Саба?ты? ма?саты: ?аза?ты? ?лтты? ойындары туралы т?сінік беру.
Саба?ты? к?рнекілігі: б?ктеме, ?лтты? ойындарды? суреттері, интер белсенді та?та.
Саба?ты? барысы:
І.?йымдастыру
ІІ.?й тапсырмасын с?рау
Жа?а саба?
«Асы? » ойыны
Асы? – ?аза? хал?ыны? д?ст?рлі ойыны. Асы? ойыны к?ндіз де , т?нде де айналады.К?ндізгісі – мергендікке , т?нгісі- ептілікке баулиды.Асы? ойынны? мынадай т?рлдері бар :т?йкі, омпы, алшы, хан, хан ату т.б.
Асы?ты м?ртынан не жамбасынан т?р?ызуды омпы дейді.Омпы ойыны тегіс ала?да, жазы? жерде , тіпті ?лкен б?лмеде де ойналады.
К?кпар – жігіттерді? к?ш ?айратын , ерлік , ептілігін сынайтын – ?лтты? ат ойыны.К?кпар?а та?ымы берік шабандоздар.Жарыс?а т?сетін б?л додалы сын?а денесі ж?мыр, ая?тары жуан с?йг?лік аттар ?атыстырылады.Б?рындары мал ба??ан к?шпелі халы?тар к?к б?ріні со?ып ал?анда ?лігін ат ?стінде с?йрелеп , бір – бірінен ала ?ашып , ла?тырып ойна?ан. Кейін ол ?лтты? ат спорты ойынына айнал?ан.
«То?ыз??мала?» ойыны
То?ыз??мала? – шахмат сынды ежелгі ойын т?рі.Ойын?а екі адам ?атысады.А?аш та?та?а арнайы ?я жасап , олжа салып ойна?ан.Ертеде ?ойшылар малын ?ріске шы?арып, та?ыр жерден ?я -ш???ыр ойып, ?ойды? ??мала?ымен ойна?ан.То?ыз??мала? атауы содан шы??ан .Бекітілген ?з ережесі бар, ?лкен шеберлікті , ойлануды , айла – т?сілді ?ажет ететін к?рделі ойын.
«Те?ге алу» ойыны
Те?ге алу – ?ыраттау жерге биік сыры? тігіп , о?ан к?лденен? ?а?ыл?ан та?тай?а т?мен т?сіріп жі?ішке жіп іледі. Жіпті? ?шына к?міс те?гелерді тесіп байлайды да сада? немесе мылты? о?ы жетер жерден к?здеп ат?ан. Те?геге о?ын тигізген ойыншы е? мерген санал?ан.
«А?с?йек» ойыны
А?с?йек- той?а жинал?ан жастар жазды? айлы т?нінде а?с?йек ойна?ан. Оны? басты шарты ла?тыр?ан а?с?йекті жабыла іздеп тауып ?келу.Осы а?с?йек іздеу ?стінде бозбала мен бойжеткен ?зара сырласып , к??іл ??пияларын ашатын бол?ан.
«К?рші» ойыны
К?рші – жастар о?аша отауда ?ыз бен жігіт боп ?атар отырысып «к?рші» ойна?ан. Орта?а ойынды ж?ргізуші жігіт шы?ады.?атар отыр?ан ж?птан «к?рші?мен татусы? ба ?, аразсы? ба?» деп с?райды.?ыз бен жігіт «татумыз» десе , ?оз?алмайды да, ал «аразбыз» десе к??ілі ?ала?ан адамын с?райды.Ол адамны? к?ршісі с?ра?ан адамын бергісі келмесе жазаланады./?ле? айту, би билеу,ала?анына со?тыру сия?ты, беріп жіберген жа?дайда ?з к??ілі ?ала?ан бас?а адамны? к?ршісін с?райды.Осылай к??ілді ойын жал?аса береді.
«Алтыба?ан» ойыны
Алтыба?ан- ?аза?ты? ?лтты? ойыны.Алтыба?анды сыры?ты? екі басында ?ш - ?штен ?оса?тап /мосы а?аш сия?тандырып / байлайды. Ба?анны? аша тарма?ы сыры??а кигізіліп т?ру?а тиіс.Алтыба?анды ??растырып бол?аннан кейін, оны? екі басынан ?ш ?атар ар?ан байлайды.Ар?анны? екеуі бір де?гейде ,?шіншісі олардан 40-50 см т?мен т?рады. Бір де?гейде байлан?ан екі ар?ан?а екі адам ?арама – ?арсы отырады да, т?менірек байлан?ан ар?ан?а ая?тарын тірейді.Б?ларды бір адам тербетеді.Алтыба?анда тербеліп отыр?ан екі адам ?н салу?а тиіс.Алтыба?анды ертедегі ауыл ?мірінде ауыл ?мірінде жастарды? кешкілікте бас ?осып , халы? аспаптарыны? с?йемелдеуімен ?н салатын, айтысатын , ?зіл- оспа? , назды к?лкісімен к?пшілік болып к??іл к?теретін ойын – сауы?ы бол?ан.Алтыба?анны? дене шыны?тыру?а да пайдасы мол.
?орытындылау
1.?аза?ты? ?лтты? ойындарын ата?дар ?
2.Те?ге алу ойынын ?алай ойнайды?
3.Асы? ойыны ?ай уа?ытта ойналады ?
4. А?с?йек жылды? ?ай мезгілінде ойналады ?
5.То?ыз??мала? ойны ?алай ойналады ?
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Сабақтың мақсаты: Қазақтың ұлттың ойындары туралы түсінік беру. Сабақтың көрнекілігі: бүктеме, ұлттың ойындардың суреттері, интер белсенді тақта. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру ІІ.Үй тапсырмасын сұрау Жаңа сабақ «Асық » ойыны Асық – қазақ халқының дәстүрлі ойыны. Асық ойыны күндіз де , түнде де айналады.Күндізгісі – мергендікке , түнгісі- ептілікке баулиды.Асық ойынның мынадай түрлдері бар :тәйкі, омпы, алшы, хан, хан ату т.б. Асықты мұртынан не жамбасынан тұрғызуды омпы дейді.Омпы ойыны тегіс алаңда, жазық жерде , тіпті үлкен бөлмеде де ойналады. Мақсаты- көп асық ұтып алу. Асық ойыны –халық арасына кең таралған. «Көкпар» ойыны Көкпар – жігіттердің күш қайратын , ерлік , ептілігін сынайтын – ұлттық ат ойыны.Көкпарға тақымы берік шабандоздар.Жарысқа түсетін бұл додалы сынға денесі жұмыр, аяқтары жуан сәйгүлік аттар қатыстырылады.Бұрындары мал баққан көшпелі халықтар көк бөріні соғып алғанда өлігін ат үстінде сүйрелеп , бір – бірінен ала қашып , лақтырып ойнаған. Кейін ол ұлттық ат спорты ойынына айналған. «Тоғызқұмалақ» ойыны Тоғызқұмалақ – шахмат сынды ежелгі ойын түрі.Ойынға екі адам қатысады.Ағаш тақтаға арнайы ұя жасап , олжа салып ойнаған.Ертеде қойшылар малын өріске шығарып, тақыр жерден ұя -шұңқыр ойып, қойдың құмалағымен ойнаған .Тоғызқұмалақ атауы содан шыққан .Бекітілген өз ережесі бар, үлкен шеберлікті , ойлануды , айла – тәсілді қажет ететін күрделі ойын. «Теңге алу» ойыны Теңге алу – қыраттау жерге биік сырық тігіп , оған көлдененң қағылған тақтайға төмен түсіріп жіңішке жіп іледі. Жіптің ұшына күміс теңгелерді тесіп байлайды да садақ немесе мылтық оғы жетер жерден көздеп атқан. Теңгеге оғын тигізген ойыншы ең мерген саналған. «Ақсүйек» ойыны Ақсүйек- тойға жиналған жастар жаздың айлы түнінде ақсүйек ойнаған. Оның басты шарты лақтырған ақсүйекті жабыла іздеп тауып әкелу.Осы ақсүйек іздеу үстінде бозбала мен бойжеткен өзара сырласып , көңіл құпияларын ашатын болған. «Көрші» ойыны Көрші – жастар оңаша отауда қыз бен жігіт боп қатар отырысып «көрші» ойнаған. Ортаға ойынды жүргізуші жігіт шығады.Қатар отырған жұптан «көршіңмен татусың ба ?, аразсың ба?» деп сұрайды.Қыз бен жігіт «татумыз» десе , қозғалмайды да, ал «аразбыз» десе көңілі қалаған адамын сұрайды.Ол адамның көршісі сұраған адамын бергісі келмесе жазаланады./өлең айту , би билеу,алақанына соқтыру сияқты , беріп жіберген жағдайда өз көңілі қалаған басқа адамның көршісін сұрайды.Осылай көңілді ойын жалғаса береді. «Алтыбақан» ойыны Алтыбақан- қазақтың ұлттық ойыны.Алтыбақанды сырықтың екі басында үш - үштен қосақтап /мосы ағаш сияқтандырып / байлайды. Бақанның аша тармағы сырыққа кигізіліп тұруға тиіс.Алтыбақанды құрастырып болғаннан кейін , оның екі басынан үш қатар арқан байлайды.Арқанның екеуі бір деңгейде ,үшіншісі олардан 40-50 см төмен тұрады. Бір деңгейде байланған екі арқанға екі адам қарама – қарсы отырады да , төменірек байланған арқанға аяқтарын тірейді.Бұларды бір адам тербетеді.Алтыбақанда тербеліп отырған екі адам ән салуға тиіс .Алтыбақанды ертедегі ауыл өмірінде ауыл өмірінде жастардың кешкілікте бас қосып , халық аспаптарының сүйемелдеуімен ән салатын , айтысатын , әзіл- оспақ , назды күлкісімен көпшілік болып көңіл көтеретін ойын – сауығы болған.Алтыбақанның дене шынықтыруға да пайдасы мол. Қорытындылау 1.Қазақтың ұлттық ойындарын атаңдар ? 2.Теңге алу ойынын қалай ойнайды? 3.Асық ойыны қай уақытта ойналады ? 4. Ақсүйек жылдың қай мезгілінде ойналады ? 5.Тоғызқұмалақ ойны қалай ойналады ?
