"Жас тарихшы" интеллектуалдық сайысы

Мақсаты: Тарих пәнін таңдаған оқушылардың білімін саралау, пәнге деген қызығушылықтарын арттыра отырып, сөйлеу, ойлау қабілеттерін одан әрі дамыту, «жүзден жүйрік, мыңнан тұлпар» озып шығып «Жас тарихшы» атағын алатын оқушыны анықтау.

Көрнекілігі: интерактивті тақта.

Түрі: сайыс.

Барысы:

1.Сәлемдесу, сайыс тақырыбы, мақсат-міндеттері.

2.Ұйымдастыру:

1.1.Қатысатын оқушыларды таныстыру (5 оқушы қатысады)

1.2. Әділқазылар алқасын сайлау.

1.3. Сайыстың кезеңдерімен таныстыру.

Сайысымыз төрт кезеңнен тұрады:

1кезең. Тақтада 1,2,3,4,5, ұяшықтары беріледі. Оқушылар өздері таңдаған ұяшықтағы 5 сұраққа жауап береді. Ұпай саны-10

2 кезең. Тақтада 4 түрлі тақырыптағы тапсырмалар берілген. Дұрыс жауап берген оқушы ұпай санына ие болады. Ұпай саны -1.

3 кезең.Тақтада біз пайдаланып жүрген 42 алфавит бойынша сұрақтар берілген. Бұл сұрақ жауаптарының басқа әріптері алфавитпен байланысты болады. Дұрыс жауап- 1 ұпай.

4кезең. Тарихтағы грек және араб сөздерінің аудармасын табу. Ұпай саны- 10.

1кезең.

1.

Қытай тарихының атасы кім?

Ежелгі тас ғасыры қалай аталады?

Геродот қандай еңбек жазды?

«Алтын киімді адам» қай жерден табылды?

Көне заттарды сақтайтын орын?

2.

Ислам дінінің негізін салушы кім?

Будда дінінің негізін салушы кім?

Археология нені зерттейтін ғылым?

Қазақ халқының негізін қалаған қандай тайпаларды білесің?

Жаңа тас ғасыры қалай аталады?

3.

Батыс тарихының атасы кім?

Сақтардың ержүрек әйел патшасы кім?

«Тарих» сөзі қандай мағынаны білдіреді?

Әлем халықтары неше нәсілге бөлінеді?

Қазақ халқы қай нәсілге жатады?

4.

Орта тас ғасыры қалай аталады?

Теңгелер тарихын не зерттейді?

Томирис кім?

Соғыста ерлік көрсеткен адам?

Адам алғашқы құралды неден жасады?

5.

Мыстытас ғасыры қалай аталады?

Абылайдың шын аты?

Қазақ хандығының «алтын ғасыры» кезеңі кімнің тұсында болды?(Тәуке)

Еліміздің оңтүстік астанасы.(Алматы)

Көне түрік жазба ескерткіштерін ата ( Күлтегін, Білге қаған)

6.

Ұлы Отан соғысы қай жылдары болды?

ҚР конституциясы неше бөлім, қанша баптан тұрады? ( 9бөлім, 98бап)

Ұлы Қытай қорғаны кімдерден қорғану үшін салынған?

Ержүрек сақ жауынгері.

Ұлы жүздің биі.

2 кезең.

Хандар	10	20	30	40	50
Әлемнің ұлы кереметтері	10	20	30	40	50
Батырлар	10	20	30	40	50
Жұмбақ	10	20	30	40	50

Хандар

10-Қазақ хандығын құрушылар (Керей мен Жәнібек)

20-Қазақтың ұлы хандарының бірі, қолбасшы, дипломат,Уәлидің шанырағында дүниеге келген? (Абылай)

30- Аңыз бойынша қазақ халқының арғы атасы болып кім саналады? (Алаш)

40-Қазақ хандары әулетінің арғы атасы кім? (Жошы)

50- Қай ханның тұсында қазақтардың саны 1 млн жетті? (Қасым)

Әлемнің Ұлы кереметтері

10-Сурет (Пирамида)

20-Сурет (Аспалы бақ)

30-Сурет (Ұлы Қытай қорғаны)

40-Сурет (Зевс мүсіні)

50-Сурет (Артемиданың ғибадатханасы)

Батырлар

10-Қабанбайдың шын есімі (Ерасыл)

20-Ұлы жүздің шапырашты руынан шыққан (Наурызбай)

30- Әкесі Ақша да Тәуке ханның 80 мыңдай қолын бастаған сардар болған, Бөген өзенінің жағасында дүниеге келген (Бөгенбай батыр)

40-Ол өз ағасы Сарымен бірге қалмақтармен болған шайқаста қаза тапқан, ақын Мағжан Жұмабаевтың дастанында ерлігі жақсы бейнеленген (Батыр Баян)

50-Абылай ханды қалмақ тұтқынынан босатуға қатысқан, Жоңғария басшылары тархандық атақ берген (Малайсары батыр) (Әскербасы, елші азаматтар)

Жұмбақтар

10-Қазақстан баршаға болған мекен,

Бауарайы да байлыққа толған екен.

Әйгілі ғалымдардың зерттеуінде,

«Алтын адам» нешеде болған екен? (17)

20-Қиналып жаны терледі,

Бақылаушы ғана ерледі.

Құрылыста өлген құлдарды,

Сақшылар қайда жерледі? (тас арасына қалады)

30-Қадам бас алға сүрінбей

Болашақ кілті-білімде.

Қандай мағына береді,

«Сақ» сөзі парсы тілінде? (Құдіретті еркектер)

40-Гүлденуде құлпырып еліміз де,

Тыныштық пен береке жерімізде.

Ендеше, кім біледі, айтып берсін,

Қанша көл бар кең-байтақ елімізде? (48 мың)

50- Біліммен адам ерек байқалады,

Көлге біткен құрақтай жайқалады.

Тарихты зейін қойып оқығандар,

«Диаспора» жөнінде не айтады? (өз елінен тыс жердегі ұлт өкілдері)

3 кезең.

А	Ә	Б	В	Г	Ғ	Д	Е	Е	Ж	З
И	Й	К	Қ	Л	М	Н	Ң	О	Ө	П
Р	С	Т	У	Ұ	Ү	Ф	Х	х	Ц	Ч
Ш	Щ	Ъ	Ь	Э	Ю	Я

А-еліміздің оңтүстік астанасы (Алматы)

Ә-Абылай ханның шын есімі (Әбілмансұр)

Б- Астана қаласының символы (Бәйтерек)

В -Ежелгі мемлекеттердің бірі (Вавилон)

Г- Тарихтың атасы (Геродот)

Ғ- 100 жылды өтпелі кезеңді қалай атайды? (Ғасыр)

Д -Алла тарапынан берілген әмір, міндет пен тыйымдардың жиынтығы (Дін)

Е -Түркістанды астана еткен хан (Есім хан)

Е- ҚР туының авторы (Ш.Ниязбеков)

Ж- қазақ жеріне шығыстан қауіп төндірген мемлекет (жоңғар)

З -Сиырдың пірі (Зеңгі баба)

И -Елбасымыздың мамандығы (инженер-металлург)

К- қазақтың соңғы ханы (Кенесары)

Қ- қалмақ қырылған шайқасы болған жер (Қара сиыр)

Л-1959ж. М.Әуезовке «Абай жолы» роман-эпопеясы үшін берілген сыйлық (Лениндік сыйлық)

М-Әмір Темірдің мемлекеті (Мауренахр)
Н-Сегіз тайпа бірлестігі (наймандар)
О-Қазақстанның бұрынғы астанасы (Орынбор)
Ө-Қазақстандағы түсті металлургияның орталығы (Өскемен)
П-Тасқа салынған суреттер (петроглифтер)
Р-1723 ж. Қазақстан қай мемлекетке қосылды? (Ресей)
С- (Сырым батыр)
Т-Қазақстан жеріндегі алғашқы түркітілдес мемлекет(Түрік қағанаты)
У-Малдың төлдегеннен кейінгі алғашқы сүті (уыз)
Ұ-Орталық Қазақстандағы тау (Ұлытау)
Ү-Жыл мезгілдерін қазақтар қандай жұлдызға байланысты белгілеген ( Үркер)
Ф-«Екінші ұстаз» атанған ғұлама (Фараби)
Х-Сақтардың сусын дайындайтын тобы (хаомаварга)
Ц-Астана қаласының бұрынғы атауы (Целиноград)
Ч-Үйсіндердің астанасы (Чигучен)
Ш-Ғұн билеушісінің титулы (Шаньюй)
Ю-Халқымыздың қолданбалы өнерінен жеткен табыстарының бірі (ою)
Я-Кеңес Одағы Батыры атағын алған қазақ қызы (Әлия)

4кезең.

Нумизма-ақша,

Этнос-халық;

Логос- ғылым;

Карта –табақ;

Архайос- ежелгі;

Демос- халық;

Графо- жазу;

Тарих- зерттеу.

Марапаттау.

Қорытынды: Азығы бір күнге жететін айламен емес,

Білімі мыңжылға жететін пайдамен өмір сүрейік!