Қазақтың қошқар мүйіз өрнектері (Фариза Оңғарсынованың “Оюлар” өлеңі бойынша)

Атырау облысы

Махамбет ауданы

Талдыкөл мектеп-балабақша кешені

Қазақтың қошқар мүйіз өрнектері

(Фариза Оңғарсынованың “Оюлар” өлеңі бойынша)

Пән мұғалімі: Қайырлиева Зухра

2016жыл

Әдебиет

5-сынып

Сабақтың тақырыбы: Қазақтың қошқар мүйіз өрнектері

(Ф.Оңғарсынованың “Оюлар” өлеңі бойынша)

Сабақ мақсаттары
Білімдік	Дамытушылық	Тәрбиелік
Жерлес ақынымыз Фариза Оңғарсынова жайлы мәліметтер бере отырып, өлеңіне ауызша, жазбаша талдау жұмыстарын жүргізу, теориялық білімді бекіту, тиянақтау.	Оқушылардың өз бетінше ізденіс пен топта жұмыс істеу қабілеттерін дамыту, басқаларды тыңдау,өз көзқарасын дәләлдеп қорғау қабілетін, сонымен бірге пән бойынша алған білімдерін жүйелі түрде қолдана білу дағдыларын арттыру.	Халықтық тәлім-тәрбие тұрғысынан кешегі мен бүгінгіні салыстыруға, ұлттық салт-дәстүрді құрметтеуге,еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу, ою -өрнек сырларына бойлата отырып, қазақы әдет-ғұрыптарымызды келешекке жалғастыруға бейімдеу

Сабақтың түрі	Пәнаралық байланыс	Сабақтың әдісі
Жаңа білімді меңгерту сабағы	қазақ тілі, тарих, технология	талдау, топтық жұмыстар, шығарма-шылыққа баулу, салыстыру, сұрақ-жауап, топтастыру, кесте толтырту.

Сабақтың көрнекілігі
Пайдаланылған әдебиеттер	Баспасөз деректері	Техникалық құрал және оқушы шығармашылығы
Ф.Оңғарсынова “Өлеңдер жинағы” Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі М.Өмірбекова “Қазақ халқының дәстүрлі өнері”	Р.Аяпбергенұлы “Сырлы сөзді суреттер” З.Қабипова “Ою салып үйренейік” Ж.Мамытбекова “Фариза өлеңдерінің тілі”	1.Фариза портреті, деректер. 2. Ою-өрнектер салынған суреттер топтамасы. 3.Оқушылар шығармашылығы. 4.Тірек сөздер

Сабақтың өту барысы: 1. Ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

а) Қабдеш Жұмаділов « Қозыкүрең “әңгімесі.

1-топ	2-топ	3-топ	4-топ
Ағыбай мен Төреқұлдың достығы. Әңгімеде Қазақстанда орын алған қандай қиыншылық жағдай баяндалады.	Мәтіндегі жер су атаулары, қазақ қырғыз достығын жалғастырушы жас жеткіншектер туралы.	Әңгімедегі салт-дәстүр, ырым-тиым жоралғылар	Әңгіме неліктен Қозыкүрең деп аталған, мәтіннің тәрбиелік мәні, өзіңнің алған әсерің.

3. Жаңа сабақ: Ф. Оңғарсынова « Оюлар”

(Тақтаға Фаризаның суреті, өлеңде кездесетін кейбір сөздердің мән- мағынасы жазылған плакат және оюлардың, текеметтің суреттері салынған плакаттар ілінеді)

1)Мұғалімнің кіріспе сөзі, сабақ мақсаты.

Жаңа сабақтың эпиграфы:

“Оюлар сөйлейді. Тек оны жүрегіңмен сезе біл, көңіліңмен ұға біл”

М.Ш.Өмірбекова

2)Фариза ақын туралы не білеміз?

1-топ	2-топ	3-топ	4-топ
Фариза ақын туралы не білеміз?	Ақынның қандай өлеңдерін білесің?	Ақынның замандас ақын жазушылары туралы не білесің?	Фаризаға жыр арнаған ақындар.

3) “Оюлар” өлеңімен танысу, мәнерлеп оқу.

4) Өлеңдегі мағынасы түсініксіз сөздерге түсініктеме беру, сөздік жұмысы

Ою - бір нәрсенің бетіне түсірілген түрлі нақыс, бедер, өрнек.

Ою - өрнек - әсем әшекей, нақыш.

ЖЕЛБАУ – Шаңыраққа үш жерден байланып, керегеге асып қоятын, ою- өрнекті, төгілме күлте шашақты құр.

БАСҚҰР - Туырлықтың кереге басына тиіп қажалмауы үшін уық

пен керегенің түйіскен жерін сыртынан бастыра таңатын,

киіз үйдің ішіне сән беріп, безендіріп тұратын өрнекті жалпақ құр.

ҚҰР – Киіз үйдің керегелері мен уықтарын таңып, байланыстырып

тұратын жалпақ бау. Кереге ала құрмен таңылған.

Қошқармүйіз – Қошқар мүйіз тәрізді ою - өрнек

Текемет- бетіне әр-түрлі ою-өрнек салынып басылған бағалы киіз.

Тарамыс – 1) Бұлшық еттерді қаңқа сүйектерге байланыстырып тұратын созылмалы, мықты талшық.

2) Тарамыстан – еті қашу, сіңірлену, таралу.

5) Өлеңнің мазмұнына талдау жасай отырып, оюлар туралы аңыздардан мысалдар келтіру: қошқармүйіз, қолтық ою, итқұйрық, тағы басқа оюлар туралы сыр шерту.

6) Өлең құрылысына әдеби – теориялық талдау жасау жұмысы

Шебер көп // бұл заманда // кілең керім,// 11а

Болмайтын // ажыратып // түр - өңдерін // 11а

Сүрінбей //өте алар ма // ғасырлардан // 11ә

Әжемнің // оюындай,// жыр - өрнегім...// 11а

Өлең (6 шумақ, 25 тармақ,) 1 шумақ, 4 тармақты, 3 бунақты , 11 буынды ( а,а,ә,а) қара өлең ұйқасына жатады.

Фариза Оңғарсынова. «Оюлар» өлеңіне сатылай кешенді талдау

Кейіпкер

Лирикалық қаһарман

Теңеу- оюындай, көзіндей

Эпитет - сән шақтарым,балғын шақ, мөлдір шық.

Метафора -жыр - өрнегін,ана - көңіл, тербеп мені.

Кейіптеу - Жан бітіп жайраңдады жан – жағымнан

Қазақтың қошқар мүйіз өрнектері.

7) Бекіту сұрақтары:

1. Жалпы өлеңнің тақырыбы, ақынның айтпақ ойы не?

2) Қазақтың оюларына байланысты не білдік, не түсіндік?

3) Ақынның ою- өрнекке деген сүйіспеншілігі жырда кім арқылы берілген

8)Мұғалімнің қорытынды сөзі.(Елбасы туралы, бүгінгі күндегі зергерлік өнердің маңызы)

9)Оқушыларды бағалау.

10)Үй тапсырмасы: Өлеңді жаттау.

1-топ	2-топ	3-топ	4-топ
Ойтолғау “Оюлар сыр шерткенде...” “Оюлар еліне саяхат”	Өлеңнің мазмұн желісімен сәйкестендіріп сурет салу	Туған жер, Отан тақырыбына арналған өлеңдерін жаттап келу	Өнерге байланысты өлең шығару.