Көрнекілігі: интерактив тақта, плакат, хандар суреттері, сызбалар, карта, карточкалар.
Сабақтың барысы:
Эпиграф
Адам ғұмырының мәні өмірінің ұзақтығымен емес.
Соңында қалдырған өнегелі үлгісімен, өрнекті ізімен, кемелді ісімен өлшенеді.
Мұрат Иман Жапар
Бүгін біз сендермен «Қазақ хандығы жеріне» саяхатқа шығамыз, атақты хандарының тарихы мен танысамыз.
Саяхатқа шығу үшін билет керек емеспе, билеттерді алу үшін сұрақтарға жауап беріңдер. Билеттердің артында сұрақтар жазылған, Бұл сұрақтар үйге берілген тапсырмамен байланысты. Қане балалар үйге қандай тапысма берілді?
І. Үй тапсырмасын сұрау.
Олай болса кезекпен сұрақтарды алып олардың мағыналарын түсіндіру керексіңдер.
«Ауылнай», «Ауылбасы» сөзінің мағынасын аш ж\б Ауыл -туыстас бірнеше отбасынан құралады. Ауылды басқаратын адамды «Ауылнай» немесе «Ауылбасы» деп атайды.
«Ата-аймақ», «Ақсақал» сөзінің мағынасын аш ж\б бір неше ауылдан құралатын ұйымды «Ата-аймақ» дейді ата-аймақты «Ақсақал» басқарады.
«Ру биі», «Ру басы» сөзінің мағынасын аш ж\б Ру он немесе онбес аймақтан құралады. Ру-басы немесе ру- биі басқарады.
«Ұлыстық билік» сөзінің мағынасын аш ж\б Ұлыс бір-неше рудан тұрады оны сұлтандар басқарады.
«Орда би» сөзінің мағынасын аш ж\бЖүздік билікті басқаратын «орда би»
«Ұлы хан» сөзінің мағынасын аш ж\б Хандық билікті «Ұлы хан» басқарады.
Оқушылар билетіміз қолымызда. Ендігі кезекте хандықтың қақпасын ашайық. /кілт көрсетіледі/.
Қазақ хандығының қақпасына жетіп, кілтті алу үшін бір- неше бекеттерге тоқтап тапсырманы орындауымыз керек.
І. «Сандар сөйлейді»
ІІ. «Картамен жұмыс»
ІІІ. Сәйкестендіру тест
ІV. «Бұл кім»
V. «Тарихи диктант»
VІ. «Тұлғаны таны»
VІІ. «Замандастар» тест
ІХ. «Сөздердің жалғасын тап»
Х. «Ой қозғау»
? Қазақ хандығының атақты хандары кімдер?
2015 жылы қазақ хандығына қанша жыл толуда ?
І. «Сандар сөйлейді»- әр тарихшы жылдар мен статистикалық мәліметтерді білу керек. Тақтада жылдар мен сандар.
1465-1466жж
Керей мен Жәнібек қазақ хандығын құрды
2015ж
Қазақ хандығына 550-жыл
1582- 1598 жж
Тәуекел ханның хандық еткен жылдары
1538-1580жж Хақназар хан билік еткен жылдар.
1598-1628жж Есім хан билік еткен жылдар
1511-1518жж Қасым хан билік еткен жылдар.
ІІ. «Картамен жұмыс»
Қазақ хандығының алғашқы территориясы қандай? /Шу- Талас /
Әбілқайыр хандығы қайда орналысқан? /Дешті- Қыпшақ/ Қазақстанның батыс өңірі
Есен бұға қай елдің билеушісі? /Моғолстан/
Елшілер Семен Мальцев және Третьяк Чебуков қай елден келді? /Орыс мемлекеті/
ІІІ. Сәйкестендіру тест:
№
Тапсырма
Дұрыс жауап тізімі
Қате жауаптар тізімі
1
Қазақ хандығының алғашқы хандары
1. Есім, Тұрсын
2
«Қатаған қырғыны»
2. Қасым, Есім
3
Билер
3. Керей, Жәнібек
4
Заңдар жазды
4. Тәуке, Жәңгір
5
Жоңғарлармен күресті
5. Төле, Қазыбек
ІV. «Бұл кім?»
Қазақта үш би болған ел қалаған.
Ауызына не айтар деп жұрт қараған.
Әз Төле, қаз дауысты Қазыбек би,
Әйтеке үшеуінен сөз тараған.
? Қандай атақты билерді білеміз? Қай хан кезінде өмір сүрді? Және олардың қызыметіне тоқталыңдар /Тәуке хан тұсында/
Мына суреттердегі билердің аты –жөнін жазыңдар.
Төле би
Әйтеке би
Қазыбек би
V. «Тарихи диктант».
1. Керей мен Жәнібек ...... хандығынан бөлініп кетеді. 2. Моғолстан ханы ..........Керей, Жәнібек сұлтандарды құшақ жая қарсы алады. 3.Сұлтандарға Моғолстанның батыс аймағы- .......... мен ........ аралығын береді. .........ж қазақ хандығы құрылды.
VІ.«Тұлғаны таны»
1.Керейдің ұлы Бұрындық Сырдария бойындағы қалаларды Қазақ хандығына қаратуға ерекше күш салады. Алайда ханның ел ішіндегі беделі болмағандықтан Смарқанға көшіп кетеді. Бұрындықтың орнына кім отырады? Ол кімнің баласы? Жәнібек ханның ұлы Қасым. 1511жылы.
2.Бұхар ханы ІІ Абдаллахпен «Дос болып, өзара көмектесу» жөнінде ан берісіп шарт жасасқан хан және ол ханның билік еткен жылдары. Хақназар. 1538-1580 жж
3.1594 жылы орыс патшасы Федорға елшісі Құл-Мұхамедті аттандырып өз қамқорлығына алуды сұрахан хан Тәуекел. 1582-1598жж
4.Хан емессің, қасқырсың
Қара албасты басқырсың
Алтын тақта жатсаңда,
Ажалы жеткен пақырсың! Бұл өлең жолдары кімге арнаған Есім хан Тұрсын ханға .
5.1680-1715жж хантағында отырған, сұлтандардың билігін шектеуге тырысып, билерден құралған «хандық кеңес» пен «билік кеңестің» рөлін артырған хан. Тәуке.
VІІІ. «Замандастар» Замандастар-бір кезеңде, бір заманда өмір сүрген адамдар.
Жәнібек ханмен
А. Қасым Ә. Керей Б. Тәуке В. Хақназар
2. Хақназар ханмен
А. Тәуеукел Ә. Жәңгір Б. Мұхаммед Шайбани В. ІІ Абдаллах
3. Тәукел ханмен
А. Федор Ә. І Петр Б. Анна Иоановна В. ІІ Екатерина
ІХ. «Сөздердің жалғасын тап» тақтада сөздер жазылып тұр.
1. «...............-Жеті Жарғысы» «.......... ханның ескі жолы» «....... ханның қасқа жолы »
«.......... Нұрлы жолы»
Х. «Ой қозғау» гүлдің суретін құрастыру
Жеке хандық және
Мемлекет болып
қалыптасу үшін
Қазақ хандығы Тәуелсіз Қазақстан
Жері бар 1. Жері бар
Халқы бар (қазақ) 2. Халқы бар (қазақ)
Тілі бір 3. Тілі бір
Діні бір 4. Діні бір
Салт- дәстүрі ортақ 5. Салт-дәстүрі ортақ
Басшысы Хан 6. Президент
Қорытынды жасау:
Бүгінгі сабақта: Біз не білдік.... Неге үйрендік.....Не ұнады...... Тағы білгім келеді....
«Ауылнай», «Ауылбасы» сөзінің мағынасын аш ж\б Ауыл -туыстас бірнеше отбасынан құралады. Ауылды басқаратын адымды «Ауылнай» немесе «Ауылбасы» деп атайды.
№2 Билет
«Ата-аймақ», «Ақсақал» сөзінің мағынасын аш ж\б бір неше ауылдан құралатын ұйымды «Ата-аймақ» дейді ата-аймақты «Ақсақал» басқарады.
№3 Билет
«Ру биі», «Ру басы» сөзінің мағынасын аш ж\б Ру он немесе онбес аймақтан құралады. Ру-басы немесе ру- биі басқарады.
№4 билет
.«Ұлыстық билік» сөзінің мағынасын аш ж\б Ұлыс бір-неше рудан тұрады оны сұлтандар басқарады.
№5 билет
«Орда би» сөзінің мағынасын аш ж\бЖүздік билікті басқаратын «орда би»
№6 билет
«Ұлы хан» сөзінің мағынасын аш ж\б Хандық билікті «Ұлы хан» басқарады.
№1 Билет
«Ауылнай», «Ауылбасы» сөзінің мағынасын аш ж\б Ауыл -туыстас бірнеше отбасынан құралады. Ауылды басқаратын адымды «Ауылнай» немесе «Ауылбасы» деп атайды.
№2 Билет
«Ата-аймақ», «Ақсақал» сөзінің мағынасын аш ж\б бір неше ауылдан құралатын ұйымды «Ата-аймақ» дейді ата-аймақты «Ақсақал» басқарады.
№3 Билет
«Ру биі», «Ру басы» сөзінің мағынасын аш ж\б Ру он немесе онбес аймақтан құралады. Ру-басы немесе ру- биі басқарады.
№4 билет
.«Ұлыстық билік» сөзінің мағынасын аш ж\б Ұлыс бір-неше рудан тұрады оны сұлтандар басқарады.
№5 билет
«Орда би» сөзінің мағынасын аш ж\бЖүздік билікті басқаратын «орда би»
№6 билет
«Ұлы хан» сөзінің мағынасын аш ж\б Хандық билікті «Ұлы хан» басқарады.
№1 Билет
«Ауылнай», «Ауылбасы» сөзінің мағынасын аш
№2 Билет
«Ата-аймақ», «Ақсақал» сөзінің мағынасын аш
№3 Билет
«Ру биі», «Ру басы» сөзінің мағынасын аш
№4 билет
.«Ұлыстық билік» сөзінің мағынасын аш
№5 билет
«Орда би» сөзінің мағынасын аш
№6 билет
«Ұлы хан» сөзінің мағынасын аш
Сынып: Күні:
Сабақтың тақырыбы: Қайталау: Қазақ хандығының 16-17 ғасырлардағы дамуы
І. «Сандар сөйлейді»- әр тарихшы жылдар мен статистикалық мәліметтерді білу керек. Тақтада жылдар мен сандар.
1465-1466жж
Керей мен Жәнібек қазақ хандығын құрды
2015ж
Қазақ хандығына 550-жыл
1582- 1598 жж
Тәуекел ханның хандық еткен жылдары
1538-1580жж Хақназар хан билік еткен жылдар.
1598-1628жж Есім хан билік еткен жылдар
1511-1518жж Қасым хан билік еткен жылдар.
ІІ. «Картамен жұмыс»
Қазақ хандығының алғашқы территориясы қандай? /Шу- Талас /
Әбілқайыр хандығы қайда орналысқан? /Дешті- Қыпшақ/ Қазақстанның батыс өңірі
Есен бұға қай елдің билеушісі? /Моғолстан/
Елшілер Семен Мальцев және Третьяк Чебуков қай елден келді? /Орыс мемлекеті/
ІІІ. Сәйкестендіру тест:
№
Тапсырма
Дұрыс жауап тізімі
Қате жауаптар тізімі
1
Қазақ хандығының алғашқы хандары
1. Есім, Тұрсын
2
«Қатаған қырғыны»
2. Қасым, Есім
3
Билер
3. Керей, Жәнібек
4
Заңдар жазды
4. Тәуке, Жәңгір
5
Жоңғарлармен күресті
5. Төле, Қазыбек
ІV. «Бұл кім?»
? Қандай атақты билерді білеміз? Қай хан кезінде өмір сүрді? Және олардың қызыметіне тоқталыңдар /Тәуке хан тұсында/
Мына суреттердегі билердің аты –жөнін жазыңдар.
Төле би
Әйтеке би
Қазыбек би
V. «Тарихи диктант».
1. Керей мен Жәнібек ...... хандығынан бөлініп кетеді. 2. Моғолстан ханы ..........Керей, Жәнібек сұлтандарды құшақ жая қарсы алады. 3.Сұлтандарға Моғолстанның батыс аймағы- .......... мен ........ аралығын береді. .........ж қазақ хандығы құрылды.
VІ.«Тұлғаны таны»
1.Керейдің ұлы Бұрындық Сырдария бойындағы қалаларды Қазақ хандығына қаратуға ерекше күш салады. Алайда ханның ел ішіндегі беделі болмағандықтан Смарқанға көшіп кетеді. Бұрындықтың орнына кім отырады? Ол кімнің баласы? Жәнібек ханның ұлы Қасым. 1511жылы.
2.Бұхар ханы ІІ Абдаллахпен «Дос болып, өзара көмектесу» жөнінде ан берісіп шарт жасасқан хан және ол ханның билік еткен жылдары. Хақназар. 1538-1580 жж
3.1594 жылы орыс патшасы Федорға елшісі Құл-Мұхамедті аттандырып өз қамқорлығына алуды сұрахан хан Тәуекел. 1582-1598жж
4.Хан емессің, қасқырсың Қара албасты басқырсың Алтын тақта жатсаңда, Ажалы жеткен пақырсың! Бұл өлең жолдары кімге арнаған Есім хан Тұрсын ханға .
5.1680-1715жж хантағында отырған, сұлтандардың билігін шектеуге тырысып, билерден құралған «хандық кеңес» пен «билік кеңестің» рөлін артырған хан. Тәуке.
VІІІ. «Замандастар» Замандастар-бір кезеңде, бір заманда өмір сүрген адамдар.
Жәнібек ханмен
А. Қасым Ә. Керей Б. Тәуке В. Хақназар
2. Хақназар ханмен
А. Тәуеукел Ә. Жәңгір Б. Мұхаммед Шайбани В. ІІ Абдаллах
3. Тәукел ханмен
А. Федор Ә. І Петр Б. Анна Иоановна В. ІІ Екатерина
ІХ. «Сөздердің жалғасын тап» тақтада сөздер жазылып тұр.
1. «...............-Жеті Жарғысы» «.......... ханның ескі жолы» «....... ханның қасқа жолы »
«.......... Нұрлы жолы»
Х. «Ой қозғау» гүлдің суретін құрастыру
Қазақ хандығы Тәуелсіз Қазақстан
Жері бар 1. Жері бар
Халқы бар (қазақ) 2. Халқы бар (қазақ)
Тілі бір 3. Тілі бір
Діні бір 4. Діні бір
Салт- дәстүрі ортақ 5. Салт-дәстүрі ортақ
Басшысы Хан 6. Президент
Сынып: Күні:
Сабақтың тақырыбы: Қайталау: Қазақ хандығының 16-17 ғасырлардағы дамуы
І. «Сандар сөйлейді»- әр тарихшы жылдар мен статистикалық мәліметтерді білу керек. Тақтада жылдар мен сандар.
1465-1466жж
2015ж
1582- 1598 жж
1538-1580жж
1598-1628жж
1511-1518жж
ІІІ. Сәйкестендіру тест:
№
Тапсырма
Дұрыс жауап тізімі
Қате жауаптар тізімі
1
Қазақ хандығының алғашқы хандары
1. Есім, Тұрсын
2
«Қатаған қырғыны»
2. Қасым, Есім
3
Билер
3. Керей, Жәнібек
4
Заңдар жазды
4. Тәуке, Жәңгір
5
Жоңғарлармен күресті
5. Төле, Қазыбек
ІV. «Бұл кім?»
Мына суреттердегі билердің аты –жөнін жазыңдар.
V. «Тарихи диктант»
1. Керей мен Жәнібек ...... ......хандығынан бөлініп кетеді. 2. Моғолстан хан...................Керей, Жәнібек сұлтандарды құшақ жая қарсы алады. 3.Сұлтандарға Моғолстанның батыс аймағы- ............ мен ........ ...........аралығын береді. ..................ж қазақ хандығы құрылды.
VІ.«Тұлғаны таны»
1.Керейдің ұлы Бұрындық Сырдария бойындағы қалаларды Қазақ хандығына қаратуға ерекше күш салады. Алайда ханның ел ішіндегі беделі болмағандықтан Смарқанға көшіп кетеді. Бұрындықтың орнына кім отырады? Ол кімнің баласы?
2.Бұхар ханы ІІ Абдаллахпен «Дос болып, өзара көмектесу» жөнінде ан берісіп шарт жасасқан хан және ол ханның билік еткен жылдары.
3.1594 жылы орыс патшасы Федорға елшісі Құл-Мұхамедті аттандырып өз қамқорлығына алуды сұрахан хан
4.Хан емессің, қасқырсың
Қара албасты басқырсың
Алтын тақта жатсаңда,
Ажалы жеткен пақырсың! Бұл өлең жолдары кімге арнаған
5.1680-1715жж хантағында отырған, сұлтандардың билігін шектеуге тырысып, билерден құралған «хандық кеңес» пен «билік кеңестің» рөлін артырған хан.
VІІІ. «Замандастар» Замандастар-бір кезеңде, бір заманда өмір сүрген адамдар.
Жәнібек ханмен
А. Қасым Ә. Керей Б. Тәуке В. Хақназар
2. Хақназар ханмен
А. Тәуеукел Ә. Жәңгір Б. Мұхаммед Шайбани В. ІІ Абдаллах
3. Тәукел ханмен
А. Федор Ә. І Петр Б. Анна Иоановна В. ІІ Екатерина
ІХ. «Сөздердің жалғасын тап» тақтада сөздер жазылып тұр.
1. «...............-Жеті Жарғысы» «.......... ханның ескі жолы» «....... ханның қасқа жолы »
«.......... Нұрлы жолы»
Сынып: Күні:
Сабақтың тақырыбы: Қайталау: Қазақ хандығының 16-17 ғасырлардағы дамуы
І. «Сандар сөйлейді»- әр тарихшы жылдар мен статистикалық мәліметтерді білу керек. Тақтада жылдар мен сандар.
1465-1466жж
2015ж
1582- 1598 жж
1538-1580жж
1598-1628жж
1511-1518жж
ІІІ. Сәйкестендіру тест:
№
Тапсырма
Дұрыс жауап тізімі
Қате жауаптар тізімі
1
Қазақ хандығының алғашқы хандары
1. Есім, Тұрсын
2
«Қатаған қырғыны»
2. Қасым, Есім
3
Билер
3. Керей, Жәнібек
4
Заңдар жазды
4. Тәуке, Жәңгір
5
Жоңғарлармен күресті
5. Төле, Қазыбек
ІV. «Бұл кім?»
Мына суреттердегі билердің аты –жөнін жазыңдар.
V. «Тарихи диктант»
1. Керей мен Жәнібек ...... ......хандығынан бөлініп кетеді. 2. Моғолстан хан...................Керей, Жәнібек сұлтандарды құшақ жая қарсы алады. 3.Сұлтандарға Моғолстанның батыс аймағы- ............ мен ........ ...........аралығын береді. ..................ж қазақ хандығы құрылды.
VІ.«Тұлғаны таны»
1.Керейдің ұлы Бұрындық Сырдария бойындағы қалаларды Қазақ хандығына қаратуға ерекше күш салады. Алайда ханның ел ішіндегі беделі болмағандықтан Смарқанға көшіп кетеді. Бұрындықтың орнына кім отырады? Ол кімнің баласы?
2.Бұхар ханы ІІ Абдаллахпен «Дос болып, өзара көмектесу» жөнінде ан берісіп шарт жасасқан хан және ол ханның билік еткен жылдары.
3.1594 жылы орыс патшасы Федорға елшісі Құл-Мұхамедті аттандырып өз қамқорлығына алуды сұрахан хан
4.Хан емессің, қасқырсың
Қара албасты басқырсың
Алтын тақта жатсаңда,
Ажалы жеткен пақырсың! Бұл өлең жолдары кімге арнаған
5.1680-1715жж хантағында отырған, сұлтандардың билігін шектеуге тырысып, билерден құралған «хандық кеңес» пен «билік кеңестің» рөлін артырған хан.
VІІІ. «Замандастар» Замандастар-бір кезеңде, бір заманда өмір сүрген адамдар.
Жәнібек ханмен
А. Қасым Ә. Керей Б. Тәуке В. Хақназар
2. Хақназар ханмен
А. Тәуеукел Ә. Жәңгір Б. Мұхаммед Шайбани В. ІІ Абдаллах
3. Тәукел ханмен
А. Федор Ә. І Петр Б. Анна Иоановна В. ІІ Екатерина
ІХ. «Сөздердің жалғасын тап» тақтада сөздер жазылып тұр.
1. «...............-Жеті Жарғысы» «.......... ханның ескі жолы» «....... ханның қасқа жолы »