Сабак 5сынып

Сабақтың  тақырыбы: С. Бегалин  Бала  Шоқан

Сабақтың  мақсаты:

Білімділік: Шығарманың мазмұнын меңгерту.Көркем шығарманың негізгі ойын ашуға жағдай туғызу.

Дамытушылық: өнерге деген қызығушылығын арттыру, таным қабілеттерін, шығармашылығын дамыту.

Тәрбиелік: Балалар арасындағы достық қарым-қатынастың адалдығы,бала Шоқанның бойындағы кішіпейілділік,адамгершілік,ізгілік қасиеттерді дәріптеу,оқушыларға үлгі ету.

3.Оқып-үйренудің негізгі нәтижесі: 1. Бала Шоқан бейнесін талдау арқылы жаңа білімді игереді; кеңінен мәлімет алады.

2.Тақырыбы мен идеясына талдау арқылы игереді,кейіпкер бойындағы жақсы қасиеттерді талдау арқылы зерек,білімге құштар болуға дағдыланады.

3.Өз ойын еркін жеткізуге,шығармашылық жұмыстарға дағдыланады

Құрал–жабдықтар,көрнекілік – құралдары: Слайд,оқулық , интерактивті тақта, тірек – сызбалар,мүсіндер,суреттер.

Сабақтың  түрі:дәстүрлі.

Сабақтың типі: талдау сабағы.

Әдіс-тәсілдері: сын-тұрғысынан ойлау стратегиялары,сто элементтері, сұрақ-жауап, семантикалық кесте,адасқан әріптер,5 жолды өлең, топтық,жеке жұмыстар.

Сабақтың  барысы:

1.Ұйымдастыру  кезеңі: Оқушыларды  түгендеу,сабаққа  көңіл  аударту.

-Сәлеметсіздер ме,балалар! Сабағымызды бастамас бұрын шеңберге тұрып, бір-бірімізге жақсы тілек тілейік.

Өз еркімізбен топқа бөлінейік

2.Үй  жұмысын  пысықтау.

"Бала Шоқан" әңгімесін мазмұндау, ермек саздан,балшықтан мүсіндер жасап келу.

"Ой қозғау". Сапарғали Бегалин кім?Қандай шығармаларын білесіңдер?

С.Бегалин 1895 жылы 24 қарашада Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданында дүниеге келген. Өмір жолын қара жұмысшы болудан бастаған. Кейін халық соты, саяси қызметкер болған. Бірақ нағыз мақсатты жолын жазушылықтан тапқан.

25 дастан, 12 повесть, он шақты драмалық шағын туынды, 50-ге тарта мәтіндерін жазған Сапарғали Бегалин халқына белгілі,білікті жазушы ретінде танылды. 20-дан астам балаларға арналған кітап жазған қаламгер қазақ балалар әдебиетінің негізін жасаушылардың бірі болды. Осындай әңгімелерінің бірі – "Бала Шоқан" әңгімесі.

" Ой түю" стратегиясы. " Бала Шоқан" әңгімесі қалай жазылды? (С.Бегалиннің пікірін айту .)

Шоқан кім? Ол жайында не білесіңдер? (Иә ,жоқ ) тексеру

3.Жаңа  сабақ кезеңі:

І. Келесі талдауымыз – жазушы тілін талдау.

Әңгіменің мазмұнын айту

Бөлімдерге бөлейік

І бөлім: Мүсінші Мысық.

ІІ бөлім: Уәде.

ІІІ бөлім: Достық пейіл

-        Сөздіктер сөйлейді: Осы сөздердің ішінен қандай сөздер таныс емес бір сызықпен сызып қоямыз.  

 Сөздік жұмыс:

• Күзек -  қойдың күзем жүнін қырқатын қоныс.

• Қаршығаның аяқбауы  -  қолға үйретілген саят құсты қондыру үшін аяғына байланған жіп.

• Пәуеске  арба - төбесін,сыртын былғарымен жапқан күймелі арба;

• Арлан- қасқыр, бұл жерде :тазының аталығын айтады;

4.Адасқан әріптер бойынша шығармадағы кейіпкерлерді 2 топ табу

    Шығармадағы кейіпкерлерді атаңдаршы? (Шоқан,Садық,Кәмилә,Мысық,Жақып,Шоқанның әкесі,анасы,әжесі Айғаным)

-          Ал,бас кейіпкерлері кімдер деп ойлайсыңдар? (Шоқан,Мысық,Жақып)

5. Енді шығарманы оқушыларға сұрақ – жауап беру арқылы пысықтау

1. Шыңғыс ауылы күзекке келгенде, сары бала сондай қуанды. Ала жаздай зарыға жалғыз ойнағандағы ойынан кетпейтін бір досы бар

Ол – төре баласы – Шоқан

1. Шыңғыс Құсмұрын еліне аға сұлтан болып тағайындалысымен, осы күзекке екі бөлмелі кеңсе үйін салғызды. Күзетшілері кімдер еді?

Сол үйдің жазғы – қысқы күзетшісі – сары баланың әке – шешесі

1. Сары баланың сол сағына күткен досы жолбарыстай шұбар құнанын елеңдете, аяңдатып жетіп келді. Ә дегенен тосырқап қалған сары бала балшықтан жасаған ойыншықтарын жия қойды. Орнынан түрегелді. Шоқан не деді?

• Ей, Мысық, аман ба? Мына ойыншықтарды кім істеді, - деп Шоқан сары балаға жылы амандасып, күлімсірей қарады.

1. Мысық Шоқанға бұрынғы үйірлігіне сеніп, ойыншықтарын тегіс көрсетті.

• Сен, немене, мені жатырқап қалғанбысың? – деді Шоқан Мысықты өзіне тарта сөйлеп.

• Сен мына ойыншықтарыңды маған бересің бе?

Жоқ, бермеймін, кешегі балалардай сен алып қашасың, - деп ойыншықтарын көйлегінің етегіне тыға бастады.

5. Бұрынғыдай емес, Шоқанға бойы үйренген Мысық тартынбай келеді. Бұлар үйге таянғанда, алдарынан кім шығады?

6. Иә, мен кетемін. Бағана айтқаным қайда, ұрсады, сабайды деп. Осыны айтып, Мысық есікке қарай шегіншектей бергенде не болды?

7. Бауырсақты бір – бірлеп жеп, қымызды имене жұтып отырған Мысыққа Шоқан не айтты?

8. Қандай әйелдің қасында отырған Жақып қолына шыбыртқы ұстап, әлі де Мысыққа өшіге қарады?

9.Шоқанның бұл күнгі ертіп келуінде қандай себеп бар еді?

10.Мысықтың өне бойына қайтадан көзі түскен сары бәйбіше оның кіші көйлегенің жағасы дал – дұл болып жыртылып тұрғанын көрді де, әлгі жұмыскер әйелге не айтты?

11.Көк қаршыға шегір көзін төңкере шаңырақтан аспан әлеміне құмарта бір қарап, бір рет дүр сілкініп қойды. Бұрын мұндай құсты көрмеген Мысық онан көзін алмай, қорқып қарайды. Мысықтың бағадан бері көзі түспеген бір нәрсе шыға келді. Ол не еді?

Шоқан қандай қасиетімен сендерге ұнады? (Қамқорлығы,жан ашырлығы,  адамгершілігі)

- Өте жақсы!

6. Семантикалық карта арқылы жұмыс жасау.

Кейіпкерлерге мінездеме бере отырып әңгімеден мысал келтіру арқылы дәлелдейсіңдер де семантикалық картаны толтырасыңдар. Әр топқа тапсырма

1-топ

Кейіпкерлер. Шығармадан үзінді	Шыңғыс	Шоқан	Жақып	Мысық	Анасы	Теңеу
1. Сен істей ғой, шебер болсаң!
2. Ә, жарайды, бара ғой, екі айтпаған жақсы.
3. Кездемеден көйлектік шыт жыртып берші
4. Құйрығын қара, тап иттің құйрығы
5. Бауырсақ бересің бе, қант бересің бе?
6. Жолбарыстай, балалардай

2- топқа

Әңгімедегі кейіпкерлерге мінездеме беру.

Кейіпкер	Мінездеме	Шығармада
Шоқан	Қайырымды, әділ,адал, уәдеге берік, өнерді құрметтейді.	Мысықты үйіне әкеліп тамақ береді. Киім береді. Інісінің әділетсіз әрекетіне тоқтам салады.Әкесінен сұранып Мысыққа жолығады. Мысықтың жасаған мүсінін әкесіне көрсетіп, қызығушылық танытады.
Мысық	Өнерлі,зерек	Мүсін жасайды. Көргенін пайымдай алады.
Жақып	Тентек, өнерге деген қызығушылықты танытпайды	Үйіне келген балаға сотқар мінезін көрсетеді. Өнерді тани алмайды.

 -  Ал,Мысық қандай мінезімен сендерге ұнады?

7.Демалыс кезеңі

Диалог оқу. (Әңгіменің І бөлімі: Бала Шоқан,Мысық,Жақып)

Шоқан: - Ей,Мысық,аман ба?Мына ойыншықтарды кім істеді?

Мысық: - Өзімдікі,өзім істедім.

Шоқан: - Бермейсің бе?

Мысық: - Иә,бермеймін!

Шоқан:-  Ей,Мысық немене,өзің сонша қорқақасың?Алмаймын,көрейін!

Мысық: - Жоқ,сенің құнаның бар,алып қашып кетесің.Мен жаяумын.Кеше әлгі бір тентек бала өзімді сабап кетті.Сен тимейсің бе?

Шоқан:-  Жоқ,мен алып қашпаймын.Тек көремін.

Мысық: - Рас айтасың ба?

Шоқан: - Сен,немене мені жатырқап қалғансың ба?Сен мына ойыншықтарыңды маған бересің бе?

Мысық: - Жоқ,бермеймін,кешегі балалардай сен алып қашасың!

Шоқан: - Қорықпа, мен тимеймін.Қане, көрсетші, өзің ұстасың ғой!Ақысына не аласың,маған ана балшық атыңды берші.

Мысық: - Не бересің,бауырсақ бересің бе,қант бересің бе?

Шоқан: - Беремін,сен маған ойыншығыңды бер.Біздің үйге жүр,апамнан көп қант,бауырсақ  әперемін.

Мысық: - Жоқ,мен қорқамын,мені ұрсады.

Шоқан: - Жоқ,мен тигізбеймін,өзім ертіп барамын.

Мысық:-  Иә,апаң ұрсады,қорқамын.

Шоқан: - Ей,кәдуілгі түйе? Өй,өзің шеберсің ғой!Жүр менімен.Апама ұрыстырмаймын

Жақып: - Ей,мынау кім,қайдан еріттің,түу өзі сап  -  сары.

Шоқан: - Өй,жынды,әрі кет,мұнда нең  бар?

Шоқан: - Мысық, неге жылайсың?Жүр,бері жүр менімен.

-          Мұғалім: - Балалар!Сендерге Жақыптың мінезі ұнады ма? Неге? Қалай ойлайсыңдар,ол өскенде  мінезі өзгереді ме,жоқ па?

8. «Ой қорыту». «Зерделі сұрақ, ұтымды жауап»

Сұрақтарға жауап беру:

• Мысық неден, қандай мүсіндер жасады? Оларды Шоқан қалай бағалады?

• Мысық неге қорқақ?

• Шоқан бойынан қандай қасиеттерді байқадыңдар?

• Шоқанның бала кезіндегі көргендері мен үйренгендерінің болашақ өмірінде пайдасы болды ма?

• Осы шығарманы меңгере отырып қандай ой түйдіңдер?

9. «Ойтолғаныс». «Екі жақты күнделік» кестесін толтыру.

Шығармада маған әсер еткен жағдай	Менің өз ой- пікірім

10. АКТ арқылы  тест шешу

11.Синквейн әдісі арқылы 5 жолды өлең

12.Үй тапсырмасын беру “Шоқандай болғым келеді” ( шағын шығарма жазу)

Шоқан Мысықтың өнерін қалай бағалады?

6. Шоқанның бойынан қандай қасиеттерді байқадыңдар?

7. Шоқан қандай бала?

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

А. Орманбетов атындағы шағын жинақты негізгі орта мектебі.

Аудандық семинар

Тақырыбы

Сапарғали Бегалин “Бала Шоқан” әңгімесі

Пәні: әдебиет.

5-сынып

Қазақ тілі мен әдебиет мұғалімі

Кайсенова Раушан Куанышбековна

4 наурыз 2016 жыл

Қуаныш ауылы

Келісілді: Бекітемін:

Аудандық әдістемелік кабинетінің Аудандық білім бөлімінің

меңгерушісі: Г. Қайрақбаева басшысы: Н.А.Қалибаев

сабақ жоспары

	Сабақтың уақыты	сағ. 10.15-11.00
1	Мотвациялық бағдарлау	2 минут
2	Үй тапсырмасын тексеру	10 минут
3	Жаңа сабақ	5 минут
4	Сұрақ-жауап	13 минут
5	Топтық жұмыстар	7 минут
6	Диалог оқу	4 минут
7	Тест шешу	3минут
8	Үйге тапсырма	1 минут
	Барлығы	45 минут

Екінші топқа беру

Кейіпкер	Мінездеме	Шығармада
Шоқан		Мысықты үйіне әкеліп тамақ береді. Киім береді. Інісінің әділетсіз әрекетіне тоқтам салады.Әкесінен сұранып Мысыққа жолығады. Мысықтың жасаған мүсінін әкесіне көрсетіп, қызығушылық танытады.
Мысық		Мүсін жасайды. Көргенін пайымдай алады.
Жақып		Үйіне келген балаға сотқар мінезін көрсетеді. Өнерді тани алмайды.

Кейіпкер	Мінездеме	Шығармада
Шоқан		Мысықты үйіне әкеліп тамақ береді. Киім береді. Інісінің әділетсіз әрекетіне тоқтам салады.Әкесінен сұранып Мысыққа жолығады. Мысықтың жасаған мүсінін әкесіне көрсетіп, қызығушылық танытады.
Мысық		Мүсін жасайды. Көргенін пайымдай алады.
Жақып		Үйіне келген балаға сотқар мінезін көрсетеді. Өнерді тани алмайды.

Кейіпкер	Мінездеме	Шығармада
Шоқан		Мысықты үйіне әкеліп тамақ береді. Киім береді. Інісінің әділетсіз әрекетіне тоқтам салады.Әкесінен сұранып Мысыққа жолығады. Мысықтың жасаған мүсінін әкесіне көрсетіп, қызығушылық танытады.
Мысық		Мүсін жасайды. Көргенін пайымдай алады.
Жақып		Үйіне келген балаға сотқар мінезін көрсетеді. Өнерді тани алмайды.

Ш	О	Р	С	О	К	А	Р	Ы
С	Қ	Е	А	Д	Ә	Л	Ә	В
Т	А	Н	Ы	Қ	М	И	А	Ф

М	Ы	С	Ж	О	К	Ш	Ы	Ң
Р	Қ	Ы	А	Қ	Ә	Ғ	Ы	В
А	Қ	Н	П	Ы	М	И	С	Ф

А	Н	А	С	Ә	Ж	Е	Р	Ы
С	Ы	А	А	Е	Ә	С	Ә	В
Т	Е	Н	Ы	Қ	М	І	А	Ф

Иә	Жоқ
		Шоқан -Географ-саяхатшы ғалым
		Шоқаннын шын аты (Мұхамедқанапия)
		Шоқан жазып алған қырғыз жыры (Манас)
		Шоқан ескерткіші бар кала (Көкшетау).
		Шоқан ескерткіші бар кала (Көкшетау).
		Шоқанның 150 сурет туындысы бар
		«Шоқан Уәлиханов» атты 4 сериялы көркем фильм бар
		Шоқаннын атасы (Уәли)

Иә	Жоқ
		Шоқан -Географ-саяхатшы ғалым
		Шоқаннын шын аты (Мұхамедқанапия)
		Шоқан жазып алған қырғыз жыры (Манас)
		Шоқан ескерткіші бар кала (Көкшетау).
		Шоқан ескерткіші бар кала (Көкшетау).
		Шоқанның 150 сурет туындысы бар
		«Шоқан Уәлиханов» атты 4 сериялы көркем фильм бар
		Шоқаннын атасы (Уәли)