5 сынып Та?ырыбы: ?аза? хандары,билері, батырлары.

?аза? хандары,билері, батырлары
5 сынып
Та?ырыбы: ?аза? хандары,билері, батырлары
Ма?саты:
Білімділік: О?ушылар?а хан,би, батыр ??ымдарыны? м?нін ашу ж?не XVIII ?асырда?ы ?аза? билері мен батырларыны? ?о?амда?ы алар орны, ?аза? хал?ыны? б?рын?ы сот т?релігі, билік айту ж?йесімен таныстыру, ?аза? билеріні? ?мірі, ?негелі істері жайында м?лімет беру.
Дамытушылы?: ?ткен ?асырларда?ы ?аза? еліні? сот ж?йесі т?релік ету д?ст?рімен таныстыра отырып мемлекет, билік жайында м?ліметтерін ке?ейту, ???ы?ты? т?сініктерін дамыту. ?аза? батырларыны? ерлігіне тарихи т?р?ыдан ба?а бере білуге да?дыландыру, танымды? ?абілеттерін арттыру.
Т?рбиелік: ?ара ?ылды ?а? жар?ан ?діл билік айт?ан билер мен батырлар ?мірін мысал?а келтіре отырып ?ділдікке, адамгершілікке, адалды??а, ерлікке, отанс?йгіштікке т?рбиелеу, ???ы?ты? т?рбие беру.

Саба?ты? т?рі: интерактивті
Саба?ты? ?дісі: с?ра? жауап,??гемелеу.
К?рнекілігі: слайд.
I. ?йымдастыру
II. Ой ша?ыру.
Тарихта ?аза? ханды?ын бас?ар?ан ?андай хандарды білесі?дер? ?аза? билерінен кімдерді білесі?дер?
?аза? батырларынан кімдерді білесі?дер?
III. ?й тапсырмасын с?рау
Кубик ла?тыру ар?ылы с?рау I.Кубик. «?аза?» атауы – дегенде нені т?сінеміз?
Жошы хан ?айда билік ??рды?
Алтын Орда мемлекетіні? негізін ?алаушы кім?
Жошы хан ?ай жылы ?айтыс болды?
II.Кубик. Алтын Орда мемлекеті да?дарыс?а ?ай ?асырда ?шырады?
1428 жылы билікті кім иеледі?
Ж?нібек пен Керей ?айда к?шті?
«?аза?» терміні нешенші ?асырларда толы? орны?ты?
III. Кубик. 1.?біл?айырдан болінген рулар ?ай жерде бас ?осты?
2.?лы ж?з ?ай жерде орналасты, орта ж?з деп кімдер атанды,кіші ж?з ?ай жерде орналасты?
3.?аза? ханды?ы нешенші жыл орнады?
4.?аза? ханды?ын кім бас?арды?

Жа?а саба?: ?аза? хандары,билері, батырлары
?аза? хандары. Алаша хан, Уыз хан, Жошы хан, ?аза? хандары.
?аза? билері Т?ле би, ?азыбек би, ?йтеке би
А?ылы ас?ан ?з Т?уке
Жо??ар мемлекетіні? ??рылуы
?аза? батырлары
Ма?ынаны тану:
?аза? хандарынан кімдерді білеміз? ?аза? хандарыны? бойында ?андай ?асиеттер бол?ан? ?аза? хандары елін, т??ан жерін ??рметтеген, игі жа?сылы?тарды сыйла?ан.Отанын сырт?ы жаудан ?ор?а?ан.Елі ?шін ?мірінде ?ий?ан
?аза? билерінен кімдерді білеміз?
?аза? билеріні? бойында ?андай ?асиеттер бол?ан?
Шешен - а?ылды, за?гер, ойшыл, дана, к?реген, елші. ?лы билер
XVII ?асырды? екінші жартысында ?лсіреген ?аза? ханды?ын ны?айтып, сырт?ы жау?а ?арсы к?рес ж?ргізуде ?лы билерді? ?ос?ан ?лестері зор болды
Т?ле би
- 1663 - 1756 ж. ж ?мір с?рген. ?лы Ж?зді? т?бе биі. Жамбыл облысы, Шу ?зені Жайса? жайлауында д?ниеге келген. Дулат тайпасыны? Жаныс руынан. ?аза? мемлекеті тарихында?ы ата?ты саяси ?айраткер. Т?уке хан т?сында ?йымдас?ан Билер ке?есіні? м?шесі
- Жеті Жар?ы За?ын жасаушыларды? к?рнекті ?кіл
-«?арлы?аш ?улие», «?арлы?аш би» атан?ан.

?азыбек би
- 1667 - 1764 ж. ж. ?мір с?рді. Сыр бойында д?ниеге келген. Орта Ж?зді? биі. Ар?ын тайпасыны? ?аракесек руынан. ?аза? хандарыны? а?ылшысы, елші - м?млегер, дипломат.
- Жо??ар ханды?ына елшілік, м?млегерлік жолмен ?ш рет бар?ан Ас?ан шешен, ел бас?ар?ан, дау - жанжалды шешкен.

?йтеке би (Айты?)
- 1682 - 1766 ж. ж. ?мір с?рген. Кіші Ж?зді? биі. ?лім тайпасыны? Т?рт?ара руынан шы??ан.
- Аты а?ыз?а айнал?ан а?ыл - ой алыптарыны? бірі, 12 жасына дейін ?кесі А?шаханны? т?рбиесінде болып, ел бас?ару мен ?скери ?нерді ме?герген.
- Б?хар мен Самар?ан медреселерінде араб - парсы тілдерін ?йренген.
Хал?ымызды? тарихында б?л ата?ты ?ш биді? алатын орны ерекше. ?лы билер ?з заманында елін, жерін жаудан ?ор?ап, халы?ты? бірлігін, ынтыма?ын, салт - д?ст?рін са?тап ?алуда зор е?бегін сі?ірді. Оларды? есімдері тарихымызда м??гі са?талады. ?лы билерді? ?ара ?ылды ?а? жар?ан билік кесімдері б?гінгі та?да?ы ел бас?арып ж?рген ?кімдерімізге ?лгі - ?неге болу?а тиісті. билік басында?ы азаматтарымыз д?л осы ?лы билеріміздей болса, хал?ымызда ?андай ?негелі ел болар еді.

?аза? батырларынан кімдерді білеміз?
?аза? батырларыны? бойында?ы ?асиеттерді ата?ыз?
Батыр - а?ылды, ерж?рек, ?олбасшы, елін с?йген, ерен
Азатты? ?шін к?рескен

Ой тол?аныс
Цифрлар сыры неде? (ойын)
С?йкестендіру
Б?генбай --- Дарабоз батыр
?абанбай --- Батыр
Наурызбай -- Алатаудай А?ша батыр
Баян ---- Шапырашты
Ж?нібек ---- Ша?ша?
Кім жылдам?
Тарихта ?аза? еліні? хандары ?андай ?ызметтер ат?ар?ан?
Хандар?а ел бас?аруда, ма?ызды м?селелерді шешуде кімдер к?мектесті?
?лы ж?зді? биі
18 жасында м?мілегер ?ызметін ат?ар?ан кім?
?азыбек би Жо??ар ханды?ына барып, ?ай ханды босатып алып келеді?
?йтеке би кімдерді? т?рбиесінде бол?ан?
“Жеті жар?ы ” ?ай ханны? т?сында жасалды?
?абанбай батырды? шын есімі
Тарханды? ата? кімдерге берілді? «Анаграмма»
анх, баыалй, а?а?з, натс?л, кейер, жусіет, ??сыышхан. ?орытындылау: Б?гінгі саба?та ?андай ?сер алды?? ?з ойы?ды жаз
Ба?алау
?йге тапсырма:?аза? ханды?ы туралы эссе жазу.

Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?

Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.

Быстро и объективно проверять знания учащихся.

Сделать изучение нового материала максимально понятным.

Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.

Наладить дисциплину на своих уроках.

Получить возможность работать творчески.

=> ПОЛУЧИТЬ СУПЕРСПОСОБНОСТИ УЧИТЕЛЯ <=

Просмотр содержимого документа
«5 сынып Та?ырыбы: ?аза? хандары,билері, батырлары. »

Қазақ хандары,билері, батырлары

5 сынып
Тақырыбы: Қазақ хандары,билері, батырлары
Мақсаты:
Білімділік: Оқушыларға хан,би, батыр ұғымдарының мәнін ашу және XVIII ғасырдағы қазақ билері мен батырларының қоғамдағы алар орны, қазақ халқының бұрынғы сот төрелігі, билік айту жүйесімен таныстыру, қазақ билерінің өмірі, өнегелі істері жайында мәлімет беру.
Дамытушылық: Өткен ғасырлардағы қазақ елінің сот жүйесі төрелік ету дәстүрімен таныстыра отырып мемлекет, билік жайында мәліметтерін кеңейту, құқықтық түсініктерін дамыту. Қазақ батырларының ерлігіне тарихи тұрғыдан баға бере білуге дағдыландыру, танымдық қабілеттерін арттыру.
Тәрбиелік: Қара қылды қақ жарған әділ билік айтқан билер мен батырлар өмірін мысалға келтіре отырып әділдікке, адамгершілікке, адалдыққа, ерлікке, отансүйгіштікке тәрбиелеу, құқықтық тәрбие беру.

Сабақтың түрі: интерактивті
Сабақтың әдісі: сұрақ жауап,әңгемелеу.
Көрнекілігі: слайд.
I. Ұйымдастыру
II. Ой шақыру.
Тарихта қазақ хандығын басқарған қандай хандарды білесіңдер? Қазақ билерінен кімдерді білесіңдер?
Қазақ батырларынан кімдерді білесіңдер?
III. Үй тапсырмасын сұрау

Кубик лақтыру арқылы сұрау I.Кубик. «Қазақ» атауы – дегенде нені түсінеміз?

Жошы хан қайда билік құрды?

Алтын Орда мемлекетінің негізін қалаушы кім?

Жошы хан қай жылы қайтыс болды?

II.Кубик . Алтын Орда мемлекеті дағдарысқа қай ғасырда ұшырады?

1428 жылы билікті кім иеледі?

Жәнібек пен Керей қайда көшті?

«Қазақ» терміні нешенші ғасырларда толық орнықты?

III. Кубик. 1.Әбілқайырдан болінген рулар қай жерде бас қосты?

2.Ұлы жүз қай жерде орналасты, орта жүз деп кімдер атанды,кіші жүз қай жерде орналасты?

3.Қазақ хандығы нешенші жыл орнады?

4.Қазақ хандығын кім басқарды?

Жаңа сабақ: Қазақ хандары,билері, батырлары

Қазақ хандары. Алаша хан, Уыз хан, Жошы хан, Қазақ хандары.
Қазақ билері Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би
Ақылы асқан әз Тәуке
Жоңғар мемлекетінің құрылуы
Қазақ батырлары
Мағынаны тану:

Қазақ хандарынан кімдерді білеміз? Қазақ хандарының бойында қандай қасиеттер болған? Қазақ хандары елін, тұған жерін құрметтеген, игі жақсылықтарды сыйлаған.Отанын сыртқы жаудан қорғаған.Елі үшін өмірінде қийған
Қазақ билерінен кімдерді білеміз?
Қазақ билерінің бойында қандай қасиеттер болған?
Шешен - ақылды, заңгер, ойшыл, дана, көреген, елші. Ұлы билер
XVII ғасырдың екінші жартысында әлсіреген Қазақ хандығын нығайтып, сыртқы жауға қарсы күрес жүргізуде Ұлы билердің қосқан үлестері зор болды
Төле би
- 1663 - 1756 ж. ж өмір сүрген. Ұлы Жүздің төбе биі. Жамбыл облысы, Шу өзені Жайсаң жайлауында дүниеге келген. Дулат тайпасының Жаныс руынан. Қазақ мемлекеті тарихындағы атақты саяси қайраткер. Тәуке хан тұсында ұйымдасқан Билер кеңесінің мүшесі
- Жеті Жарғы Заңын жасаушылардың көрнекті өкіл
-«Қарлығаш әулие», «Қарлығаш би» атанған.

Қазыбек би
- 1667 - 1764 ж. ж. өмір сүрді. Сыр бойында дүниеге келген. Орта Жүздің биі. Арғын тайпасының Қаракесек руынан. Қазақ хандарының ақылшысы, елші - мәмлегер, дипломат.
- Жоңғар хандығына елшілік, мәмлегерлік жолмен үш рет барған Асқан шешен, ел басқарған, дау - жанжалды шешкен.

Әйтеке би (Айтық)
- 1682 - 1766 ж. ж. өмір сүрген. Кіші Жүздің биі. Әлім тайпасының Төртқара руынан шыққан.
- Аты аңызға айналған ақыл - ой алыптарының бірі, 12 жасына дейін әкесі Ақшаханның тәрбиесінде болып, ел басқару мен әскери өнерді меңгерген.
- Бұхар мен Самарқан медреселерінде араб - парсы тілдерін үйренген.

Халқымыздың тарихында бұл атақты үш бидің алатын орны ерекше. Ұлы билер өз заманында елін, жерін жаудан қорғап, халықтың бірлігін, ынтымағын, салт - дәстүрін сақтап қалуда зор еңбегін сіңірді. Олардың есімдері тарихымызда мәңгі сақталады. Ұлы билердің қара қылды қақ жарған билік кесімдері бүгінгі таңдағы ел басқарып жүрген әкімдерімізге үлгі - өнеге болуға тиісті. билік басындағы азаматтарымыз дәл осы Ұлы билеріміздей болса, халқымызда қандай өнегелі ел болар еді.

Қазақ батырларынан кімдерді білеміз?
Қазақ батырларының бойындағы қасиеттерді атаңыз?
Батыр - ақылды, ержүрек, қолбасшы, елін сүйген, ерен
Азаттық үшін күрескен

Ой толғаныс
Цифрлар сыры неде? (ойын)
Сәйкестендіру
Бөгенбай -------------- Дарабоз батыр
Қабанбай -------------- Батыр
Наурызбай ------------ Алатаудай Ақша батыр
Баян ---------------------- Шапырашты
Жәнібек ----------------- Шақшақ

тест

1.Қазақ хандығының алғашқы территориясы

А)Жетісу, Шу алқабы В)Сарыарқа С)Солтүстік Қазақстан

2Қазақ хандығы қай хандықтың тұсында күшейді?

А) Жәнібек В)Керей С).Қасым

3.Қазақ хандығының негізін қалаушы тұлғалар

А). Керей мен Жәнібек В)Әбілхайыр мен Есенбұға С)Шыңғыс хан мен Қасым хан

4.Бетпақдаладағы Таңбалы Нұрада қандай шешім қабылданды?

А)Әбілхайырға қосыламыз В)Жеке ел боламыз С) Қытайға көшіп кетеміз

5.Жәнібек пен Керей ханды қарсы алған Моғолстан ханын ата?

А) Жошы В) Әбілхайыр С) Есенбұға

6.Әбілхайыр мемлекетінде өзбек, қазақ, қатаған, ноғайлы ұлыстарының рулары болды. Оларды бәрін ,

А) “тоқсан екі баулы қыпшақ” В) “Алаш мыңы” С) қазақтар 7.Қазақ хандығының құрылған жылдары: А) 1227-1228жж В)1465-1466жж С)1219-1220жж

8. «Қазақ» атауы қандай мағынаны білдіреді? А)Бостандық сүйгіш, ержүрек, еркін адамдар В) Көшпелі мемлекет С)ру, тайпа, халық, ұлт аты Кім жылдам?

Тарихта қазақ елінің хандары қандай қызметтер атқарған?
Хандарға ел басқаруда, маңызды мәселелерді шешуде кімдер көмектесті?
Ұлы жүздің биі
18 жасында мәмілегер қызметін атқарған кім?
Қазыбек би Жоңғар хандығына барып, қай ханды босатып алып келеді?
Әйтеке би кімдердің тәрбиесінде болған?
“Жеті жарғы ” қай ханның тұсында жасалды?
Қабанбай батырдың шын есімі
Тархандық атақ кімдерге берілді? «Анаграмма»
анх, баыалй, ақақз, натсұл, кейер, жусіет, ңғсыышхан. Бекіту сұрақтары:
Билер қазақ қоғамында қандай қызмет атқарған?
Төле, Әйтеке, Қазыбек билердің Қазақ хандығын нығайтудағы рөлі қандай болды?
Тәуке хан өмір сүрген замандағы тарихи жағдайға сипаттама бер
Неліктен Тәуке хан билік еткен заманды «Алтын ғасыр» деп атаған?
Жоңғар мемлекеті қалай құрылды?
Жоңғар шапқыншылығы кезінде қазақ батырларының ерлігі қандай еді?
«Батырлар - ел қорғаны» эссе жазу Қорытындылау: Бүгінгі сабақта қандай әсер алдың? Өз ойыңды жаз
Бағалау
Үйге тапсырма:Қазақ хандығы туралы эссе жазу.