Мамандықтың бәрі жақсы.

Сабақтың тақырыбы: «Әдептілік-әдепсіздік»

Сабақтың мақсаты: Ел болашағы-жас ұрпақтың , жасөспірімнің бойына жақсы қасиеттерді бойына сіңіру.

Сабақтың барысы: Әдептілік-адам бойындағы жағымды қасиет,оның қоғамда қабылданған әдеп талаптарын мінсіз орындауы.

Қазақ халқының дәстүрлі дүние танымында әдептілікке көп мән береді.Әбу-Насыр әл-Фараби «Қайырымды қала адамдарының көзқарастары» атты еңбегінде әдептілікті әрбір жеке тұлғаның рухани байлығы деп есептейді.Ғұламаның этика жөніндегі тұжырымдарында жақсылық , мейірбандық категориясы басты орын алады.Сондықтан мейірбандық әдептілік ұғымын толықтыра түседі,оны ұдайы жетілдіріп отырады.

Ал Әдепсіздік-әдепті сөзіне қарама-қарсы мағынаны білдіреді.

Адамдардың іс-әрекетінде, мінез-құлқында әдептілікке жатпайтын, инабаттылықпен сыйыспайтын әдеттер жиі кездеседі. Олар кісінің абыройына нұқсан келтіріп,жаман атын шығарады,дос-жаран.ағайынаналыстатады,жүрген жерінде сүйкімін келтіреді.Сондықтан ондай әдеттер жайында халық:

«Ауру қалса да , әдет қалмайды» десе, әл-Фараби: «Жаман мінез-құлық-рухани кесел деп көрсетеді. Орыстың XIX ғасырда өмір сүрген атақты педагогі К.Д. Ушинскийдің әдеттің адамның тұрмыс, тіршілігінде атқаратын рөлі жайындағы пікірі қызық. Ол: «Жақсы әдет-өсімге берген ақша, адам өмір бойы сол өсімімен пайдаланады. Жаман әдет –борыш, өмір бойы сол борыштың өсімімен жапа шегеді»,деп, өте дәл де әсерлі түрде бейнелеп айтып берген.

Міне балалар әдептілік пен әдепсіздіктің айырмашылығын көріп отырсыздар. Сондықтан дұрыс жолмен жүріп, әрдайым жақсы болайық. Ата-анамызға жамандық келтірмейік..

Баланы бірге тәрбиелейік

Бала тәрбиесі әр отбасынан басталатыны анық. Қазіргі уақытта бала тәрбиесінің табысты болуы ата- аналарының тәжірибесіне,кәсіби шеберлігіне,ынтымақтастығына,отбасының мүшелерінің бір-бірін түсінушілігіне, өзара қарым-қатынасына,көзқарастарының және мақсаттарының бірлігіне байланысты.Ол үшін ата-аналар күнделікті өмірде балаларының мінез-құлқына, қажетті қасиеттердің қалыптасуына назар аударуды тәрбие үрдісінде теріс қылықтарды болдырмауды ойластыруы шарт.Отбасында тәрбие үрдісін шебер басқару үшін ең алдымен ата-ана өз өмірін , өз ісін дұрыс ұйымдастыра білуі қажет. Баланың көпшілік уақыты сәби шағынан бастап отбасында өтеді.Оның өмірін ,іс-әрекетін демалысын бірқалыпты ұйымдастырып, реттеп отыру үшін қажетті жағдай керек.Ал жағдай ұтымды күн ырғағы негізінде жасалады.Күн ырғағы- бұл өмір талабы.Ал бала сол отбасы мүшесі және ол өз міндетін қашанда орындауға тырысады.Отбасында бала әр нәрсені естиді,көреді,қалай өмір сүру керек , өзін-өзі қалай ұстай білу керек,жағымды, жағымсыз мінез-құлықтарды байқайды. Сондықтан ата-ана балаға үңіле қарап, үнемі бақылап зерттеу жағдайын еске алып отыруы керек.. Көп жылғы жүргізілген бақылаужәне зерттеу жұмыстардың мәліметтеріне сүйенсек, отбасындағы теріс қылықтар мен қиыншылықтар мектепке келгенде де дағдыға айналады. Әрине мұндай себептер әр түрлі әсерлерден болады. Атап айтқанда,олар мыналар:

1.Отбасы мүшелерінің ,әсіресе әке мен ана арасында бірыңғай талаптың, көзқарастың жоқтығы.

2.Отбасында балаға жеткілікті назар аударудың жоқтығы.

3.Ата-ана мен бала арасындағы түсінбеушілік.

4.Отбасында болатын маскүнемдік ,ұрыс-керіс, неке ,бұзушылық .

5.Әртүрлі жағдайда баланың теріс қылықтағы адамдардың қамқорлығына түсуі.

Мысалға жүгінелік; Марат-әке шешесі ажырасып, әкесі басқаға үйленіп кеткен .Бала әжесінің қолында қалған. Әжесі бетінен қақпай барлық өтінішін орындай берген. Әжесінің барлық шексіз сезімін ,қамқорлығын пайдаланған Марат өсе келе өтірік айтуға, себепсіз сабақ қалдыруға жалқаулыққа беріле бастайды.Оны баланың өзі де ,әжесі де байқамады.Бұл әдеті асқына келіп, менмендікке ,дөрекелікке ұласты.Мектепте сабақта дөрекі мінезін көрсетіп ,мінін айтса өкпелеп қалатын болды. Оған педагогикалық-психологилық әдіс-тәсілдерді пайдалану нәтижесінде ол балаға ата-анасы, сынып жетекшісі,пән иелері болып баланың бейіміне қарай спорт үйірмесіне тартады. Нәтижесі жаман болмады.Қалалық, облыстық жарыстарға барып жүлделі орын алып жүрді.Мектепке деген көзқарасы өзгерді.Үнемі қоғамдық жұмыстардан бас тартпайтын болды.Бұрынғы тұйық дөрекі мінезі басылды. Өз талабы бойынша әжесінен өз анасына қайтарылды. Өз анасы жалғыз басты ана болғандықтан, оған үй шаруасына үнемі көмектесіп,өзінен кіші қарындасына қамқор болып жүр.Бұрынғы қыңырлығы сезілмейді.Өкінішке орай ,осындай кемшіліктер отбасындағы келеңсіз жағдайлардың әсерінен туады. Сол себепті де қай ата-ана болсын баланың мінезінде пайда болатын әдепсіздікті, теріс әрекеттерді алдын-ала бақылап біліп отыруы керек. Пайда болатын қыңырлықтың басты себептері неде?

Біздіңше ,біріншіден отбасы тәрбиесінде бала талабын екі етпей орындау.Өз бетінше шешім қабылдауға, әрекет етуге бейімделу.

Сондықтан бала өз орнын таба білмейді.Қыңырлыққа ,қарсыласуға үйренеді.

Екіншіден ,ата-ана баласын бақылаусыз қалдырады.Ал кей жағдайда кейбір ата-ана тұрақты бақылауға алады.Оның жүріс-тұрысы ,әрбір қадамын есепке алып отырады.Осының нәтижесінде бала ата-ананың торына түсіп өз бетімен түрлі іс-әрекет жасау өрісі тарылады. Бұдан парықсыз қыңырлық туады.

Үшіншіден ,балаға кейде сыртқы факторлдар да әсер етеді.

Оларға еліктеудің нәтижесінде өмір нормасынан пайда болады.

Бала психологиясынан осындай жағдайларды байқаған сәттен-ақ оған мектеп психологиясы, сынып жетекшісі, ата-анасы, тіпті жолдастары да тарапынан оқуды көмек көрсетілуі тиіс.

Отбасы тәрбиесінде бала аа-анасының мінез-құлқы шешуші факторлардың бірі. Балалар тәрбиесі жайлы «Сіз өз балаларыңыздың тәрбиесін бастамастан бұрын өзіңіздің жеке мінез-құлқыңызды тексеріңіз,ата-аналардың өздеріне талап қойып