Ботай мәдениеті

ҰМЖ тарауы: 5.1 А Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі

Мектебі: Шамалган ст.қазақ орта мектебі

Күні

Мұғалімнің аты-жөні: Есова Райса Сагидуллаевна

Сынып 5

Қатысқандар -

Қатыспағандар -

Сабақтың тақырыбы

Ботай мәдениеті (1-сабақ)

Зерттеу сұрағы: Не себепті ботайлықтарды жылқыны алғаш қолға үйретушілер деп атайды?

Оқу мақсаттары

5.4.1.1 – ежелгі адамдардың кәсібін сипаттау

Сабақ мақсаты

Барлығы: Ботай мәдениеті жайлы біледі;

Археологиялық олжалар арқылы ботайлықтардың кәсібін сипаттайды;

Көбісі : Жылқыны қолға үйретудің адамзат тарихындағы маңыздылығын зерделейді;

Кейбірі: Ботайлықтардың жылқыны қолға алғаш үйреткендігін археологиялық олжалар арқылы дәлелдейді

Ойлау деңгейі

Қолдану

Бағалау критерийі

Қазақстан территориясындағы энеолит дәуірінің шаруашылығын анықтау

Тілдік мақсаттар

Негізгі ұғымдар: энеолит, жүген, ауыздық

Талқылауға арналған сұрақтар:

Ботайлықтар баспаналарды қалай салған?

Диалогқа арналған сұрақтар:

Ботайлықтар қандай кәсіппен айналысты деп ойлайсыңдар?

Жазылымға арналған тапсырмалар: «Адамдардың күнделікті өмірі» мақала жазу.

Құндылықтарға баулу

Еңбек және шығармашылық, ынтымақтастық

Пәнаралық байланыс

Әлемтану - 4-сынып, Ежелгі дүние тарихы - 5-сынып

Алдыңғы білім

Алғашқы адамдар, бірлестік формалары туралы ұғымдары бар

Сабақтың барысы

Жоспарланған кезеңдер

Сабақтағы жоспарланған жаттығу түрлері

Ресурстар

Сабақтың басы

3 мин

2 мин

2 мин

Ұйымдастыру.

Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру

« Сәттілік тілегі»

Топтастыру

1-топ – «Тас»; 2-топ – «Қола», 3-топ – «Мыс»

Сабақтың мақсатымен таныстыру.

Бағалау критерилерімен таныстыру.

«Ой қозғау»

«Ботай мәдениеті туралы не білеміз?»

ИТ

Тас, қола, мыс суреттері

Ортасы

14 мин

6 мин

10 мин

(Т) 1-тапсырма: «Үшбұрыш»

(Ж) 1-қадам: оқулықтағы мәтінмен танысу

(Т) 2-қадам:

1-топ - Ботайдан табылған еңбек құралдары мен қару –жарақтардың ерекшелігін сипаттайды;

2-топ - Ботай қонысындағы баспаналардың ерекшелігін анықтайды;

3-топ - Ботайлықтардың кәсібі мен шаруашылы-ғындағы ерекшеліктерін талқылап, жазады

(Ұ) 3-қадам: Тұжырымдамалық карта қорғау

ҚБ « Бармақтар»

(Жт) 2- тапсырма «Суретті сөйлет»

Оқулықтағы суретке тақырып қойып, сипаттаңдар

(Жт) ҚБ – «Теннис» жұптық бағалау

(Ж) Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма - «Мәтінмен жұмыс»

Мәтіннен ботайлықтарда мал шаруашылығы дамы-ғанын көрсететін дәйектерді табыңыз. Ботайлық-тарда мал шаруашылығының дамуын сипаттаңыз.

ҚБ - «Дескрипторлар арқылы»

Оқулық, 25-бет

Ватман, маркер

Бағалау парақшасы

Оқулық 24 бет

ҚБ парағы

Аяқталуы

5 мин

1 мин

2 мин

(Ж) «Сауалнама» әдісі - кері байланыс

Үйге тапсырма: «Мақала жазу»

Қоныстағы адамдардың күнделікті өмірі қандай болғандығын табылған артефактілермен байла-ныстырып, олардың кәсіптері жайлы шағын мақала жазу.

Сабақты қорыту

Сауалнама парағы

Бөлім

Тақырып

5.1 А Қазақстандағы ежелгі адамдардың өмірі

Ботай мәдениеті (1-сабақ)

Оқу мақсаттары

5.4.1.1- ежелгі адамдардың кәсібін сипаттау

Ойлау дағдыларының

деңгейі

Қолдану

Бағалау критерийлері

Қазақстан территориясындағы энеолит дәуірінің шаруашылығын анықтау

Тапсырма

Мәтіннен ботайлықтарда мал шаруашылығы дамығанын көрсететін дәйектерді табыңыз. Ботайлықтарда мал шаруашылығының дамуын сипаттаңыз.

Энеолит дәуірінде Солтүстік Қазақстанды мекендеген тайпалар мәдениеті "Ботай мәдениеті" деп аталады. Бұл атау сол маңдағы Ботай қоныстарына байланысты қойылған. Ботай ескерткішіне 1981-1983 жылдар аралығында профессор Виктор Зайберттің жетекшілігімен қазба жұмыстарын жүргізілді. Ауданы 15 гектар жерді алып жатқан қоныстан 158 үйдің орны қазылып аршылған. Өзен жағасында ежелгі адамдар тас, ағаш, аңдардың сүйегі мен терісін өңдеп, киім тіккен, қыш ыдыстар дайындаған.

Тастан жасалған жебе, садақ, қанжар, пышақ, найза ұштарының көптеп табылуы ботайлықтардың аңшылықпен айналысқандығын көрсетеді. Жылқының сүйегінен ағашты өңдейтін қашау, құс сүйегінен киім тігуге арналған инелер, жуалдыз, тескіштер, тұмар мен әшекей бұйымдарының кездесуіне қарағанда қолөнер де дамыған. Ғалымдарды табылған жылқы сүйектерінің көптігі таң қалдырды. Жұмысқа жануарлардың сүйегін зерттейтін остеолог-ғалымдар шақырылды. 133 мыңдай жылқы сүйектері зерттелді. Нәтижесінде анықталғаны, Ботай жылқылары бұрыннан белгілі жылқылар түріне жатпайтын болып шықты. Ғалымдар бірауыздан Ботай жылқылары қолға үйретілген деген пікірді ұстанды. Жылқылар үй шаруасында, аң аулауда қолданылған. Күні бүгінге дейін жылқылар қолға кеш үйретілген деген пікірлер айтылып келген еді. Ботай жылқысын зерттеп білуге Солтүстік Қазақстан облысына Новосібір, Мәскеу, Англия, Германия ғалымдары келді. Ғалымдар Ботай қонысы Еуразия даласындағы мал шаруашылығы орталығы болған деген пікірге келді.

Бағалау критериі

Дескриптор

Қазақстан территориясындағы энеолит дәуірінің шаруашылы-ғын анықтау

• мәтіннен ботайлықтарда мал шаруашылығы дамығанын көрсететін дәйектерді атайды;

- мал шаруашылығының дамуына сипаттама береді;

- Евразия даласында алғашқы жылқыны ботайлықтар қолға үйреткенің атайды

Саралау – сіз қандай тәсілмен көбірек қолдау көрсетпексіз?

Сіз басқаларға қарағанда қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар бересіз?

Бағалау – сіз оқушылардың материалды игеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлап отырысыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау

Рефлексия

Сабақ оқу мақсаттары шынайы ма?

Бүгін оқушылар не білді?

Сыныптағы ахуал қандай болды?

Мен жоспарлаған саралау шаралары тиімді болды ма?

Мен берілген уақыт ішінде үлгердім бе?

Мен өз жоспарыма қандай түзетулер енгіздім және неліктен?

Жалпы бағалау

Сабақта ең жақсы өткен екі нәрсе (оқу мен оқытуға қатысты)

1:

2:

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқытуды да оқуға қатысты)

1:

2:

Сабақ барысында мен сынып н емесе жекеленген оқушылар туралы менің келесі сабағымды жетілдіруге көмектесетін не білдім?