Просмотр содержимого документа
«10 сынып А? Орда мемлекеті»
Сыныбы: 10 «Ә»
Пәні: Қазақстан тарихы.
Пән мұғалімі: Амиралиева Гулзагира.
Күні:
Сабақтың тақырыбы: Ақ Орда
Сабақтың мақсаты: Ақ Орда мемлекетінің құрылуы, оның саяси жағдайы мен
шаруашылығын түсінеді.
Сабақтың міндеттері:
Жеке және топпен жұмыс жасайды.
Ақ Орданың Қазақ хандығының құрылу барысындағы маңызды мемлекет болғанын түсінеді.
Отанын тарихын сүйетін, сыйлайтын азаматтар тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: білім мен білікті тексеру сабағы
Сабақтың әдісі: интербелсенді
Сабақтың типі: жаңа сабақ
Сабаққа қажетті көрнекі-құралдар:
1) бейнетаспа «ХIV-ХV ғасырлардағы мемлекеттер».
2) итерактивті тақта, маркер, қағаздар.
Пәнаралық байланыс: қоғамтану, дүниежүзі тарихы.
Күтілетін нәтиже:
Оқушылардың жауапкершілігі артады
Өз ойларын еркін, сауатты жеткізе алады
Бір-бірінің пікірін құрметтейтін орта қалыптасады
Топтастыру: Алтын Ордаға қатысты сұрақ бойынша I, II, III топқа бөлінеді.
Алтын Орданың құрылуы және күшеюі.
Алтын Орданың әлсіреуі.
Алтын Орданың қоғамдық құрлысы.
Сабақ барысы:
Үй тапсырмасын сұрау.
Әр топқа 10 сұрақтан тұратын тест беріледі.
1. Монғол империясының негізін қалаған
А) Батый хан.
В) Жошы хан.
С) Шыңғыс хан.
D) Торы хан.
Е) Берке.
2. Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған
А) ”Батыр”
В) ”Кешіктен”
С) ”Жасақ”
D) ”Уәзір”
Е) ”Түмен”
3. 1207-1208 ж. Енисей қырғыздарын басып алған Шыңғысхан баласы
А) Батый
В) Жошы
С) Үгедей
D) Төле
Е) Шағатай
4. 1211-1215ж.Шыңғысхан Қытайға жорығында қолға түсірді:
А) Соғыс техникасын
В) Сауданы
С) Ұсталықты
D) Қала салуды
Е) Соғысу тәсілін
5. Шыңғысхан 1217 жылы Күшіліктің Жетісудағы иеліктерін басып алуға аттандырды:
А) Жошыны
В) Жебе ноянды
С) Шағатайды
D) Үгедейді
Е) Батыйды
6.“Отырар апаты” – деген:
А) 1218 ж. Шыңғысхан жіберген саудагерлердің өлтірілуі
В) 1218 ж. Шыңғысханның Отырарға шабуылы
С) Қытайдың Отырарға шабуылы
D) Арабтардың Отырарға басып кіруі
Е) Жошының Отырарды басып алуы
7. 1219 жылы Шағатай мен Үгедей қоршауға алған қала:
А) Иасы
В) Испиджаб
С) Сығанақ
D) Отырар
Е) Баласағұн
8.Шыңғысхан әскеріне 15 күндей берілмеген қала:
А) Бұхар
В) Сығанақ
С) Хорезм
D) Үзкент
Е) Ашнас
9.Сыр бойындағы қалалардың толығымен монғолдардың иелігіне өткен уақыты
А) 1219-1220 ж.
В) 1220-1222 ж.
С) 1223-1224 ж.
D) 1225-1226 ж.
Е) 1227-1228 ж.
10.Шағатай ұлысына қараған жер
А) Ертістен төменгі Еділге дейін
В) Жетісудың Солтүстік шығыс бөлігі
С) Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Қазақстан
D) Солтүстік батысқа қарай
Е) Еділден балқашқа дейін
11.Шыңғысхан қайтыс болды:
А) 1225 ж.
В) 1226 ж.
С) 1227 ж.
D) 1228 ж.
Е) 1229 ж.
12.Ұлы хан атағын алған Үгедей тұрған қала
А) Алмалық
В) Улан-Батор
С) Қарақорым
D) Сарай Берке
Е) Сарайшық
13. Шыңѓысхан әскери феодалдық Моңғол мемлекетін құрды:
А) ХІІІ ғасырдың басында.
В) ХІІ ѓасырда.
С) ХІ ѓасырда.
D) ІХѓасырда.
Е) ХІІІ ѓасырдың аяғында
14. Шыңѓыс хан тұсындаѓы Моңѓол империясының астанасы:
А) Ќараќорым.
В) Самарќанд.
С) Баласаѓұн.
D) Отырар.
Е) Янгикент.
15. Шыңғыс хан Жетісудағы түркі халқын өзіне тарту үшін:
А) Діни ќысым жасамау ұранын басшылыққа алды.
В) Салықты кемітті.
С) Сот жүйесін жетілдірді.
D) Отырар опатын ұйымдастырды.
Е) Хандарын мараппатады.
16. Алтын Орданың астанасы:
А) Сарай-Бату.
В) Самарќанд.
С) Баласаѓұн.
D) Отырар.
Е) Янгикент.
17.Шыңғысхан ќұрѓан моңғол мемлекетінің басты заңы:
А) Қасқа жол.
В) Жеті жарғы.
С) Ескі жол.
D) Жасақ.
Е) Дұрыс жауабы жоқ.
18. Шыңғысхан Енисей қырғыздары мен Сібір орман халыќтарын бағындырды:
А) 1207-1208 жылдары.
В) 1207-1209 жылдары.
С) 1211-1215 жылдары.
D) 1219-1224 жылдары.
Е) 1206-1209 жылдары.
19. Шыңғысхан 1217 жылы Күшліктің Жетісудағы иеліктерін басып алуға кімді аттандырды?
А) Жошыны.
В) Жебе ноянды.
С) Үгедейді.
D) Шағатайды.
Е) Төлені.
20. Шыңғысхан жаулап алған жерлерін балаларына бөліп берген.үлкен ұлы Жошыға тиісті үлыс қай жерлерді қамтыды?
А) Жетісу.
В) Ертіс өзенінен батысы Еуропаға дейін.
С)Алтай,Тарбағатай,Ертістің жоғарғы ағысы.
D) Монғолия.
Е) Мәуераннахр.
21. Алтын Орданың негізін қалаушы:
А) Жошы.
В) Батый.
С) Шыңғысхан.
D) Берке хан.
Е) Шағатай.
22. Монғол хандығы құрылды:
А) 1155 жылы.
В) 1205 жылы.
С) 1206 жылы.
D) 1207 жылы
Е) 1227 жылы
23. Отырар апаты болған жыл:
А) 1218 жылы.
В) 1219 жылы.
С) 1216 жылы.
D) 1211 жылы.
Е) Дұрыс жауабы жоқ
24.Алтын Ордада исламды мемлекеттік дін – деп жариялаған хан
А) Батый
В) Берке
С) Өзбек
D) Тохты
Е) Мөңке
25. Алтын Орда тағында билігін нығайту үшін Тоқтамыстың Мәскеуді өртеген жылы
А) 1380 ж.
В) 1382 ж.
С) 1383 ж.
D) 1385 ж.
Е) 1386 ж.
26. Алтын Ордада әскери билік кімнің қолында болған:
А) уәзірлердің
В) басқақтардың
С) бектердің
D) даругтердің
Е) беклербектің
27. Алтын Ордада уәзірлер билік жүргізген сала:
А) әскери іс
В) салық
С) елшілік
D) кеңесші
Е) азаматтық іс
28. Монғол империясының негізін қалаған
А) Батый хан.
В) Жошы хан.
С) Шыңғыс хан.
D) Торы хан.
Е) Берке.
29. Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған
А) ”Батыр”
В) ”Кешіктен”
С) ”Жасақ”
D) ”Уәзір”
Е) ”Түмен”
30. 1207-1208 ж. Енисей қырғыздарын басып алған Шыңғысхан баласы
А) Батый
В) Жошы
С) Үгедей
D) Төле
Е) Шағатай
Жаңа сабақ барысы:
Кезең
Сабақ бөлімдерінің мақсаты
Мұғалімнің іс-әрекеті.
Оқушы жұмысы
Сабақтың әдісі
Білу
Тақырыпты ашу үшін ХIV-ХV ғасырлардағы қазақ жеріндегі Монғол империясының ыдырауына байланысты құрылған мемлекет?
Бұл сөздерден біз бүгін қандай тақырыпты ашамыз?
Осы сұраққа байланысты анықтама берейік.
Жеке жұмыс. Топпен жұмыс.
«Миға шабуыл»
Түсіну
ХIV-ХV ғасырлардағы мемлекеттер туралы түсінік қалыптастыру үшін бейнетаспа көрсетіледі.
Ақ Ораданың мемлекеті қайдан пайда болды?
Территориясы, өмір сүрген ғасыр?
Топтық жұмыс
Оқушылар көз жүгірту арқылы берілген сұраққа байланысты кластэр жасайды
Кластэр
Қолдану
Ақ Орданың ішкі-сыртқы саясаты
Оқушыларға үш түрлі мәтін таратып беремін
Жеке жұмыс. Топпен жұмыс.
Берілген тақырып бойынша оқушылар түсінгенін саралап айтады.
«Мағынаны тану»
Талдау
Ақ Орданың ішкі-сыртқы саясаты
Тақырып бойынша топтарға түрлі тапсырмалар беріледі.
I, II, III топқа
I. Термин және жаңа
ұғымдармен жұмыс.
II. «Жылдарды жатқа»
III. «Тарихи
тұлғалар»
1.Термин-мен жұмыс
2.«Жылдар-ды жатқа»
3. «Тарихи
тұлғалар»
Жинақ-тау (синтез)
Ресурстар бойынша қорытынды жиынтық ой айтылады.
Ойларыңызды жинақтау үшін үш топқа үш түрлі тапсырма беріледі.
I, II, III топқа
I. «Тарихи тұлғаны
таны»
II. «Тарихи диктант»
III. «Математикалық
ойын»
«Тарихи тұлғаны
таны»
«Тарихи диктант»
«Математи-калық ойын»
Бағалау
Әр топ мүшесіне осы тақырып аясында ойтолғау жазу тапсырмасы беріледі
Ақ орда мемлекетінің қазақ хандығының құрылуында тарихи рөлі?
Жеке жұмыс
Шығарма-шылық әдіс
«Автор орындығы»
I топ. «Тарихи тұлғаны таны»
1- тапсырма. «Бұл хан билеген кезде Ақ Ораданың қалалық мәдениеті дами түсті. Хан Отырар, Сауран, Жент, Баршынкент сияқты қалаларда мешіт, медіреселер салдырды. Сығанақ қаласын Орта Азия мен Шығыс Дешті Қыпшақтың арасындағы басты сауда және қолөнер орталығына айналдырды.»
Жауабы: Ерзен хан
2- тапсырма. «Бұл хан Орда Еженнің Ұрпағы Ақ Ордада билікті өз қолына алып, мемлекеттік биліктің күш-қуатын нығайтты. Хан 1368-1369 жылдары өз атынан Сығанақта теңге соқтырды.»
Жауабы: Ұрұс хан
II топ. «Тарихи диктант»
Ақ Орда - ..................аумағында ........... кейінгі құрылған алғашқы мемлекет. Орталығы ................. өзенінің орта ағысы бойына орналасқан ............... қаласы болды. Ақ Орданың аумағы ................ ханның екі баласы ............. мен .............. хандардың жерін қамтыды. Ақ Орда ............... өзенінен .............. ойпатына дейінгі, Сырдарияның ...................... және ................... ағысы аралығындағы кең-байтақ аумақты алып жатты.
.......... ғасырдың екінші ширегінен бастап Ақ Орда ............... біржола бөліне бастайды.
............. жылдардың өзінде мемлекеттің астанасы ................. бір жылдың ішінде ............ хан ауысады. Осы талас-тартысты дер кезінде пайдаланған Орда Еженнің ұрпағы ............. хан билігін өз қолына алып, мемлекеттің күш-қуатын нығайтады.
III. «Математикалық ойын»
1. (250*4)+(600:2)+(81:9)+70= 1379
Тоқтамыс Темір Мәлікті жеңіп, Сығанақты алады.
2. 2000-1000+150*2+95= 1395
Ақ Орда тағына Ұрұс ханның тағы бір баласы Қойыршақ оғланды хан етіп қояды.
3. (3000:2)-(8*9)= 1428
Шығыс Дешті қыпшақтағы билік Жошының Шайбани әулетінен ұрпағы Әбілқайыр ханға тиеді.
Сабақты бағалау: формативті бағалау
Осы сұрақтардың жауабын стикерге жазып кері байланыс парағына ілу
Кері байланыс
Бүгін мен не үйрендім?
Маған не ұнады не ұнаған жоқ, немесе мен қандай сезімде болдым?
Себебін көрсет
Бүгінгі сабақ бойынша сұрағың немесе пікірің
Сабақты бекіту:
1. Ақ Орда қай кезде құрылды?
2. Ақ Орданың аумағы Жошы ханның қай балаларының иелігіне кірді?
3. Ақ Орданың этникалық құрамы қандай болды?
4. Қай ханның кезінде Ақ Орданың Алтын Ордадан мүлдем оқшауланды?
5. Ақ орда мемлекетінің қазақ хандығының құрылуында тарихи рөлі?
1-топ Тест Алтын Орда
1. Монғол империясының негізін қалаған
А) Батый хан.
В) Жошы хан.
С) Шыңғыс хан.
D) Торы хан.
Е) Берке.
2. Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған
А) ”Батыр”
В) ”Кешіктен”
С) ”Жасақ”
D) ”Уәзір”
Е) ”Түмен”
3. 1207-1208 ж. Енисей қырғыздарын басып алған Шыңғысхан баласы
А) Батый
В) Жошы
С) Үгедей
D) Төле
Е) Шағатай
4. 1211-1215ж. Шыңғысхан Қытайға жорығында қолға түсірді:
А) Соғыс техникасын
В) Сауданы
С) Ұсталықты
D) Қала салуды
Е) Соғысу тәсілін
5. Шыңғысхан 1217 жылы Күшіліктің Жетісудағы иеліктерін басып алуға аттандырды:
А) Жошыны
В) Жебе ноянды
С) Шағатайды
D) Үгедейді
Е) Батыйды
6.“Отырар апаты” – деген:
А) 1218 ж. Шыңғысхан жіберген саудагерлердің өлтірілуі
В) 1218 ж. Шыңғысханның Отырарға шабуылы
С) Қытайдың Отырарға шабуылы
D) Арабтардың Отырарға басып кіруі
Е) Жошының Отырарды басып алуы
7. 1219 жылы Шағатай мен Үгедей қоршауға алған қала:
А) Иасы
В) Испиджаб
С) Сығанақ
D) Отырар
Е) Баласағұн
8.Шыңғысхан әскеріне 15 күндей берілмеген қала:
А) Бұхар
В) Сығанақ
С) Хорезм
D) Үзкент
Е) Ашнас
9.Сыр бойындағы қалалардың толығымен монғолдардың иелігіне өткен уақыты
А) 1219-1220 ж.
В) 1220-1222 ж.
С) 1223-1224 ж.
D) 1225-1226 ж.
Е) 1227-1228 ж.
10.Шағатай ұлысына қараған жер
А) Ертістен төменгі Еділге дейін
В) Жетісудың Солтүстік шығыс бөлігі
С) Оңтүстік және Оңтүстік-Шығыс Қазақстан
D) Солтүстік батысқа қарай
Е) Еділден балқашқа дейін
2-топ Тест Алтын Орда
1.Шыңғысхан қайтыс болды:
А) 1225 ж.
В) 1226 ж.
С) 1227 ж.
D) 1228 ж.
Е) 1229 ж.
2.Ұлы хан атағын алған Үгедей тұрған қала
А) Алмалық
В) Улан-Батор
С) Қарақорым
D) Сарай Берке
Е) Сарайшық
3. Шыңѓысхан әскери феодалдық Моңғол мемлекетін құрды:
А) ХІІІ ғасырдың басында.
В) ХІІ ѓасырда.
С) ХІ ѓасырда.
D) ІХѓасырда.
Е) ХІІІ ѓасырдың аяғында
4. Шыңѓыс хан тұсындаѓы Моңѓол империясының астанасы:
А) Ќараќорым.
В) Самарќанд.
С) Баласаѓұн.
D) Отырар.
Е) Янгикент.
5.Шыңғыс хан Жетісудағы түркі халқын өзіне тарту үшін:
А) Діни ќысым жасамау ұранын басшылыққа алды.
В) Салықты кемітті.
С) Сот жүйесін жетілдірді.
D) Отырар опатын ұйымдастырды.
Е) Хандарын мараппатады.
6. Алтын Орданың астанасы:
А) Сарай-Бату.
В) Самарќанд.
С) Баласаѓұн.
D) Отырар.
Е) Янгикент.
7.Шыңғысхан ќұрѓан моңғол мемлекетінің басты заңы:
А) Қасқа жол.
В) Жеті жарғы.
С) Ескі жол.
D) Жасақ.
Е) Дұрыс жауабы жоқ.
8. Шыңғысхан Енисей қырғыздары мен Сібір орман халыќтарын бағындырды:
А) 1207-1208 жылдары.
В) 1207-1209 жылдары.
С) 1211-1215 жылдары.
D) 1219-1224 жылдары.
Е) 1206-1209 жылдары.
9. Шыңғысхан 1217 жылы Күшліктің Жетісудағы иеліктерін басып алуға кімді аттандырды?
А) Жошыны.
В) Жебе ноянды.
С) Үгедейді.
D) Шағатайды.
Е) Төлені.
10. Шыңғысхан жаулап алған жерлерін балаларына бөліп берген.үлкен ұлы Жошыға тиісті үлыс қай жерлерді қамтыды?
А) Жетісу.
В) Ертіс өзенінен батысы Еуропаға дейін.
С) Алтай,Тарбағатай,Ертістің жоғарғы ағысы.
D) Монғолия.
Е) Мәуераннахр.
3-топ Тест Алтын Орда
1. Алтын Орданың негізін қалаушы:
А) Жошы.
В) Батый.
С) Шыңғысхан.
D) Берке хан.
Е) Шағатай.
2. Монғол хандығы құрылды:
А) 1155 жылы.
В) 1205 жылы.
С) 1206 жылы.
D) 1207 жылы
Е) 1227 жылы
3. Отырар апаты болған жыл:
А) 1218 жылы.
В) 1219 жылы.
С) 1216 жылы.
D) 1211 жылы.
Е) Дұрыс жауабы жоқ
4.Алтын Ордада исламды мемлекеттік дін – деп жариялаған хан
А) Батый
В) Берке
С) Өзбек
D) Тохты
Е) Мөңке
5. Алтын Орда тағында билігін нығайту үшін Тоқтамыстың Мәскеуді өртеген жылы
А) 1380 ж.
В) 1382 ж.
С) 1383 ж.
D) 1385 ж.
Е) 1386 ж.
6. Алтын Ордада әскери билік кімнің қолында болған:
А) уәзірлердің
В) басқақтардың
С) бектердің
D) даругтердің
Е) беклербектің
7. Алтын Ордада уәзірлер билік жүргізген сала:
А) әскери іс
В) салық
С) елшілік
D) кеңесші
Е) азаматтық іс
8. Монғол империясының негізін қалаған
А) Батый хан.
В) Жошы хан.
С) Шыңғыс хан.
D) Торы хан.
Е) Берке.
9. Шыңғыс ханның өзін қорғайтын жасауыл қалай аталған
А) ”Батыр”
В) ”Кешіктен”
С) ”Жасақ”
D) ”Уәзір”
Е) ”Түмен”
10. 1207-1208 ж. Енисей қырғыздарын басып алған Шыңғысхан баласы
