Онсыз пәннің келіспейді ажары, дей отырып бүгінгі 9-11 сыныптар арасында өтетін “Тапқырлар мен ойшылдар” сайысын бастаймыз.
Шақырамыз келіңдер жарысуға,
Күш өнер білімменен алысуға.
Бар өнерді салайық тортамызға,
Қанеки, кім шығадысайысуға,- деп ортаға сайыскерлерді шақырамыз.
Сайысымызды бастамас бұрын әділқазылармен таныстырып өтейін.
Сайысымыздың жоспары:
І.”Сен білесің бе?” математика тарихынан сұрақтар беріледі.
ІІ.Логикалық есептер. Дұрыс жауапқа 10 ұпай.
ІІІ.Тапқырлық сайысы. Дұрыс жауапқа 5 ұпай.
ІҮ.Есепке кім жүйрік. Есеп шығару. Дұрыс жауапқа 10 ұпай
Ү. Сөз тізбегі. Математикалық терминдерден келесі сөз алдыңғы сөздің соңғы әрпінен басталатындай сөздер жазу керек.
І.Сұрақтар.
1.Қосу мен азайту белгілерін ең алғаш рет пайдаланған ғалым 489 жылы.
(Я.Видман)
2.Қазіргі көбейту және бөлу амалдарын ХҮІІІ ғасырда алғаш қолданған неміс ғалымы. (Г.Лейбниц)
3.Теңдік белгісі ең алғаш қай жылы Р.Ренадтың “Алгебра” кітабына енгізілді.
(1557жылы)
4.Жердің шар тәріздес екенін бірінші болып ұққан және үшбұрыштардың әйгілі теоремасын дәлелдеген ғалым. (Пифагор)
5.”Функция” термині ең алғаш рет кімнің қолжазбасында кездеседі?
(Г.Лейбниц)
6.Геометрияда жаңалық ашқаны үшін Зевес құдайына жүз өгіз сойып құрбан еткен кім? (Пифагор)
7.Ең алғашқы әйел математик. (София Ковалевская)
8.ХҮІ ғасырда әріпті өрнекті енгізген кім? (Франсуа Виет)
9. Б.з.д. ІІІ ғасырда өмір сүрген грек ғалымы. (Диофант)
10.Сызықтық теңдеу ең алғаш рет кімнің еңбектерінде кездеседі?
(үнді математигі Ариабхат)
11. 1048-1131 ж.ж өмір сүрген математик, астроном, философ әрі ақын.
(Омар Хаям)
12. “Тригонометрия” сөзінің мағынасы.
(грек сөзінен аударғанда “үшбұрыштарды өлшеу” деген ұғым)
ІІ. Кездестік міне тағы да,
Саласында білімнің.
Сараптауға асықпай,
Логикалық есеп қызығын.-деп логикалық есептерге береміз..
1.Бөлменің төрт бұрышында төрт мысық отыр.Әр мысықтың алдында үш мысықтан отыр. Сонда бөлмеде неше мысық бар? (4 мысық)
2.Екі қолда он саусақ. Сонда он қолда неше саусақ. (елу)
3.Корзинадағы жеті алманы жеті қызға тең бөліп беру керек және бір алма корзинада қалуы керек. Бұл қалай?
(соңғы қызға корзинамен бірге беру керек)
4.Аспанда бір қатар үйректер ұшып барады. Біреуі алдында, екеуі артында, біреуі артында, екеуі алдында, біреуі екеуінің ортасында. Барлығы неше үйрек ұшып барады? (үш үйрек)
5.Сағат 22.00-де жауын жауып тұрса, 24 сағаттан кейін күннің жарқырап тұруы мүмкін бе? (жоқ)
6.Тауық бір аяғымен тұрса 2кг, ал екі аяғымен тұрса неше кг.? (2кг)
ІІІ. Мықты болсаң –алдағыны басып оз,
Мықты болсаң- арттағыны жеткізбе.
Мықты брлсаң -тайғанама көк мұзда,
Мықты болсаң- бөгеттерді бұзып өт.-деп келесі сайысымыз “Тапқырлық”.
1.Тең бүйірлі трапецияның табандары 10см және24см, ал бүйір қабырғасы 25см. Трапецияның ауданы неге тең?
2.Ромбның биіктігі 12см, ал кіші диагоналы 13см деп алып, оның ауданын тап.
3. Табаны 10см, ал бүйір қабырғасы 13см болатын теңбүйірлі үшбұрышқа іштей сызылған шеңбердің радиусын есепте.
4.Табаны 10см, ал бүйір қабырғасы 13см болатын теңбүйірлі үшбұрышқа сырттай сызылған шеңбердің радиусын есепте.
5.Нүктеден жазықтыққа 23см және 33см-ге тең екі көлбеу жүргізілген. Осы нүктеден жазықтыққа дейінгі қашықтықты табыңдар, көлбеудің проекцияларының қатынасы 2:3 қатынасындай.
6.Тең қабырғалы АВС үшбұрышының төбесінен үшбұрыш жазықтығына АД перпендикуляры тұрғызылған. АД═13см, ВС═6см деп алып, Д нүктесінен Вс қабырғасына дейінгі қашықтықты табыңдар.
Ү.Сөз тізбегі.
Әділқазылар қортындысын шығарғанша ән. Орындайтын Бікірбай Ж.