Саба?ты? ма?саты: ?аза? хал?ыны? ата - тегі бол?ан тайпалар мен ?лыстар туралы айта отырып, Орта Азияны мекендеген са? тайпаларыны? шы?у тегі, са? топтары ж?не оларды? мекендеген жерлері туралы толы? т?сінік беру.
К?рнекіліктер: са? туралы суреттер, слайд, кестелер.
Саба?ты? барысы:
I. ?йымдастыру кезе?і.
ІІ. ?й тапсырмасын тексеру.
?йде: К?шпелі ба?ташылы? – шаруашылы?ты? негізгі т?рі.
«К?к» - б?дан 3000 жыл б?рын пайда бол?ан мейрамды ата?ыз?
Сабақтың мақсаты: Қазақ халқының ата - тегі болған тайпалар мен ұлыстар туралы айта отырып, Орта Азияны мекендеген сақ тайпаларының шығу тегі, сақ топтары және олардың мекендеген жерлері туралы толық түсінік беру.
Көрнекіліктер: сақ туралы суреттер, слайд, кестелер.
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
Үйде: Көшпелі бақташылық – шаруашылықтың негізгі түрі.
«Көк» - бұдан 3000 жыл бұрын пайда болған мейрамды атаңыз?
«Қызыл» - Сырдария, Шу, Келес өзендерінің аңғарында қандай шаруашылық дамыды?
«Сары» - көктемгі жайылым қалай аталды?
«Қоңыр» - көшпелілер ең дархан мезгілді қалай атады?
Енді үй тапсырмасын қортындылайық.
Қазір қай мезгіл?
Көшпенділер осы мезгілде қайда көшті?
Қыстау сөзінің мағынасын кім түсіндіреді?
Сонымен біз кімдердің өмірімен таныстық? Көшпенділер
Көшпелі мал шаруашылығы қашан қалыптасты? Б. з. б. 2мж
Көшпелі мал шаруашылығының түрлерін ата? Жылқы, қой, сиыр, түйе.
Ертедегі темір өндірудің қарапайым тәсілін ата? Пеш - көрік
Қазақстан аумағын мекендеген тайпалардың темірді ашу және кеңінен пайдалана бастаған кезеңі? Б. з. б 8ғасыр
Көшпенділердің баспанасын атаңыз? Киіз үй
Бүгін біз ерте темір дәуірінде алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырауы, ру - тайпалардың ішкі - сыртқы қарым – қатынастары Қазақстан жерінде алғашқы тайпалық одақтардың құрылуына әкелді. Қазақстан аумағын б. з. б. 8 - 3ғ мекендеген сақтар сондай тайпалық одақтардың бірі болды. Сендер 5 - сыныпта сақтар жайлы не білесіңдер сөзжұмбақты шешіп көрейік.
1. Сақ патшасы кім?
2. Сақтармен соғысқан ел?
3. Ер жүрек сақ жауынгері?
4. Геродот сақтарды қалай атады?
5. Шошақ бөріктілерді қалай атады?
6. Сақтарды аса жоғары құрметтеп, әлемдегі ең әділ ең шыншыл халық деп кім айтқан?
Томирис
Парсы
Шырақ
Массагет
Тиграхауда
Гректер
Қазақ халқының ата – тегі болған тайпалар мен ұлыстардың ежелгі заман деректерде аты елге әйгілі болған. Қазақ тарихын зерттеген ғалымдар қазақ халқының арғы тегі Орта Азияны мекендеген сақ тайпалары екен. Сақтар б. з. б. 1мың жылдықта Орта Азия, Қазақстан, Шығыс Түркістан жерінде мекендеген. Олар Сырдария, Әмудария, Ертіс, Есіл, Нұра, Жетісу өңірінде мекендеген. Бүгін біз ерте дәуірінде алғашқы қауымдық құрылыстың ыдырауы, ру – тайпалардың ішкі – сыртқы қарым – қатынастары Қазақстан жерінде алғашқы тайпалық одақтардың құрылуына әкелді. Қазақстан аумағын б. з. б. 8 - 3ғ мекендеген сақтар сондай тайпалық одақтардың бірі болды. Ендеше мына кестеге қарайық. Сендер Сақтар жайлы не біл