Сыныптан тыс жұмыс "Қош келдің-Наурыз!"

«Восточный жалпы орта білім беретін мектебі» ММ

Өткізген: Сутибаева З.Б.

2017 жыл

Сабақтың тақырыбы: Қош келдің, Наурыз!
Мақсаттары: Оқушыларға Наурыз - жыл басы, яғни дін мейрамы емес, ұлт мейрамы екендігін тарихи маңызын түсіндіру. Ата - бабамыздан ұрпақтан - ұрпаққа беріліп келе жатқан ұлттық тәрбие туралы түсінік беру. 
Тәрбиелік: Наурыз мерекесінің басқа мерекелерден айырмашылығын білуге үйрету. Халқымыздың салт - дәстүрлерін сақтауға, балаларды еңбексүйгіштікке, мәдениеттілікке тәрбиелеу.
Көрнекіліктер: Қазақтың киіз үйі, жабдықтары, ұлттық киімдер, ұлттық тәрбие жөнінде нақыл сөздер, мақал - мәтелдер, наурыз мерекесіне арналған қабырға газеті, көрме т. б.
Барысы: а) Ұйымдастыру
І. Кіріспе сөз: Құрметті қонақтар, ата - аналар, ұстаздар, оқушылар!
Балаларға ұлыстың ұлы күні туралы мағлұмат беру, б алаларды елін, Отанын сүюге, ұлттық салт - дәстүрін дәріптеуге тәрбиелеу, имандылық, инабаттылық, ізеттілік ізеттілік қасиеттерін қалыптастыру
Мұғалім: Дәстүрімізге айналған Ұлыстың ұлы күні – Наурыз құтты болсын! Бұл мейрам күн мен түннің теңелген мерзімі 22 наурыз күніне сәйкес кел Наурыз кезінде наурыз - көже дайындалады. Той құтты болсын! Ұлыс оң болсын! Ақ мол болсын!
Ұлы мереке сіздерге тек жақсылық әкелсін! Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын. Ұлыс береке берсін, Пәле - жәле жерге енсін

Наурыздың 21 түні даланы Қыдыр ата аралайды екен.
Сол себептен осы түн «Қыдыр түні»деп аталады Қыдыр түні ыдыс атаулыны ырысқа (бидай, күріш), аққа ( сүт, шұбат, қаймақ) кәусәр бұлақ суына толтырған. Наурыз айының 22 - інде күн мен түн теңеледі. Адамдар бір - бірін мерекемен құттықтайды. Жеті түрлі тағамнан наурыз көже пісіреді. Үлкен кісілер ақ тілек айтып, бата бере ді. Жүргізуші: Бекзада
1. Қош келіпсіз, құрметті ата - аналар,-
Тату болсын ел іші.
Бөліп ішу көжені -
Тоқшылықтың белгісі.
- жүргізуші Құтты болсын Наурыз той!
Құлпырып тұр қыр мен ой.
Күн мен түні теңелді,
Наурыз келсе, құт келгені, халайық! Есік ашып, шашу шашып, Ел боп қарсы алайық.
Ару көктем,
Шақыратын бәрімізді бірлікке.
Армысыздар халайық,
Бармысыңдар халайық,
Наурыз тойын жұп жазбай,
Жылда қарсы алайық.
даярлық тобының оқушылары бүгінгі мерекеге арналған өлең шумақтарын оқиды.
1 - оқушы: Әли
Қыс өтіп, қар кетіп,
Шырайлы жаз жетіп, Шаруаның кенелген
Мейрамы ежелден
Құтты болсын, Наурыз!

2 - оқушы: Жансая
Наурыз тойы тамаша,
Наурыз тойы жаңаша.
Әр жүректен ән тарап,
Шаттанады шартарап.

3 - оқушы: Диана
Ұлы күні кәрі - жас,
Құшақтасып көріскен.
Жаңа ағытқан қозыдай,
Жамырасып өсірген.
Наурыз той құтты болсын!

4 - оқушы: Жанель
Сағынтып келген жыл басы
Бізбен бірге жырлашы.
Дастарқанға елімнің
Береке, ырыс сыйлашы.

5 - оқушы: Нұрсұлтан
Жыл басы – Наурыз, мереке!
Ақ нұрға әлем боянды.
Наурыз тойы береке,
Тіршілік жаңа оянды.
Наурыз құтты болсын!.

Ән « Наурыз»
Наурыз айында мал төлдей бастайды. Оны ешкімге сыйға бермейді, сатпайды.
«Наурыз төл» деп атайды.
Наурыз күні ұшып келетін көктем құсы – «Наурызкөк».
«Наурыз шешек» - өте бағалы өсімдік. «Қызыл кітапқа» енген.
Наурыз күні қар жауса, нұр жауды, жаңа жыл жақсы болады, деп қуанған.
«Наурызша» - деп атаған.
Бұл күні 7 түрлі дәмнен «Наурыз көже» пісіріледі
«Наурыз тілек.» Әр адам өзіне, от басына немесе жақын туыстары мен дос жарандарын Ұлыстың ұлы күнімен құттықтап, жақсы тілек тілейді, бір бірінің үйіне кіріп дәм татады.
«Наурызнама»- шат шадыман ойын – сауық той. Бұл күні үлкен болсын, кіші болсын осы мейрамға келіп, көңілді ойын сауықтар жасалады. Мұнда шарап ішу, ренжісу сияқты жағымсыз әдеттерге қатты тыйым салынған. Тойға ат жарыс, палуан күрес, ән, өлеңдер, наурыз жырлары айтылады

Би «Кызыл гүлім» кыздар
«Наурыз бата.» - Халықта батаның түрлері көп. Соның бірі - осы Наурыз бата. Мұнда наурызнама өткізгендерге, осы күнге арнап «Наурыз көжеге» шақырғандарға, тойда өнер көрсеткен ақын, әнші палуандарға бата беріледі.
Мұғалім:
Оқушы: Назгүл

Сәнді көктем – Наурыз,
Наурыз тойы – жырымыз.
ай,
Құтты болсын Наурыз той!
Мұғалім: Наурыз жыл басы. – деп наурыз тойына тұсауын кестіруге әкелген мына бүлдіршіннің тұсауын кесейік

Тұсау кесу салт - дәстүрін көріп тамашалайық.

Қане мына қызымыздың тұсауын кесу үшін мұнда аяғын жіппен байлап, қазыққа бекітіп қояйық. Бұл жіптен босатып алу үшін жүйрік деген 4 бала ортаға шықсын. Ат жарысында кім 1 - болып мәреге жетсе сол баланы жібінен босатып, тұсауын кесуге жол ашып береді. қызымыздың жібін шешіп тұсауын кесуге дайындап берсін.
Бала: Жарайды ендеше мен сияқты білімді бол қарындасым.
Мұғалім: арамыздан жасы үлкен үлгі болардай әжелеріміз немесе аналарымыздан 1 - кісі ортаға шығып қызымның тұсауын кесіп берсе жақсы болар еді.
Әже: тұсау кеседі.

Қаз, қаз балам, қаз балам
Қадам бассаң мәз болам
Қаз қаз балам, қаз балам
Тақымыңды жаз балам
Күрмеуіңді шешейік
Тұсауыңды кесейік
Қадамына қарайық
Басқаныңды санайық.
Жүргізуші: Менің мына сандықшам сұраққа толы, ауыр болып тұрғаны, Менің сұрақтарыма жауап беріңдерші. Балалар сандықшадан асықтарды алады. Асықтың нөмірлеріне сәйкес сұрақтарға жауап береді.

Сұрақтар:
№1. Бір жылда неше ай бар? (12ай бар)

№2. Аптаның бесінші күні (жұма)
№3. Апта күндерін ата. Дүйсенбі, сейсенбі, сәрсенбі, бейсенбі, жұма, сенбі, жексенбі)
№4. Төрт түлікті ата. (түйе, жылқы, сиыр, қой - ешкі)
№5. Сүт тағамдарын ата. (сүт, айран, қымыз, шұбат, ірімшік, май, қаймақ, құрт
Өнерден күмбез жасайық. Күй: «Кеңес»күйі тартатын: Мөлдір Мүсілімова
Жүргізуші: «Мақал – сөз атасы» атты мақал – мәтел сайысына ата - аналарымызды шақырамыз

Ержан Уа, халайық, халайық!
Мұнда назар салайық
Мерекесі халықтың
Наурыз тойын бастайық!
Хәйләйлім - хайлі – хайләйлім – ай

Диана: Ей, халайық, халайық!
Мұнда назар салайық
Құтты болсын Наурызың!
Ау, аталар, аналар,

Нұржан:
Айналайын балалар,
Наурыз көже пісірдім
Тойға қазан түсірдім
Көжеге жас - кәріңді
Шақырамын бәріңді!

Хор: Дастархан әні

Ұлыс оң болсын,
Ақ мол болсын,
Қайда барсақ, жол болсын!
Төрт түлік ақты болсын!
Ұлыс береке берсін,
Бәле жала жерге енсін!
Ұлы халқым тоқ болсын, Көйлектерің көк болсын, Қайғы уайым жоқ болсын, Қуаныштарың көп болсын!
Әумин! (бетін сипап бата береді.)
Қорытынды: