«Шалқан» ертегісі

Күні: 30.03.2023

Сынып: 1 «А»

Тақырыбы: «Шалқан» ертегісі

Мақсаты: Балаларға көркем туындысын түсіндіре отырып, шығарманың көркем мәтінін түсіндіру.
Көрнекіліктер: Шалқан ертегісінін макеттері ( шалқан, ата, әже, қыз, ит, мысық, тышқан.)
Жүрек жылуы шеңбері:
Күніміз жарық болсын,
Аспанымыз ашық болсын.
Деніміз сау болсын,
Елімізде тыныштық болсын.
Мұғалім: Балалар бір жылда неше мезгіл бар?
Балалар: 4 - мезгіл (көктем, жаз күз, қыс)
Мұғалім: Қазір қандай мезгіл?
Балалар: Қыс мезгілі
Мұғалім: Қыс мезгілінде неше ай бар?
Балалар: 3 - ай бар (желтоқсан, қантар, ақпан)
Мұғалім: Қыс мезгілінде қандай ерекшеліктер болады?
Балалар: Күн салқын аяз болады, бас киім, қолғап, аяғымызға етік киеміз.
Мұғалім: Дұрыс балалар
Мұғалім: Балалар сендер қандай ертегі білесіңдер?
Балалар: Қызыл телпек, маша мен аю, мақта қызбен мысық.
Мұғалім: Балалар сендер көп ертегі біледі екенсіндер. Олай болса бүгінгі біздің тақырыбымыз орыс халқынын ертегісі «Шалқан» мұқият тыңдайсындарма?
Балалар: Иа апай тыңдаймыз.
Мұғалім: Ерте ерте ертеде. Бір әже мен ата баянды өмір сүріпті олар үй шаруашылығына үлкен ұқыптылық білдіре отырып, үй алдындағы бақшаға шалқан отырғызыпты. Айдан ай өтіп күз айында бақшаның жемісін жинап жүріп, шалқанды көреді шалқаны үлкен болып өсіпті. Осы кезде ата шалқанына тамсана қарайды.
Ата: Ой бәрікелді, менің шалқаным үлкен болып өсіпті. Бұл шалқан бәріне жететін болды деп шалқанды тарта бастайды, тартып – тартып шалқанды жұла алмай сөйтіп, көмекке өзінің кемпірін шақырады.
Кемпір - кемпір маған келші көмекке қарашы шалқанымыз үлкен болып өсіпті осыны жалғыз өзім тарта алмай қойдым. Сен маған көмектесші.
Кемпір: Ой шынында да үлкен болып өсіпті ғой кел тартсақ тартайық.
Мұғалім: Осылайша атаның артынан ұстап ары тартады бері тартады бірақ орынан қозғалта алмайды.
Мұғалім: Кемпір көмекке немере қызын шақырады.
Кемпір: Қызым – қызым бізге көмекке келші! Атаң еккеуміз шалқанды жұла алмай жатырмыз.
Қыз: Жарайды, әже сіздерге көмектесейін.
Мұғалім: Сонымен қызы көмекке келіп, шалқанды олар рет – ретімен тартады. Олардың күштері жетпейді. Сонымен немере қызы көмекке итін шақырады.
Қыз: Ақтөс - ақтөс сен бізге көмектесіп жіберші шалқанды біз жұла алмай жатырмыз
Ит: Аф - аф - аф көмектес десендер көмектесейін.
Мұғалім: Ит қыздың еттегінен, қыз кемпірден, кемпір шалдан, шал шалқанды ұстап, ары тартады, шалқанды сура алмайды.
Енді ит көмекке мысықты шақырады.
Ит: Мысық – мысық бізге көмекке келші біздер шалқанды жұла алмай жатырмыз.
Мысық: Мяу - мяу - мяу көмектесіп жіберейін.
Мұғалім: Мысық иттің құйрығынан, ит қыздың еттегінен, қыз кемпірден, кемпір шалдан, шал шалқанды ұстап, әрі бері жұлқиды бырақ шалқан шықпайды.
Енді мысық көмекке тышқанды шақырады.
Мысық: Тышқан - тышқан бізге көмектесіп жіберші.
Тышқан: Әрине көмектесіп жіберемін.
Мұғалім: Тышқан келіп мысықтың құйрығынан, мысық иттен, ит қыздың еттегінен, қыз кемпірден, кемпір шалдан, шал шалқанды ұстайды.
Олар тарт - тарт ақыры шалқанды сурып шығарады.
Мұғалім: Міне балалар осындай қызықты ертегіні тамашаладық.
Мұғалім: Балалар тышқан бәрінен де мықты екен.
Балалар: Иа апай, тышқан тісімен тартып еді, шалқанды жерден сурып алды.
Мұғалім: Балалар тышқан кеміргіш отрядь қа жатады, олардың тістерімен ағашты кеміреді, жардыда кеміреді, өздеріне інде жасап алады екен.
Мұғалім: Жұмбақ
Тікірейіп құлағы
Менен бұрын тұрады.
Бойын жазып керіліп,
Бетін қолын жуады. (Мысық)
Жылт – жылт еткен
Жыралардан өткен. ( су)
Мұғалім:Балалар есікгімізді қағып тұрған сияқты қане құлағымызды түріп тындайықшы, есікті тырыс - тырыс қағып ата мен әже қонаққа келеді.
Ата мен Әже: Ой балаларым амансындарма шырықтарым.
Балалар: Сәлеметсіздер ме ата мен әже!
Мұғалім:Ата – әже келініздер отырыңыздар атамыз бен әжеміз бақшасын суарып шашап келген болар. ( отырғышқа отырады)
Мұғалім: Ата біздің «Асанәлі» бала бақшамызға кош келіпсіз.
- Біздің бала бақшамыздын балдары еңбек сүйгіш, еңбек қор балалар
Балалар: иа ата жазда сыртқа гүл егіп су құйып гүл өсіреміз, бақшамыздың алдың әдемілеп қоямыз.
Ата: Өздері шынында да еңбек қор балалар екен.
Ата: Балаларым кім маған шалқан ертегісін айтып берер екен.
Балалар: апай мен айтамын Айым (шалқан ертегісін атаға айтып береді)
Мұғалім: Балалар шаршаған боларсындар ендеше орнымыздан тұрып саусақтарымызды жаттықтырып алайық.
Сергіту сәті:
Бас бармағым, атам менің,
Балан уйрек, әжем менің,
Ортан терек, әкем менің,
Шұлдыр шүмек анам менің,
Кішкентай бөбек бұл мен.
Ата: Кешкентай бүлдіршін немерелерім менін кім маған шалқан ертегісін сахналап бере екен.
( Балалар әр киіпкерлерге бөлініп Шалқан ертегісін сахналау)
Шал - Анэль
Әже - Айым
Қыз - Дамира
Ит - Мейрлан
Мысық - Дильназ
Тышқан - Аяулым
Мұғалім:Еңбек туралы кім қандай мақал – мәтелдер біледі екен.
Еңбек етсең - емерсің
Ерінбесең - жеңерсің
Еңбек етсен ерінбей
Тояды қарның тіленбей
Пеш түбінде мысық отыр
Екі көзін қысып отыр
Тышқан етін жегісі келіп
Оның тісі қышып отыр.
Қортынды: Балалар бүгін қандай ертегімен таныстық?
Балалар: Шалқан ертегісімен
Мұғалім: Ендеше балалар Шалқан ертегісінің киіпкерлерін
мына бақшамызда өсіп тұрған шалқаннын қасына рет – ретімен орналастырып көрейік.
Мұғалім: Дұрыс балалар ертегінің мазмұнын жақсы тындаған екенсіндер киіпкерлерді ретімен дұрыс орналастырыпсындар.
Мұғалім: Шалқанды еккен кезде шалқан қандай болды?
Балалар: Кішкентай
Мұғалім: Шалқан не арқылы өсті?
Балалар: Күту арқылы, күннің жылуы арқылы
Мұғалім: Шалқанды кім екті?
Балалар: Ата
Мұғалім: Шалқан қандай болып өсті?
Балалар: Үлкен болып өсті
Мұғалім: Шалқанды тартып алуға кімдер көмектесті?
Балалар: Ата, әже, кыз, мысық, ит, тышқан
Мұғалім: Кеміргіш отрядына не жатады?
Балалар: Тышқан
Мұғалім:Шалқанның түсі қандай екен?
Балалар: Сары түсті
Мұғалім: Оның пішіні қандай?
Балалар: Дөнгелек
Мұғалім:Балалар біздер бәріміз еңбек қор атамыздай болайық, атамыздың шалқан өскен бақшасына арнап «Бау – бақша» әнін орындап берейік.
Бау – бақшамыздын жемістеріміз көп болсын дей отыра «Ертегілер еліндегі» орыс халқынын «Шалқан» ертегісі атты ашық сабағымыз аяқталды.
Сау болыңыздар.

«№5 мектеп-лицей» КММ

«Шалқан» ертегісі

Балалар кітап апталығында өткізілген іс-шара

Класс жетекші: Артықбай Д.М.

Сынып: 1 «А»

2022-2023 ж.