Тема: М??ге ??нм?? ?ояшым!
(Класс с???те)
Ма?сат: ?с?л?рг? ?арата ??й??, ихтирам той?олары т?рби?л??. У?ыусылар?ы? ижади фекерл?? ?е???ен ??тере?.
Йы?азландырыу: м???лд?р я?ыл?ан карточкалар: “Ата-?с??ен ты?ла?ан – ???м бул?ан, ты?лама?ан ?р?м бул?ан”; “?с??ен? ?рг?н эт б?ре ауы?ына т?ш?р”; “?с? к??еле балала, бала к??еле – далала”.
Д?рес барышы.
- У?ытыусы.
Кем ?улдары ?й??, ер?е й?мл?й,
Изгелеге – ?лс?? тап?ы?ы?!
Ул – ?лбитт?, й?ш?? сы?анан?ы,
Тормош ?ото – ?с?, ?атын ?ы?.
Был ши?ыр кем ха?ында?(Ши?ыр юлдарында б?т?бе??е? д? и? изге кеше?е – ?с? ха?ында ??? бара.)
Ер й???нд? и? я?ымлы, и? ??зиз ??? ул – ?с?. Шул ??? мен?н баланы? теле асыла, ??м ул б?т? телд?р?? л? бер??й на?лы я??ырай.
?с?не? ш?ф??тле ?улдарынан килм?г?н эш ю? был донъяла.
?с? й?р?ге – и? то?ро ??и ?и?гер й?р?к. Бала я?мышына ?а?ыл?ан ??р ва?и?а ?с? й?р?ге аша ?т?.
Бе??е? б?г?нг? ??йл?ше??е? тема?ы – “?с?й – м??ге ??нм?? ?ояшым!”
??р ??м?лде? т?п фекерен билд?л??се ас?ыс була. Уны икенсе т?рл? эпиграф тип т? й?р?т?л?р. Д?ресебе??е? эпиграфы итеп “?с? к??еле балала, бала к??еле – далала” м???лен алайы?. (М???лде? м???н??ен асыу.)
- “?с? й?р?ге” баш?орт халы? ?ки?тен у?ыу. Эст?леге буйынса ??г?м?.
У?ытыусы. Был ?ки?т баш?аларынан ним??е мен?н айырыла?(?ки?тт? б?хетле тамамланыш ю?. Ул – ?а?ышлы.) Нинд?й ?ай?ы ?а?ыш бар унда?(?ы? егетте оло ен?й?тк? эт?р?. Хис-той?олар?ан а?ы томалан?ан егет донъяла и? ??зиз кеше?ене? ??мерен? ?ул ?ала: ?с??ене? к?кр?ген аса ла, й?р?ген ?урып ала, ярат?ан ?ы?ына б?л?к ит?.) ?ки?тте? т?п м???н??ен? нинд?й ф??ем ?алын?ан? ??йеп кемд?? (Егетте? ??йебе ?ур. С?нки ирмен тиг?н ир кеше хист?рен ауы?лы?лай белерг?, и? т???? ??ене? эске тауышын – намы?ына ?ола? ?алыр?а бурыслы.
Бе??е?с?, ?с?л? л? ??йеп бар. Ул улында ю?арыла ?йтелг?н сифаттар?ы т?рби?л?й алма?ан.)
У?ытыусы. Нисек уйлай?ы?ы?, ??р?тл?нг?н ва?и?алар ысынбарлы??а хасмы, ?лл? уй?ырма?а тартыммы? Хал?ыбы? кин?й? мен?н нинд?й фекер еткерерг? тел?г?н?Бы?а о?шаш х?лд?р тормошта ?абатланма?ын ?с?н ??р кем ??енд? нид?й сифаттар?ы т?рби?л?рг? бурыслы? (Яуаптар.)
У?ытыусы. ? х??ер бе??е? тормошта йыш осра?ан х?л-ва?и?алар?а к?? ?алайы?. (Ситуациялар?ы у?ытыусы у?ып ишеттер?.)
А) Фуат ирт?н м?кт?пк? о?атып ?ал?ан ?с??ен?: “Б?г?н д?рест?н ?у? бейе? т???р?ге була”, - тип и?к?рт?. Бейе? т???р?ге тамалана. ?йг? ?айтышлай Фуат урамда уйнап й?р?г?н малай?ар эрг??енд? ту?тала, унан ?у? ипт?шене? ?й?н? барып, китап ?орап ала. Кис ет?. ?ара??ы т?ш?. Малай са? ?йг? ?айтып ин?.
??еге??е Фуатты? ?с??е урынына ?уйып ?ара?ы?, уны? уй-кисерешт?рен ??р?тл?ге? ??м ?ы?ымта я?а?ы?. (?йтк?н ???е?де ?т?м??, ?у?лау – насар ?ылы?тар.)
Б) ?с??е ирт?н Лили?г?: “Б?г?н мин эшт? бер а? тот?арланам. ?й?? йыйыштырыу – ?ине? ??т?, ?е?ле?де ашатыр?а ла онотма, зин?ар”, - ти.
?мм? эшт?н арып ?айтып керг?н ?с?не ту??ан ?й ?аршы ала. Лили? вайым?ы? р??ешт? телевизор ?арай, ? б?л?к?с ?е?ле?е илай.
?с?не? был м?лд?ге борсолоу?арынан сы?ып нинд?й ?ы?ымта я?ар?ы?ы?? (Тир? –й?нд?гел?рг? и?тибарлыра? булыр?а к?р?к. ?с?л?р ?ора?ан ва?ытта ?ына т?гел, ? ?улдан килг?н б?т? эш мен?н д? яр?ам ите? – бе??е? бурыс.)
В) Г?з?л ?с??ен?н джинсы салбар алып бире?ен ?тенеп ?орай. “Б?т??енеке л? бар, минеке ген? ю?” тип т? ??т?й. ?с??ене? “а?са ю?” тиг?нен ?ы? а?лар?а ла тел?м?й, “?ин мине яратмай?ы?” тип илай ??м ?й??н б?т?нл?йг? сы?ып ките? мен?н янай.
Был осра?та нинд?й к???ш бирер?еге?? ?е??е? мен?н ошо?а о?шаш х?лд?р бул?аны бармы? (?с? мен?н бала бер-бере?ен а?лама?ан осра?та ике я?ты? да урта? фекерг? килерг? тырышыуын, бер-бере?е мен?н килеше? юлдарын э?л??е мотла?.)
У?ытыусы. Бе? ?с?й??ребе??е ярата, ???ерл?й бел?бе?ме? ??зизд?ребе??е? к????ренд? тик йылмайыу ос?ондары са?ыл?ын, улар ??р са? к?л?с й??л? бул?ын ?с?н бе? ни эшл?й алабы?? (У?ыусылар?ы? яуаптарынан сы?ып д?й?м ?ы?ымта я?ала.)
- У?ытыусы.
?с? к??еле – ?ояш, ти??р,
Унда – к?пме я?тылы?.
Шул к??елде? я?ты?ынан
Тормош та?ы бал?ып кит?,
Ер?? арта я?шылы?.
Х??ер ?с? образына д?й?м ?ылы??ырлама биреп ?арайы?. Быны? ?с?н б?т?ге? ?? бер ген? ?орау?а яуап я?ы?ы?: мин ?с?йемде? нинд?й ?ы?аттарын ихтирам ит?м? (?? аллы эште тамамла?ас у?ыусылар ?? ?с?л?ре ха?ында ??йл?й.)
У?ытыусы. Йылы ??? – й?н а?ы?ы. ?с?л?реге??е? к????рен? ?арап я?ымлы ?????р?е йышыра? ?йтеге?, у?а ?арата бул?ан хис-той?олары?ы??ы белдере???н тартынма?ы?.
4. Тест ?орау?арына яуап бире?.
У?ыусылар?а ?орау?ар я?ыл?ан ?а?ы??ар таратып бирел?.
У?ытыусы. И?тибарлы?ы?ы??ы ?ынау ?с?н ябай ?ына тест ?тк?р?йек. Быны? ?с?н алды?ы??а?ы ?а?ы??а ?орау?ар т??гелен? яуаптар я?ып сы?ы?ы?.
?орау?ар. ?с?йе? ?ай?а ??м кем булып эшл?й? Уны? эше ?и?? о?шаймы? Ни ?с?н? Уны? тыу?ан к?н?, айы, йылы ?асан? Я?ы йыл байрамына ?с?йе?? ним? б?л?к итте?? Уны? ярат?ан аш-?ыуы? ?с?йе? нинд?й телетапшырыу?ар?ы айырыуса яратып ?арай? ?ле у?ы?ан китабыны? исемен, авторын я?. Ярат?ан йырсы?ы кем? ??е нинд?й йыр?ы йырлар?а ярата?
? х??ер и?тибар мен?н д?фт?р??реге?г? ?ара?ы?. Кем б?т? ?орау?ар?а ла яуап бир? алды? ??еге??е и?тибарлы, ихтирамлы ??м игелекле бала тип и??пл?й ала?ы?ы?мы? ?лл? ??м?е?ме? ?ы?ымтаны ??р кем ??е я?а?ын.
5. Йом?а?лау. У?ытыусы. ?с? х?ст?рлеге ??м сабырлы?ы мен?н донъяла и? ?ур ??м ны? ??л?? – ?аил? т???л?. Тим?к, Тыу?ан илебе? кил?с?ге л? улар и?енд?. Бе??е? бурыс – и? б?й?к кеше – ?с?г? сик?е? х?рм?тебе??е, м?х?бб?тебе??е белдере?, е?ел булма?ан тормошто, хе?м?те алдында баш эйе? ??м ??ебе??е? к??ел я?тылы?ын б?л?к ите?.
Просмотр содержимого документа
«Классный час" Мое вечное солнце" »
Тема: Мәңге һүнмәҫ ҡояшым!
(Класс сәғәте)
Маҡсат: әсәләргә ҡарата һөйөү, ихтирам тойғолары тәрбиәләү. Уҡыусыларҙың ижади фекерләү ҡеүәһен үҫтереү.
Йыһазландырыу: мәҡәлдәр яҙылған карточкалар: “Ата-әсәһен тыңлаған – әҙәм булған, тыңламаған әрәм булған”; “Әсәһенә өргән эт бүре ауыҙына төшөр”; “Әсә күңеле балала, бала күңеле – далала”.
Дәрес барышы.
Уҡытыусы.
Кем ҡулдары өйҙө, ерҙе йәмләй,
Изгелеге – үлсәү тапҡыһыҙ!
Ул – әлбиттә, йәшәү сығананғы,
Тормош ҡото – әсә, ҡатын ҡыҙ.
Был шиғыр кем хаҡында?(Шиғыр юлдарында бөтәбеҙҙең дә иң изге кешеһе – әсә хаҡында һүҙ бара.)
Ер йөҙөндә иң яғымлы, иң ғәзиз һүҙ ул – әсә. Шул һүҙ менән баланың теле асыла, һәм ул бөтә телдәрҙә лә берҙәй наҙлы яңғырай.
Әсәнең шәфҡәтле ҡулдарынан килмәгән эш юҡ был донъяла.
Әсә йөрәге – иң тоғро һәи һиҙгер йөрәк. Бала яҙмышына ҡағылған һәр ваҡиға әсә йөрәге аша үтә.
Беҙҙең бөгөнгө һөйләшеүҙең темаһы – “Әсәй – мәңге һүнмәҫ ҡояшым!”
Һәр ғәмәлдең төп фекерен билдәләүсе асҡыс була. Уны икенсе төрлө эпиграф тип тә йөрөтәләр. Дәресебеҙҙең эпиграфы итеп “Әсә күңеле балала, бала күңеле – далала” мәҡәлен алайыҡ. (Мәҡәлдең мәғәнәһен асыу.)
“Әсә йөрәге” башҡорт халыҡ әкиәтен уҡыу. Эстәлеге буйынса әңгәмә.
Уҡытыусы. Был әкиәт башҡаларынан нимәһе менән айырыла?(Әкиәттә бәхетле тамамланыш юҡ. Ул – һағышлы.) Ниндәй ҡайғы һағыш бар унда?(Ҡыҙ егетте оло енәйәткә этәрә. Хис-тойғоларҙан аңы томаланған егет донъяла иң ғәзиз кешеһенең ғүмеренә ҡул һала: әсәһенең күкрәген аса ла, йөрәген һурып ала, яратҡан ҡыҙына бүләк итә.) Әкиәттең төп мәғәнәһенә ниндәй фәһем һалынған? Ғәйеп кемдә? (Егеттең ғәйебе ҙур. Сөнки ирмен тигән ир кеше хистәрен ауыҙлыҡлай белергә, иң тәүҙә үҙенең эске тауышын – намыҫына ҡолаҡ һалырға бурыслы.
Беҙҙеңсә, әсәлә лә ғәйеп бар. Ул улында юғарыла әйтелгән сифаттарҙы тәрбиәләй алмаған.)
Уҡытыусы. Нисек уйлайһығыҙ, һүрәтләнгән ваҡиғалар ысынбарлыҡҡа хасмы, әллә уйҙырмаға тартыммы? Халҡыбыҙ кинәйә менән ниндәй фекер еткерергә теләгән?Быға оҡшаш хәлдәр тормошта ҡабатланмаһын өсөн һәр кем үҙендә нидәй сифаттарҙы тәрбиәләргә бурыслы? (Яуаптар.)
Уҡытыусы. Ә хәҙер беҙҙең тормошта йыш осраған хәл-ваҡиғаларға күҙ һалайыҡ. (Ситуацияларҙы уҡытыусы уҡып ишеттерә.)
А) Фуат иртән мәктәпкә оҙатып ҡалған әсәһенә: “Бөгөн дәрестән һуң бейеү түңәрәге була”, - тип иҫкәртә. Бейеү түңәрәге тамалана. Өйгә ҡайтышлай Фуат урамда уйнап йөрөгән малайҙар эргәһендә туҡтала, унан һуң иптәшенең өйөнә барып, китап һорап ала. Кис етә. Ҡараңғы төшә. Малай саҡ өйгә ҡайтып инә.
Үҙегеҙҙе Фуаттың әсәһе урынына ҡуйып ҡарағыҙ, уның уй-кисерештәрен һүрәтләгеҙ һәм һығымта яһағыҙ. (Әйткән һүҙеңде үтәмәү, һуңлау – насар ҡылыҡтар.)
Б) Әсәһе иртән Лилиәгә: “Бөгөн мин эштә бер аҙ тотҡарланам. Өйҙө йыйыштырыу – һинең өҫтә, һеңлеңде ашатырға ла онотма, зинһар”, - ти.
Әммә эштән арып ҡайтып кергән әсәне туҙған өй ҡаршы ала. Лилиә вайымһыҙ рәүештә телевизор ҡарай, ә бәләкәс һеңлеһе илай.
Әсәнең был мәлдәге борсолоуҙарынан сығып ниндәй һығымта яһарһығыҙ? (Тирә –йүндәгеләргә иғтибарлыраҡ булырға кәрәк. Әсәләр һораған ваҡытта ғына түгел, ә ҡулдан килгән бөтә эш менән дә ярҙам итеү – беҙҙең бурыс.)
В) Гүзәл әсәһенән джинсы салбар алып биреүен үтенеп һорай. “Бөтәһенеке лә бар, минеке генә юҡ” тип тә өҫтәй. Әсәһенең “аҡса юҡ” тигәнен ҡыҙ аңларға ла теләмәй, “һин мине яратмайһың” тип илай һәм өйҙән бөтөнләйгә сығып китеү менән янай.
Был осраҡта ниндәй кәңәш бирерһегеҙ? Һеҙҙең менән ошоға оҡшаш хәлдәр булғаны бармы? (Әсә менән бала бер-береһен аңламаған осраҡта ике яҡтың да уртаҡ фекергә килергә тырышыуын, бер-береһе менән килешеү юлдарын эҙләүе мотлаҡ.)
Уҡытыусы. Беҙ әсәйҙәребеҙҙе ярата, ҡәҙерләй беләбеҙме? Ғәзиздәребеҙҙең күҙҙәрендә тик йылмайыу осҡондары сағылһын, улар һәр саҡ көләс йөҙлө булһын өсөн беҙ ни эшләй алабыҙ? (Уҡыусыларҙың яуаптарынан сығып дөйөм һығымта яһала.)
Уҡытыусы.
Әсә күңеле – ҡояш, тиҙәр,
Унда – күпме яҡтылыҡ.
Шул күңелдең яҡтыһынан
Тормош тағы балҡып китә,
Ерҙә арта яҡшылыҡ.
Хәҙер әсә образына дөйөм ҡылыҡһырлама биреп ҡарайыҡ. Бының өсөн бөтәгеҙ ҙә бер генә һорауға яуап яҙығыҙ: мин әсәйемдең ниндәй һыҙаттарын ихтирам итәм? (Үҙ аллы эште тамамлағас уҡыусылар үҙ әсәләре хаҡында һөйләй.)
Уҡытыусы. Йылы һүҙ – йән аҙығы. Әсәләрегеҙҙең күҙҙәренә ҡарап яғымлы һүҙҙәрҙе йышыраҡ әйтегеҙ, уға ҡарата булған хис-тойғоларығыҙҙы белдереүҙән тартынмағыҙ.
4. Тест һорауҙарына яуап биреү.
Уҡыусыларға һорауҙар яҙылған ҡағыҙҙар таратып бирелә.
Уҡытыусы. Иғтибарлығығыҙҙы һынау өсөн ябай ғына тест үткәрәйек. Бының өсөн алдығыҙҙағы ҡағыҙға һорауҙар тәңгеленә яуаптар яҙып сығығыҙ.
Һорауҙар. Әсәйең ҡайҙа һәм кем булып эшләй? Уның эше һиңә оҡшаймы? Ни өсөн? Уның тыуған көнө, айы, йылы ҡасан? Яңы йыл байрамына әсәйеңә нимә бүләк иттең? Уның яратҡан аш-һыуы? Әсәйең ниндәй телетапшырыуҙарҙы айырыуса яратып ҡарай? Әле уҡыған китабының исемен, авторын яҙ. Яратҡан йырсыһы кем? Үҙе ниндәй йырҙы йырларға ярата?
Ә хәҙер иғтибар менән дәфтәрҙәрегеҙгә ҡарағыҙ. Кем бөтә һорауҙарға ла яуап бирә алды? Үҙегеҙҙе иғтибарлы, ихтирамлы һәм игелекле бала тип иҫәпләй алаһығыҙмы? Әллә ғәмһеҙме? Һығымтаны һәр кем үҙе яһаһын.
5. Йомғаҡлау. Уҡытыусы. Әсә хәстәрлеге һәм сабырлығы менән донъяла иң ҙур һәм ныҡ ҡәлғә – ғаилә төҙөлә. Тимәк, Тыуған илебеҙ киләсәге лә улар иңендә. Беҙҙең бурыс – иң бөйөк кеше – Әсәгә сикһеҙ хөрмәтебеҙҙе, мөхәббәтебеҙҙе белдереү, еңел булмаған тормошто, хеҙмәте алдында баш эйеү һәм үҙебеҙҙең күңел яҡтылығын бүләк итеү.
