"Әл- Фараби Шығыстың ғұлама ғалымы" сабақ жоспары

Сабақ тақырыбы: әл- Фараби Шығыстың ғұлама ғалымы

Сабақ мақсаты:

А) Білімділік: ІХ-ХІІ ғғ ғылымның дамуы және сол кезеңде өмір сүрген Қазақ жерінің ғалымдары туралы, олардың ғылымның дамуына қосқан үлестері туралы оқып білу.

Ә) Дамытушылық: Оқушының өз ойларын еркін жеткізіп, пікір айтуға бейімдеу, ойларын толықтырып қорытындылап, салыстыра білу дағдысын қалыптастыру. Өткен сабақтағы материалдармен байланыстыра отырып, деректердің ерекшелігімен айырмашылығын, ұқсастығын айырып таба білу сияқты ынтасын көтеріп,пәнге деген қызығушылығын ояту және ой-өрісін дамыту.

Б) Тәрбиелік: Оқушыларды тарихи мәдени ескерткіштерді қастерлеуге,

Өздігінен іс-әрекетті қалыптастыра отырып, Отанын сүюге, адамгершілікке, ұлжандылыққа және тарих пәнінің салаларының тарихты жазудағы маңызын түсіне білуге тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Сұрақ –жауап, әңгімелеу

Сабақтың көрнекілігі:

Қазақстанның физикалық картасы,

Қазақстанның әкімшілік- саяси картасы,

Ежелгі және қазіргі Қазақстан қалаларының суреті.

Пән аралық байланыс: География. тарих

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі (2 мин)

а) Сәлемдесу

ә) Оқу- құралын тексеру

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.(7 мин)

• ҰЖЖ-ның пайда болуы

• ҰЖЖ-ның бағыттары мен Қазақстан қалалары

• ҰЖЖ сауда және халықаралақ қатынастар жолы

• ҰЖЖ-ның бойымен мәдениеттің таралуы

• Оңтүстік және солтүстік арасындағы сауда- керуен жолдары

ІІІ. Жаңа сабақ түсіндіру (15 мин)

Тақырыптың жоспары:

• Қазақ елінің ежелгі ғалымдары

• Әл- Фарабидің өмір тарихы

• Әл-Фараби – энциклопедияшы ғалым

ІҮ. Жаңа сабақты пысықтау: (8 мин)

Әл-Фараби

ҮІ. Қорытындылау: (8 мин)

ҮІ. Үй тапсырмасын беру және бағалау (5 мин): 24-тақырыпты оқу, сұрақтарға жауап беру.

ҮІІ.Бағалау: Оқушылардың сабаққа белсенділігіне қарай бағалау.

Сабақ жоспары №25 сабақ

Тақырыбы: §24. Әл-Фараби – шығыстың ғұлама ғалымы

Сабақтың мақсаты-міндеттері:

Оқытушылық – ІХ-ХІІ ғасырларда ғылымның дамуы және сол кезеңде өмір сүрген Қазақ жерінің ғалымдары туралы, олардың ғылымның дамуына қосқан үлестері туралы оқып білу.

Тәрбиелік – Еңбексүйгіштікке, мәдениетті түсіне білуге тәрбиелеу.

Дамытушылық – тарихи тұлғаға мінездеме беріп, оны өз ойымен қорытындылай білуге дағдыландыру. Тарихи тілмен сауатты сөйлеуге үйрету. Ғылымға дұрыс баға беруге дайындау. Біртуар ғалымдардың бойындағы жақсы қасиеттерді, үлгіні оқушылардың өз бойларына қалыптастыруға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Оқытудың әдісі: өз бетінше оқу, баяндау (әңгіме, диалог), тәжірибелік (жазбаша жұмыстар, ауызша жеке фронтальды сұрау).

Көрнекілік: қосымша мәліметтер

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру сәті – бүгінгі сабақта қатысатын оқушылардың санын тексеру, оқушылардың сабаққа назарын аударту.

ІІ. Үй жұмысын тексеру. Өткен кіріспе сабақты қайта сұрау.

ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

Дамыған орта ғасырларда әдебиет үш тілде –араб, парсы және түрікше жазылып, аударма арқылы кең аумақтарға жайылды. Солардың бірі 950-ші жылдары жазылған Әбубәкір Наршахидің «Тарихи Бұхара» кітабы. Әуелі арабша жазылған бұл кітап 1128-ші жылы парсы тіліне аударылды. Сонымен қатар бұл кітаптың түрікше мазмұны түрік елдеріне белгілі еді. Наршахидің «Тарихи Бұхара» кітабымен қатар оқырманға жол тартқан тарихи еңбектің бірі «Худуд әл-Әлем» қазақ жеріне қатысты тарихи-географиялық мәліменттердің тамаша қоры болып саналады.

Орта ғасырлық мұсылман әлеміне танымал ғалымның бірі жерлесіміз Әбу Насыр әл-Фараби (870-950 ж.ж.) – шығыстың атақты ғалымы, «екінші ұстаз» атанған математик, музыкант, философ ғұлама энциклопедист ғалым. Ол Фараб (Отырар) қаласында әскер басының отбасында туған, шығу тегі қыпшақ. Өзінің ғылыми көзқарасы мен дүниетанымы жағынан өмір сүрген заманынан алда тұрған, озық ойлы тұлға болған. Ғылыми еңбектерінің барлығын дерлік араб тілінде жазды. Өзі білімін араб және ислам әлемінің ірі қалалары – Бағдат, Шам (Дамаск), Исфаһанда жетілдірген.

Әл-Фарабидің әлемдік ғылым мен мәдениет саласына қосқан жаңалықтары өте көп. Ол логика мен медицинаны, ғарыш пен адам құрылысын, философия, математика және заң ғылымдарын терең зерттеген. Ол өзінің ғылыми-зерттеу еңбектерінде адам әлемді және оның мәнін сезім мен ақыл арқылы танитынын дәлелдеді. Әл-Фараби ғылымды теориялық және практикалық деп бөлді.

ІV. Жаңа тақырыпты бекіту сұрақтары.

А) Әл-Фараби кім?

В) Неліктен біз әл-Фарабиді екінші ұстаз деп атаймыз?

С) Қосымша деректерді пайдалана отырып, үйде Отырар кітапханасы туралы шағын әңгіме жазып кел?

Д) Араб және түрік мәдениетінің тоғысуы туралы пікірді қалай түсіңдің?

Е) әл-Фарабимен қатар шыққан қандай ғалымдарды білесің?

V. Қорытындылау.

ІV.Үйге тапсырма. Оқулықтың §24-ші параграфты мазмұндау.