Құқықтық сауаттылық – заман талабы

Тәрбие сағатының тақырыбы: Құқықтық сауаттылық – заман талабы.

Сабақтың мазмұны:

1. Ойын барысы «Заң» атты қаланың айналасында жүзеге асады. Иммитацияланған қалада банк, мұражай,мектеп, кітапхана, дүкен, полиция, сот, әкімшілік, АХАЖ мекемелері орналасады.

2. Әр бала өз білімі арқылы белгілі бір мекеменің тапсырмасын орындайды.Көп ұпай жинаған оқушы жеңімпаз саналып, «Заң»қаласының «Құрметті тұрғыны» атағын иеленеді.

3. Барлық мекемелерге бір реттен артық кіруге болмайды және барлық мекемеге міндетті түрде кіріп шығу қажет.

4. Ойынды өткізу үшін сыныптың барлық оқушылары. Бұл оқушылар аталған мекемелердің қызметкерлерінен сұрақтар алып жауап береді.

Сабақтың құрал-жабдықтары:

• сабақ өткізілетін кабинет парталардан бос болуы қажет.

• Қаладағы 8 мекеменің анықтамалық тақтайшалары болады.

• «Заң қаласының құрметті тұрғыны» деген грамотасы

• оқушыларға берілетін тапсырмалар

«Мұражайға» арналған тапсырмалар.

1. Заң нормаларының тарихи ұлттық формасы- әдет-ғұрып

2. Шыңғыс ханның заңдар жинағы-Яссы

3. Заңдық жүйе пайда болды....-Ежелгі Римде

4. Сот жүйесінің музасы- Фемида

5. Ең алғашқы жазба конституция қай мемлекетте пайда болды?-АҚШ-та

6. Қазақ хандығындағы ең алғашқы заң жинағы- «Қасым ханның қасқа жолы»

7. Қазақ хандығынды ең маңызды заңдар жинағы- «Қасым ханның қасқа жолы»

«Есім ханның ескі жолы», «Жеті жарғы»

Артығын табыңыз:

1.сайлау, билік, партия, гимн

2.депутат, мандат, пакт, электорат

3.үкімет, агенттік, әкім ведомства

«Әкімшілік»

1.Тапсырма «Сәйкесін тап»

1. Қазақстан Республикасының парламенті

2. Атқарушы органдар

3. Қазақстан республикасыны президенті

4. Жергілікті Атқарушы орган

1. жарлық,үкімдершығарады,заңды бекітеді.

2. Мәжіліс пен сенат

3. үкімет,ведмосвалар, агенттіктер

4. әкімдер

1. 2.Тапсырма «Анықта»

2. Астана қаласының эмблемасы табыңыз?

3. Ақтөбе қаласының эмблемасын табыңыз?

5. 3.Тапсырма «Шешімін тап»

6. а) Қала әкімінің аппаратындағы екі лауазым иесі басқа екі адаммен бірігіп, жарнама агенттігін құрады. Мемлекеттік қызметкерлердің бұл іс-әрекетін заңға сәйкес деп тануға бола ма?

7. ж: заңға сәйкес мемлекеттік қызметкер жеке кәсіпкерлікпен айналыса алмайды.

9. «Дүкен»

1. Тапсырма Ребус шешу

1. Фтарш-штраф

2. Тестомирсан-ассортимент

3. Руата-тауар

4. Тифкитсера-сертификат

1. Тапсырма

1. А)Кондитерлік фабрика сауда ұйымымен кондитерлік өнімді сатып алу-сату жөнінде шартқа отырады.Осы шарт арқылы ұйымдар арасында қандай құқықтар мен міндеттер пайда болады?

2. Жауабы: Кондитерлік фабрика өзінің өндірген тауары үшін ақшалай сыйақы алуға құқылы.

3. Міндетті.тауарды уақтылы жеткізуге

4. Сауда ұйымы:сапасына қарай тауарды бағалауға

5. Міндетті:тауар бағасын төлеуге

7. Ә)Арай электронды тауар сататын дүкеннен фотоапарат сатып алады.Гарантиялық мерзім ішінде фотоапарат бұзылады.Ақауды гарантиясымен берілетін тауарды қарайтын шебердің бағалауымен тауар өндірушіден кеткен қателік екендігі анықталды.Екі аптадан кейін Арай фотоапарат сатып алған дүкенге келіп, сатушыға тауардың ақауы барын айтады. Бірақ сатушы түбіртектегі мерзімі өшіріліп қалғандығын алға тартып, тауарды ауыстырып беруден бас тартады. Сатушы тауарды ауыстырып беруге міндетті ма?

8. Жауап:Тауарды ауыстырып беруге міндетті.Өйткені «Тұтынушының құқығын қорғау» туралы заң бұзылған.Өшірілген түбіртек бұл жағдайға нақты себеп бола алмайды.

10. «АХАЖ»

1. Тапсырма

1. 1.Төменде келтірілген нұсқалардың қайсысы некеге тұруға тыйым салынады

2. А) банкте есебі болмаса

3. Ә) баласы болса

4. Б)Бір жақ неке жағдайында болғанда Ж:Б

5. 2)Ажырасқан жағдайда бөлінетін дүние мүлік

6. А)жеке қолданыстағы заттар

7. Ә) ортақ дүние-мүлік

8. Б)сыйланған заттар Ж:Ә

9. 3.АХАЖ сөзін таратып беріңіз Ж:Азаматтардың хал актілерін Жазу

10. 4.Ахаждың құқығына кіреді Ж: Некеге тіркеу және бұзу. Туу туралы,некені тіркеу және бұзу туралы куәліктер.

11. 2. Тапсырма

12. а)Егер некеге тіркелмесе де, бірақ ерекек пен әйел бірге тұрып, балаларын тәрбиелеумен айналысып жатса, бұл отбасыға жата ма? Жауабы:жатады

13. ә)Егер кәмелетке толған ағалары мен қарындастары ата-анасынсыз бірге тұрып,бір-біріне қамқорлық жасайтын болса бұл отбасыға жата ма?Ж.жатады

14. б)Өмірде азаматтардың некеге тіркелмей-ақ бірге тұруы және жалпы шаруаларды бірлесіп жүргізуі Ж:азаматтық неке

15. в)Азаттық некеде тұрған Анар және Болат есімді азаматтар үйдегі келіспеушілікке байланысты ажырасады. Болаттың үй жағдайы толық жасалаған. Анар ажырасқаннан кейін болаттан материалдық жағдайын өтеп беруді сұрайды. Анардың бұл сұрауы дұрыс па? Жауап: Дұрыс емес. Өйткені АХАЖ бөлімінде заңды түрде тіркелмеген.

16. Г) Арай мен Болат үйленген уақытта неке шартына отырады. Неке шарты бойынша некеде алынған барлық дүние-мүлік ажырасқан жағдайда Арайға тиесілі. Бірақ 2 жылдан кейін отбасы Ажырасып, Болат бірге жинаған дүние-мүліктің бір бөлігін талап етеді. Бұл конфликтіні қалай шешуге болады. Жауабы: дүние-мүлік Неке шарты бойынша бөлінеді.

17. «Кітапхана»

1. Тапсырма. Каталогты ретке келтір

2. 1.Отбасылық құқық

3. 2. Экологиялық құқық

4. 3.Еңбек құқығы

5. 4.Мелекеттік құқық

6. 5. Қасым хан

7. 6. Тәуке хан

8. 7. Шыңғыс хан

9. 8. Қыпшақтар заңдар жинағы

10. 9. Вилгельм Оранский

11. 10. БҰҰ

12. 11.Қылмыстық құқық

1. «Қасым ханның қасқа жолы»

2. «Жеті жарғы»

3. ҚР Конституциясы

4. «Яссы»

5. ҚР Еңбек заңы

6. Неке шарты

7. ҚР Қоршаға ортаны қорғау туралы заңы

8. «Кодекс куманекс»

9. «Адам құқықтары туралы биль»

10. «Адамдардың жалпыға ортақ декларациясы»

11. Қылмыстық кодекс

2. Жауаптары:1-F,2-G, 3-E, 4-C, 5-A,6-D6 7-D, -I, 10-J, 11-K

1. Тапсырма «Депутаттың бір күні» Тексттегі қателерді тап

1. А)Қ.Т.Әлжанов мырза Қазақстан Республикасының мәжіліс депутаты болғанына 7 жыл. Білімі бойынша –экономист. Депутат айлық алмайды. Сондықтан Еуразия Ұлттық университетінде макроэкономикадан сабақ береді. Сонымен қатар «Сұңқар» атты АҰ-ның төрағасы. Бүгін ол сайлаушылардың көптен бері шешімін таппай келе жатқан зейнетақыны көтеруді отырыста талқылауға ұсынбақ. Бірақ Әлжанов мырза Италия елімен халықаралық келісім шартқа қол қойғандықтан, отырысқа үлгере алмады. Депутат кешігіп келгендіктен, ҚР Президентінің сайлауынан қалып қойды. Президент болып Н.Ә. Назарбаев сайланған.

2. Жауабы:1. Мәжіліс депутаты 7 жыл емес, 5 жыл мерзімге сайланады.

3. 2. АҰ басшысы бола алмайды.

4. 3.Халықаралық шарт жасаса алмайды.

5. 4.Президентті Парламент депутаттары емес, халық сайлайды.

7. Ә) Қай заңнан алынған үзінді: «Сырттан келген адам үйге кірерде мініп келген атын босағаға байлағандықтан біреуді теуіп өлтірсе «бүтін құн», үйдің жапсарына байлаған ат теуіп өлтірсе «жарты құн», ал үйдің артына байлаған ат теуіп өлтірсе тек «ат-тон» айып тартады».

8. Жауабы: «Жеті жарғы»

9. Б)Ақты ақ деп бағалар!
   О, игі жақсы ағалар!
   Өзегі талса ел біткен,
   Өзен бойын жағалар, - авторын табыңыз

10. Жауабы: Төле би

11. «Ішкі Істер бөлімі»

1. Тапсырма

1. Төмендегі құқық бұзушыларды тиісті ішкі істер бөліміне жіберіңіз

2. Ұрлықшы- Тергеуші

3. Кәмелетке толмаған бұзақы-кәмелетке толмаған жасөспірімдер инспекоры

4. Алкагольдік ішімдік пайдаланған автакөлік иесі-МАИ қызметкері

1. Тапсырма

1. а) Қалалық сот төрағасы қала көшелерінің бірінде бағдаршамның қызыл түсінен өтіп кетеді. МАИ қызметкері көлікті тоқтатып, жол ережесін бұзғандығын мәлімдейді.Жүргізуші ҚР конституциясына бойынша қорғалатындығын тек сол заңмен жүретіндігін айтады. Бұл жағдайда кімдікі дұрыс деп ойлайсыз.

2. Жауабы МАИ қызметкерінің іс-әрекеті дұрыс болып саналады. Заң алдында барлығы бірдей. Сондықтан сот жауапқа тартылады.

3. ә) Тергеуші рақсат қағассыз алаяқтыққа куәгер болған Арманов мырзаның жеке телефон әңгімелерін тыңдауға алады. Телефон тыңдау барысында куәгердің айыпталушымен келісу әңгімелерін тыңдайды. Арманов мырзаға айып тағылады. Ал Арманов және оның адвокаты «жеке өмірге қол сұғылды» деген қарсы айып тағады. Тергеушінің іс әрекеті дұрыс па?

4. Жауабы: прокуратураның санкциясынсыз телефон әңгімелерін тыңдауға болмайды. Бұл адамдардың жеке өміріне қол сұғу болып саналады.

5. «Сот»

6. Төмендегілердің қайсысы соттың қарауына жатады?

7. 1.Қызыл түстен өтіп кету

8. 2.Сөмке урлау

9. 3.Мамасы мен қызының ұрысып қалуы

10. 4.жұмысшының жұмысқа келмеуі

11. 5.көршісінің шөбін өртеу

12. 6.оқушы мұғалімге қарсы шықты

14. Жауабы: 2,5

16. А) «Жеті жарғы» «Кәмелетке жеткен баласы туған ата-анасына тіл тигізіп сөккені үшін» берілетін жаза.

17. Жауабы: қара сиырға немесе қара есекке теріс мінгізіп, мойнына құрым іліп, бүкіл ауылды айналдыру керек.

19. ә) «Жеті жарғы» «Құда түсіп, құйрық-бауыр жескеннен соң – ақ баталы жесір басқаға кетсе....... төленетін құн көлемі

20. Жауабы:оған берілген қалың мал жесір иесіне түгел қайтарылып, оның үстіне қалыңсыз қыз немесе бір қыздың қалың малы төленсін.

21. б) Жеті жарғы бойынша ұры айыр түйе ұрласа, төленетін құн көлемі.

22. Жауабы: нар және оның үстіне үш тоғыз айып төлейді.

25. «Мектеп»

26. Балардың құқығына байланысты сұрақтар.

1. Ата-анасы ажырасқан кәмелетке толған студентке алимент төлене ме? Жауабы:иә

2. Ата-анасының келісімімен қай жастан бастап еңбек шарты жасалынады? 14-жастан баста

3. Кәмелетке толмаған бала меншік иесі бола ала ма? иә

4. Алимент ата-анасының жалақысының қанша бөлігін алады?

1. Ж:1-төрттен бір, 2-үштен бір, егер үш және оданда көп болса, жалақынығ тең жартысы беріледі

1. Шетел азаматтары асырап алған бала қай елдің азаматтығын алады. Ж: Сол асырап алған елдің

2. Патронат дегеніміз

1. ата-анасынан айрылған балаларды белгілі бір шарттар бойынша басқа азаматтардың отбасының тәрбиелеуге берілетін тәртіптің бір түрі.

1. Қай жастан бастап баланың пікірі сұралады? 10 жастан бастап

1. 11 жасар Дарханның ата анасы арасында оның бокспен айналысу ы жөнінде дау туды. Әкесі жаттығуын жалғастырсын дейді, анасы бокс мектептегі оқуына әсер етеді және болашақта Дарханның денсаулығына зиянды деп қарсы болады. Дархан боксты жақсы көреді бірақ анасын ренжіткісі келмейді. Сендер осындай жағдайда қандай шешімге келер едіңдер?

2. Ойын аяқталысымен оқушылардың ұпайлары есептеліп, Жеңімпаз анықталады. Заң қаласының «Құрметті азаматы» деген дипломмен марапатталады.

17. №2 мектеп-гимназия

26. ЗАҢ,ҚҰҚЫҚ, МЕМЛЕКЕТ ҰҒЫМДАРЫ

27. 10ә сыныбы

34. Өткізген: Аленова Б.Р.

46. 2016-2017 оқу жылы