План урока "Алтын Орда"

Тарих п?ніні? м??алімі:

Балтабаева Ма?рипа

№ 173 ?лия Молда??лова атында?ы орта мектеп

Саба?ты? та?ырыбы: §22. Алтын Орда (ХІІІ ?. ортасы-ХVІ ?. басы)

Сыныбы: 7

Саба?ты? ма?саты:

а)О?ушылар?а Алтын Орданы? ??рылуы, ?о?амды? ??рылысы, бас?ыншылы? саясаты туралы т?сінік беру.

?) О?ушыларды? белсенді ойлау ?абілеттерін арттыру, с?йлеу м?дениетін дамыту.

б)О?ушыларды? ?з еліне , жеріне деген с?йіспеншілік, адамгершілікке, азаматты??а т?рбиелеу.

Саба? т?рі: ж?пты? саба?

Саба?ты? типі: Аралас саба?

П?наралы? байланыс: ?дебиет, география

Саба?ты? жабды?ы: интерактивті та?та, карта, слаид, тірек – сызбалар.

Саба?ты? ?тілу ?дісі: т?сіндірмелі ?діс, с?ра? – жауап.

САБА?ТЫ? Ж?РІСІ:

І. ?ЙЫМДАСТЫРУ КЕЗЕ?І

Бейнесюжет " Монголдарды? ?аза?стан жерін жаулап алуы "

ІІ. ?Й ТАПСЫРМАСЫН ТЕКСЕРУ.

а) Сынып о?ушылары ?ш топ?а б?лінеді.?р топ?а бірдей карточка ар?ылы тапсырма беріледі.

б) Викторина "Кім жылдам?"

Монгол империясы ?ай жылы ??рылды?

Мемлекетті? басты за?ы?

Монгол империясыны? ?о?амды? ??рылысы?

Монгол шап?ыншылы?ыны? зардаптары?

Империя неше ?кімшілік айма??а б?лінді?

Монголдар Жетісу жеріне неліктен шабуыл жасады?

Монголдар к?рші елдерді ?ай кезден жаулап ала бастады?

Этникалы? ??рамы м?лде б?зылды дегенді ?алай т?сінесі??

Шы??ыс хан жаулап ал?ан жерлер ?андай б?ліктерге б?лінді?

ІІІ. ЖА?А САБА?ТЫ МЕ?ГЕРТУ.

(Жа?а саба?ты? жоспары слайдты? к?мегімен интерактивті та?тадан к?рсетіледі.

Жоспар:

1.Алтын Орданы? ??рылуы.

2.Алтын Орданы? г?лденуі мен ??лдырауы

3.Алтын Орданы? ?о?амды? ??рылысы.

Алтын Орданы? к?шеюі

Алтын Орданы? билеушілері

Негізгі о?и?алар

1. Бату хан (1227-1255)

Батыс?а жоры? жасап (1236-1242), н?тижесінде к?птеген елдерді жаулап алды. Алтын Орда шекарасы батыс?а ?арай ке?ейіп, к?шейе т?сті. Солт?стік Кавказ, ?ырым бойы, Орыс княздіктері, Шы?ыс Еуропа елдері, Алтын Орда?а алым-салы? т?леп отыру?а м?жб?р болды

2. Берке хан (1256-1266ж.ж)

Мо??ол империясына т?уелділігін мойындамай, б?кіл мо??олды? ??рылтай?а ?атысудан бас тартты. Саяси ж?не экономикалы? жа?ынан дамып, Египет с?лтаны Бейбарыспен байланыс к?шейе т?сті. М?сылман дінін ?абылдады. Исламды м?сылман елдерімен ?арым-?атынасты к?шейту ма?сатында ?олданды. ?зірбайжан ?аласында мешіт салдыр?ан. Орта Азияда?ы м?сылман дініні? орталы?ы-?ргеніш, Б?харамен байланысты к?шейткен. Кавказда?ы жоры?та ?айтыс бол?ан

3. М??ке-Темір (1266-1280ж.ж.)

?з атынан те?ге шы?арды. 1271жылы Алтын Орданы? Египетпен байланысына кедергі келтіруге тырыс?ан Византия?а жоры? ?йымдастырып, бейбіт келісімге келген. Сауда ?атынасы жа?сар?ан.

4.То?ты хан (1290-1312ж.ж.)

Иран, Кавказ елдерімен сауда ?атынасы дамыды. Египет м?мл?ктерімен ты?ыз ?арым-?атынаста бол?ан.

5.?збек хан (1312-1342ж.ж.)

?алалы? ?мірді? дамуына к?п к??іл б?лген. Б?л кезе?де м?сылман діні мемлекеттік дін деп жарияланды. Сарай Беркеде ?имараттар мен мешіттер сал?ызды.

6.Ж?нібек хан (1342-1358ж.ж)

?имараттар, мешіт, медреселер салынып, сауда дамыды

7.1357-1380 жылдары билік ?шін тартыста 20-дан астам хан ауысты

1380жылы Алтын Орданы? т?менбасы Мамай ?олбасшылы? ьеткен ?скері Куликово даласында Дмитрий Донской баста?ан орыс ?скерінен же?іледі. Алтын Орда м?лдем ?лсірейді.

8.То?тамыс хан

?мір Темір к?мегімен Алтын Орда та?ына отыр?ан То?тамыс 1382 жылы М?скеуге басып кіріп, ?аланы ?ртеп жібереді. М?уереннахр мен Кавказ елдеріне бірнеше рет жоры? жасайды.

Алтын Орданы? к?йреуіні? себептері:

Билік ?шін ?зара ?ыр?ыстар.
?мір Темірді? жаугершілік со?ыстары.
?лыстарды? дербестікке ?мтылуы.

ХV ?. ортасында Алтын Ордадан бірнеше ханды?тар б?лініп шы?ты: А? Орда, Но?ай Ордасы, Сібір, ?азан, ?ырым, Астрахан болып б?лініп кетеді. Со??ы билеушісі Шейх Ахмед 1502 жылы ?лгеннен кейін Алтын Орда мемлекет ретінде жойылды.

Алтын Орданы? ?о?амды? ??рлысы

Хал?ы:

Алтын Орда к?п ?лтты мемлекет.

Т?рік тілдес тайпалар-?ыпша?тар, наймандар, ?а?лылар т.б. Мон?олдар аз.Жазба деректерде Алтын Орда хал?ын “татарлар” деп ата?ан.

Тілі.

?ыпша? тілі.

ХІV ?асырда Алтын Ордада?ы мон?олдар толы?ымен т?ркіленді. Мемлекет Жошы хан ?улетіні? меншігі болып саналды. ?алыптас?ан д?ст?р бойынша Шы??ыс хан ?рпа?ы ?ана хан болып сайланды. Алтын Орда хандары ислам дінін ?абылдан?аннан кейін іс ж?ргізу ж?мыстарын т?рік ж?не ?й?ыр жазуымен ж?ргізді.

IV. О?УЛЫ?ПЕН Ж?МЫС

Жа?а с?здермен ж?мыс

Білікшілер, хатшылар - іс ?а?азды жазушылар деп аталды.

?скери билік – мы?басы, т?менбасы, беклер бек, бас?а?тар.

Беклер бек - ?скерді бас?арушы.

Бас?а?тар – жергілікті халы??а ?скери ба?ылау ж?ргізді, салы? жинаумен айналысты.

Азаматты? билік – у?зірлер, м?ліктер, дару?алар.

М?лік-азаматты? бас?ару билігін ж?ргізушілер.

У?зір-азаматты? істі бас?арушы.

Дару?алар-ба?ынышты елдерді бас?арушы ж?не салы? жинаушылар.

V. ЖА?А САБА?ТЫ БЕКІТУ:

1. Алтын Орда ?ай кезде ??рыла бастады?

2. Неге Алтын Орда деп аталды?

3. Батыйды? жоры?тары туралы не білесі??

4. Алтын Орда ?ай хандарды? кезінде к?шейе бастады?

5. Алтын Орда ?андай мемлекеттермен жа?сы ?атынаста болды?

6. Алтын Орда м?сылман дінін ?ай ханды? кезінде ?абылдай бастады?

7. Алтын Орданы? ?лсіреуіне не себеп болды?

8. Алтын Орданы? ?о?амды? ??рлысы туралы не білесі?дер?

VI. Д?ПТЕРМЕН Ж?МЫС

VIІ. ?ЙГЕ ТАПСЫРМА.

Та?ырып?а дайындалу. ?тілген та?ырып мазм?нына с?йене отырып тесттік тапсырма ??растыру

БА?АЛАУ.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«План урока "Алтын Орда" »

ПАНОРАМАЛЫҚ САБАҚ

Пәні: Қазақстан тарихы

Сыныбы: 7

Тақырыбы: §22. Алтын Орда

(ХІІІ ғ. ортасы-ХVІ ғ. басы)

Тарих пәнінің мұғалімі:

Балтабаева Мағрипа

2013ж

№ 173 Әлия Молдағұлова атындағы орта мектеп

Сабақтың тақырыбы: §22. Алтын Орда (ХІІІ ғ. ортасы-ХVІ ғ. басы)

Сыныбы: 7

Сабақтың мақсаты:

а)Оқушыларға Алтын Орданың құрылуы, қоғамдық құрылысы, басқыншылық саясаты туралы түсінік беру.

ә) Оқушылардың белсенді ойлау қабілеттерін арттыру, сөйлеу мәдениетін дамыту.

б)Оқушылардың өз еліне , жеріне деген сүйіспеншілік, адамгершілікке, азаматтыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: жұптық сабақ

Сабақтың типі: Аралас сабақ

Пәнаралық байланыс: әдебиет, география

Сабақтың жабдығы: интерактивті тақта, карта, слаид, тірек – сызбалар.

Сабақтың өтілу әдісі: түсіндірмелі әдіс, сұрақ – жауап.

САБАҚТЫҢ ЖҮРІСІ:

І. ҰЙЫМДАСТЫРУ КЕЗЕҢІ

Бейнесюжет " Монголдардың Қазақстан жерін жаулап алуы "

ІІ. ҮЙ ТАПСЫРМАСЫН ТЕКСЕРУ.

а) Сынып оқушылары үш топқа бөлінеді.Әр топқа бірдей карточка арқылы тапсырма беріледі.

б) Викторина "Кім жылдам?"

Монгол империясы қай жылы құрылды?

Мемлекеттің басты заңы?

Монгол империясының қоғамдық құрылысы?

Монгол шапқыншылығының зардаптары?

Империя неше әкімшілік аймаққа бөлінді?

Монголдар Жетісу жеріне неліктен шабуыл жасады?

Монголдар көрші елдерді қай кезден жаулап ала бастады?

Этникалық құрамы мүлде бұзылды дегенді қалай түсінесің?

Шыңғыс хан жаулап алған жерлер қандай бөліктерге бөлінді?

ІІІ. ЖАҢА САБАҚТЫ МЕҢГЕРТУ.

(Жаңа сабақтың жоспары слайдтың көмегімен интерактивті тақтадан көрсетіледі.

Жоспар:

1.Алтын Орданың құрылуы.

2.Алтын Орданың гүлденуі мен құлдырауы

3.Алтын Орданың қоғамдық құрылысы.

Алтын Орданың күшеюі

№	Алтын Орданың билеушілері	Негізгі оқиғалар
1	Бату хан (1227-1255)	Батысқа жорық жасап (1236-1242), нәтижесінде көптеген елдерді жаулап алды. Алтын Орда шекарасы батысқа қарай кеңейіп, күшейе түсті. Солтүстік Кавказ, Қырым бойы, Орыс княздіктері, Шығыс Еуропа елдері, Алтын Ордаға алым-салық төлеп отыруға мәжбүр болды
2	Берке хан (1256-1266ж.ж)	Моңғол империясына тәуелділігін мойындамай, бүкіл моңғолдық құрылтайға қатысудан бас тартты. Саяси және экономикалық жағынан дамып, Египет сұлтаны Бейбарыспен байланыс күшейе түсті. Мұсылман дінін қабылдады. Исламды мұсылман елдерімен қарым-қатынасты күшейту мақсатында қолданды. Әзірбайжан қаласында мешіт салдырған. Орта Азиядағы мұсылман дінінің орталығы-Үргеніш, Бұхарамен байланысты күшейткен. Кавказдағы жорықта қайтыс болған
3	Мөңке-Темір (1266-1280ж.ж.)	Өз атынан теңге шығарды. 1271жылы Алтын Орданың Египетпен байланысына кедергі келтіруге тырысқан Византияға жорық ұйымдастырып, бейбіт келісімге келген. Сауда қатынасы жақсарған.
4	Тоқты хан (1290-1312ж.ж.)	Иран, Кавказ елдерімен сауда қатынасы дамыды. Египет мәмлүктерімен тығыз қарым-қатынаста болған.
5	Өзбек хан (1312-1342ж.ж.)	Қалалық өмірдің дамуына көп көңіл бөлген. Бұл кезеңде мұсылман діні мемлекеттік дін деп жарияланды. Сарай Беркеде ғимараттар мен мешіттер салғызды.
6	Жәнібек хан (1342-1358ж.ж)	Ғимараттар, мешіт, медреселер салынып, сауда дамыды
7	1357-1380 жылдары билік үшін тартыста 20-дан астам хан ауысты	1380жылы Алтын Орданың түменбасы Мамай қолбасшылық ьеткен әскері Куликово даласында Дмитрий Донской бастаған орыс әскерінен жеңіледі. Алтын Орда мүлдем әлсірейді.
8	Тоқтамыс хан	Әмір Темір көмегімен Алтын Орда тағына отырған Тоқтамыс 1382 жылы Мәскеуге басып кіріп, қаланы өртеп жібереді. Мәуереннахр мен Кавказ елдеріне бірнеше рет жорық жасайды.

Алтын Орданың күйреуінің себептері:

Билік үшін өзара қырқыстар.
Әмір Темірдің жаугершілік соғыстары.
Ұлыстардың дербестікке ұмтылуы.

ХV ғ. ортасында Алтын Ордадан бірнеше хандықтар бөлініп шықты: Ақ Орда, Ноғай Ордасы, Сібір, Қазан, Қырым, Астрахан болып бөлініп кетеді. Соңғы билеушісі Шейх Ахмед 1502 жылы өлгеннен кейін Алтын Орда мемлекет ретінде жойылды.

Алтын Орданың қоғамдық құрлысы

Халқы:

Алтын Орда көп ұлтты мемлекет.

Түрік тілдес тайпалар-қыпшақтар, наймандар, қаңлылар т.б. Монғолдар аз.Жазба деректерде Алтын Орда халқын “татарлар” деп атаған.

Тілі.

Қыпшақ тілі.

ХІV ғасырда Алтын Ордадағы монғолдар толығымен түркіленді. Мемлекет Жошы хан әулетінің меншігі болып саналды. Қалыптасқан дәстүр бойынша Шыңғыс хан ұрпағы ғана хан болып сайланды. Алтын Орда хандары ислам дінін қабылданғаннан кейін іс жүргізу жұмыстарын түрік және ұйғыр жазуымен жүргізді.

IV. ОҚУЛЫҚПЕН ЖҰМЫС

Жаңа сөздермен жұмыс

Білікшілер, хатшылар - іс қағазды жазушылар деп аталды.

Әскери билік – мыңбасы, түменбасы, беклер бек, басқақтар.

Беклер бек - әскерді басқарушы.

Басқақтар – жергілікті халыққа әскери бақылау жүргізді, салық жинаумен айналысты.

Азаматтық билік – уәзірлер, мәліктер, даруғалар.

Мәлік-азаматтық басқару билігін жүргізушілер.

Уәзір-азаматтық істі басқарушы.

Даруғалар-бағынышты елдерді басқарушы және салық жинаушылар.

V. ЖАҢА САБАҚТЫ БЕКІТУ:

1. Алтын Орда қай кезде құрыла бастады?