Восстание под руководством Сырыма Датулы

Сырым Дат?лы баста?ан ?аза?тарды? ?лт-азатты? к?терілісі

§ 10 Сырым Дат?лы баста?ан ?аза?тарды? ?лт - азатты? к?терілісі.

Саба?ты? ма?саты:

Білімділік: 1783 - 1797 жылдарда?ы к?терілісті? негізгі ал?ышарттары, себептері, ма?саты, к?теріліс барысы ж?не же?ілу себептерімен таныстыра отырып, осы к?терілісті? дамуына Сырым Дат?лыны? тигізген ы?палын ашып к?рсету.
Дамытушылы?: ?ткен саба?та?ы материалмен байланыстыра отырып, дерек
терді? ерекшелігі мен айырмашылы?ын, ??састы?ын айыра білуге баулу, п?нге деген ?ызы?ушылы?ын ояту ж?не ой - ?рісін дамыту.

Т?рбиелік: ?здігінен іс - ?рекетті ?алыптастыра отырып, ту?ан жерге деген
с?йіспеншілігін арттыру, ?лтты? ?асиеттерді ?лгі ету, ерлікке, батылды??а т?рбиелеу.
Тірек ??ым: ?аза?тарды? ?лт - азатты? к?ресіне Кіші ж?з ?аза?тарыны? к?терілісіні? ы?палын к?рсету.

Саба?ты? т?рі: Жа?а танымды? саба?.

Саба?ты? ?дісі: ??гімелеу, салыстыру, талдау

Саба?ты? к?рнекілігі: Интербелсенді та?та. ?аза?стан картасы, та?ырып?а ?атысты тарихи т?л?алар портреті.

П?наралы? байланыс: ?дебиет, математика, география

Саба?ты? барысы:

І. ?йымдастыру кезе?і - 2 мин.

а) С?лемдесу;

б) Саба??а даярлы?ын бай?ау

ІІ. ?й тапсырмасын тексеру - 7мин.

а) С?ра?тар:

*?аза?тарды? 1773 - 1775ж. ж. Е. Пугачев баста?ан шаруалар со?ысына ?атысуына не себеп болды?

*Орта Ж?з ?аза?тары б?л со?ыс?а ?алай ?атысты, оны? ерекшелігі неде?
*Кіші Ж?з феодалдарыны? ?олдауына соншама ?міттенген Е. Пугачев кімге ?ндеу жолдады? Оны? ?ндеу жолдауда?ы ма?саты ?андай еді?

*К?терілісті? же?ілу себебі неде?

ІІІ. Жа?а саба?ты ме?гертуге дайынды? - «Ой т?рткі салу»

Отар ел деп бас?а елге толы?тай т?уелді, ба?ынышты елді айтады.
?лт - азатты? ?оз?алыс ??ымы:
Отарлы? т?уелділіктегі халы?тарды? жат ж?ртты? езгіге ?арсы жалпы?лтты? к?ресі.
- Отар елдерге т?н таби?и ??былыс, ол к?п халы? ?атыс?ан ?арулы ?арсылы?.
- ?лтты отарлы? езгіден азат ету, оны? ?лтты? м?ддесін ?ор?айтын мемлекеттілігін, т?уелсіздігін ?алпына келтіру.

IV. Жа?а саба?ты ме?геру кезе?і:

К?терілісті? ал?ышарттары мен себептері
К?терілісті? басты ма?саты
К?терілісті? жетекшісі ж?не ?оз?аушы к?штері
К?терілісті? сипаттамасы
К?терілісті? же?ілу себептері
К?терілісті? тарихи ма?ызы
Топтастыру кестесі:

1. К?терілісті? ал?ышарттары:

Патша ?кіметіні? ?аза? жерін отарлауы
С?лтандарды? патша ?кіметіне ?арсылы?ы
1782 ж. патша Жарлы?ы бойынша:

?аза? жеріні? ?аза?тар?а берілуіне тиым салу.
Жал?а алын?ан жер ?шін а?ы т?леумен ?атар аманат ?алдыру?а тиіс болды
Кіші Ж?здегі ханды? билікті? ?лсіреуі.

2. К?терілісті? басты ма?саты:

- Б?рыннан ?алыптас?ан жерді пайдалану ж?йесін ?алпына келтіру.
- Орал казак ?скерлеріні? ?аза?ты? жерлерін тартып алуын то?тату.
- Н?ралы ханны? патша ?кіметін ашы? т?рде ?олдау?а к?шуі.

3. К?терілісті? жетекшісі ж?не ?оз?аушы к?штері:

- Сырым Дат?лы;

- ?арапайым ?аза? шаруалары,

- Билер, Батырлар

4. К?терілісті? сипаттамасы:

- 1783 ж. к?терілісшілер мен Орал казак ?скеріні? арасында?ы к?рес
- 1785 ж. Смирнов, Колпаков, Назаров бас?ар?ан ?скерлер ?аза? ауылдарын тонады
- 1785 ж. Кіші Ж?з старшындарыны? Н?ралы ханды та?тан т?сіру туралы шешім ?абылдауы.
- 1797 ж. ?аратайды? ?у?ынынан ??тылу ?шін Сырым Дат?лы Хиуа
жа?ына ?тіп кетті.

- 1802 ж. Хиуа жерінде ?аза тапты.

5. К?терілісті? же?ілу себептері:

- С. Дат?лы бірден екі к?шке ?арсы к?рес ж?ргізгені.

- К?терілісті? нашар ?йымдастырылуы

- К?терілісшілерді? ?р кезе?де ма?саттарыны? ?згеруі

Руаралы? ?айшылы?тар.

?ару жара?ты? азды?ы.

6. К?терілісті? тарихи ма?ызы:

?аза? жеріндегі е? ?за??а, 14жыл?а созыл?ан отарлы? езгіге ?арсы к?теріліс.
Патша ?кіметін ?аза?тармен санасу?а м?жб?р етті.
1801 ж. Патша ?кіметі ?аза? руларына Жайы?ты? о? жа?асына ?туге.

Мал жаю?а р??сат етті.

V. Жа?а саба?ты бекіту:

С. Дат?лы баста?ан Орта? белгілері Е. Пугачев баста?ан к?теріліс

С. Дат?лы баста?ан к?теріліс:

*Ресей отаршылды?ына ?арсы ашы? к?рес ж?ргізілді.

*?аза? жеріндегі е? ?за??а созыл?ан к?теріліс

*?аза? еліні? батысында?ы ірі халы?ты? бас к?теру.

Е. Пугачев баста?ан к?теріліс:

*Орыс - ?аза? шаруалары бірікті.

*К?терілісті? ?оз?аушы к?ші – ?арапайым шаруалар.

*С. Дат?лы баста?ан ?аза? шаруаларыны? к?терілісіні? шы?уын тездетті.
Орта? белгілері:

*Отарлы? езгіні? к?шеюіне ?арсы.

*?аза? жерінде патша ?скеріні? бекіністеріні? к?птеп салынуы.
*Н?тижесі: Патша ?кіметі ?аза?тар?а Жайы? ?зені бойында к?шуге, мал жаю?а р??сат етті.

Тарихи сына? хат:

С. Дат?лы Кіші ж?зді? он екі ата -------------- бірлестігіні? --------------- руынан шы??ан. ------ жылы к?терілісшілер хан ордасына шабуыл жасап,-----------------
ханды ?лтірді. С. Дат?лы баста?ан к?терілістен кейін патша ?кіметі ----------- мен ---------------- аралы?ында мал жаю?а р??сат етті. ------ жылы Жайы? ?зеніні? о? жа?алауында ----------------------------------- ??рылды.
VI. ?орыту:

?азіргі кездегі Сырым: - Батыс ?аза?станда Сырым ауданы бар,

Орал ?аласында, аудан орталы?ында Сырым Дат?лына ескерткіш орнатыл?ан. Орал ?аласында м?ражай бар.

VII. Ба?алау:

?й тапсырмасы:

§10. С. Дат?лыны? шешендік ?нері туралы м?лімет жинау

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«Восстание под руководством Сырыма Датулы »

Ө.Сахипов атындағы жалпы білім беретін орта мектеп Сырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт-азаттық көтерілісі Мұғалімі: Жандос Мендигалиев Жуматаевич Сырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт-азаттық көтерілісі

§ 10 Сырым Датұлы бастаған қазақтардың ұлт - азаттық көтерілісі.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: 1783 - 1797 жылдардағы көтерілістің негізгі алғышарттары, себептері, мақсаты, көтеріліс барысы және жеңілу себептерімен таныстыра отырып, осы көтерілістің дамуына Сырым Датұлының тигізген ықпалын ашып көрсету.
Дамытушылық: Өткен сабақтағы материалмен байланыстыра отырып, дерек
тердің ерекшелігі мен айырмашылығын, ұқсастығын айыра білуге баулу, пәнге деген қызығушылығын ояту және ой - өрісін дамыту.

Тәрбиелік: Өздігінен іс - әрекетті қалыптастыра отырып, туған жерге деген
сүйіспеншілігін арттыру, ұлттық қасиеттерді үлгі ету, ерлікке, батылдыққа тәрбиелеу.
Тірек ұғым: Қазақтардың ұлт - азаттық күресіне Кіші жүз қазақтарының көтерілісінің ықпалын көрсету.

Сабақтың түрі: Жаңа танымдық сабақ.

Сабақтың әдісі: Әңгімелеу, салыстыру, талдау

Сабақтың көрнекілігі: Интербелсенді тақта. Қазақстан картасы, тақырыпқа қатысты тарихи тұлғалар портреті.

Пәнаралық байланыс: Әдебиет, математика, география

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі - 2 мин.

а) Сәлемдесу;

б) Сабаққа даярлығын байқау

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру - 7мин.

а) Сұрақтар:

*Қазақтардың 1773 - 1775ж. ж. Е. Пугачев бастаған шаруалар соғысына қатысуына не себеп болды?

*Орта Жүз қазақтары бұл соғысқа қалай қатысты, оның ерекшелігі неде?
*Кіші Жүз феодалдарының қолдауына соншама үміттенген Е. Пугачев кімге үндеу жолдады? Оның үндеу жолдаудағы мақсаты қандай еді?

*Көтерілістің жеңілу себебі неде?

ІІІ. Жаңа сабақты меңгертуге дайындық - «Ой түрткі салу»

Отар ел деп басқа елге толықтай тәуелді, бағынышты елді айтады.
Ұлт - азаттық қозғалыс ұғымы:
Отарлық тәуелділіктегі халықтардың жат жұрттық езгіге қарсы жалпыұлттық күресі.
- Отар елдерге тән табиғи құбылыс, ол көп халық қатысқан қарулы қарсылық.
- Ұлтты отарлық езгіден азат ету, оның ұлттық мүддесін қорғайтын мемлекеттілігін, тәуелсіздігін қалпына келтіру.

IV. Жаңа сабақты меңгеру кезеңі:

Көтерілістің алғышарттары мен себептері
Көтерілістің басты мақсаты
Көтерілістің жетекшісі және қозғаушы күштері
Көтерілістің сипаттамасы
Көтерілістің жеңілу себептері
Көтерілістің тарихи маңызы
Топтастыру кестесі:

1. Көтерілістің алғышарттары:

Патша үкіметінің қазақ жерін отарлауы
Сұлтандардың патша үкіметіне қарсылығы
1782 ж. патша Жарлығы бойынша:

Қазақ жерінің қазақтарға берілуіне тиым салу.
Жалға алынған жер үшін ақы төлеумен қатар аманат қалдыруға тиіс болды
Кіші Жүздегі хандық биліктің әлсіреуі.

2. Көтерілістің басты мақсаты:

- Бұрыннан қалыптасқан жерді пайдалану жүйесін қалпына келтіру.
- Орал казак әскерлерінің қазақтың жерлерін тартып алуын тоқтату.
- Нұралы ханның патша үкіметін ашық түрде қолдауға көшуі.

3. Көтерілістің жетекшісі және қозғаушы күштері:

- Сырым Датұлы;

- Қарапайым қазақ шаруалары,

- Билер, Батырлар

4. Көтерілістің сипаттамасы:

- 1783 ж. көтерілісшілер мен Орал казак әскерінің арасындағы күрес
- 1785 ж. Смирнов, Колпаков, Назаров басқарған әскерлер қазақ ауылдарын тонады
- 1785 ж. Кіші Жүз старшындарының Нұралы ханды тақтан түсіру туралы шешім қабылдауы.
- 1797 ж. Қаратайдың қуғынынан құтылу үшін Сырым Датұлы Хиуа
жағына өтіп кетті.

- 1802 ж. Хиуа жерінде қаза тапты.

5. Көтерілістің жеңілу себептері:

- С. Датұлы бірден екі күшке қарсы күрес жүргізгені.

- Көтерілістің нашар ұйымдастырылуы

- Көтерілісшілердің әр кезеңде мақсаттарының өзгеруі

Руаралық қайшылықтар.

Қару жарақтың аздығы.

6. Көтерілістің тарихи маңызы:

Қазақ жеріндегі ең ұзаққа, 14жылға созылған отарлық езгіге қарсы көтеріліс.
Патша үкіметін қазақтармен санасуға мәжбүр етті.
1801 ж. Патша үкіметі қазақ руларына Жайықтың оң жағасына өтуге.

Мал жаюға рұқсат етті.

V. Жаңа сабақты бекіту:

С. Датұлы бастаған Ортақ белгілері Е. Пугачев бастаған көтеріліс

С. Датұлы бастаған көтеріліс:

*Ресей отаршылдығына қарсы ашық күрес жүргізілді.

*Қазақ жеріндегі ең ұзаққа созылған көтеріліс

*Қазақ елінің батысындағы ірі халықтық бас көтеру.

Е. Пугачев бастаған көтеріліс:

*Орыс - қазақ шаруалары бірікті.

*Көтерілістің қозғаушы күші – қарапайым шаруалар.

*С. Датұлы бастаған қазақ шаруаларының көтерілісінің шығуын тездетті.
Ортақ белгілері:

*Отарлық езгінің күшеюіне қарсы.

*Қазақ жерінде патша әскерінің бекіністерінің көптеп салынуы.
*Нәтижесі: Патша үкіметі қазақтарға Жайық өзені бойында көшуге, мал жаюға рұқсат етті.

Тарихи сынақ хат:

С. Датұлы Кіші жүздің он екі ата -------------- бірлестігінің --------------- руынан шыққан. ------ жылы көтерілісшілер хан ордасына шабуыл жасап,-----------------
ханды өлтірді. С. Датұлы бастаған көтерілістен кейін патша үкіметі ----------- мен ---------------- аралығында мал жаюға рұқсат етті. ------ жылы Жайық өзенінің оң жағалауында ----------------------------------- құрылды.
VI. Қорыту:

Қазіргі кездегі Сырым: - Батыс Қазақстанда Сырым ауданы бар,