Тақырыбы: «Ән – көңілдің ажары»
Мақсаты: Оқушыларға ән өнерінің қазақ халқына қалай дарығандығы туралы, оны халықтың қалай қастерлеп, құрметтегені туралы түсіндіру.Тапсырмалар арқылы оқушылардың дүниетанымын, ойлау қабілеттерін дамыту. Тақырып арқылы қазақ халқының мәдениетін танып білуге, өнерді сүюге, қастерлеуге, құрметтеуге тәрбиелеу.
Әдіс-тәсілі: түсіндіру, ойын, сұрақ – жауап.
Көрнекілігі: суреттер.
Өтілу барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі:
Жүректен шыққан жылы сөз.
Түрлі - түсті қағаздан қиылған кішкентай жүрекшелер таратылады. Мына жүрекшелерді падалана отырып бір бірімізге жақсы көңіл күй мен жақсы жақтарымызды айтамыз.
ІІ.Негізгі кезең.
Құлақтан кіріп бойды алар
Әсем ән мен тәтті күй
Көңілге түрлі ой салар
Әнді сүйсең менше сүй – деп Абай атамыз айтқандай бүгінгі тәрбие сағатымызда ән өнері туралы білетін боламыз.
1.Тақырыпты ашу.
Бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбы «Ән – көңілдің ажары» деп аталады.
Адам өмірінің сан ғасырлық тарихынан сыр шертетін сөз, қолөнер, музыка - халық тарихының шежіресі. Адамның қайғысы, қуанышы, өмір-тіршілік құбылыстары да осы өнерде бейнеленді.Біз қазақ халқының ежелден өнерді сүйетін өнерсүйгіш және өнерге бай халық екенін білеміз. Ал өнердің түрі көп. Мысалы, сөз өнері – шешен адамдар, би өнері бишілер, қол өнері – шеберлер, сурет өнері – қылқалам шеберлері, кино-театр өнерімен – әртістер айналысатыны бәрімізге де мәлім. Бүгінгі тақырыбымыз да осындай өнердің бір түрі – ән өнері. Халықпен бірге жасасып, оның тарихи-әлеуметтік өмірі мен тоғаныс-тебіреністерін баян етіп келе жатқан саласы – әні мен күйі. Қай уақытта кім шығарғаны белгісіз халық музыкасында адам таңқаларлық көркемдіктер кездеседі. Оларды даладағы ешкім сеппей, ешкім бақпай өзінен-өзі жайқалып өскен гүл тәрізді деуге болады. Жазу-сызу дамымай тұрғанда туған әндеріміздің сөздері мен әндерін шығарушылардың аты-жөні ұмытылғанмен, ол әндердің әуені мен мәтіні бізге дейін жетіп, олар халық әндері деп аталып кеткен. Осы әннің өзінің халыққа қалай жеткендігі туралы да аңыздар өте көп.
2.Сұрақ – жауап:
1.Халқымыз неліктен әнші халық атанған?
2.Ән өнеріне, әншілерге деген көзқарасың қандай?
3. Өнер жайында, музыкалық аспаптар жайында қандай аңыз әңгімелер білесіңдер?
3.Сергіту сәті:
Орнымыздан тұрайық,
Алақанды ұрайық.
Бір отырып, бір торып,
Біз бір дем алайық.
4.«Ойлан, тап!» жұмбақ ойыны.
Ойынның мақсаты: Жұмбақ ойынды қолдану арқылы балалар аспаптар түрлерін, құрылысын ажырата отырып, тапқырлыққа, шапшаңдыққа үйрене алады.
Ойынның шарты: Жетекші жасырған жұмбақты балалар жарыса тауып алулары керек. Бұл баланың ойлау қабілетіне әсер етеді.
Ұзын мойын екі ішек,
Қатар-қатар тепкішек.
Басып қалсаң бір-бірлеп,
Күй шығады күмбірлеп, (Домбыра)
Саусақ басқан түтіктен,
Сандуғаш құс сайрайды. (Сыбызғы)
Сексен бес тілі бар,
Әр тілдің
Өзіне тән үні бар. (Күйсандық)
Бас, құлақ, мойны бар,
Үп - үлкен шанағы бар.
Әндетіп шығар әні бар,
Бұл аспап, қай аспап? (Қобыз)
Жеті ішектен жеті түрлі үн шығар,
Әуезінен жеті тарау мұң шығар.
Ойнап кетсең түрлі - түрлі жыр шығар,
Бұл аспап, қай аспап? (Жетіген)
Ұсынылып отырған жұмбақтарды балалар екі топқа бөліп жарыс түрінде өткізуге болады. Бірінші топтың балалары жұмбақты айтса, екінші топ балалары жауабын табу керек т.с.с.
5.«Аспаптарды ажырат»
Ойынның шарты: Тақтаға ұлттық аспаптардың суреттерімен қатар әр түрлі суреттер ілінеді. Балалар сол суреттердің ішіндегі ұлттық аспаптардан басқа суреттерді алып тастаулары керек.
- Тақтада қандай суреттер қалды? Домбыра, сыбызғы, қобыз т. б
- Міне, біз оларды бір сөзбен нелер деп айтамыз? Аспаптар
Ендеше осы әспаптардың ұнағанын қағаз бетіне бейнелейміз. Жұмысымызды бастайық.
Шаршаған болармыз қолымызды жаттықтырып алайық.
6.«Өр-өрмекші» саусақ ойыны
Өр-өрмекші өрмек тоқыды! (Саусақты шеңбер бойымен айналдырамыз) Кенеттен жаңбыр жауды (Саусақпен соғамыз),
Өрмекті шайып кетті! (Сол қолмен оң қолдың үстінен сипалаймыз)
Алтын күн шықты, Күн ыси бастады (төменнен жоғары қарай қолымызды қолымызбен сипалаймыз),
Өр-өрмекші өрмек тоқуда! (Саусақты шеңбер бойымен айналдырамыз)
Бейнелеуді жалғастырыңдар. Салған суреттеріңді тақтаға іліңдер.
ІІІ. Қорытынды.
- Сендерге сабақ ұнады ма?
- Кімнің салған суретті ұнады?
Бағалау: Бүгінгі тәрбие сағатына жақсы қатысқан балаларды атап мақтап, мадақтау. Жарайды, ендеше жақсы көңіл - күй мен сабағымызды аяқтаймыз.
Тақырыбы: «Ән – көңілдің ажары»
Мақсаты: Оқушыларға ән өнерінің қазақ халқына қалай дарығандығы туралы, оны халықтың қалай қастерлеп, құрметтегені туралы түсіндіру.Тапсырмалар арқылы оқушылардың дүниетанымын, ойлау қабілеттерін дамыту. Тақырып арқылы қазақ халқының мәдениетін танып білуге, өнерді сүюге, қастерлеуге, құрметтеуге тәрбиелеу.
Әдіс-тәсілі: түсіндіру, ойын, сұрақ – жауап.
Көрнекілігі: суреттер.
Өтілу барысы: І. Ұйымдастыру бөлімі:
Жүректен шыққан жылы сөз.
Түрлі - түсті қағаздан қиылған кішкентай жүрекшелер таратылады. Мына жүрекшелерді падалана отырып бір бірімізге жақсы көңіл күй мен жақсы жақтарымызды айтамыз.
ІІ.Негізгі кезең.
Құлақтан кіріп бойды алар
Әсем ән мен тәтті күй
Көңілге түрлі ой салар
Әнді сүйсең менше сүй – деп Абай атамыз айтқандай бүгінгі тәрбие сағатымызда ән өнері туралы білетін боламыз.
1.Тақырыпты ашу.
Бүгінгі тәрбие сағатымыздың тақырыбы «Ән – көңілдің ажары» деп аталады.
Адам өмірінің сан ғасырлық тарихынан сыр шертетін сөз, қолөнер, музыка - халық тарихының шежіресі. Адамның қайғысы, қуанышы, өмір-тіршілік құбылыстары да осы өнерде бейнеленді.Біз қазақ халқының ежелден өнерді сүйетін өнерсүйгіш және өнерге бай халық екенін білеміз. Ал өнердің түрі көп. Мысалы, сөз өнері – шешен адамдар, би өнері бишілер, қол өнері – шеберлер, сурет өнері – қылқалам шеберлері, кино-театр өнерімен – әртістер айналысатыны бәрімізге де мәлім. Бүгінгі тақырыбымыз да осындай өнердің бір түрі – ән өнері. Халықпен бірге жасасып, оның тарихи-әлеуметтік өмірі мен тоғаныс-тебіреністерін баян етіп келе жатқан саласы – әні мен күйі. Қай уақытта кім шығарғаны белгісіз халық музыкасында адам таңқаларлық көркемдіктер кездеседі. Оларды даладағы ешкім сеппей, ешкім бақпай өзінен-өзі жайқалып өскен гүл тәрізді деуге болады. Жазу-сызу дамымай тұрғанда туған әндеріміздің сөздері мен әндерін шығарушылардың аты-жөні ұмытылғанмен, ол әндердің әуені мен мәтіні бізге дейін жетіп, олар халық әндері деп аталып кеткен. Осы әннің өзінің халыққа қалай жеткендігі туралы да аңыздар өте көп.
2.Сұрақ – жауап:
1.Халқымыз неліктен әнші халық атанған?
2.Ән өнеріне, әншілерге деген көзқарасың қандай?
3. Өнер жайында, музыкалық аспаптар жайында қандай аңыз әңгімелер білесіңдер?
3.Сергіту сәті:
Орнымыздан тұрайық,
Алақанды ұрайық.
Бір отырып, бір торып,
Біз бір дем алайық.
4.«Ойлан, тап!» жұмбақ ойыны.
Ойынның мақсаты: Жұмбақ ойынды қолдану арқылы балалар аспаптар түрлерін, құрылысын ажырата отырып, тапқырлыққа, шапшаңдыққа үйрене алады.
Ойынның шарты: Жетекші жасырған жұмбақты балалар жарыса тауып алулары керек. Бұл баланың ойлау қабілетіне әсер етеді.
Ұзын мойын екі ішек,
Қатар-қатар тепкішек.
Басып қалсаң бір-бірлеп,
Күй шығады күмбірлеп, (Домбыра)
Саусақ басқан түтіктен,
Сандуғаш құс сайрайды. (Сыбызғы)
Сексен бес тілі бар,
Әр тілдің
Өзіне тән үні бар. (Күйсандық)
Бас, құлақ, мойны бар,
Үп - үлкен шанағы бар.
Әндетіп шығар әні бар,
Бұл аспап, қай аспап? (Қобыз)
Жеті ішектен жеті түрлі үн шығар,
Әуезінен жеті тарау мұң шығар.
Ойнап кетсең түрлі - түрлі жыр шығар,
Бұл аспап, қай аспап? (Жетіген)
Ұсынылып отырған жұмбақтарды балалар екі топқа бөліп жарыс түрінде өткізуге болады. Бірінші топтың балалары жұмбақты айтса, екінші топ балалары жауабын табу керек т.с.с.
5.«Аспаптарды ажырат»
Ойынның шарты: Тақтаға ұлттық аспаптардың суреттерімен қатар әр түрлі суреттер ілінеді. Балалар сол суреттердің ішіндегі ұлттық аспаптардан басқа суреттерді алып тастаулары керек.
- Тақтада қандай суреттер қалды? Домбыра, сыбызғы, қобыз т. б
- Міне, біз оларды бір сөзбен нелер деп айтамыз? Аспаптар
Ендеше осы әспаптардың ұнағанын қағаз бетіне бейнелейміз. Жұмысымызды бастайық.
Шаршаған болармыз қолымызды жаттықтырып алайық.
6.«Өр-өрмекші» саусақ ойыны
Өр-өрмекші өрмек тоқыды! (Саусақты шеңбер бойымен айналдырамыз) Кенеттен жаңбыр жауды (Саусақпен соғамыз),
Өрмекті шайып кетті! (Сол қолмен оң қолдың үстінен сипалаймыз)
Алтын күн шықты, Күн ыси бастады (төменнен жоғары қарай қолымызды қолымызбен сипалаймыз),
Өр-өрмекші өрмек тоқуда! (Саусақты шеңбер бойымен айналдырамыз)
Бейнелеуді жалғастырыңдар. Салған суреттеріңді тақтаға іліңдер.
ІІІ. Қорытынды.
- Сендерге сабақ ұнады ма?
- Кімнің салған суретті ұнады?
Бағалау: Бүгінгі тәрбие сағатына жақсы қатысқан балаларды атап мақтап, мадақтау. Жарайды, ендеше жақсы көңіл - күй мен сабағымызды аяқтаймыз.
