперимент жасау.

Экспериментке қажетті құралдар:

1. Су құйылған ыдыс

2. Су құйылған 1,5 л пластик бөтелке

3. Пластик түтікше

Эксперимент барысы: Су құйылған ыдысқа су құйылған бөтелкені басын төмен қаратып, алақанмен жауып, су бар ыдысқа батырып төңкеру. Бөтелкенің ернеуі суға батып тұратындай етіп ұстау. Пластик түтікшені су құйылған 1,5 л пластик бөтелкенің аузына тығу.

Ауамен терең дем алып, демді пластик түтікше арқылы бөтелкеге үрлеу. Бөтелкеден қанша су шыққанын анықтау. Соған байланысты өкпедегі ауаның көлемін білуге болатынын түсіндіру.

Барлық топтан мәліметтерді жинақтап, қорытындысын шығару.

Қорытынды:түтікше арқылы бөтелкеге кірген ауа суды итеріп шығарды. Шыққан судың деңгейін өлшеу арқылы ауаның да көлемін өлшеуге болады. Әрбір адамның дем шығару көлемі әртүрлі болады.

Диаграмма.

Ең терең тыныс шығарған қай бала ?

Мұндай қорытынды жасауға не көмектесті?

Ең төменгі көрсеткіштің кімге тиісті екенін анықтауға не көмектесті?

№2 тәжірибе (темекінің тыныс алу жолдарына қалай әсер ететінін анықтау)

Темекінің тыныс алу жолдарына қалай әсер ететінін анықтау?

Эксперимент жасау.

Экспериментке қажетті құралдар:

1. Су құйылған 1,5 л пластик бөтелке .

2. 1-3 дана темекі

3. Пластик түтікше

4.Ақтүсті сулық (салфедка)

Эксперимент барысы: Жоғарғы жағы мен төменгі жағы тесіліп, түтікше бекітілген пластикалық бөтелкеге су құйып, жоғарғы тесігіне шылымды тұтатып, төменгі жағынан суды ағызу. Ағып жатқан кезде, темекіде тартылып бітеді. Болганнан кейін бөтелкенің тығынын шешіп, орнына ақжұмсақ қағазды байлап, төменгі түтікшесінен кері үрмелеу. Сол кезде никатиннің қағаз бетіне тұнып қалғанын түсіндіру.

Барлық топтан мәліметтерді жинақтап, қорытындысын шығару.

Қорытынды: Тыныс алу мүшесі өкпеге темекі түтіні тұрып қалатынына көз жеткізу.

№3 тәжірибе (тыныс алу жолдарына салқын тиген жағдайда қандай ем қолдану керектігін анықтау)

Эксперимент жасау.

Экспериментке қажетті құралдар:

1. Есентөке минералды суы.

2. Медициналық аппарат

Эксперимент барысы: Минералды

Қорытынды: Тыныс алу мүшесіне салқын тиген жағдайда осы аппараттың пайдасына көз жеткізу. Жылы ауаның, минералды судың пайдасына көз жеткізу.

(әр топ өз білек күштерімен бағалап отырады)

Жүргізілген зерттеу жұмыстары бойынша әр топ ортаға шығып нәтижесімен ой бөліседі.

1. Сен білесің бе? Адам өкпесінің көлемі туралы ақпарат беру.

Тыныс алу үдерісіне қатысатын кеуде қуысының бұлшық еттері қабырға бұлшық еттері мен диафрагма жаттығады. Жаттыққан адамдардың дем алғандағы ауа көлемі адам ағзасын толығымен оттекпен қамтамасыз ете алады. Ал жаттықпаған адамдарда тыныс алу қажеттілігі артса, дем алу жиілігі де күшейеді.

1. Ойлан!

Адам неліктен түшкіреді және жөтеледі сұрағына болжам жасау.(Жұптық жұмыс)

Тыныс алу жолына түскен бөгде заттардың әсерінен шырышты қабат тітіркенеді. Оларды сыртқа шығару үшін біз түшкіреміз. Түшкірген кезде ауа тітіркендіргіш шаң-тозаңмен бірге сыртқа шығады.

3-тапсырма

(Ө.ж)Сөйлемдердегі көп нүктенің онына тиісті керек сөздерді қойып жазу.

«Жоқ сөздерді толықтыр»

Біздің өкпеміздегі ауа үнемі жаңарады. Тыныс алу дегеніміз – дем алу және дем шығару. Біз тыныс алғанда кеуде қуысы кеңейеді және ауа тыныс алу жолдарымен өкпеге қарай өтеді. Біз тыныс шығарғанда , кеуде қуысы қысылып, ауа сыртқа шығады.

Дескрипторлары:

• Ауаның үнемі жаңарып отыратынын жазады;

• Тыныс алу деген демді алу және шығару екендігін анықтайды;

• Тыныс алғанда кеуде қуысы кеңейеді және ауа тыныс алу жолдарымен өкпеге қарай өтетінін анықтайды;

• Тыныс шығарғанда кеде қуысы қысылып, ауа сыртқа шығатынын жазады.

Саралау: Тапсырма барлық оқушыларға ұсынылады. Қабілеті төмен оқушыларға көмек көрсетіледі. Барлық оқушыларды бағалап шығамын.

Терминдер

Топ басшыларына берілетін тапсырма

Көмекші сөздер: оттек ауа, ауатамыр, мұрын, кеңірдек, өкпе, дем алу, дем шығару.

Табылған сөздерді латын тілімен жазу

1 топ: ауатамыр

2 топ: кеңірдек

3-топ: мұрын

Деңгейлі тапсырмалар:

А)Тыныс алу мүшелерін жаз

В)Өкпенің көлемі туралы жаз.

С) Жоқ сөздерді толықтыр.

Демді ішке тартқанда өкпе ....................толады, оттек ............. өтеді. Ал демді шығарғанда өкпе қысылып, .................................. газды сыртқа шығарады. Өте терең дем шығарғанда да өкпеде аздаған ................... қалады. Бұл ауа .......................... қатыспайды. Тыныс алуға ...................... көмектеседі. Тыныс алғанда көкет ..................., тыныс шығарғанда ....................................

Суреттер:

мұрын, кеңірдек, ауатамырлар, өкпе

шар ,маркер ,парақ

Су құйылған көлемді ыдыс, су құйылған 1,5 л пластик бөтелке, пластик түтікше, ақ түсті майлық

Денсаулық пен қауіпсіздік техникасының сақталуы

Медициналық аппарат,минералды су,

Шар, сабынсу

Зерттеу жұмысында қауіпсіздік ережелерін сақтау

Керек сөздер:

1.Жаңарады

2.Дем алу және дем шығару

3.Тыныс алғанда

4.Кеңейеді

5. Тыныс шығарғанда

Сабақтың соңы

5 мин

Үйге тапсырма: Тыныс алу гигиенасы тақырыбында кітапша жасау

Рефлексия:

Менің бүгінгі сабақтан алған әсерім.....

Диаграмма құру (жасыл- толықтай түсіндім, сары-бір сәті ұнады , қызыл – әлі де толық зерттегім келеді)