Бастауыш сынып оқушыларында шығармашылық қабілетті қалыптастырудың теориялық негіздері.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында білім беру жүйесінің жеке адамды қалыптастыруға, дамытуға және кәсіби шыңдауға бағытталған ролі атап көрсетілсе, осы заңның 41-бабында: «педагог қызметкерлер оқушылардың мемлекеттік білім беру стандартында көздеген деңгейден төмен емес білім, білік, дағды алуын қамтамасыз етуге, жеке шығармашылық қабілеттерінің көрінісін, дамуы үшін жағдай жасауға міндетті», - делінген (18).

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Бастауыш сынып оқушыларында шығармашылық қабілетті қалыптастырудың теориялық негіздері.»

Мазмұны

Кіріспе...........................................................................................................................3-5

I-тарау. Инновациялық педагогикалық технологияның

теориялық негіздері.

1.1.Оқытудың педагогикалық теориялық негіздері мен инновациялық

педагогикалық технологияның ерекшеліктері....................................................6-8

1.2.Деңгейлеп оқыту технологиясы..........................................................................9-14

1.3. Деңгейлеп оқытудағы деңгейлік тапсырмалар мен оқушылардың даму

мониторингі.........................................................................................................15-22

II – тарау. Бастауыш мектептің оқу- тәрбие үрдісінде деңгейлеп

оқыту технологиясын пайдалану жолдары.

(оқушылардың даму мониторингі, бағалау рейтингісі).................23-26

2.1.Бастауыш сыныптардағы тіл сабақтарында деңгейлеп оқыту

технологиясын қолданып жүргізу жолдары..................................................27-30

2.2.Бастауыш мектептегі қазақ тілі сабағын деңгейлеп

оқыту технологиясына сүйене жүргізудің мүмкіндіктері........................31-40

2.3.Деңгейлеп оқыту технологиясының тиімділігін анықтау

бойынша эксперимент нәтижесі.......................................................................41-44

Қорытынды...............................................................................................................45-46

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі...........................................................................47-48

Қосымша...................................................................................................................49-60

Кіріспе.

Зерттеудің өзектілігі.

Қазіргі кезде бүкіл дүние жүзілік білім әлеміне кіру мақсатында Қазақcтанда білімнің жаңа жүйесі құрылуда . Бұл үрдіс педагогика теориясы мен оқу-тәрбие үрдісіне нақты өзгерістер енгізумен қатар жүргізіледі. Елімізде болып жатқан түрлі бағыттағы өзгерістер білім беру саласына жаңаша қарауда: мұғалімнің оқу –тәрбие үрдісін жаңаша тұрғыда ұйымдастыруды , оқушылардан танымдық , шығармашылық потенциялдық дамытуды талап етеді.

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында : «Білім беру жүйесінің басты міндеті ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар , ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау , оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу» - деп білім беру жүйесін одан әрі дамыту міндеттерін көздейді. Бұл міндеттерді шешу үшін әр мұғалімде күнделікті ізденіс арқылы , барлық жаңалықтармен қатар тұру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа практикаға , жаңа қарым – қатынасқа өту қажеттілі туындайды. [1].

Ғылым өзін-өзі түзете отырып , үздіксіз ілгері жылжи береді. «Ғылым – саты »,- деп В .Гюго айтқандай ғылым мен техниканың дамуы білім жүйесіне тың сепіліс әкеледі. Мемлекетіміздің білім беру жүйесінде жаңа бағыт , жаңа мазмұн жүріп жатыр. Білім білік дағдысын механикалық түрде емес , танымдық қабілетті дамыған өзін - өзі көрсете алатын жеке тұлғаны қалыптастыруға оқыту технологиясының маңызы зор .

Түсіндірмелі сөздік технологиясы амал – тәсілдердің жиыны , іс – қимыл , қызмет пен әрекеттегі адамның шеберлігі өнері десе , Б.Т. Лихачев «Педагогикалық технология - оқу үрдісіне алдын- ала ықпал жасау»,В.П.Беспалько «Педагогикалық технология - оқу үрдісін жүзеге асырудың технологиясы педагогикалық жағдайларға сай қолданылатын әдіс – тәсілдер», деп көрсеткен. Бүгінгі таңда Қазақстандық педагог ғалымдар:

Ә . Жүнісбек, А. Таубаева , Ж. Қараев , М. Жанпейісовалардың еңбектері білім беру үрдісінде кең қолданылады. [ 5].

Педагогика ғылымдарының докторы , профессор Жауынбай Амантұрұлы Қараевтың деңгейлеп оқыту педагогикалық технологиясының мақсаты – жан – жақты дамыған тұлғаны қалыптастыру.

Мұнда баланың таным қабілетіне сай төрт деңгейлік тапсырмалар даярлауда жеке тұлғаны жаңалыққа ұмтылуға итермелейтін жаңа қабілеттерін ашуға болатындығы ескеріледі.

Ал, В.П.Беспалько деңгейлік технологиясы :

1. «Міндетті», «оқушылық».

2. Алгоритмдік .

3. Эвристикалық .

4. Шығармашылық ,- деп төртке бөлді. Ж. А. Қараевтың технологиясында төрт деңгейлік тапсырмалар кездеседі.Онда:

1. Жаңа өтілген тақырыпты қайталау, пысықтау , ереже жаттау.

2. Ойлау қабілеттерін жетілдіру.

3. Танымдық іздену.

4. Ұғым , түсінік , қиялын тәжірибеде қолдану талаптарын қояды.

Деңге йлеп оқыту технологиясының төрт деңгейлік тапсырмаларын барлық оқушылардың толық орындауы талап етіліп, әр деңгей ұпаймен белгіленіп, рейтингті жүйелеп есептелінеді , мониторинг бойынша баға қойылады. Деңгейлеп оқыту технологиясы әр оқушының қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне орай оқытуды көздейді . Яғни мықтылар өз қабілеті мен икемдігін бекіте түседі. Әлсіздер өзіне сыни көзбен қарауға дағдыланып сенімсіздіктен арылып , белсенділігі артады. Күшті топтарда оқуға деген құлшыныс ұлғайып , білім дәрежесі деңгейлес топтарда оқу жеңілдейді.[4]

Н.Ә. Назарбаев : «Қазақстан Республикасын топтастырудың аса маңызды факторы болып табылатын мемлекеттік тілді меңгерту – Қазақстан Республикасының әрбір азаматының парызы», деп көрсетті.

Осыған орайда , филология ғылымдарының докторы Әлімхан Жүсіпбектің «Қазақ тілін меңгерту үшін оның грамматикасын ескеруіміз қажет » деген пікіріне сүйенуіміз қажет . Ал , қазақ тілін терең білім беруде деңгейлеп оқытудағы грамматикалық тапсырмалар мұғалімнің де , оқушының да шығармашылық пен ғылыми ізденуіне жол көрсетеді.

Сол себепті зерттеу жұмысымыздың мәнділігі Ж.А.Қаревтың деңгейлеп оқыту технологиясындағы оқушылардың білім деңгейіне қарай жұмысты ғылыми түрде қалыптастыру қажеттілігіне назар аудару болып табылады[19].

Зерттеудің мақсаты: жалпы орта білім беретін мектептердегі оқу- тәрбие үрдісінде оқытудың инновациялық технология әдіс- тәсілдерін соның ішінде «Деңгейлеп оқыту технологиясын» пайдалануды теориялық және практикалық жағынан негіздеу және эксперименттік жұмыста тиімділігін тексеру.

Бастауыш мектептің білім мен тәрбие беру ерекшелігіне сай әрбір пәндерінің жаңа сапалық деңгейге көтерілу мүмкіндігін анықтау.

Зерттеудің міндеттері:

1.Деңгейлеп оқыту технологиясының теориялық әдістемелік негізіне сүйену.

2.Бастауыш мектептің қазақ тілі пәнінде деңгейлеп оқыту технологиясының элементтерін қолдана отырып , оқушыларға деңгейлік тапсырмалар дайындау жүйесін жасау, шеңберін кеңейту.

3.Білім берудегі педагогикалық инновациялық әдістемеліктерге сүйене отырып , сынақ (тест) , сауалнама және сабақ жоспарының үлгілерін жасау.

Зерттеудің ғылыми болжамы : егер деңгейлеп оқыту технологиясының тиімділігін бастауыш мектеп пәндерінің ерекшелігіне , мақсатына сай қолдансақ, онда сабақтың жетілуі мүмкіндігі көрініп , яғни оқушының сабаққа қызығушылығы арта түсуі, мұғалімнің шебер ұйымдастырушылығынан оқушыда психологиялық – педагогикалық жүйе тәрбиеленеді, білім жүйесі күрделенеді , себебі деңгейлеп оқыту бастауыш мектеп пәндерінің деңгейінің жоғары болуына әсерін тигізеді.

Зерттеудің объектісі: Бастауыш мектептің оқу –тәрбие үрдісіндегі

қазақ тілі пәні.

Зерттеудің пәні: Бастауыш мектептің 3- сыныбындағы өтілетін

қазақ тілі пәні.

Зерттеудің деректі көздері : Педагогтардың , психологтардың таным ,білім жеке тұлғаның шығармашылық әрекеті туралы еңбектері , инновация туралы ғылыми еңбектер, деңгейлеп оқыту технологиясы туралы ғылыми еңбектер , Қазақстан Республикасы Конститутциясынан «Білім туралы заңы » және «Білім берудің мемлекеттік бағдарламасы », «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы», озат мұғалімдердің іс тәжірибелері .

Зерттеудің әдістері: бастауыш мектептердегі пәндерде деңгейлеп оқыту технологиясының принциптеріне сүйене отырып әр сабақты жан – жақты жетілдіріп маңыздылығын арттыру.

Зерттеудің негізгі кезеңдері :

I- кезеңде (2003-2004ж.)зерттеу жұмысының мәселесі бойынша «Бастауыш сынып оқу үрдісінде инновациялық педагогикалық технологияны қолдану » тақырыбына курстық жұмыс жазылып ,«өте жақсы » деген бағаға қорғалды.

II - кезеңде (2005- 2006 ж) (12.09- 22. 10) зерттеу тақырыбы «Деңгейлеп оқыту технологиясының тиімділігі мен мазмұндылығын » ашуда қазақ тілі пәнінде деңгейлеп оқыту технологиясын қолданудың практикалық –эксперименттік жұмыстары жасалынды.

III- кезеңде (2005- 2006) (13. 02- 12. 06) жұмыстың даярлығы анықталынып алдын –ала қорғауға жіберіліп отыр.

Зерттеудің жаңалығы:мектептің оқу –тәрбие үрдісінде деңгейлеп оқытудың инновациялық әдіс –тәсілдерін пайдаланудың негіздемесі жасалынды.

Мектептің оқу тәрбие үрдісінде деңгейлеп оқытудың әдіс –тәсілдерін пайдаланудың ерекшеліктері, мүмкіндіктері мен жолдары бағыттары көрсетілді.

Зерттеудің базасы : Тұрар Рысқұлов атындағы №48 қазақ орта мектебі.

I-тарау. Инновациялық педагогикалық технологияның

теориялық негіздері.

1.1.Оқытудың педагогикалық теориялық негіздері мен инновациялық

педагогикалық технологияның ерекшеліктері.

Еліміздің егемендік алып , қоғамдық өмірдің барлық, соның ішінде білім беру саласында жүріп жатқан демократияландыру мен ізгілендіру мектептің осы күнге дейін дағдарыстан шығаратын қуатты талпыныстарға жол ашты.

Қазіргі кезде біздің Республикамызда білім берудің жаңа жүйесі жасалып, білім беру кеңістігіне енуге бағыт алуда . Бұл педагогика теориясы мен оқу -тәрбие үрдісіндегі елеулі өзгерістерге байланысты болып отыр: білім беру парадигмасы өзгерді , білім берудің мазмұны жаңарып , жаңа көзқарас, басқаша қарым-қатынас , өзгеше менталитет пайда болуда. [1].

Білім беру мазмұны жаңа үрдістік біліктермен , ақпараттарды қабылдау қабілетінің дамуымен ғылымдағы шығармашылық және нарық жағдайындағы білім беру бағдарламасының нақтылануымен байланысқа түсуде.

Ақпарат дәстүрлі әдістері: ауызша және жазбаша , телефон және радио байланыс – қазіргі заманғы компьютерлік құралдарға ығысып орын беруде.

Баланың жеке басын тәрбиелеуде оның жан дүниесінің рухани баюына , азамат , тұлға ретінде қалыптасуына көңіл бөлуде.Есте сақтау , ақыл –ойын дамытатын оқуға көшу;

Бүгінгі жас ұрпаққа жан-жақты білім беру, тәрбиелеу әрбір ұстаздың басты міндеті. Бастауыш мектептің алдында тұрған негізгі мәселе оқушуларды дамыта оқыту, яғни оқушыны оқу әрекетіне қалыптастыру, олардың оқуға ынтасын ояту ,қызығушылығын ояту.

ХХІ ғасыр табалдырығында тұрған азамат дамуының жаңа кезеңі білім беру прогрестің ең маңызды факторларының бірі болып саналатын кезең [2].

Қазақстан Республикасының орта білімді дамыту тұжырымдамасында қазіргі мектептер:

-практикалық қызметте жинақталған барлық игіліктердің сақталуы ;

-қоғамның интелектуалды қуатын жетілдіру;

-еліміздің материалдық –қаржылық әл-ауқатын әрі қарай дамыту;

-орта білім беру жүйесін әрі қарай дамыту тағы сол сияқты міндеттерді көздейді.

Ғылыми -педагогикалық әдебиеттерде іс жүзінде анықталып табылған оқыту үрдісінің нәтижесін көтеретін әдіс-тәсілдері , түрлері көбінде жаңашыл инновация деп аталады.

«Инновация » ұғымы педагогикалық сөздік қорына ежелден енген екен. Ол кейбір ғалым дардың еңбектерінде «жаңа»,«жаңалық енгізу » деп көрсетіледі. Кейбіреулері оны «өзгеріс »деген терминмен анықтайды.Біздің ойымызша, бұл түсініктер кең мағынадағы терминдермен білім беру жүйесіндегі кез-келген өзгерісті сипаттайды [6].

Инновация термині қазіргі білім берудің теориясы мен практикасында кеңінен қолданылуда. Инновация ұғымы ең бірінші ХІХ- ғасырда мәдениеттанушылардың зерттеулерінен пайда болды, яғни бір мәдениет түрлерін екінші ел мәдениетіне енгізу дегенді білдіреді және бұл, ұғым этнографиясында әлі күнге дейін сақталған.

Инновация (латын сөзі in – в, novis- жаңа)- жаңа , жаңалық , жаңарту дегенді білдіреді екен. С.И. Ожегов сөздігі бойынша : инновация бірінші рет шыққан, жасалған, жуық арада пайда болған, бұрыннан таныс емес енгізілген жаңалық. [9].

«Ғылымның қайнар көзі» -Ресейде «инновация» ұғымына өте үлкен күдікпен қараған.: ХІХ-ХХ ғ. басындағы бірде- бір білім реформаларында бұл термин кезікпейді. «Инновация » ғылымына берілген ең ескі емес анықтама , бұл салада американдықтар мен европалық көлемді зерттеулер иесі Э.М.Роджерстің анықтамасы болып есептеледі. Э. М. Роджерс инновацияны былайша түсіндіреді: «Инновация – нақтылы бір адамға жаңа болып табылатын идея».Кейіннен «инновация »ұғымы «білім беру жүйесіне жаңаны енгізу » мағынасында педагогикалық еңбектерде кездесе бастады.

«Инновациялық негізін құраушы ұғымдардың –«инновация » «нововедение» новшество» «новое» т.б. қазақша аудармаларын жасаған

Ы. Алтынсарин атындағы білім проблемаларын ғылыми зерттеу институты әдіскері К.Құдайбергенов болып табылады. Өз еңбектерінде «инновацияны » - нақты қойылған мақсатқа сай жасалынған жаңа нәтиже деп есептеді. Демек, инновация мақсат пен нәтижеге – жаңалыққа бет бұрудың кілті.[11]

Қоғамдағы қазіргі кезде қайта құрулар экономиканы дамытудағы жаңа стратегиялық бағдарлар қоғамның алдағы , оның жедел ақпараттануы мен қарқынды дамуы білім беруге қойылатын талаптарды түбегейлі өзгертті. Әлемнің жетекші елдерінің көпшілігінің білім берудің мақсатын, мазмұны мен технологиялары, оның нәтижесіне қарап бағалайтын болды. Білім берудің қазіргі негізгі мақсаты білім алып, білік пен дағды –машыққа қол жеткізу ғана емес, солардың негізінде дербес, әлеуметтік және кәсіби біліктілікке – ақпаратты өзі ізденіп табу, талдау және ұтымды пайдалану, жылдам өзгеріп жатқан бүгінгі дүниеде лайықты өмір сүру және жұмыс істеу болып табылады.

Қазақстан Республикасының білім беру жүйесі әлемде болып жатқан өзгерістермен онша үндеспен отыр , Қазіргі педагогикалық қоғамдастықтың алдында білім берудің жаңа модулін құрудың , сынақтан өткізу мен енгізудің ауқымды міндеттері тұр. Оның жүйесінің негізгі ұстанымдары: «Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында » көрсетілген. [3]

Қазіргі кезде әлемдік қауымдастық Қазақстанды нарықтық экономика елі ретінде танып отыр. Тәуелсіздік алған қысқа тарихи кезең ішінде Қазақстан экономикада сілкініс жасады, әлемдік өркениетпен ықпалдасуда жаңа прогресшіл технологияларды пайдалануда . Елдің әлеуметтік- экономикалық даму перспективалары айқындалған.

Келер ұрпаққа қоғам талабына сай тәрбие мен білім беруді мұғалімдердің инновациялық іс-әрекетінің ғылыми педагогикалық негіздерін меңгеруі маңызды мәселелердің бірі.

Инновациялық процесті зерттеу барысында жүйенің бір жағдайдан екінші жаңа жағдайға көшуі және жаңалықты енгізу процесіне басшылық жасау мәселелерін зерттеу маңыздылығы Н.В.Горбунова ,М.В,Кларин, А.В.Лоренсов, М.М.Потащник, В.И.Загвязинский , Т.И.Шамова, Н.Р.Чосуорбекова және т.б. зерттеулерінде қарастырылған. [4]

Бүгінгі таңда Д.Б.Эльконин мен В.В.Давыдовтың дамыта оқыту технологиясы , Ш.А.Амоношвилидің ізгілікті тұлғалық теориясы , В.А.Шаталовтың оқу материалының тірек белгілерімен тірек конспектілері (сызба үлгілері)негізінде қарқынды оқыту технологиясы , П.И.Третьяковтың , К.Вазинаның , М.М. Жанпейісованың модульдік оқыту технологиясы , В.М.Монаховтың , В.П.Беспальконың және басқа да көптеген ғалымдардың технологиялары кеңінен танымал. Сонымен қатар Лысенкованың «Перспективті дамыта оқыту технологиясы », Н.П.Гузиктің «Сынып ішіндегі деңгейлеп –саралап оқыту технологиясы », В.В.Фирсовтың «Міндетті нәтижелер негізіндегі саралап оқыту технологиясы », Н.Н.Пиканның «Саралап деңгейлеу технологиясы»,В.Дьяченконың «Жобалап оқыту технологиясы », М.Жанпейісованың «Модульдік оқыту технологиясы », В.М. Монахавтың технологиясы , Д.Б. Эльконин ,В.В Давыдовтың «Дамыта оқыту технологиясы» , В.Занковтың дамыта оқыту жүйесі , И.П.Волковтың «Шығармашылық пен дамыта білім беру технологиясы» , Ш.Амоношвилидің «Ізгілікті – тұлғаны оқыту технологиясы », В.Д.Шадриков «жеке бағытталған оқу жоспары негізінде оқыту технологиясы », «Ұжымдық тәсілмен оқыту технологиясы » «Ақпараттық оқыту технологиясы » (Дьяченко) , «Проблемалық оқыту технологиясы », «Ойын арқылы оқыту технологиясы » В.В . Гузив т.с.с. жаңа технологиялық оқыту түрлері зерттелді.[34]

Яғни оқу процесін технологияландыру дегеніміз- білім беру бағыттарына сай оқыту процесін құрастыру. Педагогикалық технологияның өзіндік ерекшелігі –қойылған мақсатқа жету мүмкіндігіне кепілдік беретін оқыту процесін құрастыру және оны жүзеге асыру . Оқылатын пән мазмұны мұғалім мен оқушының өзара байланысты іс- әрекеті. Оқушының ішкі даму процесі негізінде анықталған нақты мақсат қана педагогикалық технология құрылымын түсіну кілті бола алады. (Қосымша №1 кесте).

Қазақстанда Ж.А.Қараевтің, Ш.Т.Таубаева, Қ.Қ.Қабдықайыров, С.Н.Лактионова, М.М.Жанпейісованың және басқа да ғалымдардың оқытудың жаңа технологиялары белсенді түрде қолдануда.

Ал соңғы жылдары оқытудың модульдік технологиясы мен В.М. Монаховтың , Дьяченконың оқытудың ұжымдық тәсілі , сондай-ақ , прфессор Ж.Қараевтың оқытудың дербестендіру мен дифференциялау және білім беруді демократияландыру мен ізгілендіру ұстанымдарына негізделген жаңа педагогикалық компьютерлік технологиясы еліміздің көптеген мектептерінде қолданысқа ие болуда. [6].

Қазіргі уақытта педагогика ғылымының бір ерекшелігі- баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуы.

Оқытудың тиімділігін арттыру мақсатында жаңа білім парадигмасына сүйене отырып , біз оқыту технологияларын тиімді жақтарын таңдап алуымыз қажет және оқыту – тәрбие үрдісінде озық технологияларды белсенділікпен енгізілуі керек.

Еліміздің болашағы көркейіп өркениетті елдің қатарына қосылуы бүгінгі ұрпақ бейнесінен көрінеді.

Қазіргі білім беру саласында проблема- әлеуметтік- педагогикалық және ұйымдастыру тұрғысынан білім мазмұнына жаңалық енгізудің тиімді жаңа әдістерін іздестіру , оны өмірде пайдалану.Әр заманның ұсынары бар және қалай болғанда да заман ағымынан қалмай, ілгеру жүру- ұлы мұрат.[11]

1.2.Деңгейлеп оқыту технологиясы.

ХХ ғасырдың аяқ кезіндегі педагогикалық ой –тұжырымдардағы гуманизм идеялары , еркін білім беру , оқушының жеке тұлғалық күшін дамыту үшін мектептің алдында оқытудың және тәрбиелеудің жаңа технологияларын қолдана отырып , жеке тұлғаның дамуына мектеп ортасында қолайлы жағдай жасау қажеттілігі туындайды.Мектептің педагогикалық құрылымында негізгі құндылық - оқушы және оның жеке тұлғасы.[8].

Педагогика ғылымының докторы Ж. Қараевтың деңгейлік оқыту жүйесі туралы іліміне сүйеніп, әр пән бойынша деңгейлік тапсырмалар дайындауға болады. Өйткені қазіргі экономикалық жағдай оқушының жаңа үрдістерін талап етуде. Сондықтан ғылыми ізденіс барысында педагогика саласында оқытудың деңгейлік жүйесі оқушыларға ғылым негізін меңгертудің негізгі тиімді жолы болып табылады. Деңгейлік оқытудың ерекшелігі – оқушылардың сабақ барысында бірнеше деңгейде жұмыс жасай алатындығында. Сонымен бірге қазіргі жаңа технологиямен оқыту барысында компьютерлер мен оларды басқарушы алгоритмдер біздің қоғаммыздың маңызды бөлігіне айналды. Олай дейтініміз , бүгінгі таңдағы жаңадан шығып жатқан электронды оқулықтар оқушыны жаңаша оқытудың , жаңа оқу әдістерін , жаңа мазмұнды қажет етеді. [19].

Оқытудың жаңа технологиясының бірі – жалпы білім беретін мектептерде әр пәнді деңгейлік тапсырмалар арқылы оқыту болып табылады.Оқушыларды деңгейге бөліп оқытуға бола ма, оның қандай тиімді жолдары бар , деңгейге бөліп оқытудың өзіндік ерекшелігі қандай және жеке тұлға тәрбиелеуде қандай көмегі бар деген сауалдарға тоқталсақ , деңгейге бөліп оқытудың кезінде оқушылардың тәжірибелік- теориялық дайындығын , оқуға деген ынтасын , дара қасиетін әлеуметтік- психологиялық танымал , сұранымын ескеру талап етеді.Сондықтан да тиімді дәрежеге жету үшін оқушының білім мен деңгейіне байланысты жұмысты ғылыми түрде ұйымдастыру қажет.

Қазіргі базалық білім беру – жеткілікті білімнің төменгі шегі. Мұғалім баланы оқыту барысында оқушыға тақпақ жаттатып , ережелерді оқытып, жаттығулар орындатып әр түрлі жұмыстар жүргізеді. Оны талап етеді. Ол мұғалім үшін қиын жұмыс емес . Оқушы мұғалімнің айтқанын кітаптан оқып, тақпақты жаттап (тіпті оларды қызықтырмаса да), ережені айтып беруі мүмкін. Бірақ, оқушы сол оқыған материалдың ішкі дүниесін түсінді ме , міне, негізгі мәселе осында жатыр. [1].

Мектеп оқушыларының білім деңгейінің көрсеткішін төмендегідей бағалауға болады: 1 деңгей (төмен) –эпизодтық. Білімді жаңа жағдайға көшіру мұғалім көмегімен жүзеге асырылады; 2- деңгей –түсініктерді жүйелеу деңгейі . 70% ғылыми ұғымдарды саналы түрде анықтайды.; 3- деңгей (жоғары) бастапқы ғылыми ұғымға өту (ауысу) деңгейі деп белгілейді.[19].

Мектеп оқушыларына берілетін тапсырмалар оқушылардың ойлауына әсер етеді,тапсырманы орындау үшін бала жауапты өзі іздестіреді, оны шешуде ақыл –ойы дамиды, ойлауына жан-жақты әсер етеді деп түйіндейді. Бірінші деңгей тапсырмалары жаттап алуға лайықты,алдыңғы сабақта жаңадан меңгерілетін өңін өзгетпей қайталап , пысықтауына мүмкіндік береді, екінші деңгей тапсырмалары материалды реттеуге және жүйелеуге берілген тапсырмалар, үшінші деңгей танымдық – іздену түрдегі заңдылықтар шығару қорытынды жұмыстары.

Деңгейлік тапсырмалар ауқымы өте кең. Оқулықтағы жаттығулар - өтілген ережелер бойынша қайталау, пысықтау, бекіту жұмыстарын арналған тілдік, грамматикалық жұмыстар жүйесі.деңгейлік тапсырмалар құрамында мәтіндер , сөзжұмбақтар, қызықты грамматика , тестік сұрақтар, іскерлік ойындар мен тренингтер жүйесін қамтиды. Бұлар оқытудың деңгейіне сәйкес оқушыны саралап оқытуға ыңғайлы , әрі оқу бағдарламасы оқушының жас ерекшелігі мен білім деңгейіне сай құрылып , оқулыққа қосымша пайдалануға беріледі.

Оқушыны деңгейге бөліп оқыту үшін сабақ жаңаша жоспарланады. Оқушыларға деңгейлік тапсырмалар беру арқылы сан түрлі жұмыс жүргізіледі. Оқушының алған білімін жүзеге асыралатыны тексеріледі. Өз бетімен жұмыс орындауға бейімділігі бақылауға алынады. Қорытындысында деңгейлік тапсырмалар арқылы жұмыс жасаудың тиімділігі байқалады. Оқушының белсенділігі мен іскерлігі артып , шығармашылыққа ұмтылады. Деңгейлік оқыту барысында біліктілікке жетеді. [19].

Бірінші деңгей тапсырмаларды білімнің мимималдық шегі, мемлекеттік стандарт талабына сәйкес бағдарлама мөлшерінен аспайтын , оқушының жас ерекшелігіне сай болады. Сынып бағдарламасына байланысты лексикалық тақырыптар мен грамматикалық тапсырмалар , тілдік ережелер, жазба жұмыстарын орындайды. Кейіннен жоғарғы сыныптарда оқыған кезде де есінде тұрақты қалатындай бағытта сөздік минимумдарды меңгереді. Тыңдап , түсініп оқу , аударып, жаза алады. Айналадағы адамдардың айтқанын түсінеді , естігені бойынша сұрақтарға жауап береді. Естігенін қайталап айтады. Жеңіл ережелерді жаттап алады. Фонетиканы толық меңгереді.Грамматикалық, лексикалық тапсырмалар орындайды. Мәтін мен жұмыс жасайды.

Екінші деңгей тапсырмалары түрленіп , күрделене түседі, сынып бағдарламасына сай лингвистиканың барлық бағдарламасымен жұмыс істейді. Оқушы өз бетімен керегінше қызмет етеді. Оқу мотивтерді қанағаттанарлық дәрежеде . Ықыласы жоғары. Оқушының сөйлеуі , хабарды түсінуі , қабылдауы , жазба жұмыстарын орындау көрсеткіштері міндетті деңгейден әлде қайда жоғары болады. Бірінші деңгейден бастау алған сөйлеу үшінші деңгей оқушылардың шығармашылыққа деген мотивтердің айқын көрінуімен логикалық ойлау дәрежесінен жоғары болумен , өз жеке басының белсенділігімен , ісіне талдау жасай білуімен , білімді жаңа жағдайда пайдаланумен сипатталады. Хабарлау, суреттеу, , бейнелеу тапсырмаларын орындайды. Ситуацияға байланысты әр түрлі нұсқада диолог құрады. Мәтін бойынша сұрақ қояды. Талдау , жинақтау, салыстыру жұмыстарын жүргізеді. Танымдық-«іздену (эвристикалық) түрдегі жұмыстарды ізденіп өз бетімен орындайды.

Төртінші деңгей дарынды , іздемпаз , қабілеті жоғары , талапты балаларға арналады. Оқушыларға мұғалім тек тақырыбын ғана береді , оқушының өз мақсатын қояды, әдістерін іздейді, нәтижеге жетеді. Жазба жұмыстарын орындайды.

Оқыту практикасында деңгейлеп оқыту технологиясын енгізуге оқу ақпараттарының көлемінің ұлғаюы , оқушыларға түсетін «салмақтың»артуы басты себеп болады.

Деңгейлеп оқыту – оқылатын ақпараттың азаюы арқылы емес , оқушыларға қойылатын талаптардың әртүрлілігі арқылы жүзеге асырылады

Деңгейлеп оқыту технологиясының мақсаты - әрбір оқушы өзінің даму деңгейінің оқу материалын меңгеруін қамтамасыз ету.[4].

Деңгейлеп оқыту ерекшелігі :

1.Деңгейлеп оқыту әр оқушыға өз мүмкіндіктерін барынша пайдалана отырып білім алуына жағдай жасап, мүмкіндік береді.

2.Деңгейлеп оқыту әртүрлі категориялардағы балаларға бірдей зейін аударып ,олармен саралай жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

3.Деңгейлеп -саралап оқыту құрылымында білім игерудің негізгі үш деңгейі қарастырылады: ең төменгі деңгей (минималды базалық ), бағдарламалық , күрделенген деңгей.

Базалық деңгей – мемлекеттік стандар бойынша анықталған ең төменгі шек. Сондықтан оны әрбір оқушы меңгеруі тиіс . Бұл деңгей оқушыға өзінің қызығушылығы мен қабілетін ескере отырып , уақытымен күшін дұрыс пайдалануына мүмкіндік береді.

4.Оқушының жеке тәжірибесіне негізделген оқыту технологиясы тиімді де нәтижелі болу үшін :

*жеке тұлға ерекшеліктеріне;

*психикалық даму ерекшеліктеріне (есте сақтау, қабілетінің ерекшелігіне , ойлау ,қабылдау, зейін еркшелігіне , өзінің эмоциясын басқара білуіне );

*пән бойынша білімді игеру деңгейіне / оқушының білімімен іс-әрекет тәсіліне назар аударып , көңіл бөлу керек. [11].

Деңгейлеп оқыту барысында оқушы мен мұғалім іс әрекетінің жүйесі.

Кезеңдер	Мұғалімнің іс-әрекеті	Оқушының іс-әрекеті
Дайындық кезең	Оқушыларды оқу материалын базалық , бағдарламалық күрделенген деңгейлер бойынша игеруін анықтау.
Диогностикалық кезең.	Білімді меңгеру деңгейін анықтайтын тапсырмаларды дайындау. Оқушылардың білімді меңгеру деңгейін диагностикалау . Оқушылардан сауалнама алу.Сынып жетекшілерімен оқушылар және олардың ата-аналарымен әңгімелесу.	Диагностика нәтижелері мен өз қызығушылықтары негізінде пәнді оқу деңгейі таңдалады.Оқушы өзіндік таңдау жасайды.
Оқушыларды топтарға бөлу кезеңі	Оқушыларды топқа бөлуді ұйымдастыру : әр топ үшін оқу мазмұнын анықтау . Әр деңгейде оқытуға қойылатын нақты талаптарды дайындау Дайындалған талаптарды оқушыларға ұсыну.	Белгілі топты оқушының таңдауы. Топтардағы оқыту талаптарының жобасын талқылауға қатысу.
Деңгейлеп оқыту жүзеге асырылу кезеңі.	Оқушылардың топтардағы жұмысын ұйымдастыру.	Таңдалған топта өзінің оқу іс-әрекетін ұйымдастыру.
Деңгейлеп оқыту жағдайына білімді меңгеру нәтижелерін бағалау кезеңі.	Атқарылған жұмыстар нәтижесі бойынша оқушыларды бағалау. /Кері байланыстың дұрыс орнауы , жүзеге асыру/.	Жеткен нәтижелер бойынша өзара бағалауды және өзін-өзі бағалауды жүзеге асыру.

Бастапқы ғылыми идеялар :

-деңгейлеп оқыту әр оқушыға өз мүмкіндіктерін барынша пайдалана отырып білім алуына жағдай жасап, мүмкіндік береді .

-деңгейлеп оқыту әр түрлі категориядағы балаларға бірдей зейін аударып, олармен саралай жұмыс істеуге мүмкіндік береді .

-деңгейлеп-саралап жұмыс істеуге мүмкіндік береді Деңгейлеп оқыту құрылымында білімді игерудің негізгі үш деңгейі қарастырылады: ең төменгі деңгей бағдарламалық және күрделенген деңгей. Базалық деңгей – мемлекеттік стандарт бойынша анықталған ең төменгі шек.

Сондықтан оны әрбір оқушы меңгеруі тиіс . Бұл деңгей оқушыға өзінің қызығушылығы мен қабілетін ескере отырып, уақыты мен күшін дұрыс пайдалануына мүмкіндік береді.

-оқушының жеке тәжірибесінде негізделген деңгейлеп оқыту технологиясы тиімді де нәтижелі болу үшін:

-жеке тұлға ерекшеліктеріне;

-психикалық даму ерекшеліктеріне (есте сақтау қабілетінің ерекшелігіне , ойлау, қабылдау, зейін ерекшелігіне , өзінің эмоциясын басқара білуіне );

-пән бойынша білімді игеру деңгейіне (оқушының білімі мен іс әрекет тәсіліне назар аударып, көңіл бөлу керек ).

Әрбір тақырып бойынша өткізілетін сабақтар кезектесіп келетін бес типтен құралады.

Бірінші – тақырыпты жалпы талдау сабақтары (оларды лекциялар деп атайды).

Екінші – қиыстырылған семинар сабақтарда оқушылардың өзіндік жұмысының процесінде оқу материалдарының тереңдей талдануы.

Үшінші – материалды пән аралық қорытындылау сабақтары.

Төртінші – материалды қорытындылау және білімді жүйелеу сабақтары (тақырыптық сынақтар деп аталады).

Бесінші – практикум сабақтар.Балалардың даму деңгейінің бірыңғай болмауына , жеке қабілеттеріндегі айырмашылықтармен басқада себептерге байланысты сыныпта оқу үздіктерімен үлгермеушілер пайда болатыны белгілі.

Сондықтан мұғалім сабақтың барлық кезеңдерінде : жаңа материалды беру, бекіту, қайталау, білім, білік дағдыны бағалау кезінде деңгейлеп саралап оқытуды ұйымдастырады . [34].

Білім беру ұйымдастырудағы қайта құрулармен оқытудың жаңа мазмұны мұғалімдер қауымына жаңаша іскерлікпен пәндерді оқытудың жаңаша технологиясын ендіру міндеттерін шешуді талап етуде.

Кеңестік педагогика мен дидактиканың озық шеберлері В.Шаталовтың , В.Шейманның , Е.Ильиннің тәжірибелерінің мақсаты – оқушының оқу танымдық қызметін дұрыс ұйымдастыра отырып түпкі нәтижеге жету яғни оқушының сабақ үстінде бағдарламалық талаптар (міндетті және мүмкіндік ) деңгейінде жан-жақты терең біліммен саналы тәрбие алуы еді. ХХ ғасырдың соңында адамдар жаңа технологиялық зерттеулер (В.Беспалько, В.Монахов) жаңартылған әдістемелік жүйенің оқыту үрдісінде іске асуы үшін оны технологияландырудың қажет екенін дәлелдеп отыр.

Педагогикалық технология мынадай төрт негізгі шартты қанағаттандыруы тиіс (В.Беспалько).

-педагогикалық технология оқытудағы педагогикалық экспромптарды жоюы қажет.

-оқушының танымдық қызметінің құрылымы мен мазмұнын анықтайтын оқу тәрбие үрдісінің табысына негізделуі қажет.

-оқу мақсатын диогностикалық түрде анықтап, оның меңгерілуі сапасын дәл тексеріліп , базалау қажет.

-іс жүзінде оқу-үрдісінің толықтығын қамтамасыз етуі тиіс.

Қазіргі заман талабы әр оқушының сабақ кезінде жаңа білім қосып қана қоймай, соны өзі игеріп, ізденіп, талап – пікір таластыру деңгейіне жетіп , даму үстінде . Осындай өздігімен дамуды қалыптастыратын Ж.Қараевтың «Деңгейлеп- саралап оқыту» технологиясының тиімділігі мен маңыздылығы қажетті . Бұл технология оқу үрдісінде:

-оқушыға сенімділік білдіру;

-пәнге қызығушылығын арттыру;

-оқушы біліміне сеніп, әрі дамыту;

-өзіндік шығармашылық деңгейге көтерілу көзделген [4].

Профессор Ж. Қараевтың технологиясының тиімділігі сол жаңа тақырыпты балаларға шығармашылық ізденіс үстінде өздігінен меңгеруі тиіс.Сондықтан мұндай сабақтарда оқушылардың ынтасын белсенділігін арттыру үшін мәселелік сұрақтар қойып отыру .Тақырып бойынша жасалған деңгейлік тапсырмалар жүйесі сабақта қарастырылды.

(Қосымша №2-3 кесте ).

Сабақ үш кезеңмен жүргізіледі және оның мынадай тиімділіктері бар.

1-кезең. Тірек тапсырмалар мен жұмыс.

Мұнда жаңа тақырыпты меңгеруге қажетті бұрын өтілген материалдарды қайталау.Бұл үйде орындалып келетін тапсырма болғандықтан ,үй жұмысын талдауға барлық оқушыларды қатыстыруға және уақыт үнемдеуге мүмкіндік береді. Осы кезеңде әңгімелесу , көрнекілік мәселелік оқыту әдістерін қолдана отырып, оқушылардың бұрын алған білімін ескере сабаққа қызығушылығын арттыру және білімін қадағалау жүзеге асырылады. Осы жұмыстар арқылы оқушының сабаққа зейіні ауып, жаңа тақырыпты өздігінен меңгеруге дайындалады.

2- кезең. Жаңа тақырыпты өздігінен меңгеру.

Бұл кезеңде оқушыларға тақырыпты меңгеру жұмыстар беріледі. Алдымен оқулықпен жұмыс істеп тақырыптан керекті мәліметтерді таба білуге , ізденімпаздыққа үйренеді , әр оқушының танымдық қызметіндегі дербестікті дамытуға мүмкіндік туады . Оқытудағы іздену көзқарасы оқушының өнімді іс -әрекетіне негізделеді. Мұнда оқушы жаңа тәжірибені мүмкіндігінше өз бетімен меңгеруі тиіс. Оқу барысында оқушы өзін-өзі жетілдіреді . Одан кейінгі кезеңде оқушы тақырыпты оқып үйреніп топ болып талдауға уақыт беріледі. Оқушы тақырыпты оқып болған кезде мұғалімнің үй тапсырмасын тексеруге немесе жеке оқушылармен жұмыс істеуге уақыты бар . Мұнда оқушылардың барлығы қатысады. Тақырып тақтада талданады. Оқушылар жартылай ізденіс , мәселелік және зерттеу әдістерін қолданады.

3-кезең. Деңгейлік тапсырмалар тиімділігі.

Оқушылар білімін бағалау мен бақылау жүйесі арасындағы байланыс. Қоюшы әр сабақта жинаған ұпайларын «Даму мониторинг» кестесінде белгілеп отыру арқылы талдау жасалады.

Деңгейлік тапсырмалардың мақсаты:

жеңілден қиынға, қарапайымнан күрделіге қарай сатылы түрде орындалатын жұмыстар.
оқушы ізденіске, шығармашылыққа бөленеді.
дарынды оқушылар мүмкіндігі анықталды.
әр оқушы өзін -өзі бағалайды, өз білімін жоғары деңгейге жеткізе алады, материалды толық меңгереді.
жаңа тақырыпты жаңа әдіспен түсіндіріледі.
тест, диктант арқылы тақырып меңгеріледі.
өзіндік жұмыстар жүргізіледі.
бақылау жұмысы алынады.
бақылау парағы жасалады.

Қорыта келе, деңгейлік тапсырмалар ауқымы өте кең . Мектеп оқушыларына берілетін тапсырмалар оқушылардың ойлауына әсер етеді. Тасырманы орындау үшін бала жауапты өзі іздестіреді. . Оны шешуде ақыл – ойы дамиды , ойлануына жан – жақты әсер етеді деп түйіндеуге болады.

Деңгейлеп оқыту - оқылатын ақпараттың азаюы арқылы емес, оқушыларға қойылатын талаптардың әртүрлілігі арқылы жүзеге асырылады. Қазіргі заман талабы әр оқушының сабақ кезінде жаңа білім қосып қана қоймай, соны игеріп , ізденіп, талап – пікір таластыру деңгейіне жету мақсатын көздейді.

1.3.Деңгейлеп оқытудағы деңгейлік тапсырмалар мен оқушылардың

даму мониторингі.

Қазақстан тәуелсіз мемлекет ретінде қалыптасуы барысында орта білім берудің жүйелі реформалануы қоғамдық тұрғыдан үлкен маңызға ие болды. Білім беруді реформалауды жүзеге асырудың және бір маңызды сипаты қазіргі уақыттағы оқыту процесін технологияландырудың қажеттігінен туып отыр. Осыған орай, соңғы кезде оқытудың әр түрлі педагогикалық технологиялары жасалып, мектеп практикасына енгізілуде. Атап айтқанда , академик В.М. Монаховтың оқыту технологиясы жұмыстарында айтылғанда оқытудың ұжымдық тәсілі.[30].

Профессор Ж.А. Қараевтың жұмыстарында еліміздің көптеген мектептерінде қолданылып жүрген:

-оқытуды дербестендіру мен деңгейлік дифференциалдау;

- білім беруді демократияландыру мен ізгілендіру

Принциптеріне негізделген жаңа педагогикалық компьютерлік технология алғаш рет зерттелген. Егер осы жұмыстарда қарастырылған оқытудың педагогикалық технологиясын оқу-тәрбие процесіне, оқытудың жаңартылған жүйесінің жобасы ретінде енгізетін болсақ, онда:

білімді демократияландыруға және ізгілендіруге;
оқыту сапасын арттыруға;
басқару тиімділігін жетілдіруге;
оқушылардың дамуына бақылау жасауға;
оған сәйкес бағалауға болатыны дәлелденіп отыр[19].

Бұл жағдайда педагогикалық технология- компьютерлік техниканың тиімді пайдаланылуына мүмкіндік туғызады. Сондықтан да , бірқатар мектептерде жүргізіліп жатқан біздің тәжірибелік –сынақ жұмыстарымыздың басты міндеті дәл осындай оқытудың жаңа педагогикалық техналогиясын оқыту процесіне енгізу болып табылады. Педагогикалық технология дегеніміз- тәжірибеде жүзеге асырылатын, (В.П. Беспалько), белгілі бір педагогикалық жүйенің жобасы [4].

Педагогикалық технология

Педагогикалық технология

Педагогикалық жүйеде

Әдістемелік жүйе

Педагогикалық жүйе

Тәжірибеде

Дпр

жүзеге асыру

Бұл жерде: Әдістемелік жүйе {Мақсат ,мазмұн, әдіс, сабақ түрі, құралдар}Дпр {Ы+Әбн+Оә+Түз.ә.+Бә+Басқ.}

Тқ

Қайда: Мақсат- өздігінен білім алу мақсаты (жаңа мақсат) . Ол дәстүр оқытудағы мазмұнды, әдісті, сабақтың түрін, құралдарын жаңа мақсатқа сай өзгеруін талап етеді.

Тқ –оқушының танымдық қызметі; Ол төмендегі іс-әрекеттерден тұрады

Әбн - әрекеттің бағдарлық негіздері (өткен материалдар);

Оә - орындаушылық әрекеттер, мысалы, өздігімен деңгейлік тапсырмаларды орындау.

Түз.ж. –түзету әрекеттері (бақылау жұмыстары);

Бә -бақылау әрекеттері (бақылау жұмыстары);

Басқ . –педагогтік басқару, болашақта (жоғарырақ деңгейлерді оқушылар өзін -өзі басқарады)

Жалпы , педагогика ғылымында баланы оқыту мен тәрбиелеудің мақсаты –жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру болып табылғандықтан бұл жерде де, жаңа технология бойынша, әдістемелік жүйенің басты компоненті- оқыту мақсаты болып қалады. Бірақ бұл мақсат - өздігіне дамуға ұмтылатын жеке тұлғаны қалыптастыру, сондықтан оның өзіндік танымдылық іс -әрекеті белгілі бір дәрежеде белсендірілуі қажет. Жаңа мақсат оқытудың әдістемелік жүйесінің қалған бөліктерінің (мазмұны, әдісі оқыту түрі мен құралдарының) олардың өзара байланыстағы қалыптармен өзгерулерін талап етеді.

Осы талапты орындау үшін төмендегі төрт ұсынысты қажет деп санаймыз.

Жаңаша өзгерген мақсат оқушылардың өздігінен танып, іздену іс-әрекетінің әдістерін меңгерулерін талап етеді. Бұл әдістердің мұғалімдердің күнделікті жұмысына пайдаланып жүрген оқыту әдістерінен айырмашылығы бар. Демек , біздің жағдайымыздағы «оқыту әдістемесі» деп отырғанымыз «оқушы-мұғалім» деген өзара тығыз байланыстағы қатынасты қарастырады. Бұл жағдайда бірінші орында оқушы тұрады және оның өз бетімен білім алудағы белсенділігіне аса назар аударылады.
Жаңаша оқытудың негізгі түрлері болып, оқытудың дербес және топтық түрлері табылады. Оқытудың бұл түрлеріндегі ең бастысы оқушыға деген сенім, оның өз ісіне жауап беру мүмкіндігіне сүйене отырып өз беделі мен қадір-қасиет сезімін дамыту.

Оқытудың фронтальды түрі, көбінесе, бағыт беру, талқылау және түзету енгізуде ғана пайдалынылады.

Жаңа технологияның жаңа мақсаты бойынша «оқытуды ізгілендіру» қажет деп отырмыз ғой. Ол –оқыту құралдарына деген көзқарасты да өзгеруді талап етеді. Бұл өзгерістер бойынша оқу құралдары оқушылардың өздігінен танымдық іс -әрекетін жүргізе алатындай құралдар болуы керек
Бұрынғы дәстүрлі оқулықтар мұндай талапты қанағаттандыра алмайды сондықтан оқушылардың өз бетімен білім алуына аса бейімделген жаңа типтегі оқулықтар қажет. Ол оқулықтардың қандай болу керек екендігі төменде айтылады. Осы жерде компьютерлік техниканың да функциональды мүмкіндіктерінің мол екендігін ескере кету қажет, себебі комьютерлік техника-оқушыға, ол ізденіс және зерттеу жұмыстарын жүргізе алатындай оқытушы орта құруына мүмкіндік береді. Жаңа мақсат талап ететін жаңа оқулықтарда –оқу материалдарының мазмұны жаңаша баяндалуы қажет [29].

Қалайша ?!
Оқытудың басты мақсаты өздігімен білім алып дами алатын жеке тұлға қалыптастыру болғандықтан, теориялық материалдардың мазмұны әңгімелесуші – оқулықтарда беріліп, оқушының өздігімен жаңа тақырыпты меңгеруіне қолайлы және қызықты мазмұндалуы керек. Мұндай талаптарды қанағаттандыру үшін оқулықта келтірілген тапсырмалар «сұрақ-жауап» диалогы түрінде беріледі, оқушылардың өздігімен танымдық іс-әрекетін дамытуға бағытталады. Бұл тапсырмалар , негізінен, жаңа тақырып бойынша заңдар мен ережелерді өздігімен шығаруға және анықтамаларды өздігінен құрастыруға жетелейді. Жаңа меңгерген тақырыптарды бекіту үшін, қарапайым мысалдар келтірсе жеткілікті. Осындай әңгімелесуші- оқулықтардың мазмұны, бұл жағдайда, білім алу құралына айналады.

Біздің педагогикалық техналогияны құруға қажетті тұжырымдама, С.Л. Рубинштейннің еңбектерінде айтылған, «ойлау барысында ойлау берік объектісін жаңа байланыстарға қосуға педагогикалық, психологиялық негіз бар»-деген ойыннан алынған. Ол бойынша өнертапқыштық пен жаңалықтар ашуға жетелейтін баланың жаңа қасиеттерін ашуға болады екен.

Технологиямыздың тағы бір психологиялық негізі болып табылатын теория

Л.С. Выготскийдің «оқыту процесінде оқушының ақыл –ойының дамуы «актуальды даму»аймағынан «жақын арадағы даму» аймағына ауысуы» туралы теориясы. Бұл ауысу- тапсырмаларды қайталап орындауға ғана арналған 1-ші деңгейден өнімді іс-әрекетті қажет ететін жоғарғы деңгейлерге ауысу негізіндегі іс-әрекет арқылы жүзеге асады.

Осындай іс-әрекет деңгейлері арқылы оқушылар оқу материалдарын әр түрлі деңгейде қабылдайды.

В.П.Беспалько бұл деңгейлерді төртке бөледі: Бірінші деңгей- «міндетті, оқушылық», екінші –алгоритмдік, үшінші-эвристикалық және төртінші –шығармашылық деңгейлердегі қабылдау [4].

Сондықтан да, оқушылардың білім, білік, дағдыларын жетілдіру үшін, оқытудың жаңа технологиясы бойынша, дифференциалды және дербес деңгейлік принциптерінің талаптарына сәйкес өткізілетін әртүрлі сабақ түрлеріне арналған жаңа тұрпаттағы оқулықтар мен оқу құралдары қажет. Бұлар әңгімелесуші-оқулықтар және оларға қосымша төрт деңгейдегі тапсырмалар берілген жұмыс дәптерлері.

Әңгімелесуші –оқулық бойынша оқушылар жаңа тақырыпты өз бетімен меңгеріп, анықтама, ережелерін өзі шығарады. Қарапайым жаттығу мысалдармен оларды бекіткеннен кейін, жұмыс дәптерлеріндегі деңгейлік тапсырмаларды орындауға көшеді. Деңгейлік тапсырмаларға, мысалы математика пәнінен, төмендегідей талаптар қойылады.

Бірінші деңгейдегі тапсырмаларға:

жаттап алуға лайықталған болуы керек:
алдыңғы сабақта жаңадан меңгерілген білімнің өңін өзгертпей қайталап, пысықтануына мүмкіндік беруі тиіс:
тапсырмалар жаңа тақырып үшін типті және өмірмен байланысты болуы керек.

Математика пәнінде мұндай талаптар жаңа тақырыпты игеру соңында шығарған есептерге ұқсас тапсырмалар құру арқылы орындалады және олар оқушының өзі шығарған ереже, анықтама, заңдарын бекітуге арналады. Мұндай тапсырмаларды құрастырған кезде олардың танымдылығы мен қызықтылық жақтарына ерекше көңіл аударған жөн.

Екінші деңгейдегі тапсырмаларға:

Өтіп кеткен материалдарды реттеуге және жүйелеуге берілген тапсырмалар. Бұлар өзгертілген жағдайлардағы тапсырмалар, яғни бұрынғы тапсырмаларға ұқсас, бірақ оларды орындау үшін алғашқы алған білімдерін түрлендіріп пайдалану қажет болады.

Математика мұндай іс-әрекетке келтіретін тапсырмалар: мәтінмен берілген кері есептер; кері байланыс функциясын атқаратын тексеру тапсырмалары т.с. с.

Оқушының ойлау қабылетін жетілдіруге берілетін тапсырмалар. Оларда біздің ұлттық ерекшеліктеріміз ескеріліп, танымдық және үйретімділік маңызы болуы қажет болады. Бұлар : логикалық есептер, ребустар мен сөзжұмбақтар.

Үшінші эвристикалық деңгейдегі тапсырмаларды біз төмендегінше топтастырдық:

танымдық-іздену (эвристикалық) түрдегі тапсырмаларды орындау барысында оқушылар жаңа тақырып бойынша меңгерген алғашқы қарапайым білімдерін (заңдылықтар шығару, анықтамалар, формулаларды жаттау, т .с. с. жетілдіріп, тереңдетумен қатар, ол тағы да жаңа білімді меңгеріп, өзі үшін жаңалық ашуы тиіс. Эврика! Мұндай жұмыс –анализ бен синтез және салыстыру арқылы негізгісін анықтау, қорытындылау сияқты ой жұмыстарын қажет етеді. Мұндай есептерді шешу барысын оқушылар жаңа есептерге тап болады да, проблемалық жағдай туындайды. Оны шешу үшін оқушы жаңа әдістер іздеуі керек.
Әртүрлі әдіс, тәсілдермен шешілетін есептер.
Өздігінен мысалдар мен есептер құрастыру және оны өздігінен шығару өмірден алынған мәліметтер негізінде диаграмма графиктер салу, жергілікті жағдайда өлшеу жұмыстарын шығару, көрнекі құралдар дайындау берілетін тапсырмаларға берілген тапсырмалар.

Төртінші шығармашылық деңгей тапсырмалары:

Оқушылардың жинағын өмірлік тәжірибесі мен қалыптастырған ұғым түсініктерінің, қиялы мен белсенді ой еңбегінің нәтижесінде жаңаша, бұған дейін болмаған, белгілі бір дәрежеде олардың жеке басының икемділігін байқататын дүние жасап шығуына негізделген теорема дәлелдеген заңдылықтарды оқулыққа сүйенбей мұғалімнің көмегінсіз қорытып шығарды.
Олимпиадалық есептер.
Берілген тақырыпқа өз бетінше реферат, баяндамалар дайындау.

Демек , бұл тапсырмалар –оқушылардың біліктілігі мен дағдысын қалыптастыру және оны бағалау деңгейі болады [19].

Сонымен , қорытып айтатын болсақ, бұлар:

Бірінші деңгей үшін-игерілгенді пысықтау мен қайталауға, ережелері мен анықтамаларды, формулаларды жаттауға арналған.

Жоғары деңгейлер үшін-алған білімдерін өз бетімен қорыту мен жүйелеуге және тәжірибеде қолдануға арналған тапсырмалар.

Технология бойынша жүргізілетін оқушылардың өз бетімен білім алу процесі «басқаруға ыңғайсыз»-делініп, сыналып жатады. Сонда айтатындары: «оқушы осы кезеңде өз білгенін істейді, оның іс-әрекеті көбінесе, қате болады»-дейді.

Мүмкін , дәстүрлі оқу процесінде оқушыларды дәстүрлі оқулықтар бойынша өздігінен оқытуға тырысып, осыған ұқсас өздік жұмыстарды жүргізген кезде солай болса, болған шығар.

Бірақ , оқытудың жаңа технологиясы жағдайында:

-оқушылардың өздігінен жүргізетін танымдық іс-әрекеті үшін тапсырмалар күрделілігі төрт деңгей бойынша құрастырылып;

-Оқыту проблемалық принциптер бойынша жүргізіліп;

- барлық деңгейдегі тапсырмалар қызғылықты мазмұндалған болса, оқушыларда ынталану пайда болады. Сондықтан да, жаңа технология бойынша сабақ беруші мұғалімдер, үзіліс кезінде де оқушылардың сабақтан бас алмайтындығын байқаған. Олар өзара бәсекелесе отырып жұмбақ, сөзжұмбақ, ребус, математикалық басқатырғыштар сияқты әр деңгейдегі тапсырмаларды шешіп, өтіп жатқан тақырыптан барынша көп ұпай алуға тырысқан, себебі, ертең жаңа тақырып басталады. Нәтижесінде «екіліктер жойылумен қатар,» «үштік» алып жүрудің өзі де ұят саналатын болған [29].

Осы жерде , «үлгерімі кейіндеп қалып, өз құрбыларын, белгілі бір себептермен, қуып жете алмайтын оқушылармен қалай жұмыс істеуі қажет?»-деген сұрақ туады. Бұл мәселенің де шешуі қарастырылған.

Мұндай жағдайда, барлық тапсырмаларды мезгілінде орындаған оқушылар үлгермеушілерге көмектеседі;
Сыныптың басқа оқушылары өздігінен жұмыс істеп жатқан кезде мұғалімнің де үлгерімі төмен оқушыларға дербес көмек көрсетуіне уақыты болады. Ол сынып оқушыларының өздік жұмыс іс-әрекеттерін ұйымдастырып, басқару, жалпы бақылау жасау және балалардың өз-өзін бағалауын бақылау функциясын атқарады.
Бұл қалайша жүзеге асырылады? Бізге үйреншікті бақылау мен бағалауға қарағанда деңгейлеп оқыту барысындағы бақылау мен бағалаудың ерекшелігі неде?
Деңгейлік тапсырмаларды енгізгендегі басты мақсат-сынып оқушыларын «қабілетті»және «қабілетсіз» деп жасанды түрде әр түрлі жіктерге бөлуді болдырмау. Осы арқылы деңгейлік және дербес оқыту принциптерімен қатар, барлық оқушыға қатысты, ізгілендіру принципі де сақталады.

Деңгейлеп оқыту барысында оқушының бірінші деңгейдегі тапсырмаларды дұрыс орындағаны есепке алынып отырылады.

Қандай оқушы болмасын, мысалы өзінің жақсы оқитынына қарамастан, жұмысын «оқушылық», «міндетті», 1-ші деңгейдің , ол үшін жеңіл болса да, тапсырмаларын орындаудан бастайды.

Барлық оқушылар жұмысын бір мезгілде бастап: әрқайсысы, білім игерудегі өз қабілетіне қарай, өз биігіне жетеді. Бұл барлық оқушыларды тірек білімімен қамтамасыз етеді және Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңының талаптарына сай келеді. Нақтырақ айтсақ :

- барлық оқушылардың оқу мақсатында 100% қол жеткізуінің кепілі болады және оқу пәндерінің барлық тақырыбы бойынша ең болмағанда міндетті бірінші деңгейді игеруін толық жүзеге асырады. Бұл өз кезегінде, мемлекеттік стандарттың min-талаптарының орындалуына кепілдік береді.

«Есепке алу» жүйесін жүргізу нәтижесінде үлгерімі нашар оқушылар да, кем дегенде, «оқушылық» деңгейге сәйкес білімді толық меңгеріп алатынын өз тәжірибемізден байқадық. Себебі ,ол осы деңгейдің тапсырмаларын толық және дұрыс орындап, өткізбегенінше, келесі деңгейге көшпейді. «Міндетті» деңгейде толық меңгергеннен кейін оқушы әрі қарай ілгері ұмтылады; өзіне өзінің сенімі артады.

Олардың әрқайсысы 1-ші деңгейлік тапсырмаларды орындауға міндетті және жоғары деңгейлік тапсырмаларды орындауға міндетті және жоғары деңгейлік тапсырмаларды орындауға құқылы.

Осылайша , бір деңгейден бір деңгейге, өз білімін біртіндеп толықтыра отырып, өз қабылетін де жетілдіреді. Бұл жағдайда жоғары деңгейлік тапсырмаларды орындау әр оқушының мақсатына айналды. Біз дайындаған жұмыс дәптерлерінде тапсырмалар үш деңгейде ғана берілген. Төртінші деңгей тапсырмаларын құрастыру мүмкіншілігін ұстаздарға қалдырдық [19].

Деңгейлік тапсырмаларды дұрыс орындағаны үшін оқушылар сол деңгейді игергеніне сәйкес ұпай алады: бірінші деңгей үшін-5 ұпай, екінші деңгей үшін-10 ұпай, үшінші деңгей үшін-15 ұпай.

Біздің жағдайда, әр жаңа тақырып бойынша жасалған деңгейлік жұмыстардың үш деңгейге бөлінуі, үй жұмысын жақсы ұйымдастыруға және реттеуге мүмкіндік береді. Себебі, тақырыпты меңгерудегі төрт деңгейлік тапсырмалар үлгерімі өте жақсы оқушыға есептеліп, соған сәйкес құрылғандықтан, бұл жұмыстарды толық, сабақ үстінде орындап бітіруге, барлық оқушылардың мүмкіндігі жете бермейді. Сондықтан да олар үйде өз бетімен немесе сабақтан тыс уақытта мұғалімнің көмегімен аяқтауға беріледі:

бірінші деңгейдің тапсырмаларын орындап үлгерген оқушыларға екінші деңгейдің тапсырмалары;
екінші деңгейдің тапсырмаларын орындаған оқушыларға одан да жоғары деңгейлік тапсырмалар беріледі;
т. с. с. деңгейден деңгейге көтеріле береді.

Ең жоғары деңгейдегі шығармашылықты қажет ететін тапсырмаларды, әрине, дарынды да, еңбекқор оқушы орындай алады.

Осылайша , әр тақырып бойынша оқушыларға, сыныптан тыс уақытта, жоғары деңгейлік тапсырмаларды орындау арқылы көбірек ұпай жинап көтеріңкі баға алуға мүмкіндік беріледі және дамыта оқыту принципі орындалады. Нәтижесінде оқушылардың табиғи қабылеттері мен дарындылық қасиеттерінің ашылуына жақсы жағдай жасалады.

Сонымен, әр деңгейдегі тапсырмаларды оқушылар (дұрыс орындалғандығын мұғалімге тексеріп алып) тақта жанында ілулі тұратын жалпы ведомоста және өздеріндегі арнайы деңгейлік жұмыс дәптерлерінің соңындағы ведомоста (+)- пен белгілеп отырады.

Бұл оқушылар арасында, олардың бір-бірінің үлгерім деңгейлерін бақылай отыра алатындықтарынан, өзара жарыс тудырады. Бірақ , оқушылардың өзара көмегіне және мұғалім тарапынан жасалатын демеп жіберуге жол беріледі. Сондықтан бақылау мен бағалау ішкі бақылау мен ішкі бағалау болып табылады. Сабақ дұрыс орындалған барлық тапсырмалар жиналған ұпайларды есептеумен аяқталады.

Жинаған ұпайларын оқушылар әр сабақтың соңында нүктемен белгілеп отырады. Осы нүктелердің арасын түзу сызықтармен біртіндеп қосса, график шығады. Ол – оқушының даму мониторингі деп аталады. Мониторинг бойынша мұғалім кезекті тақырыптық бақылау жұмысының алдында әр оқушының өткен материалды қандай деңгеймен меңгергенін қадағалап, үлгермеушілермен қосымша жұмыс жүргізеді.

Тақырыптық бақылау жұмысы да әр деңгейлі тапсырмалармен беріледі. Бұл жағдайда ол бөгде біреудің көмегінсіз орындалады және мұғалім тарапынан оқушылар қатаң бақыланып, өздерінің нақты алған білімдерін тиісті ұпайларын алады. Осындай бақылау мен бағалауды біз сыртқы бақылау біз сыртқы бағалау ретінде қарастырамыз. Бұл ұпайлар , оқушылардың даму моторингтерінде белгіленеді.

Оқушының даму моторингі, оның жеке басының қабылетіне қарай тақырып бойынша игерген білім сапасының обьективті сипатын көрсетеді. Осы жағдайда оқушының даму деңгейі – басқалармен емес, уақыт өткен сайын, өзімен -өзін салыстыру арқылы анықталғандықтан, ол оқушыларға деген ізгілік қатынасты көрсетеді.

Сонымен , оқытудың педагогикалық технологиясын қолдану жағдайында бағалау процесі арнайы қосу әдісімен жүзеге асырылады. Бағалау жүйесі негізі болып оқушы білімінің ең төменгі деңгейі алынады және ол деңгей мемлекеттік стандарттың ең төменгі талабына сәйкес келеді. Бұл деңгейдегі тапсырмаларды дарындылығына да, бейімділігіне де, жоғары даму деңгейіне де қарамастан оқушылардың барлығының дұрыс орындауы міндетті.

Бірінші деңгейдегі барлық дұрыс және мезгілінде орындалған тапсырмалар «есеп -зачетқа» алынып отырады дедік қой. «Зачеттің» «екілікте» айырмашылығы: осы бірінші деңгейдің «есепке алынбаған» тапсырмаларын қашан «есепке алғанша» , міндетті түрде, қайта-қайта тапсырыла береді.

Өзін -өзі бағалау «қосу» әдісімен жүргізілетіндіктен оқушы бұрынғыдай «екілік» аламын деп қорықпайды. Оқушыда жоғары ұпай жинауда ұмтылушылық пайда болады. Бұл дұрыс орындалған тапсырмалардың саны тікелей тәуелді.

Сонымен :

технологияның принциптері –оқытуды ізгілендіру мен демократияландыру жағдайында, өздігінен даму бағдарын анықтап, дамитын және өздігінен дұрыс шешім қабылдай алатын, өзін-өзі жетілдіріп өсіруші, өзін-өзі тәрбиелеуші тұлға қалыптастыруға болады екен;
өздігінен оқытудың осындай мақсаттары жүзеге асыру үшін, білім беру жүйесінің алдында тұрған басты мақсат- жаңа технологиясының талаптарына сай жаңа оқулықтар буынын жазу болып табылады. Жаңа оқулықтар мен дидактикалық құралдардың ерекшелігі-қысқа мерзімді ешқандай бейімдеусіз –ақ олардың мазмұнын компьютерге кіргізуге болады себебі, бұл құралдардың құрылымы электрондық оқулық құрылымдарына ұқсас .

Қорыта келе, оқытудың жаңа технологиясы , яғни «Деңгейлеп оқыту технологиясы » еліміздің көптеген мектептерінде қолданылып жүр.Осылардың ішінде барлық деңгейдегі тапсырмалар қызғылықты мазмұндалған болса, оқушыларда ынталану пайда болады. Сондықтанда жаңа технология бойынша сабақтан бас алмайтындығы байқалған. Олар өзара бәсекелесе отырып жұмбақ , сөзжұмбақ , ребустар сияқты әртүрлі тапсырмаларды шешіп , өтіп жатқан тақырыптан барынша көп ұпай алуға тырысқан, себебі, ертең жаңа тақырып басталады. Нәтижесінде оқушылардың ынтасы артып, сонымен қатар даму мониторингі де күннен –күнге жоғарылай түседі. Демек , мұғалім берген тапсырмалар оқушылардың біліктілігі мен дағдысын қалыптастыру отырып және бағалау деңгейі жоғарылай түседі. Сонымен қатар , тапсырмалар ауқымы да өсіп , шығармашылыққа ұласады.

II – тарау. Бастауыш сыныптың оқу- тәрбие үрдісінде деңгейлеп

оқыту технологиясын пайдалану жолдары.

(оқушылардың даму мониторингі , бағалау рейтингісі)

Қазіргі заманның талабына сай білім беру үшін бүгінгі таңда оқытудың мазмұнын өзгерту, яғни білім беру сапасын арттыру қажеттілігі туындап отыр.Көптеген педагогикалық технологиялар оқу-тәрбие үрдісінде пайдаланып келеді.

Деңгейлеп оқыту оқушылардың білімін жаңа әдіспен ,яғни рейтингтік жүйе бойынша бағалауға мүмкіндік береді. .Яғни оқушылардың әр тақырып бойынша қорытынды бағасы оның жинап алған ұпайымен сәйкес қойылады. Жинаған ұпайларын оқушылар сабақ соңында кестеде тиіс нүктемен белгілеп отырады. Осы нүктелердің арасын үздіксіз сызықпен біртіндеп қосса , график шығады. Ол оқушының даму мониторингі деп аталады. [29]

Мониторинг дегеніміз - белгілі бір нәрсенің жай –күйін бақылау , талдау және болжау жүйесі. Бұл сөз ағылшынның «монитор» деген сөзінен алынған. Белгілі параметрлі анықтаудағы бақылау құралы. Мониторинг техникалық құралдардың көмегімен жүргізілетін бақылаудың ерекше түрі деп қарастыруға болады.

Мониторинг жүргізгенде шұғыл түрде белгілі бір ақпараттың көлемін талдай аламыз және өңдей аламыз. Бақылаудың тиімді жаңа технологиясы уақытты үнемдеуге мүмкіндік береді. Компьютерді қолдану арқылы үнемі бақылауға болады. Бұл – мониторингтің тағы бір ерекшелігі.

Мониторинг- педагогикалық үрдіс негізінде білім беру мақсатын таңдаудағы өзекті мәселе мен құралдарын шешу барысында диогностикалық , прогностикалық зерттеудің жағдайын ғылыми негізге сүйене отырып үздіксіз бақылау.

«Мониторинг» деген сөздің өзі Ресейде Чернобль апатын кейін Чернобльдеге балалардың денсаулық жағдайын, бақылау ретінде пайда болды және орыс тіліне сіңіп кетті.

Мониторинг ішінде басқарудың өзіндік қызметі, педагогикалық әрекет барысында бағалау жүргізіледі. Соның барысында кері байланыс қамтамасыз етіледі. Педагогикалық жүйенің соңғы мақсаты нәтижелер мәлімделеді. Педагогикалық мониторинг педагогикалық жүйенің дамуын болжау , сонымен қатар оның жағдайын үздіксіз бақылауын қамтамасыз етуді көрсетеді. Сондай-ақ , ол әлеуметтік – психологиялық , медициналық мониторинг , оқушының жеке басының көзқарасын жалпылай алу мақсатында бұл оқу орындарында ең қажетті болып табылады.

Мониторингтің мәні әр тоқсанның не әр тараудың соңында шыққан графиктен көріп тұрады. Даму мониторингіне қарап , білім деңгейін оқушы өзі бақылап отырады. Яғни оқушылар өздігімен орындайтын жұмыстарын өзі бағалайды. Бағалаудың әділетсіздік мәселесі шешіледі.

Мониторинг ерекшеліктері:

1)оқушының белгілі бір тақырыпты төмендеу меңгергенін , аздау ұпай алғанын байқап , біліміндегі олқылықты жою мақсатында тапсырмалар жүйесін ұсынамыз;

2)шәкірт өз кемшілігін байқайды, өз тұрғыластарынан қалмау үшін не керек екенін аңғарады.

3)өз зейінін тәрбиелейді ;

4)білім жүйлігімен тізбекті байқайды.

5)ойланып оқуға дағдыланады;

6)білім алуға жоспар, тезис құруға машықтанады;

7)оқушының білім сапасын арттыруға жағдай туады;

Мониторингтің көмегімен оқушы білімді меңгеру деңгейін ғана емес, анықтайтын білім сапасын , дағды қалыптасқанын бақылауға болады.[29]

Білім мониторинг –көп деңгейлік жүйе .

1-деңгей- жеке дара және дербес , оны мұғалім жүзеге асырады.(сынып оқушыларының даму динамикасын белгілі бір бағытта белгілеу).

2-деңгей – мектепішілік.

Мұнда оқушы білімінің дамуын мекеменің әкімшілігі жүзеге асырады(сыныптардың даму динамикасын бақылау).Тоқсан , жарты жылдық , жыл бойында анықталған критерий бойынша бақылау.

3-деңгей . білім мекемелерінің даму динамикасын байқау.

Оқыту ісіндегі маңызды жұмыстардың бірі – оқушылардың пәндер бойынша алған білім деңгейлерін бақылау және тиісті дәрежеде бақылау.

Оқушының сабаққа тиянақты қатысып отыруы , өз оқуына жауапкершілікпен қарауы, алған теориялық білімін болашақта пайдалана білуі осы кезеңнің дұрыс өткізілуіне көп байланысты.

Рейтенгтік жүйеде сабақта орындаға әрбір тапсырмаларын ұпай арқылы бағалап отыру көзделеді. Бұл жүйе арқылы оқушының әр пән бойынша даму деңгейі мен бейім қабілетін ертерек байқауға мүмкіндік жасалады.

Рейтинг жүйесінің артықшылығы төмендегідей.

Оқушы қызметінде:

1)оқушыны жеке тұлға ретінде өз бетінше дамуы мен тәрбиесіне ықпал етеді;

2)пәндерді оқытуда ізгілендіру ұстанымына жәрдемдеседі;

3)оқу жұмысында мұғалім мен оқушының ынтымақтастығын қалыптастыру;

4)рейтинг бақылау қызметі тәрбилеуші , дамытушы, бақылаушы және басқарушы рөлін де атқара алады;

5)рейтингтік жүйе оқушылардың танымдық іс-әрекетіне тікелей саналы түрде әсер етуге мүмкіндік туғызады. Шәкірттің ақыл-ой әрекетінің сипаттамаларын, тапсырманы орындау тездігі , түсіну тереңдігі т.б. көрсететін жүйелі байланыс сапсы артады;

6)жұмыс нәтижесі мен өз мінез-құлқын дұрыс бақылап –бағалау дағдысын қалыптастырады;

7)ырықты зейінін тәрбиелеп , жетілдіруге ықпал етеді;

Мұғалімнің қызметінде:

1)оқушының оқуындағы кемшіліктерді анықтап , түзетудің әдістері мен тәсілдерін алдын –ала белгілі бір жүйеге келтіру мүмкіндігі бар ;

2)бақылау үлгілерін , бағалаудың қалыпты критерийін жасау;

3)оқу қызметін тиімді ұйымдастыру мен оған түзету жасау тәсілдерін меңгерту;

4)оқушының білім деңгейін бағалау мен анықтауда компьютермен жұмыс істеу дағдысын меңгеруі;

5)сыныптағы әр оқушы үшін жаңа көңіл-күй ахауалын қамтамасыз етуді жоғары деңгейде ұйымдастыру т.б. педагогикалық қызметтің орнығуына жағдай жасау;

Мониторинг пен рейтинг өзара тығыз байланысты . Мониторингсіз рейтинг , рейтингсіз мониторинг болуы мүмкін емес . Сондықтан аладымен рейтингтік жүйеге кеңірек тоқталып өтсек дейміз.

Рейтингтік жүйе әрбір оқушының дара қабілеттері мен мүмкіндіктерін нақты анықтап береді.Жыл бойына баға алмай қалған немесе қай тақырыпта көңілді көбіріек бөлу керек екендігін нақтылап көрсетіп тұратын білім көрсеткіші іспеттес кесте . Білім берудің мемлекеттік стандарт талаптарына сай оқыту нәтижелеріне қорытынды шығарғанда оқушы мен оқытушының іс-әрекетінде рейтинг бағаны пайдалану орынды.

Рейтинг көрсеткіші бағаланатын нысанның топтағы басқа осындай нысандарға қатысты реттік орнын сипаттайды.

Оқушының рейтингі оған қойылған барлық бағалардың жиынына тең шаманы көрсетеді.Оқытушының рейтингі оның қойған барлық бағаларының жиынына тең шаманы айтады.

Оқушылардың үлгерім деңгейіне қойылатын бағасы рейтинг әдісімен өлшенгенде мыналар ескеріледі:

-оқушылардың білімі мен білігі;

-орындалған жұмыстың көлемі мен саны;

-тексерілген жұмыстың маңыздылығы;

-тексерілген жұмыстың күрделілігі;

-босатылған сабақтың саны;

-сыныптағы және мектептегі тәрбиелік жұмыстарға қатысуы;

-олимпиадаға қатысуы.

Рейтингтік жүйенің ең басты ерекшелігі – шәкірттің сыныптағы сабақ кезеңдері , үйдегі іс-әрекетін толығымен қамтып, бүтін сандармен өрнектелетін балдар ретінде қойылып отырады . Олар оқу үрдісінің өң бойында нәтижесін көрсете алады.

Рейтинг жүйесінде оқушының оқу әрекетінің барлық түрлері бағаланады. Бұнда оқу үрдісіндегі және одан тыс оқу әрекетінің жинақтаған нәтижелері оқушының білім деңгейін сипаттайды .

Академик В.Беспалько оқушылардың білімді қабылдаудың кешенді құрылымын ұсынады:

1-деңгей : реппродуктивтті білімге сәйкес көмек беру арқылы есте сақтау.

2-деңгей : алгоритмдік деңгей бұл бағдарламадағы базалық білімге сәйкес;

3-деңгей :эвристикалық деңгей . Оқушылар материалды саналы түрде меңгереді, өз бетімен белсенділік көрсетеді.

4-деңгей :шығармашылық деңгей . Бұл деңгейде өз бетімен оқу материалын меңгерген оқушы шығармашылықпен жұмыс жасайды .

Рейтінг –тест жүйесін енгізу жолында баса көңіл аударатын мәселе тест сұрақтарының сапасы. Ол төмендегдей сипатта:

1)тест сұрақтары мен жауаптың нұсқаулары нақты қойылып мейлінше түсінікті болуы ;

2)сұрақ оқушының өз бетінше ойлауына жауаптарды салыстыра отырып , дұрысын табуына мүмкіндік беретіндей дәрежеде болғаны дұрыс ;

3)тест әзірлеуде сұрақтардың әр түрлі дәрежеде құрастырылуы және сұрақтарды жеңілге қарағанда жоғарырақ ұпаймен бағалау;

4)тест сұрақтарының ғылыми түрде жасалуы және тақырыпты толық қамтуы;

5)сұрақтардың оқушылардың теориялық мәселелерді білуімен қатар алған білімін іс-тәжірибесімен байланыстыра бейімділігн байқауы.

Кең өріс алып келе жатқан жаңалықтың бірі болып саналатын бұл әдіс оқушылардың тереңде тиянақты білім алуына жол ашады.

Жалпы білім беретін мектепті реформалау барысында шәкірттердің оқытудың нәтижелерін тексеру және бағалау жүйесін жетілдіру мәселелерін күн тәртібінен түскен жоқ . Осы тұрғыдан алған да оқыту нәтижелерін бағалаудың қазіргі тәртібін қайта қараған жөн. Рейтингтік жүйе оқушының тапсырманы жеке орындауын қатаң түрде талап етеді. Бұл дәстүрлі жүйеден гөрі оқушы біліміне әділ баға береді.

I-деңгей – Оқушының деңгейін , міндетті түрде фактілі білімдердің жалпы қорын жинақтау. Тақырыпты зерделеуде ережелердің , анықтамаларды білу , не үйрендің , не аласың?

II деңгей - алгоритмдік деңгей -өткен материалды ережелерді , анықтамаларды одан әрі ашып көрсете білу , тереңдетіп беру, есептер , ребустар , сөзжұмбақ тапсырмалар оқулықтың соңындағы тапсырмаларды беруге болады.

III деңгей – эвристикалық деңгей (танымдық іздену ) жаңа тақырып меңгерген білімдерін жетілдіріп , тереңдетумен қатар өзінше анализ ,салыстыру , анықтау , қорытындылау , проблемалық жағдайларды шешу.

IV деңгей - шығармашылық деңгей – оқулық тапсырмасынан тыс олимпиада , рефераттар , теорема дәлелдеу , мұғалімнің көмегінсіз жаңа заңдылықты қорытындылау , айқындау.(Қосымша № 4-5)[19].

2.1.Бастауыш сыныптардағы тіл сабақтарында деңгейлеп оқыту

технологиясын қолданып жүргізу жолдары.

Қазіргі заман талабы бойынша оқытудың басты мақсаты өздігінен білім алып дами алатын жеке тұлғаны қалыптастыру болғандықтан , біздің бастауыш сынып бірлестігі Ж.А.Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясын өз сабақтарында кеңінен қолданып жүрміз . Бұл технология оқушының білімдеңгейіне сәйкес жеңілден қиынға қарай оқытылады. Деңгейлеп оқыту төрт бөліктен тұратыны барлық ұстаздарға белгілі .

1. Оқушылық деңгей. Бұл міндетті деңгей боғандықтан барлық оқушы тапсырманы толық орындауы тиіс.

2. Алгоритмдік деңгей. Бұл деңгейде өтіп кеткен материалды талдап , бұрынғы тапсырмаларға ұқсас орындайды. Бірақ бұларды орындау үшін алған білімдерін түрлендіріп пайдалану керек.

3. Эвристикалық деңгей. Өз бетіндік жұмысты қалыптастыру мақсатында оқушылар жаңа тақырып бойынша меңгерген қарапайым білімдерін жетілдіріп тереңдетеді. Тағы жаңа білімдерін меңгеріп, өзі үшін жаңалық ашады. Анализ бен синтез , салыстыру арқылы анықтау , қорытындылау. Бұл деңгейде ребус , сөзжұмбақ , анаграмма құрастыру , зертханалық жұмыс жүргізу , эвристикалық сұрақтар болуы қажет.

4. Шығармашылық деңгей. Бұл деңгейде берілген тақырыпқа өз бетімен реферат , баяндама , эссе , өлең , жұмбақ , жаңылтпаш құрастыра білу қажет .Біз сіздермен осы технологияны қазақ тілі пәнінде қалай қолданып жүргеніміз жайлы ой бөліссек деген оймен сіздерге ұсынып отырмыз.

Мысалы, 2- сыныпта өтілген «Жұрнақ пен жалғау » тақырыбында , білімді бекіту сабағында мынадай деңгейлік тапсырмалар берілді.

2- сынып бойынша .

1- деңгей тапсырмасы мынадай болды:

Жұмбақты көшіріп , қосымшалы сөздердің астын сыздырту.

Әрі шешен , әрі әнші , әрі күйші.

Әр үйде бар, тапқышым , кәне ,тапшы.

2- деңгей . Мақалды жатқа жаздыру , қарамен жазылған сөздердегі жұрнақ пен жалғауды тиіс белгілермен белгілету.

1.Өнерлінің өрісі кең.

2. Білімдіге дүние жарық .

Білімсіздің күні кәріп .

3- деңгей. Сөздердегі -шы, - ші, - лы , - лі, -ды, - ді жұрнақтарын жалғап жазып , 2-3 сөйлем құрастыру , түбір мен қосымшаны ажыратқызу.

Білім – білімді

Ән - әнші Ақыл – ақылшы

өнер - өнерлі Жұмыс – жұмысшы Қар – қарлы

Үлгі : Менің әнші болғым келеді.

4- деңгей. «Менің досым » тақырыбына шағын әңгіме жаздырып , қосымшалы сөздердің астын сыздырту.

3-сынып бойынша.

«Түбір мен қосымшаның жазылуы » тақырыбына мынандай деңгейлік тапсырма берілді.

1- деңгей. Көп нүктенің орнына - лар , - лер, -тар , - тер – дар , - дер жалғауының тиістісін қойып , сөздерді көшіріп жаз.

Балалар , өрмекшілер , достар , көбелектер , қыздар , гүлдер.

2- деңгей . Қосымшалы сөздердің түбірін , жұрнағын ,

жалғауын ажыратқызу.

Қосымшалы Сөздер	Түбір	Жұрнақ	Жалғау
Оқушылар	оқу	Шы	лар
Әншілер	ән	Ші	лер
Ғарышкерге	ғарыш	Кер	ге
Асханада	ас	Хана	да

3- деңгей . Көп нүктенің орнына негізгі түбірді тауып жаздырту .

Осы сөздерді қатыстырып 3-4 құрап жаздырту.

Қақ –қағу , қағады , қағып.

жағу , жағып ,жағады.
шабу , шауып шабады.

- шөгу , шөгіп , шөгеді.

Үлгі : Асан атасына шөп шабуға көмектесті.

4- деңгей. «Қыс » тақырыбына бір шумақ өлең құрастыру немесе әңгіме жаздырту .

Әрбір тапсырманы кезеңдерге бөліп қарастырдық.

1-кезең. Ұйымдастырушы және үй тапсырмасын тексеру кезең.

Жаңа тақырыпты оқушыларға меңгеруге қажетті және оған негіз болатындай өткен тақырыптар бойынша еске түсіруге арналған төмендегі тапсырмаларға балалар үйден дайындалып келеді. Сондықтан оларды жаңа сабақтың алғашқы 2 минутты аралығында пысықтап үлгеруге мүмкіндік туады.

1.Мамандық иелерімен танысу.

Мамандық иелерінің аттарына сұрақ қою.

2.Сөз таптарын атау . Оларға қысқаша тоқталып өту.

Сөз таптары

Зат есім Сын есім Сан есім Етістік

Зат есімдерге берілетін сұрақтар .

Кім ? Кімдер? Не ? Нелер?

2- кезең. Оқушылардың оқулықпен жұмыс жасау дағдысын

қалыптастыру кезеңі.

Жаңа тақырыпты өз бетімен меңгеруге жетілуші тапсырмаларды орындату. Бөлінген 8 – 10 минут уақыт өткен соң , мұғалім өзі балалармен бірге талқылап келесі 10 – 12 минутта сабақтың негізгі мақсатына жетеді

1.Қарамен жазылған сөздердің түбірі мен қосымшасын ажырату арқылы зат есіді табу.

2.Зат есімге жалғанған қосымша арқылы заттың біреуге тән екендігін ажырату.

А)Менің қаламым . Біздің қаламымыз.

Сенің қаламың Сендердің қаламдарың.

Сіздің қаламыңыз. Сіздердің қаламдарың.

Оның қаламы. Олардың қаламдары.

ә) Сөздерді берілген үлгі бойынша өзгертіп жазу.

Б) Сұрақ қою арқылы тәуелдеулі сөздерді табу.

3. Бекіту, қорытындылау.

А) Зат есімнің тәуелденуі дегеніміз не?

Ә) Дәптер сөзін тәуелдеу.

3- кезең. Оқушылармен кері байланыс жасау. Олардың алғаш алған білімдерін тексеру.

Деңгейлік тапсырмалар .

1-деңгей. (5- ұпай).

Жаңа тақырыпта кездескен негізгі ұғымдар үлгі бойынша берілген тапсырмаларды орындау. Оларға барлық оқушы міндетті жауап береді. Барлығы 5- ұпай жинап есептелінеді.Бағаларын алады. Егер оқушы осы деңгейден аса алмаса журналға «3» бағасын қойылады.

1.Зат есімнің тәуелденуі не?

2. Кітап сөзін тәуелдеу.

3. Өлеңді мәнерлеп оқып , тәуелді сөздерді табу

2- деңгей. (10 ұпай).

1- деңгейдегі алған білімдеріне негізделіп құралады. Дұрыс орындай алмаған 5- ұпай тағы 10 ұпай қосып , 15 ұпай жинайды. Келесі деңгейдің тапсырмаларына шамасы жетпесе журналға «4» қойылады. Олар :

-ым , - ім , - ымыз, - іміз.

- ың, - ің, - ыңыз, - іңіз.

- ы, - і, - ы , - і;

2 . Жекеше және көпше түрде тәуелденеді .

3. Зат есімнің жеке қасиеттері.

3-деңгей. (15 ұпай).

Бұл эвристикалық болғандықтан , оқушы тақырып бойынша негізгі қорытып , өз пікірін айта алатындай тапсырма болуы мүмкін . Дұрыс жауап бере алған оқушы 1 -2 деңгейден жинаған 15 ұпайға тағы ,15 ұпай қосып 30 ұпай жинайды . Жуналға «5»деген баға қойылады.

1.Сөз таптарының қай түрі тәуелденеді?

2.Бір сөзді қосымшалар арқылы тәуелдеп зат есімге айналдыру.

4- деңгей.

1.Зат есімнің тәуелденуін басқаша тұрғыда өзгерте алуы.

2. «Болашақ заманға саяхат» тақырыбына ой қозғау.

Сабақтың соңында әр оқушының жинаған ұпайлары есептеледі. Үйде әркім өзінің тоқтаған жерінен деңгейлік тапсырмаларды жалғастырып орындап келуге тапсырмалар алады. Тақырып бойынша қорытынды баға журналға келесі сабақтың басында қойылады.

Төртінші шығармашылық деңгейдің тапсырмалары негізінен мемлекеттік стандарттық міндетті деңгейінен жоғары болғандықтан , оның бағасы ерекше - бестен жоғары деп бағаланады. Бұл жерде : бірінші деңгейдің тапсырмалары мемлекеттік стандарттың міндетті ең минимальді қолсап көлемі болғандықтан , оны өте жақсы меңгерген кездің өзінде келесі деңгейдің тапсырмаларына шамасы келесе есептелуі немесе үздіксіздікпен бағаланады.

2.2.Бастауыш мектептегі қазақ тілі сабағын деңгейлеп

оқыту технологиясына сүйене жүргізудің мүмкіндіктері.

Оқушылардың жаңа тақырыпты өз беттерімен меңгерілуі үшін қолайлы әдіс – тәсіл : тапсырмаларды сұрақ – жауап , диолог түрінде беріп, оқушылардың танымдық іс - әрекетін дамытуға бағыт – бағдар беру. Бұл тапсырмалар негізінен жаңа тақырып бойынша заңдар мен ережелерді оқушылар өз бетімен шығаруға және анықтамаларды өздігінен құрастыруға жетелейді. Жаңа меңгерген тақырыптарды бекіту үшін қарапайым ойындар , схемалар , тіректермен жұмыс жасаған тиімді. Соңынан оқушылар жұмыс дәптерлеріндегі деңгейлік тапсырмаларды орындау арқылы алғаш алған білімдерін тереңдетіп, бойындағы жеке қабілетін дамыта алады. Деңгейлік тапсырмаларға төмендегі талаптар қойылды.

Бірінші , оқулық деңгейдегі тапсырмалар :

-жаттап алуға лайықты болу керек ;

-жаңа тақырыпта меңгерілген білімнің өңін өзгертпей қайталап , пысықтауына мүмкіндік беруі тиіс;

-тапсырмалар жаңа тақырып үшін типті және өмірмен байланысты болуы тиіс;

Екінші , алгоритмдік деңгейдегі тапсырмалар :

Өтіп кеткен материалды реттеуге және жүйелеуге берілген тапсырмалар . Бұлар өзгертілген жағдайда тапсырмаларды талдап, бұрынғы тапсырмаларға ұқсас , бірақ оларды орындау үшін алғашқы алған білімдерін түрлендіріп пайдалануын қажет ететіндей нұсқа беру.

Үшінші , эвристикалық деңегйдегі тапсырмаларды орындау барысында оқушылардың жаңа тақырып бойынша меңгерген алғашқы қарапайым білімдерін (заңдылықтар шығару, анықтамалар , формулалар жаттау , т.с.с.) жетілдіріп, тереңдетумен қатар , ол тағы да жаңа білімді меңгеріп , ол үшін жаңалық ашуы тиіс : Эврика – анализ бен синтез және салыстыру арқылы негізгісін анықтау , қорытындылау сияқты ой жұмыстарын қажет етеді. Мұндай тапсырмаларды орындау барысында оқушылар үшін жаңа проблемалық жағдай туындайды. Оны шешу үшін оқушы өзі жаңа әдістер іздеуі керек.

Төртінші шығармашылық деңгей тапсырмалары: берілген тақырыпта өз бетімен баяндама , реферат дайындау.

Сонымен қорыта айтқанда , бірінші деңгей үшін – игерілгенді пысықтау мен қайталауға , ережелер мен анықтамаларды , формулаларды жаттауға арналған. Жоғарғы деңгей үшін - алған білімдерін өз бетімегн тереңдетіп қорытуға , жүйелеуге және тәжірибеде қолдануға арналған тапсырмалар. Ж. Қараев технологиясы бойынша деңгейлік тапсырмалар:

Зат есім тақырыбына байланысты берілген тапсырмалар:

I-деңгей тапсырмасы .

1.Зат есім дегеніміз не?

2.Зат есім түрлерін ата.

3. Негізгі зат есім дегеніміз не?

4.Туынды зат есім дегеніміз не?

II- деңгей тапсырмасы .

1.Зат есімнің жалпы және жалқы есім түрлері бар. Мысал келтір.

2. 1.Мәтінді түсініп оқы .

2.Зат есімнің астын сыз.

Қайсысы жалпы есім, қайсысы жалқы есім екенін айт.

Ауылдағы үлгілі отбасының бірі – Омаровтар әулеті. Өйткені Омаров Әділ – озат жұмысшы . Балалары тәртіпті, сабақты жақсы оқиды. Үлкен ұлы Қазақстан Қарулы күштері қатарында адал қызмет атқарады.

3.Ребусты шеш.

III- деңгей тапсырмасы .

1. Қала атауы: Алматы, ................, .................,......................., .......................

2.Зат есімді тәуелде .

Мысалы: қарындаш., әке.

IV- деңгей тапсырмасы .

Өз қалаң немесе ауылың туралы эссе жаз

Осы деңгелік тапсырма бойынша үлгі нұсқа.

1- деңгейлік тапсырма .

1. Зат есім дегеніміз заттың атын білдіретін сөздерді айамыз. Зат есімдерге кім ? не? Кімдер ? нелер ? деген сұрақтар қойылады.

2. Зат есім түрлері: негізгі және туынды болып бөлінеді.

3.Негізгі түбірден болған зат есімді негізгі зат есім дейміз.

Мысалы: ана , жер, көз.

4. Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған зат есімді туынды зат есім дейміз. Мысалы: іскер, байлық, кезекші.

II- деңгей тапсырмасы.

1. Кісінің аты – жөні , жер – су аттары жан – жануарға қойылатын атаулар жалқы есім деп аталады.

Жалқы есім әр уақытта бас әріппен жазылады: Сәуле, Тараз, Ақтөс.

2. Жалқы есімдерден басқа зат есімдерді жалпы есімдер дейміз. Жалпы есімдер кіші әріппен жазылады.: көген , қазына , өзен , аққу, оқытушы.

3. Ребус шешуі: оқулық.

III- деңгей тапсырмасы .

1.Қала атауы: Алматы , Тараз , Астана , Арқалық, Атырау.

2. Зат есімді тәуелде. Мысалы : қарындаш , әке.

I. Менің қарындашым, әкем.

II. Сенің қарындашың , әкең.

Сіздің қарындашыңыз, әкеңіз.

III. Оның қарындашы, әкесі.

I. Біздің қарындашымыз, әкеміз.

II. Сендердің қарындаштарың, әкелерің.

Сіздердің қарындаштарыңыз, әкелеріңіз.

Олардың қарындаштары, әкелер.

IV- деңгей тапсырмасы .

Менің туған жерім.

Меің туып өскен жерім Тараз қаласы Байзақ ауданы Абай аулы . Мен ауылда оқып білім алдым . Біздің ауыл өте әдемі ,айнала қоршаған жасыл- желек , биік ағаштар мен бақтар. Сонымен қатар мұражай мен мәдениет үйі бар. Біз ол жерлерге мейрам, мерекелерде барып демалып қайтамыз.Өзімнің туып өскен жерім әр уақытта маған ыстық.

Етістік тақырыбына байланысты берілген деңгейлік тапсырма :

деңгей тапсырмасы .

1. Етістік дегеніміз не?

2.Етістік түрлерін ата.

3.Дара , күрделі етістік дегеніміз не?

4.Жұмбақтың шешуін тап.

1.Күн күледі,жер түледі.

2. Қалың киімді ұнатады,

Шешіндірсең жылатады.

II- деңгей тапсырмасы .

1. Берілген сөздерден сөйлем құрап жаз.

а) Жанында , бір мал, қораның, шөп, тұр.

ә)Малдан , шықты, тауық.

б)Ол , салыпты , ұя , маяға.

в)Жүсіп , маяның , шықты , үстіне,

г)Ол, алды, ұядан , жұмыртқа.

2. Көп нүктенің орнына тиісті зат есімдерді қойып, сөйлемді көшіріп жаз.

..............................кісінейді, ....................... мөңірейді, .................... ызыңдайды,

...........................үреді,......................қыңсылдайды,...................шықылықтайды.

3.Тірек сызбаны толтыр.

Ш-деңгей тапсырмасы .

1. Сөзжұмбақты шеш.

1. Ата – анаға қызының баласы кім болады?

2.Апан – апан ,ескі шапан.

Иір қобыз, жарық жұлдыз.

3.Иесі – сәби, өзі әрі төсек, әрі оған үй.

4. Қазақ халқы қыста жейтін етін не деп атайды.

5.Сұйық заттар құятын теріден жасалған ыдыс.

6.Жанұяға жаңадан мүше болып келген адам.

7.Тілі бар, үні жоқ,

Өзін адам түсінген .

Жүрегі бар да қаны жоқ,

Сөйлеп тұрған ішінен .

2. Жұмбақты шешіп , жаттап ал.

Жерде жатып желіндейді,

Күз түскенше желінбейді.

Үндеместен төлдеп жатыр ,

Су беріңдер шөлдеп жатыр.

IV- деңгей тапсырмасы .

Суретке қара. Сурет бойынша сөйлем құрастыр.

«Әжейдің шеберлігі».

.........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................

Сын есім тақырыбына байланысты берілген деңгейлік тапсырма:

деңгей тапсырмасы .

1. Сын есім дегеніміз не?

2.Мысал келтір.

3.Көп нүктенің орнына тиісті сын есімді қойып жаз.

…………… бәтеңке , ……… тон, ……………сай, ………….айран, …….шие, ……….. көше.

Керекті сөздер: қалың , жылы, ащы, терең, кең, тәтті.

4. Мақалды жатқа жаз.

1.Жақсы адам – елдің ырысы,

Жақсы жер – жанның тынысы.

2.Адам адамның аты арып , тоны тозбас.

1. Сын есімді тауып , оның қай сөзбен байланысып тұрғаныны сызбамен көрсет.

II-деңгей тапсырмасы .

1.Бір зат есімге қатысты бірнеше сын есім тауып жаз.

Мысалы : тақтай , көше , жылқы , кесе.

Үлгі : жалпақ

қалың тақтай

тегіс

2. 1Жұмбақты оқы , шешуін тап.

2.Сын есімнің астын ирек сызықпен, зат есімді түзу сызық сыз.

Үстіне тігін көк шатыр ,

Астында қызғылт дәу жатыр.

3.Сөзжұмбақты шеш.

1.Зат атауы.

2.Кітап қандай?

3.Сенім синонимі.

4………………. ертеңі бітпес.

5.Өзен аты.

6. Бір аптада неше күн бар.

7.Қазақтың қос жұлдызы.

III-деңгей тапсырмасы.

Сын есім Зат есім.

Жазық,арық, биік аспан, түйе, дала,

Ашық, бойшаң,қысқа , қымыз, қыз, сорпа ,

Ащы, дәмді, сұр , жуас жіп, қой, тау, қоян.

Сын есімдерді тиісті зат есімдермен тіркестіріп көшіріп жаз.

2.Жаңылтпашты жатқа жаз.

Үшкір тұмсық ,

Сұр шымшық .

Сордан ұшты,

Құрт шымшып.

1.Сын есімдердің астын ирек сызықпен сыз.

2.Олар заттың қандай белгісін білдіріп тұр?

IV-деңгей тапсырмасы .

Ормандағы жан – жануарлар туралы қысқаша әңгіме жаз.

(олардың түсін , түрін сипатта).

Мысалы мына тақырыпта «Ормандағы айлакер түлкі.»

Сан есім тақырыбына байланысты берілген деңгейлік тапсырмалар:

деңгей тапсырмасы .

1.Сан есім денегіміз не?

2. Мысал келтір.

3. Сөйлемді көшіріп жаз.Сан есімнің астын сыз . Оларға сұрақ қой.

Біз үшінші сыныпта оқимыз.Сыныпта жиырма бес оқушы бар.

Әр партада екі оқушы отырады. Мен екінші қатарда, бірінші

партада отырамын.

4. Сан есімдерге –ыншы , -інші жұрнағының тиістісін жалға . Сонда оларға қандай сұрақ қойылады.Сөздерді қатыстырп сөйлем құра .

Үш күн, екі үй, алты бала, жеті ата ,тоғыз пәтер.

Үлгі :үш күн – үшінші күн.

II-деңгей тапсырмасы .

1. Санды сөзбен жаз.Оларды қатыстырып сөйлем құра.

5 , 6, 7 , 10, 20, 90.

18, 23, 54, 66, 77.

Үлгі :Мен бесінші сыныпта оқимын .

2.Көп нүктенің орнына тиісті сан есімдерді қойып көшіріп жаз. Сан есімдердің астын сыз.

Асқар ………….. жаста. Ол ……………..сыныпта оқиды. Ағасы оған үнтаспа сыйлады.. Үнтаспа ……………..теңге тұрады. .Асқардың ағасы шопан. Ол …………….рет бәйге алды.

*Сан есімлерді тап.Олардың астын сыз.

*Шопан, бәйге сөздернің мағынасын түсіндір.

3.Мақалды жатқа жаз.

*Ер бір рет өледі. * Қырық кісі бір жақ

Қорқақ мың рет өледі. Қыңыр кісі бір жақ.

1.Сан есімді тап .

2.Мақалдың мағынасын ауызша түсіндір

3. Қыңыр деген сөздің мағынасын түсіндір.

III- деңгейлік тапсырма .

1.Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, көшіріп жаз.

Неше ? Қанша ? Нешеу?

Бір біреу

........... ..............

Керекті сөздер:

екі , үш, төрт , алты , жеті, екеу, үшеу, төртеу, бесеу, алтау, жетеу.

2. Кел , ойнайық!

Шифр : «е»- екі сөзінің бірінші әрпі , демек

Мысалы : e= 2 -1 (екі) ж =7 -1(жеті) i= 8-4 (сегіз) б = 5 – 1(бес)

Тапсырма:

2-2 7-4 3-2 7-4 5-1 6-1 6-2 6-1 10-2

9-4 1000-3 ұя 4-1 30-3 10-2 13-3 6-2 2-2

2-1 10-2 5-1 6-1 6-2 6-1 6-2 2-2 4-2

30-2 5-2 20-4 5-2 20-4.

*Ребусты шешсең , мақал сөз шығады.

IV-деңгей.

Зат есімдерді қатыстырып «Біздің сынып » тақырыбына эссе жаз.

Қазақ тілі . 3 «a»- сынып .

Сабақтың тақырыбы: Етістік .

Сабақтың мақсаты :

Білімділік : Етістік сөз табы туралы толық теориялық білім беру.

Етістіктің негізгі лексикалық мағынасы мен қызметі

туралы ұғымдарын кеңейту.

Дамытушылық: сөйлемді жүйелі құруға , өзінен қорытынды шығара

білугі дағдыландыру , ойлау жүйесін дамыту ,

сөздік қорын молайту.

Тәрбиелілік : әдемі жазуға , мәнерлі сөйлеуге тәрбиелеу .

ұлттық ойын арқылы адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі : аралас сабақ.

Сабақтың әдісі : әңгімелеу , түсіндіру, , сұрақ – жауап , ауызша ,

жазбаша жазу жұмыстары .

Деңгейлеп оқыту технологиясы , «Қыз қуу» ойыны .

Көрнекі құралдар : тақырыпқа байланысты суреттер , сызба ,

ойын , деңгейлік тапсырма , тиым сөздер .

С а б а қ т ы ң б а р ы с ы :

I. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушыларды қазақ тілі сабағына даярлаймын.

Қазақ тілім -өз тілім- ана тілім,

Абай , Мұхтар сөйлеген дана тілім .

Қастерлейді ұл қызың мәңгі сені .

Болашағым , бақытым , дара тілім !

-міне , балалар кемеңгер , ғұлама ақындарымыз тілі – туған тіліміз қазақ тілі .

II.Өткенді пысықтау.

а)Үй тапсырмасын тексеру .

ә)Өтілген материалды пысықтау.

-Ал, балалар үйге қандай тапсырма берілді ?

а)Үйге 350 – жаттығу , ереже жаттауға берілді .

350 – жаттығу.

/Көп нүктенің орнына асықпа болымсыз етістігін өзгертіп жаз/.

Мен асықпадым. Мен асықпаймын.

Сен ................ Сен ..................

Сіз ................. Сіз ...................

Ол .................. Ол ....................

ә) «Қыз қуу » ойыны .

- Кәне , балалар ойын ойнайық . Ойын «қыз қуу » деп аталады. Ол жайында кім не біледі?

-«Қыз қуу» бұл үлкен тойларда ойналатын ойын түрі . Ержігіт қызды қуып жетіп бетінен сүюі керек , ал жете алмаса қамшы жейді . Бұл ойын көбіне қазақтың кең даласында ойналады және «Наурыз мерекесінде » көптеп ойналады.

-Ал , енді осы ойынды біз сыныбымызда да ойнап көрейік!

- Балалар сендер қыздарды қуып жетер ме екенсіңдер , әлде қамшы жейсіңдерме осыны тамашалайық.

Ойын шарты :

Тақтадағы плакка салынған «Қыз қуу» ойынының суреті . Суреттің

(атың үстінде қыз бен бала) астында конвертте тапсырмалар. Берілген тапсырмаларды алып , осыған жауап береміз. Егер жауап бере алмасақ, сіздің атыңыз жылжымай қалып отырады . Іске сәт!

1- тапсырма .

Жаңылтпашты жатқа айт.

Ұл балаларға:

Біздің ел күрішті , Күрішті оруға

Рысты - күрішті Рысты кірісті.

Қыздарға :

Шежіреші кісі шежіре айтты,

Ішіндегі шежіресін шешіле айтты.

2 – тапсырма.

Қыздарға: Батыр туралы 3- мақал айт.

Батыр туса ел ырысы,

Жаңбыр жауса жер ырысы.

Ұл балаларға: Қыздарға байланысты 3- мақал айт.

Қыз өссе елдің көркі ,

Гүл өссе жердің көркі.

3- тапсырма.

Қыздарға:

1.Етістік дегініміз не?

2.Зат есім дегеніміз не?

Ұл балаларға:

1.Етістік негізгі және туынды болып бөлінеді . Ережесін айт.

2.Етістік болымды және болымсыз болып бөлінеді Ережесін айт.

Ш.Жаңа сабақ .

- Ал, балалар енді етістік туралы біз қаншалықты игергенімізді ары қарай жаттығулар және түрлі сұрақтар арқылы білеміз.

* Кітаппен жұмыс.

354 – жаттығу.

1.Өлеңді мәнерлеп оқы. Етістіктерді тап , олардың болымды , болымсыз

екенін айт. Өлеңнің болымсыз етістігі бар шумағын көшіріп жаз.

Ойыншықты шашпаймын,

Терезені ашпаймын.

Сыртқа шығып ойнасақ,

Қаздан қорқып қашпаймын.

Өздік жұмыс.

Берілген етістіктерге тиісті жұрнақтарды жалғап болымсыз етістік жаса.

Жібер, шақыр, ал, жап, төк, шық.

*Есіңде болсын! Тиым сөздер.

Көргенді жас , пәк бала, Құр бекерден ер................

Дастарханнан аттама! Бос бесікті тербетпе

Жоқ әдетті шығарма. Тұзды баспа

Түнде көлден су алма. Шоқты шашпа

Мәнді сөзді тыңда Дастарханға егілме ,

Малдың басын ұрма . Көп алдында керілме.

Деңгейлік тапсырма.

1-деңгей.

1.Етістік дегеніміз не?

2.Етістік түрлерін ата.

3.Негізгі және туынды етістік дегеніміз не?

4.Болымды және болымсыз етістік дегеніміз не ?

2-деңгей.

1.Сөйлемді көшіріп жаз. Етістік пен зат есімнің астын сыз.

Үйректер көлге қонды.

Олар жүзіп жүр. Болат үйректерге жақын келді.Үйректер оны көріп ұшып кетті.

2. Көп нүктенің орына ы, і әріптерінің тиістісін қойып , көшіріп жаз. Жұмбақтың шешуін тап .

Көтеріліп тең ..зден,

Аспанға бес...к барам... н.

Би... ктеп қайта түскенде,

Өң... к...рер далан ... ң .

3. Болымды етістіктен , болымсыз етістік жаса.

Жаз – жазба айт- ...................

Ойна- .................... бар-.....................

Күл -........................ кел-......................

3- деңгей.

1. Берілген сөздерден 4- сөйлем құрап жаз.

Адамға , шыдамды , шөлге , түйе , өте, пайдалы , шипалы , шұбат , ол, сусын , ыстықта , суықта , жүре береді.

2. Ребусты шеш.

4- деңгей.

Берілген сурет бойынша әңгіме құра., тақырып қой.

IV. Сабақты бекіту .

Сөзжұмбақ шешіп көрейік «Етістік».

1. 9 –мамыр қандай күн.

2.Біреуді қарату мағынасында айтылған сөз.

3. Сөздің одан әрі бөлінбейтін бөлігі .

4.Бастауыш та, баяндауышта зат есімнен болса не қойылады?

5.Кім ? не? Деген сұраққа жауап беретін сөйлем мүшесі.

6.Зат есім түрі.

7.Дина Нұрпейісова кім?

V.Сабақты қорыту .

Оқушылардың білімін бағалау.

VI. Үйге тапсырма .

360- жаттығу. 124- бет.

362 жаттығу.125- бет.

2.3. Деңгейлеп – саралап оқыту технологиясының тиімділігін анықтау

бойынша эксперимент нәтижесі.

Бастауыш мектеп пәндерінде деңгейлеп оқыту технологиясының мүмкіндіктеріне сүйену оның тиімділігін арттырып, маңыздылығын ескеру жөніндегі біздің болжамымыз .

Зертттеу кезеңінің бірінші кезеңінде ең алдымен сыныптағы оқушылардың бірін- бірі таңдауды (симпатия) бақылаудан бастадық. Бақылау жұмысын мынандай міндетті алға қойды.

1.Партада кіммен отырғың келеді? Тапсырмасы арқылы оқушылар өз деңгейіне байланысты екіншісін таңдайды.

2.Қазақ тілі сабағын алдымен стандартты бағамен жүргіздік.

3.Осы пәндерден алған білімдерінің көрсеткіш үлгерім сапасын анықтап алдық.

25 оқушыға жүргізген тест жауаптарын талдай келе оқушыларды міндетті деңгейдегі мүмкіндіктерін бастапқы кезеңді анықтадық. Мұнда эксперименттік тобының жоғары деңгейі 25,6 % , орта 30,8 % , төмен 43,6 % көрсетсе оқушылардың тек стандартты деңгейде жұмыс істеулері пәндік білім беру мазмұнының өз деңгейінде болмай, тек бір дарынды тұрғыда ғана берілмеуі, балалардың шығармашылық әрекетіне көңіл бөлмеуі ескерілді.

Эксперимент жүргізудің екінші кезеңінде білім берудегі инновациялық технологиялар әдістерін басшылыққа ала отырып , деңгейлеп оқыту технологиясының негізіне сүйендік.

-Бастауыш мектеп оқушыларына сабақ беру процесінде деңгейлеп оқыту технологиясын үйрету.Бұл дегеніміз деңгейлік тапсырмаларды әрбір өтілген сабақ тақырыбына құру;

-Арнайы тест, сауалнама жүргізу арқылы білім мониторингін базалау, реттік көрсеткіштерін алып отыру;

-Әрине, оқушыда алгоритмдік , эвристикалық және шығармашылық деңгейдің қалыптасуы қарастырылды. Ол үшін әрбір оқушымен сабақта деңгейлеп оқыту технологиясының элементтерін қолданудан бастадық;

- Әрбір деңгей тапсырмасын оқушы үшін бір мәселе тудырды;

-Әрбір сабақта түрлі тәсілдерді ұйымдастырдық;

Біріншіден сұрақ қою арқылы ,екінші арнайы даярланған жаттығулар , сызбалар , логикалық тапсырмалар беру арқылы . Үшіншіден , пікір айту тапсырмаларын талдау , өз пікірлерін қолдау , шешім қабылдау . Төртіншіден ,тапсырма бойынша немесе оқыған тақырып бойынша деңгейлік тапсырма жасау қарастырылады. Нәтижесінде бастауыш мектептегі әрбір сабақта деңгейлеп оқыту технологиясының тиімділігі ескеріліп отырудан технология әрбір сабақтың мәнін – маңыздылығын алуда сапаны көтеруде өз әдісімнің пайдасын көрсетті.Экспериментті топтарда бастапқы кезеңде жоғары 25,6 %, орта 30,8 % , төмен 44,3 % құрса .Эксперимент жұмысынан кейін жасалынған бақылауымыздың нәтижесі : жоғары 44,3 % , орта 48,5 % , төмен 12,7 % көрсетті .Бұдан технология негізінде өткізілген сабақтар , жүргізілген эксперименттік топты бақылау тобы мен салыстырғанда бақылау тобында деңгейлеп оқытудың тиімділігі біршама ғана болса , эксперимент айқын айырмашылығын көреміз.

(кесте )

Топтар

Экспери

менттік

топ жоғары

Бақы

лау тобы

жоғары

Экспери

менттік

орта

Бақы

лау тобы

орта

Экспе

римент

тік топ

төмен

Бақы

лау тобы

төмен

Бастапқы

(эксперименке

дейінгі )

кезең.

25,6%

25,2%

30,8%

30,5%

43,6%

44,3%

Экспери

менттен

кейінгі кезең

38,8%

28,1%

48,5%

32,6%

12,7%

39,3%

Бастауыш мектептің қазақ тілі сабағында деңгейлеп

оқыту технологиясын қолданудың тиімділігі ( эксперимент топ)

Экспериментке дейінгі кезең

Эксперименттен кейінгі кезең:

Алынған нәтиже бойынша бастауыш мектептің барлық пәндерінде деңгейлеп оқыту технологиясы бойынша сабақ жүргізудің толық мүмкіндіктері бар . Себебі: бұл технологияға сүйене отырып сабақта жеке тұлғаны шығармашылық тұрғыда дамытатын көрсеткіштер талданып маңыздылығы анықталған. Бастауыш сыныпта деңгейлеп оқыту технологиясының тиімділігі мен маңыздылығын анықтау жұмысымызды жасап қорытындыға келдік .Эксперимент нәтижесі бойынша мұндай модельді сабақтар технологиясының басты деңгей + оқыту әдісінің жағдайы + оқытудың әр түрлі формасы + әр түрлі тексеру + дидактикалық материал жеке қима қағаздар ретінде тапсырма :

1.Оқушының танымын , қызығушылығын, ойлау қ

абілетін ояту.

2.Өз бетінше жұмыс істеуге жол берді.

3.Оқушылардың тақырыпты түсінуге құлшынысының пайда болуы .

4.Оқушының жеке дара қасиетін дамытады.

5.Психологиялық процестердің барлық түрін дамытады.

6. Өздіндік жұмыс жасауға әсер етеді.

7.Мәтінді түсінуге , естуге , көруге оқушыларды дамытады.

Сондықтан , мұндай сабақ моделін оқушының білімдерін дамытады деп есептеуге болады деген қорытындыға келдік. Деңгейлеп оқыту технологиясын қолдана отырып, оқушылардың оқуға , білімге деген көзқарастарын және де қызығушылығын ояттым.

Қорытынды.

Қазіргі заманғы техникалық тізбекті технологияның үздіксіз өзгерістеріне бейімделе алатын орындаушының тұлғасын қалыптастыру .ХХ ғасырдағы білім беру жүйесі қандай ? деген мәселе американдық мұғалімдер ассоциациясының вице – президенті Альфред Уртански білім берудің болашақ мұратын былайша сипаттады: «Оқыту ойлауға, үйретуге негізделуі тиіс . Осыған байланысты оқу үрдісіндегі өте маңызды кезең – рефлексті емес , басымдылықтан ойлау әдістері мен амалдарын саналы түрде шешуге көшу».

Қазіргі уақытта Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасуда.Бұл процес білім парадигмасының өзгеруімен қатар жүреді. Жаңа білім парадигмасы бірінші орында баланың білім білігі мен дағдысын емес , оның тұлғасын білім алу арқылы дамуын қойып отыр. Қазіргі педагогиканың ерекшелігі – баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылу.

Қазақстанның қоғамдағы түбірлі өзгерістеріне сай үздіксіз білім берудің бастауыш білім беру жүйелерінде елеулі жаңарулар туындауда .

Білім беру дамыта отырып , деңгейін анықтау және оны саралау мүмкіндіктерін туғызуға бағытталған . Осы заманғы білім берудің стратегиялық мақсаты өз жауапкершілігін сезіне алатын , өздігінен әрекет етуге және әрекеттің шешімін таба білуге қабілетті барлық істе сауатты (іскер) тұлғаны тәрбиелеуді қамтамасыз ету болып табылады. Ал осы мәселелерді шешуде бастауышта білім беру , оқытудың және әлемдік тәжірибеде қалыптасып өз қызметін жаңаша атқарып келе жатқан білім мазмұнының негізгі құрылымын , жобасын жүзеге асыруда қолданылатын педогогикалық технологиялар арқылы жету көзделеді.

Қазіргі Қазақстан бастауыш мектептері жаңа өзгерістерді әлемдік білім беру тәжірибелерін пайдалана отырып, баланың жеке дара күшінің дамуын қамтамасыз етеді.Жаңа педагогикалық іздену және оларды қолдануға бағытталған жеке тұлғаның қалыптасу деңгейінің сапасына, үнемі өсіп отыруына сәйкес, педагогикалық құралдарды да тұрақты жаңарту қажет деп есептейді . Бүгіндері мұндай жаңарту педагогикалық ғылым мен мектеп тәжірибесінің үздіксіз сабақтастығы арқылы көрінуде. Мұнда педагогикалық технологиялар көмегімен күнделікті оқытуда педагогикалық жағдайларды оқу – тәрбиені үздіксіз алдын – ала жобалау жолына ауыстыру, оларды күнделікті сыныпта қолдану көзделеді. Мұғалім үшін жазылатын дәстүрлі сабақ жоспарларынан өзгеше жұмыс ретінде педагогикалық технологияда оқушылардың оқу танымдық әрекетінің құрылымы мен мазмұнын ашатындай оқу – тәрбие үрдісінің жобасы жасалынды.Бұдан әрбір тұлғаның деңгейіне сәйкес деңгей тиімділігі мен оқытудың маңыздылығының қажеттілігі байқаймыз.

Білім берудің жаңа мазмұнын оқу үрдісіне енгізуде Қазақстандық ғалым Ж.А. Қараевтың «Деңгейлеп оқыту технологиясына » сүйеніп, сыныптағы әрбір тұлғаның танымдық қабілетін дамытуға деңгейлік тапсырмалар дайындап , шығармашылық деңгейге дейін жетелеуге болатын оқушыларды анықтауға болатындығына көз жеткіздік. Деңгейлік тапсырмалар барлық оқушыларға жеңілден ауырға , қарапайымнан күрделіге қарай әзірленіп, «қабілетті», «қабілетсіз» деген ұғымдардан арылуға көмектесіп, өзіне де өзгеге де пайдасын тигізетін тұлғаны тәрбиелеуге әсерін тигізді. Оған қоса, оқушылардың оқуға деген ынтасын арттыру , білім дәрежесінің жоғарылауына септігін тигізді.Сыныпта үздік оқитын оқушылар терең білім алып , үлгермеушілерге көмектесіп мүмкіндік жасауы ізгіленген тұлғаның кейбір қажеттерінің пайда болғандығын байқатты.

Қорытындысы тест – оқушылар білімінің бақылау түрі болды. Тест ағымының (испытание) сынау , өлшеу деген сөзінен шыққан . Барлық өтілген тақырыптың нәтижесі берілген білім қорытындысы тест әдісі бойынша бекітіліп , бағаланып отырды.

Қорыта келе жаңа оқыту технологиясы материал сипаттамалы түрде емес , шынайы проблема негізінде берілуі тиіс . Қазіргі заманғы ғылым мен техниканың даму кезеңі оқу – ағарту саласын техникалық жаңа әдістерді кең көлемде қолдануды қажет етеді.

Әрбір сабақ тақырыбын меңгерту барысында жеке тұлғаның қабілеті мен мүмкіндік деңгейіне сай білім беріліп , ол орталарға көмектесіп , қабілетті жоғарыларға ерекше назар аударылуы керек . Мұнда деңгейлік технологиясының маңызы ерекше. Адам бойындағы қабілетті шыңдауға оның деңгейі ескеріліп, сараланып , дараланып отыруы тиіс. Қазақтың асқан жұлдызы Ш. Уәлиханов «Халықтың кемеліне келіп , өркендеуі үшін ең алдымен азаттық пен білім керек » деуі өте көрегендікпен айтылған. Осынау асыл сөздің мәні мен мағынасы бүгінгі күнмен үндесіп – ақ тұр.

Оқушының ой - өрісі мен дүниетанымын кеңейтіп , білім аясының мейлінше өсуіне оқушылардың қабілетіне қарай деңгейленіп, сараланып оқытудың ықпалы зор.

Педагогика ғылымының докторы , профессор Ж.Қараевтың әдістемесі негізінде деңгейлеп оқыту технологиясының мақсаты - өз бетімен дами алатын , әр түрлі өмірдің қиыншылықтарына төзе білетін , белсенді , білімді тұлға тәрбиелеу. Мұнда аладымен , дамыта оқыту идеясын жүзеге асыруға мүмкіндік берсе , ол оқушының ойлауын , елестету мен есте сақтауын ынтасын , белсенділігін дамытып, білім сапасының артуына көмектеседі. Әр тұлғаның мемлекеттік – стандартты деңгейінен көтерілуіне кепілдік береді. Оған қоса мұғалімнің де ,оқушының да шығармашылық қызметін дамытуға бағытталған .

Қорыта айтқанда, деңгейлеп оқыту технологиясының тиімділігі осы тәжірибе барысында байқалып, оқушылардың оқуға деген қызығушылығы мен қатар шығармашылық деңгейі де көтерілді. Әр оқушы өзінің деңгейіне , білім дәрежесіне байланысты тапсырмалар орындай отырып , әлсіздер білім алуға ұмтыла түседі , мықтылардың өзіне тән деген сенімділіктері арта түсті. Нәтижесінде : жан – жақты шығармашылық іс - әрекеті бар тұлға болып қалыптаса алады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

1. Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы. // Қ.М, 2/6 шілде , 1999ж.

2. Қазақстан Республикасы «Білім» мемлекеттік бағдарламасы .

// Қ.М,28 қазан , 2000ж.

3. Қазақстан Республикасының 20158 жылға дейінгі білім беруді дамыту

тұжырымдамасы. //Қ.М, №1, 2004 ж.

4. Беспалько В.П. Слагаемые педагогической технологий. –

М.: «Педагогика»,1989ж. 21-38 бет.

5. Жанпейісова М.М. Технология модульного обучения. –

Ақтөбе : РИПК:СО, 1999ж.

6. Таубаева Ш. Т. , Лактмонова С.Н. , Педагогическая инновация как

теория и практика нововедений в системе образавания : научный фонд

и перспективы развитие . /Книга 1/- Алматы: Научно –

издательский центр «Ғылым » 2001.

7. Мұхамбетов С.Қ. Педагогика .Ақтөбе, 2001.

8. Педогогика . Дәріс құралы . Алматы: «Нұрлы әлем », 2003, /Абай

атындағы қазақ ұлттық Педагогикалық Университеті/ .

9.Әбиев Ж . , Бабаев с. , Құдиярова А. Педагогика . – Алматы : Дарын , 2004.

10. Қоянбаев Ж. Б. , Қоянбаев Р. М. Педагогика , -Алматы ,2000.

11.Бұзаубақова К.Ж. Жаңа педагогикалық технология . Тараз : ТарМу , 2003.

12. Ахметова А. К. Принципы технологий и содержание образовательной

программы . – Алматы , 1995.

13. Инновационное обучение : Стартегия и практика . / Под . ред.

В.Я. Ляудие. – М. , 1994.

14. Керимбаева М. Р. Инновационные процесс в школе : проблемы ,

перспективы , поиск, - Алматы, 1995.

15.Сабыров Т.А Оқушылардың өз белсенділіктерін арттыру жолдары.

Алматы «Мектеп»,1978ж. 110-бет.

16. В.А.Рахматшаева . Психология взаимоотношений .

Алматы,Оқу әдебиеті.1996ж.

17.Шаталов В.Ф. Эксперимент продалжается. М «Педагогика » 1989.

18.Лысенко. С.Н. Методика дифференцированного обучения .

М, «Просвещения»,1988.

19.Қараев Ж.А. Педогогическая технология дифференцированного

обучения.Алматы, 1999.5-17 бет , 17-21 бет.

20.Кларин М.В. Технология обучения :идеал и реальность.

Рига, Эксперимент , 1999,180-бет.

21. Кобдикова Ж.У. Педагогическое технология уровневой дифференциаций обучения в средней школе. Алматы, 2001.

22.Пидкасистый П.И. Самостоятельная дейтельность школьника в обучении. М, 1980.

23.Кобдикова Ж.У.Оқыту процесін технологияландыру .Алматы, 2000,11-15б

24.Мейірманқұлова Т. Білім берудегі инновациялық технологиялар – Алматы, «Үш Қиян», 2005 , 12-бет.

25.Баймаханова С. Деңгейлеп саралап оқыту. //Қазақстан мектебі.

№10, 2004, 63-67 бет.

26. Кемелжанова М. Деңгейлеп оқыту . //Бастауыш мектеп .

№9 , 2005, 45-46 бет.

27.Мұханмедина Ж. Деңгейлеп саралап оқыту .(тест) //Қазақстан мектебі.

№9 ,2005, 70-бет.

28.Мұхитанова С. Деңгейлеп оқыту тәсілімен // Қазақстан мектебі .

№ 12, 2004 ,51-52 бет.

29. Ахметова Г. Мониторинг және бағалау. // Қазақстан мектебі.

№ 2 ,2005 ,38-45 бет.

30. Дьяченко В.К. Новая педагогической технологии.М : Педагогика .-1989.

31.Әбдіғалиева Қ. Осы заманғы педагогикалық технология.

//Қазақстан мектебі – 2001 №2 8-13 бет.

32.Фирсов В.В Дифференциация обучения на основе обязательных результатов обучения.-М: -1984.

33. Таубаева Ш.Т. Барсай.Б.Т. Оқытудың қазіргі технологиялары . //Бастауыш мектеп №3-4 ,1999.

34. Оқытудың жаңа технологиялары.//Халық тәлімі арнайы басылым.

№1 2002 , 3-7 бет.

35.Кобдикова Ж.У . Оқытудың жаңа технологиясы .

//Бастауыш мектеп №3 2000 , 25-30 бет.

36. Амоношвили Ш.А. Воспитательная и образовательная функция оценки учения школьников. М;- 1984.

37.Уәйісова Г.И.; Балақаева М.Б.; Жұмабаева Ә.Е.; Қазақ тілі : / Жалпы білім беретін мектептің 3- сыныбына арналған оқулық /. – Алматы : Атамұра , 2003.- 192 бет.

Қосымша .

№1. Білім берудегі инновациялық технологиялар.

№2. Деңгейлеп оқыту технологиясы

№3 Ж. Қараевтың деңгейлеп оқыту технологиясы бойыша деңгейлік тапсырмалар дайындауға қойылатын талаптар.

№4. Деңгейлеп оқыту технологиясында рейтингтік жүйемен мониторинг бойынша оқушылар білімін бағалау.

Білім рейтингісі

№	сұрақ	ұпай	барлығы
I	4	2	8
II	3	3	9
III	2	5	10
IV	1	10	10

Баға мониторингі

№	Ұпай	бағалау
I	2-8	3- қанағат
II	8-15	4-жақсы
III	15-25	5- өте жақсы
IV	25-35	5- өте жақсы

Пән : қазақ тілі.

Сынып: 3 «А»

Сабақтың тақырыбы: ЕТІСТІК. (қайталау сабағы) .

С а б а қ т ы ң м а қ с а т ы :

Білімділік: Етістік туралы берілген білімдерін еске түсіру.

Дамытушылық: ол заттың әр алуан іс-әрекетін

қимылын білдіретін сөз екендігін,

оған қойылатын сұрақтар, етістіктің зат

есіммен байланысы жөнінде берілген

түсініктерді кеңейту.

Тәрбиелілік: берілген жаттығуларды орындау

барысында оқушыларға сұрақ қою арқылы

жаңа тақырыпты саналы түрде ұғындыру.

Еңбек қорлыққа , тазалыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: кітап, сурет, ереже.

Сабақтың барысы:

1.Үйымдастыру кезеңі.

2.Үй тапсырмасын тексеру .

3..Жаңа сабақ.

4.Сабақты бекіту.

5.Сабақты бағалау.

Үйге тапсырма «Зат есімді » жазып жекеше, көпше түрде тәуелдеп, ережені жаттап келу.Ал, барлығың да тәуелдеп жазып келген боларсыңдар. (2-3 оқушыға оқытамын.).Сабақты бекіту үшін балалардан ережені түгел сұрап бекітемін.

1.Сөйлем дегеніміз не?

Белгілі ойды білдіретін сөздердің жиынтығын сөйлем дейміз.

2.Сөйлем неден құралады?

Сөйлем сөзден құралады.

3.Сөйлем мүшелері дегеніміз не?

Сөйлем құрамында нақты сұраққа жауап беріп тұрған , толық мағыналы сөздерді сөйлем мүшелері дейміз.Мысалы: Айдын бормен жазды.

4.Қандай сөйлем мүшелерін білесіңдер ?

Бастауыш, баяндауыш.

1.Бастауыш дегеніміз не?

Кім ? Не? Кімдер ? Нелер? деген сұраққа жауап беретін сөйлемнің негізгі мүшесін бастауыш дейміз Мысалы : Сәуле тоқыды.

2.Баяндауыш дегеніміз не?

Бастауыштың ісін – қимылын білдіретін сөздерді баяндауыш дейміз.Баяндауышқа не істеді? Не қылды?Қайтты? деген сұрақтар қойылады. (Сара жазды. Гүл өсті.)

3.Қандай жағдайда бастауыш пен баяндауыштың арасына сызықша қойылады?

Бастауыш та , баяндауыш та зат есімнен жасалса , бастауыштан кейін сызықша (-) қойылады.Мысалы: Әмір – күйші.

4.Бастауыш пен баяндауыш қандай сөйлемнің қандай мүшелері?

Бастауыш пен баяндауыш сөйлемнің тұраулы мүшелері.

5.Тұрлаусыз мүшелер дегеніміз не?

Сөйлемдегі бастауыш баяндауыштан басқа сөйлем мүшелер дейміз. Оларға қандай? Кімге? Неге? Қашан? Қайда? деген сұрақтар қойылады.

6.Сөйлем мүшесінің байланысы дегеніміз не?

Сөйлем мүшелері мағынасына қарай өзара байланысын айтамыз. Олардың байланысын сұрақ қою арқылы анықтаймыз. Сызба арқылы көрсетеміз.

7.Жай сөйлем қандай болып бөлінеді?

Жай сөйлем жалаң жайылма болып екіге бөлінеді.

8.Қаратпа сөз дегеніміз не?

Тілде біреудің назарын аудару үшін қолданылатын сөздерді қаратпа сөз дейміз.

9. Сөз дегеніміз не?

Сөз затың ,сапаның , қимылдың атауы.

10. Сөз құрамы дегеніміз не?

Сөз құрамын сөздің түбірін жұрнағын , жалғауын ажырату арқылы білеміз.

11.Түбір сөз және туынды сөз дегеніміз не?

Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған сөзді туынды сөз дейміз. Мысалы: ерлік , жұмысшы.

12.Сөз таптары дегеніміз не?

Сөз мағынасына қарай бірнеше сөз таптарына бөлінеді:

Зат есім
Сын есім.
Сан есім .
Етістік.

Зат есім дегеніміз не?

Заттың атын білдіретін сөздерді зат есім дейміз.Зат есімдерге кім? Не? Кімдер ? нелер? деген сұрақтар қойылады.

2.Зат есім нешеге бөлінеді?

Зат есім негізгі және туынды болып бөлінеді.

1.Негізгі түбірден болған зат есімді негізгі зат есім дейміз.

(ана, жер, көз).

2.Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған зат есімді туынды зат есім дейміз. Мысалы :іскер , байлық, кезекші.

Зат есімнің тәуелденуі дегеніміз не?

Заттың біреуге тән екенін білдіретін қосымшаларды тәуелдік жалғаулары дейміз.Тәуелдік жалғаулары 2–жақта : жекеше , көпше.

Зат есімнің тәуелденуі.

I – жақ -ж - м -ым -ім I-жақ - мыз міз, ымыз, іміз

II- жақ -ж, - ң, -ың, -ің II - жақ -ың,- ің

-ңыз,- ңіз -ыңыз,- іңіз

III-жақ -ж, -сы, -сі,-ы, -і III – жақ -ы, -і

Балалар бәріңнің де өткен сабақты жақсы түсініп, меңгергендерің көрініп тұр. Жақсы.

Енді балалар жұмысты оқулықпен жүргіземіз.

Оқулықтағы 326 – жаттығуға қарайық.

Өлеңді оқытып, ауызша талдатамын.

Отынды да жарамын,

Дүкенге де барамын.

Үлкендерге ослай

Мен қолғанат боламын.

Ә.Асылбеков.

Қарамен жазылған сөздерге сұрақ қойғызып, олардың қай сөз табы екенін айтқызамын.

327- жаттығу.

Сөйлемді көшіріп жазғызамын.Астын сыздырамын.

Мал өрістен келді . Апам биелерді сауды. Ол биелердің сүтінен қымыз ашытты. Біз қымыз іштік. Қымыз денсаулыққа пайдалы.

-Қымыздың денсаулығы жоқ кісілерге емдік қасиеті бар. Біз оны дүниетану сабағынан танысып білгенбіз.

-Осы қымыз қайда ашытылып , қайдан алынып келінеді?

-Ауылдан.

-Ал маған кім айтады 2003-2005 жылы Қазақстан Республикасында қандай жыл болып жарияланды?

-2003-2005 жылдар ауыл жылы болып жарияланды.

-Ауылға байланысты қандай тақпақтар білесіңдер?

1.Шұғылалы таңымыз 2. Ауыл жері сәніміз

Ауыл жері – бағымыз Мәуесі мал бағымыз.

Қайнарына мөп- мөлдір, Саясында жетілер,

Сусындайды жанымыз. Балдай бала шағымыз.

3.Жүрегімнің лүпілі 4. Гүлденсе біздің аулымз

Сағындырды ауылды Гүлденеміз бәріміз

Ауылдағы қарттарым Ауылменен әрқашан

Түзетер біздің қауымды Кіреді біздің сәніміз.

328 – жаттығу .

Өлеңді мәнерлеп оқытамын.

Төскейден жел еседі,

Төменнен бұлт көшді,

Туған жерім мен үшін

Көк майсасын төседі.

1.Өлеңді жатқа дәптерге жаздырамын.

2.Етістікті тапқызып олардың қай сөзбен байланысып тұрғанын айтқызамын.

Олардың байланысын не қою арқылы білеміз?

Не арқылы көрсетеміз? Сызба арқылы.

Сабақты бекіту.

-Төскей деген сөзді кім қалай түсінеді?

Оқушылардың жауаптары тыңдалады. (дәптерге жазылады).

Төскей – таудың беткей төсі . Әдемі гүлдер өсетін , күн түсетін беті.

Балалар мәтіннің не себебті «Мейірімді қыз қыз» атауын кім біледі.

1.Мейірімді –деген сөз біреуге жаны ашыған үлкендердің тілін алғыш мейірімі қатты түсетін баланы айтамыз.

Мейірді сөзіне қарама қарсы сөз қандай сөз.(Мейірімсіз).

Мейірімсіз адам деп қандай адамды айтамыз?

Ешкімге жаны ашымайтын үлкенің тілін алмайтын қатігез адамды айтамыз.

1.Мәтін дегеніміз не?

-мәтін мағынасы жағынан өзара байланысты екі не одан да көп сөйлемнен құралады. Мәтінге ат қоюға болады.

2.Мәтін неше бөліктен тұрады?

Басы. 2.Негізгі бөлім. 3.Соңы .Қорытынды бөлім.

3.Мәтіннің қандай түрлері бар?

1.Сипаттау 2.әңгімелеу 3. пайымдау.

Сабақта етістік сөзін сөзжұмбақтан тапқызып ережесімен таныстыру арқылы аяқтаймын.

Сабақты қорыту.

Білімдерін бағалау.

Үйге тапсырма.

329- жаттығуды жазып етістіктерді тауып келу.

Аты – жөні ..........................................................................................................

Тест.

1-нұсқа.

1.Етістікті көрсет.

а) ораза , айт.

ә)сөз , тіл.

б) айт, сөйле .

в) айтпа

2.Туынды сын есімді көрсет.

а)білгіш, айтқыш, байқағыш.

ә)өнерлі, таза , әдемі.

б) үлкендеу , ақыл , айна .

в)көркем ,сұлу

3.Сан есімнің сұрақтарын көрсет.

а) Қанша? Қайда? Неше?

ә) Қанша? Неше? Нешінші ?

б)Неше? Нешінші? Қанша? Қашан?

в) Нешеу?

4.Сан есімді көрсет.

а)бес , сана ,ұйқы.

ә)елу бес , жас, кәрі.

б)қырық , елу , екі жүз.

в)есік екеу.

5.Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы жасалған сын есімді, қандай сын есім дейміз?

А)туынды .

ә)негізгі

б)қосымша

в)жұрнақ

6.Реттік сан есім қатарын белгіле.

а) екі , үшеу, үшінші .

ә) үшінші , төртінші,бесінші.

б)бесінші ,алтыншы , бесеу.

в) атау , жетеу.

7.Берілген етістіктен болымсыз етістік жаса

а)жой

ә)үрле

б)тарт

в)сұра

9.Туынды етістік қатарын белгіле.

а)оқы , шегеле, отыр.

ә)тағала, шегеле, жырла.

б)отыр, тұр , жүр.

в) таға , шеге.

10.Туынды сын есім қатарын белгіле.

а)көк , ақылды , жасыл.

ә)тәртіпті , аппақ , қызғылт.

б) өнерлі , саналы, таулы .

в) өнер, сана.

11.Зат есім дегеніміз не?

а) заттың иесін білдіреді.

ә )заттың сынын білдіреді.

б )заттың атын білдіреді.

в )заттың санын білдіреді.

12.Түбір сөзді тап.

а)өнерпаз

ә)шалғы

б)сушы

в)жұмыс

13.Мына сөздер қай сөз табына жатады?Сөздерді әр сөз табының тұсына топтап жаз: жасыл, алма жатыр , алтау

а)зат есім

ә)етістік

б)сан есім

в)сын есім

14.Етістіктің сұрағын көрсет?

а)кім? не?

ә)не істеді? не қылды?

б)кімді? нені?

в)барлығы дұрыс.

15.Қай сызбада зат есім мен сын есім дұрыс байланысып тұр?

а) жапырақ

асыл бұйым

қымбат

ә) сандық

қысқа тоғай

келген

б) үй

биік тал

тау

в) барлығы дұрыс.

Аты – жөні........................................................................................................................................

Тест.

2-нұсқа.

1.Сан есімнің түрлерін тап.

а)болымды , болымсыз.

ә)есептілік, реттілік.

б)жалқы, жалпы.

в)жалаң, жайылма.

2.Күрделі зат есімді белгіле?

а)шаңғышы

ә)Абай Құнанбаев

б)бапкер

в)әнші

3.Дара етістікті тап.

а)Айбар оқып отыр.

ә)Айбар оқыды.

б)Айбарда оқығалы отыр .

в)Айбар оқып болды.

4.Сөйлем неден құралады?

а)дыбыс

ә)сөз

б)буын

в)түбір

5.Дұрысын тап.

а) Жалқы есім бас әріппен жазылады.

ә)Жалпы есім бас әріппен жазылады.

б)Сөздер бас әріппен жазылады.

в)Жер, су , аттары бас әріппен жазылады.

6.Туынды сын есім қатарын көрсет?

а)тау, дала , гүл.

ә)сулы , өнегелі, әсерлі.

б)біл, жүз, тап.

в)оқы , тұр, ойна .

7.Берілген етістіктен болымсыз етістік жаса

а)би

ә)ойна

б)жай

в)тұр

8.Туынды етістікті тап.

а)оқы

ә)жазба

б)жаз

в)шегеле.

9..Мына сын есімнің қайсысына алма сөзімен тіркестіріп айтуға болады?

а)ұзын , биік.

ә)қызыл , дәмдә.

б)үлкен, кең.

в)сары, тор.

10.Реттік сан есім қатарын белгіле.

а)екі , үшеу, үшінші.

ә)үшінші , төртінші , бесінші.

б)бесінші , алтыншы , бесеу.

в)бесеу, алтау, он шақты.

11.Сын есім қатарын белгіле.

а)киім

ә)түймедей

б)сексен

в)отыр

12.Жіктелген тәуелді зат есім қатарын табыңдар.

а)дәрігерімсің

ә)көмекші

б)шөптің

в)айна

13.Күрделенген сын есімді көрсет.

а) ақша бұлт

ә)көк ала доп

б)төрт, бес алма

в)алама қызыл

14.Туынды зат есім қалай жасалады?

а)жалғау жалғану арқылы

ә)жұрнақ жалғану арқылы

б)туынды зат есім болмайды.

в)дұрыс жауабы жоқ.

15.Қай сызбада зат есім мен сын есім дұрыс байланысып тұр?

а) жапырақ

жасыл бұйым

қымбат

ә) сандық

ұзын тоғай

келген

б) әдемі

қыз көркем

сұлу

в) барлығы дұрыс

№	1- нұсқа	2-нұсқа
1	б	ә
2	а	ә
3	ә	а
4	ә	ә
5	б	а
6	б	ә
7	ә	в,а,б,ә
8	ә	В
9	ә	ә
10	б	ә
11	б	ә
12	б	а
13	в,а,әб.	ә
14	ә	ә
15	б	б

Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының

педагогика факультетінің ПМНО-22-1.3.5. тобының білімгері

Шаухаева Жанара Кенжеханқызының

«Деңгейлеп оқыту технологиясының тиімділігі мен мазмұндылығы» тақырыбына орындаған диплом жұмысына

ТҮЙІН.

Бастауыш сынып пәндеріндегі деңгейлеп оқыту технологиясының принциптеріне сүйеніп , технологияны сабақтың мақсатына сай қолданудың жан – жақты жолдарын қарастырып, жаңаша технология мүмкіндіктерін қазақ тілі пәнінде пайдалануға болатындығына көз жеткізу.

Зерттеудің пәні : Бастауыш сыныптың қазақ тілі сабақтары.

Зерттеудің мақсаты: Жаңаша педагогикалық технологияны сабақ өту барысында қолдану арқылы бастауыш мектепте білім беру дәрежесінің жаңа сапалық деңгейге көтерілуінің мүмкіндіктерін анықтау.

Диплом жұмысының құрылымы : Диплом жұмысы кіріспеден , екі тараудан , қорытындыдан , пайдаланылған әдебиеттер тізімінен және қосымшадан тұрады.

Аннотация.

На дипломную работу студентки группы ПМНО 22-1.3.5.Шаухаевой Жанары Кенжехановны выполненную на тему :«Возжожности и важней дифференцированных технологии обучения предметов в начальных классах».Отираясь на технологические принципы , как дифференцированное обучения. В обучения предметов в начальных классах , рассматривая разных пути , доказала что все возможности дифференцаций можно пременять в предмете казахского языка.

Предмет исследования- предмет казахской язык в начальной школе.

Цель исследования – определить возможности разнятия на новый качественный уровень степень образования в начальной школе при дифференцированной технологии в проведении уроков.

Структуре дипломной работы- дипломная работа состоит из введения , двух глов , заключения , списка литературы и приложения.

The Summary.

On degree work student of group PMNO 22-1.3.5. Shaucaevoy G.K. On a theme : ‘Opportunitiesof new pedagogikacal Different tecynology in trainind sudjects in initial classes” On technological principles asprodram training and in training sudjects in initial classes , difterent ways has proved that all opportunities of new technology can be applied in any subject .

The prupose of the studu – define the way gualitative level a degree of formation ( e ducation ) in an Elementary school , with the help application of new pedagodical technology in realization of lessons . Structure of degree work : the degree work con clusion, list of the literature and niethodical appendix.

Тараз мемлекеттік педагогикалық институтының

педагогика факультетінің ПМНО 22-1.3.5. тобының білімгері

Шаухаева Жанар Кенжеханқызының

«Деңгейлеп оқыту технологиясының тиімділігі мен мазмұндылығы»

тақырыбына орындаған дипломдық жұмысына

П І К І Р

Жаңа ғасыр қоғамымыздың білім беру жүйесінде жаңа педагогикалық технологияларды жүзеге асыруды пайдалы деп шешуіне байланысты білім негізінің бастамасы – бастауыш мектеп пәндерінде , әсіресе қазақ тілі сабағын оқытуды жаңаша педагогикалық технология деңгейлеп оқытудың талаптарына сүйеніп жүргізу дипломдық жұмыста сауаты да , нәтижелі көрсетілген.

Диплом жұмыс кіріспеден , екі тараудан , қорытындыдан , пайдаланылған әдебиеттер тізімі , отандық, ресейлік ғалымдар мен әдіскерлердің еңбектері және әдістемелік қосымшадан тұрады.

Бірінші тарауда білім берудегі деңгейлеп оқыту технологиясының тоериялық негіздері , әсіресе бастауыш мектеп білім мазмұнына сай технологияның түрлі элементері мен ерекшеліктері қарастырылған .

Екінші тарауда деңгейлеп оқыту технологиясының әдістемелік сипаттарын ендіру жолдары , мұндағы бастауыш мектептің қазақ тілі пәнінде оқушылардың деңгейлік технология негізінде алынған деңгейлік тапсырмалардан даму мониторингін бағалау рейтингісі көрсеткіштері арқылы сабақ мазмұнының сапалы деңгейге көтерілу мүмкіндігін анықталған.

Қосымшада қазақ тілі сабағында деңгейлік технологияны жүргізуге арналған деңгейлік тапсырмалардың әдістемесін жасап ұсынған.

Педагогикалық экспериментте сандық –сапалық талдау жасалынып, нәтижесін пайыздық талдаумен көрсетілген .

Дипломдық жұмыс деңгейлік оқыту технологиясының мәселелерін терең ашып, технологияның теориялық мазмұнын практикамен нәтижелі ұштастырылған .Жалпы айтылғандарды ескере отырып Шаухаева Жанардың дипломдық жұмысын «өте жақсы » /5/ деген бағамен бағалаймын.

Ғылыми жетекші / / Ботанкулова А

Бастауыш сынып оқушыларында шығармашылық қабілетті қалыптастырудың теориялық негіздері.

Просмотр содержимого документа
«Бастауыш сынып оқушыларында шығармашылық қабілетті қалыптастырудың теориялық негіздері.»

Похожие файлы

Полезное для учителя

Бастауыш сынып оқушыларында шығармашылық қабілетті қалыптастырудың теориялық негіздері.

Просмотр содержимого документа «Бастауыш сынып оқушыларында шығармашылық қабілетті қалыптастырудың теориялық негіздері.»

Похожие файлы

Полезное для учителя

Просмотр содержимого документа
«Бастауыш сынып оқушыларында шығармашылық қабілетті қалыптастырудың теориялық негіздері.»