Кішіпейілділік, тазалы?, ?дептілік, к?мек беру, досты?, жа?сылы?, ар-?ят, ?ызмет ету, имандылы?, инабаттылы?, елін, жерін с?ю – адамгершілікті? басты ?станымдары екенін ??ындыра отырып, о?ушыларды? бойына адамгершілікті сі?іру.
М??алім с?зі: ?зін ?ана ойла?ан -
Жаманды?ты? белгісі.
?згені де ойла?ан –
Адамды?ты? белгісі,-
деген ?ла?атты жолдарды? тере? т?сінігі бар. ?йткені, адам баласына адамды?ты? белгісі адамгершіліктен ?алыптасады.
Ал, адамгершілік дегеніміз не? М?ны? жауабы, ?рине, адам бойында?ы асыл ?асиеттерді айтамыз. Демек, асыл ?асиетіміз – е?бек с?йгіштік, досты?, ?дептілік, к?мек беру, ?о?ам?а ?ызмет ету, инабаттылы?, имандылы?, елін, жерін с?ю, кішіпейілділік. Я?ни, адам бойында осы ?асиеттер жо?ары т?рса, ол адамны? адамгершілігі жо?ары болма?. Сонды?тан, біз осы ?асиеттерді кішкентай кезімізден бойымыз?а сі?іруіміз ?ажет. Ал, керісінше, с?зі д?рекі, мінезі шайпау, менмен ма?танша?, керенау кесір мінезден аула? болуымыз керек.
Біз енді « Сен білесі? бе?» б?ліміне то?талып, с?ра?тар?а ?з ойларымызды білдіреміз.
Адамгершілік ?асиетін ?алай т?сінесі?дер?
Ол ?асиет бізге керек пе? Не ?шін керек?
?депті адам ?андай болады?
?депсіз адам ?андай болады?
Адалды? дегеніміз не?
?деп дегеніміз не?
Ауру ?алса да ?дет ?алмайды дегенді ?алай т?сінеміз?
Ой тол?ау. Мысал о?ылады.
Бір ана ж??а ?алта?а толтырып салын?ан алмасымен келе жатып, с?рініп кетіп, ?алта жыртылып, алмалары шашылып ?алды. Б??ан аялдамада т?р?ан бір топ бала к?лді. Егер сен осы балалар ішінде болса? не істер еді??
Екінші мысал?а назар аударайы?.
?ш ана балаларыныны? мектептен шы??анын к?тіп т?р. Бірінші ана : - «Мені? балам ?те жа?сы, саба?тан ?алмайды, болаша?та ?лкен азамат болады,»- деп ма?тай бастайды.
Екінші ана: «Мені? де балам тамаша, айт?анды орындайды, таза ж?ріп, таза киінеді. А?шасын ?немдеп ?стайды. Болаша?та ?лкен бизнесмен болады- ау дейім, - дейді.» Ал, ?шінші ана ?ндемейді. Бір кезде барлы?ы жолдан ?те алмай келе жат?ан ?арт кісіге к?мектесіп келе жат?ан баланы к?реді. Б?л ?шінші ананы? баласы еді. Ал?аш?ы екі ананы? балаларыда сол кезде ж?гіріп келеді. Олар аналарынан а?ша с?рау?а келді. Ал, ?шінші бала анасына б?гінгі саба?тан бестік ба?а ал?анды?ын анасына айту?а келген. ?ай баладан болаша?та не к?туге болады?
Ендігі с?ра? неден жирену керек? Не ?йрену керек деп ойлайсы?дар?
Осы жерде ?лы Абайды? с?зімен на?тылап ?тсек:
«?ылым таппай ма?танба,
Орын таппай баптанба.
??марланып шаттанба,
Ойнап, бос?а к?луге.
Бес н?рседен ?ашы? бол,
Бес н?рсеге асы? бол;
Адам болам десе?із,
Тілеуі?, ?мірі? алдында,
О?ан ?ай?ы жесе?із.
?сек, ?тірік, ма?танша?,
Еріншек, бекер мал шашпа? -
Бес д?шпаны? білсе?із.
Талап, е?бек, тере? ой,
?ана?ат, ра?ым ойлап ?ой –
Бес асыл іс к?нсе?із…» -
деп, адам баласын тек адамгершілік ?асиеттерді айтып кеткені бізге саба?.
Демек, асыл ?асиет – адамгершілік, сонды?тан с?зімні? басында айт?ан адамды?ты? белгісі – адамгершілік екенін айта отырып, Б?лтірік ?лмен?лыны? «Бала?а а?ыл» деген с?зімен д?лелдейін.
?лкен алдында иіліп с?йле,
Кіші алдында сызылып с?йле.
Иіліп с?йлегеннен белі? б?гілмейді,
Сызылып с?йлегеннен с?зі? ?зілмейді, -
деп т?рбие са?атымызды ма?ал сайысымен жал?астырамыз.
«Кім жылдам?» – Ма?ал – м?тел сайысы.
1. Жаман – б?зар, жа?сы – т?зер.
2. Адам болатын бала алыс?а ?арайды.
3. Сыйласа?, сыйымды боларсы?.
4. Жаман?а жан жуымас, жал?ау?а мал жуымас.
5. ?депсіз ?скен адамнан, т?ртіпті ?скен тал арты?.
6. Су ішкен ??ды?ы?а т?кірме.
7. Т?рбиелі кісі ?ант ?ос?ан жармадай, т?рбиесіз кісі ша? борат?ан арбадай.
8. Т?рбиесіз наданнан, ?йретілген хайуан арты?.
9. Ысты?тан ет к?йеді, ?яттан бет к?йеді.
10. Жолды? ?амысы болмайды, жаманны? намысы болмайды.
11. А?ыл – дос, ашу – д?шпан, а?ылы?а а?ыл ?ос.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
««?дептілік – адамгершілік ?ліппесі» »
«Әдептілік – адамгершілік әліппесі»
Тәрбие сағатының мақсаты:
Кішіпейілділік, тазалық, әдептілік, көмек беру, достық, жақсылық, ар-ұят, қызмет ету, имандылық, инабаттылық, елін, жерін сүю – адамгершіліктің басты ұстанымдары екенін ұғындыра отырып, оқушылардың бойына адамгершілікті сіңіру.
Мұғалім сөзі: Өзін ғана ойлаған - Жамандықтың белгісі. Өзгені де ойлаған – Адамдықтың белгісі,- деген ұлағатты жолдардың терең түсінігі бар. Өйткені, адам баласына адамдықтың белгісі адамгершіліктен қалыптасады.
Ал, адамгершілік дегеніміз не? Мұның жауабы, әрине, адам бойындағы асыл қасиеттерді айтамыз. Демек, асыл қасиетіміз – еңбек сүйгіштік, достық, әдептілік, көмек беру, қоғамға қызмет ету, инабаттылық, имандылық, елін, жерін сүю, кішіпейілділік. Яғни, адам бойында осы қасиеттер жоғары тұрса, ол адамның адамгершілігі жоғары болмақ. Сондықтан, біз осы қасиеттерді кішкентай кезімізден бойымызға сіңіруіміз қажет. Ал, керісінше, сөзі дөрекі, мінезі шайпау, менмен мақтаншақ, керенау кесір мінезден аулақ болуымыз керек.
Біз енді « Сен білесің бе?» бөліміне тоқталып, сұрақтарға өз ойларымызды білдіреміз.
Адамгершілік қасиетін қалай түсінесіңдер?
Ол қасиет бізге керек пе? Не үшін керек?
Әдепті адам қандай болады?
Әдепсіз адам қандай болады?
Адалдық дегеніміз не?
Әдеп дегеніміз не?
Ауру қалса да әдет қалмайды дегенді қалай түсінеміз?
Ой толғау. Мысал оқылады.
Бір ана жұқа қалтаға толтырып салынған алмасымен келе жатып, сүрініп кетіп, қалта жыртылып, алмалары шашылып қалды. Бұған аялдамада тұрған бір топ бала күлді. Егер сен осы балалар ішінде болсаң не істер едің?
Екінші мысалға назар аударайық.
Үш ана балаларынының мектептен шыққанын күтіп тұр. Бірінші ана : - «Менің балам өте жақсы, сабақтан қалмайды, болашақта үлкен азамат болады,»- деп мақтай бастайды.
Екінші ана: «Менің де балам тамаша, айтқанды орындайды, таза жүріп, таза киінеді. Ақшасын үнемдеп ұстайды. Болашақта үлкен бизнесмен болады- ау дейім, - дейді.» Ал, үшінші ана үндемейді. Бір кезде барлығы жолдан өте алмай келе жатқан қарт кісіге көмектесіп келе жатқан баланы көреді. Бұл үшінші ананың баласы еді. Алғашқы екі ананың балаларыда сол кезде жүгіріп келеді. Олар аналарынан ақша сұрауға келді. Ал, үшінші бала анасына бүгінгі сабақтан бестік баға алғандығын анасына айтуға келген. Қай баладан болашақта не күтуге болады?
Ендігі сұрақ неден жирену керек? Не үйрену керек деп ойлайсыңдар?
Осы жерде ұлы Абайдың сөзімен нақтылап өтсек:
«Ғылым таппай мақтанба, Орын таппай баптанба. Құмарланып шаттанба, Ойнап, босқа күлуге. Бес нәрседен қашық бол, Бес нәрсеге асық бол; Адам болам десеңіз, Тілеуің, өмірің алдында, Оған қайғы жесеңіз. Өсек, өтірік, мақтаншақ, Еріншек, бекер мал шашпақ - Бес дұшпаның білсеңіз.
Талап, еңбек, терең ой, Қанағат, рақым ойлап қой – Бес асыл іс көнсеңіз…» - деп, адам баласын тек адамгершілік қасиеттерді айтып кеткені бізге сабақ.
Демек, асыл қасиет – адамгершілік, сондықтан сөзімнің басында айтқан адамдықтың белгісі – адамгершілік екенін айта отырып, Бөлтірік Әлменұлының «Балаға ақыл» деген сөзімен дәлелдейін.
Үлкен алдында иіліп сөйле, Кіші алдында сызылып сөйле. Иіліп сөйлегеннен белің бүгілмейді, Сызылып сөйлегеннен сөзің үзілмейді, - деп тәрбие сағатымызды мақал сайысымен жалғастырамыз.
«Кім жылдам?» – Мақал – мәтел сайысы.
Жаман – бұзар, жақсы – түзер.
Адам болатын бала алысқа қарайды.
Сыйласаң, сыйымды боларсың.
Жаманға жан жуымас, жалқауға мал жуымас.
Әдепсіз өскен адамнан, тәртіпті өскен тал артық.
Су ішкен құдығыңа түкірме.
Тәрбиелі кісі қант қосқан жармадай, тәрбиесіз кісі шаң боратқан арбадай.
Тәрбиесіз наданнан, үйретілген хайуан артық.
Ыстықтан ет күйеді, ұяттан бет күйеді.
Жолдың қамысы болмайды, жаманның намысы болмайды.
Ақыл – дос, ашу – дұшпан, ақылыңа ақыл қос.
«Сіз» – сыпайылық, «сен» деген анайылық.
Мақал-мәтел жеңімпазын анықтау.
Сабағымыз саңында айтарымыз әдепті болайық, тату, бір –бірімізді сыйлап, құрметтеп жүрейі к деп аяқтаймыз.
Адамгершілікті, әдепті болыңдар. Бұл сабақ өмірлік сабақ болсын!
