О?ушылар?а Абайды? ?мірі мен шы?армашылы?ы туралы тере?ірек м?лімет бере отырып, ?ара с?здерді? ма?ынасын ашу, а?ыл, ?айрат, ж?рек ж?не ?ылымны?адам ?міріндегі алатын орнын, оны? жан д?ниесін т?сінуге ?серін тигізу.
Просмотр содержимого документа
«поурочное планирование по казахской литературе »
«Нагорный негізгі мектебі» КММ
Ашық сабақ
тақырыбы:
Абай Құнанбайұлы
«17 қара сөз»
Мұғалім Камалиева С.Б.
2014 жыл
Қазақ әдебиеті 8 сынып
Сабақтың тақырыбы: Абай Құнанбайұлы «Он жетінші қара сөз»
Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:
Оқушыларға Абайдың өмірі мен шығармашылығы туралы тереңірек мәлімет бере отырып, қара сөздердің мағынасын ашу, ақыл, қайрат, жүрек және ғылымныңадам өміріндегі алатын орнын, оның жан дүниесін түсінуге әсерін тигізу.
Оқушылардың ауызша сөйлеу тілін, ойлау қабілетін дамыту, бір-бірінің пікіріне құлақ асуға, шығармашылыққы баули тәрбиелеу.
Ұлы ақынның еңбектеріндегі асыл ойларды өмірде жүзеге асыруға, адамгершілікке, адалдық пен ізгілікке, білімді азамат болуға тәрбиелеу.
Сабақтың әдіс – тәсілдері: сын - тұрғысынан ойлау технологиясы бойынша түрлі стратегиялар топпен жұмыс, түсіндірмелі, рольге бөліп оқу, талдау.
Тақтадағы жазылып тұрған өлеңдерді оқып, кім туралы жазылған екенін анықтап, сабақтың тақырыбын ашу.
Дұрыс. Бұл Абай туралы жазылған өлеңдер.
« Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз. Қазақ халқын танытамыз. Абай әрқашан біздің ұлттық ұранымыз болуы тиіс» деген Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың сөзі бүгінгі сабағымызға арқау болмақ.
«Қара сөз» - қазақ әдебиетінде де, әлем әдебиетінде жаңа жанр. Қара сөз – арабтың «ғақлия» деген сөзімен мәндес, «ғақлия» - көркем сөз, дана сөз, асыл сөз.
Қара сөздер 1948 жылы Семейде «Абай» журналында жарияланды.
1890 жылдардан бастап Абай қара сөз жазған.
Тұңғыш қағазға түсірген – Мүрсейіт.
Қара сөздердің жалпы саны – 45
Өзіндік ерекшеліктері:
Сөйлемдері қысқа;
Мағынасы кең;
Ой салаларлық мағынасы бар;
Ғибрат беруді көздейді;
Философиялық сұрау басым;
Өзі жауап береді;
Өз – өзімен кеңес, ой – пікір білдіру үлгісінде;
«17 қара сөзімен» жұмыс. Қара сөзді түсініп, рольге бөлініп оқу.
Түсініксіз сөздермен жұмыс.
Ғақлия – көркем, дана сөз
Ғибадат – құлшылық ету, сиыну
Мәдмәладқа жету – мақсатқа жету
Ахирет – адамның о дүниеде сұралатын ісі
Нәпсі – құмарлық
Зала – зиян
Күнәкер – күнәлі болу
Осы қара сөздерінің ішіндегі 17 қара сөзіне тоқталамыз. 1. 17 қарасөз не туралы? 2. Қарасөздегі негізгі кейіпкерлер кімдер? 3. Ақын бұл шығарма арқылы не айтқысы келген? 4. Абайдың айтқанымен өзің келісер ме едің? 4.Ой қозғау Семантикалық карта Үзінді ҚАЙРАТ- қатты, күшті, пайдасы да, зияны да мол, жақсылық пен жамадықты берік
ұстайды. ЖҮРЕК- адам денесінің патшасы, адам жанының мекені. АҚЫЛ- көп қырлы жақсылық пен жамандықты бірдей ұстайды.
ҒЫЛЫМ- ақыл, қайрат, жүректі басын қосушы, адамға өле- өлгенше азық болатын
ұғым.
5. Бекіту. Абай шығармаларындағы ақыл, жүрек, ғылым, қайрат туралы өлең жолдарын жатқа айту.
Ақылғ қайрат, жүректі бірдей ұста.
Сонда толық болсаын елден ерек.
Ғылым таппай мақтаңба, орын таппай баптанба.
Дүние де өзі , мал да өзі, ғылымға көңіл бөлсеңіз.
Махаббат ғадуатпен майдандасқан,
Қайран менің жүрегім мұз болмай ма?
Асау жүрек аяғын шалыс басқан,
Жерін тауып артқыға сөз болмай ма?
Жүрегіңнің түбіне терең бойла,
Мен бір жұмбақ адаммын оны да ойла.
Жүректе қайрат болмаса,
Ұйықтаған ойды кім түртпек?
Мал да бар жан мен тән,
Ақыл, сезім болмаса,
Тіршіліктің несі сән,
Тереңге бет қоймаса.
Мұнмен шыққан оралған тәтті күйге,
Жылы жүрек қайда бар қозғарлалық?
Ұйықтап жатқан жүректі ән оятар,
Үннің тәтті оралған мәні оятар.
Қайрат пен ақыл жол табар,
Қашқанға да қуғанға.
Қорыту. Сонымен Абайдың қара сөздерінде айтылған пікірлерін түйіндей келе, адам қандай болу керек деп келгенін топтастырып көрейік.
Адам – төзімді, жігерлі, білімді, тәрбиелі, елжанды, иманды, адал, арлы, зерек INSERT Зат есім: Қайрат Сын есім: күшті, жігерлі Етістік: ерінбейді, жалықпайды, тынбайды Синоним: күш, жігер, қуат, ерік Сезіну: Адамның өзіне деген сенімін оятады. Зат есім: Ақыл Сын есім: ойлы, табанды Етістік: ойлайды, кеңеседі, дұрыстайды Синоним: ой, сезім, түйсік, шабыт Сезіну: Онсыз адам жол таба алмайды Зат есім: Жүрек Сын есім: жылы, рақымшыл Етістік: соғады, лүпілдейді, дірілдейді Синоним: сезім, махаббат, жылылық, өмір Сезіну: Адам денесінің негізгі тіршілік көзі.
