Ер есімі-ел есімде
Агылшын тілін терендетіп окытатын гемназияны? о?ытушысы
?алиева Айтол?ын ?айса?ызы
1.?лы Отан со?ысыны? басталуы ж?не со?ыс?а бейімдеп ?айта ??ру. 2 ?аза?стан экономикасын ?айта ??ру.?нерк?сіп орындарын ?аза?стан?а к?шіру. 3.?аза?стан –майдан арсеналы.Майданда?ы ?аза?станды?тар. 4.Фашизмді же?уді? тарихи ма?ызы. 5.Со?ыстан кейінгі халы? шаруашылы?ы мен ?мірді ?айта ?алпына келтіру.
Шабуыл жасаспау туралы (23 тамыз 1939 ж) Совет Ода?ымен жаса?ан келісімді б?зып, фашистік Германия 1941 жылы 22 маусымда со?ыс жарияламастан КСРО аума?ына басып кірді. ?лы Оотан со?ысы осылай басталды. Со?ысты? сипаты - Германия тарапынан б?л со?ыс агрессиялы?, жаулап алушы, ?ділетсіз со?ыс болды, ал Совет Ода?ы тарапынан ?ділетті ?з жерін ?ор?а?ан, азатты? Отан со?ысы болды. 1940 жылды? орта кезе?інде – а? (18 желто?сан) Гитлер командованиесі СССР – ге басып кіруді? «Барборосса жоспары» деп аталатын стратегиялы? жоспарын жасау?а кіріскен болатын. Б?л жоспар бойынша фашистік Германия мен оны? ?ол шо?парларыны? ??р?а?та?ы, ?уедегі ж?не со?ыс те?із к?штері КСРО-?а бір мезгілде шабуыл жасайтын болды. Б?л жоспарды? басты ма?саты ?ыс?а мерзім ішінде (3–4 ай), «?ауырт со?ыс» идеясы бойынша со?ысты 1941 жылды? к?зінде (?араша) ая?тау тиіс еді.«Барбаросса» жоспарын жаса?ан кезде фашистік Германияны? басшылары КСРО-ны «сансыз» к?п ?лтты? жасанды ж?не «т?ра?сыз бірлестігі», ?зінше бір «ішкі бірліктен ж?рдай этникалы? конгломерат» деп ?арастырды. Фашистік Германияны? негізгі ма?сатыны? саяси ж?не экономикалы? астары болды. Германия империясы шикізат ?шін, азы? – т?лік базасы ретінде ?уырша? мемлекет ?руды к?здеді.?уырша? мемлекет жобасы фашистер жасап «Барбаросса» жоспарында к?рсетілді. Жоспар бойынша фашистер КСРО жерінде Остланд, Украина, Московия, Еділ – Орал, Т?ркістан сия?ты рейхкомиссарияттарын ??руды к?здеді. Жоспарда к?рсетілген «?лкен Т?ркістан» отарыны? ??рамына ?аза?стан, Татарстан, Баш??ртстан, Орта Азия, ?зірбайжан, Кавказ, ?ырым, Ау?анстан, Шы?жан кіргізілді. Фашистер Ке?ес адамдарын ?ырып – жою жолына осылай т?сті. Ке?ес адамдарыны? патриотты? сезімі, ?рине, б?л оспар?а ?арсы т?ра білді. ?аза?стан хал?ы Отан ?ор?аушылар ?атарына ?з еркімен жаппай жазыла бастады. Мысалы, Алматы медицина институтыны? студенті Манш?к М?метова: «Отбасымыздан майдан?а жіберетін ешкім жо?, а?ам да, апам да жо?, сонды?тан ?зімді жіберуді ?тінемін», - деп ?скери комитетке ?тініш берді. Республикада 2 млн. – нан астам адам ?скери даярлы?тан ?тті.Со?ысты? ал?аш?ы кезе?інде 14 ат?ыштар ж?не атты ?скер дивизиясы, 6 бригада ??рылып, майдан?а жіберілді.?аза?станды? 36 -жеке ат?ыштар бригадасы 30 -дан астам ?лттан ??рылды.Алматы, Жамбыл, О?т?стік ?аза?стан, ?ыр?ызстаннан ша?ырыл?ан жігіттерден 316- ат?ыштар дивизиясы ??рылып, оны? командирі генерал М. В. Панфилов болды.Армия ?атарына 1 млн. 196164 ?аза?станды? ?осылып, ?рбір бесінші адам майдан?а аттанды. ?аза?станда е?бек армиясы ??рылып, ?аза? КСР-нен 700 мы?нан астам адам ша?ырылды.Со?ыс жылдары 27 ?скери о?у орны 16 мы? офицер даярлап шы?арды.1941-1945 жылдары ?скери о?у орындарына 42 мы?нан астам ?аза?станды? жіберілді.Со?ыс жылдарында Шымкентте орналас?ан Чугуев ?скери авиация училищесі т?лектеріні? бірі И. Н. Кожедуб ?ш м?ртебе Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ын алды.?аза?стан Экономиканы со?ыс?а бейімдеп ?айта ??ру.Со?ысты? басталуына байланысты ел экономикасын со?ыс жа?дайына бейімдеу басталды. Республика экономикасы ?скери ба?ыт?а к?шірілді.Бейбіт ма?саттар?а ж?мсалатын ?аржы мейлінше ?ыс?артылды. К?птеген к?сіпорындар ?ор?аныс ?німдерін шы?ара бастады.?скемен ?ор?асын – мырыш комбинаты, ?ара?анды к?мір шахталары сия?ты со?ыс?а ?ажетті ?німдер шы?аратын ?неркісіп ??рылыстарын салып ая?тады. Со?ыс ж?ріп жат?ан жерлерден ж?не майдан?а жа?ын айма?тардан 220 завод пен фабриканы, к?сіпорындары ?аза?стан?а к?шіру ж?ргізілді. ?нерк?сіптерді ?аза?стан?а к?шіру екі рет ж?ргізілді:
1. 1941 жылды? ая?ы мен 1942 жылды? басы
2. 1942 жылды? к?зінде ?нерк?сіп орындары, к?сіпорындар, Москва,Ленинград облыстарынан, Украина, Белорусь жерлерінен ?келінді. К?шіріліп ?келінген 54 завод пен фабрика тама? ?нерк?сібі халы? комиссариатыны? ?арама?ында болды. Же?іл ж?не то?ыма ?нерк?сібіні? 53 к?сіпорны к?шіріліп ?келінді.Республикада ая? киім саласыны? ?уаты 12 есе, был?ары саласыны? ?уаты 10 есе ?сті. ?аза? КСР-не ?келінген ?нерк?сіптер мен фабрикалар, к?сіпорындар, Алматы, ?ара?анды, Шымкент, Петропавл, Семей, А?т?бе, Орал ?алаларында орналастырылды. ?рине, ?аза?стан?а ?келінген к?сіпорындар ?те ?иын жа?дайда ж?мыс істеді. ?неркісіп орындарымен бірге ?аза?стан?а майдан ??ірінен к?птеген мамандар да к?шірілді.?аза?стан КСРО -ны? негізгі ?скери - ?нерк?сіпбазасына айналды. 1942 жылы Ода?та ?ндірілген ?ор?асынны? 85 %,к?мірден 18 % молибденні? 60 % берді.Со?ысты? ал?аш?ы к?ндерінен бастап ?аза?станды?тар барлы? майданда шай?асты. Олар Отан ?шін фашистерге ?арсы ба?ыттал?ан ?рыс?а аянбай кірісті.?аза?станда ?йымдастырыл?ан к?птеген ?скери б?лімдер майдан?а іберілді. Да??ты Брест ?амалын ?ор?аушыларды? ?атарында мы?да?ан ?аза?станды?тар болды. Оларды? арасында ?. Ж?матов, В.Фурсов, К.Т?рдиев, Ш. Шолтырев,К.Иман??лов, Е. А. Качань т. б. жаумен жан аямай шай?асып, ерлікті? ?лгісін к?рсетті. ?аза?станды?тар жау ?скерлерімен Мурманск, Одесса, Севостополь, Сталинград т?біндегі, Украина, Белоруссия жеріндегі жан?иярлы? ?арсылы?ына ?арамастан немістер со?ысты? бастап?ы кезінде ?лкен басымдылы??а ие болды. Оны? бірнеше себебі бар еді. Біріншіден, басынан ба?айша?ына дейін ?арулан?ан, Европаны? к?птеген елдерін ба?ындыр?ан жау ?скеріні? со?ыс ж?ргізу т?жірибесі мол болды.Екіншіден, т?т?иылдан жасал?ан шабуыл?а Ке?ес ?скерлері ?зір емес еді.?шіншіден, Ке?ес ?скерін ?айта ??ру, ?аруландыру тиісті д?режеде болмады. Т?ртіншіден, 1939-1940 жылдарда?ы ?ызыл Армияны тазалау кезінде ?скерді? к?птеген ?олбасшылары, жо?ары, орта буында?ы офицерлері ?сталып атылып кетті.Осыны? б?рі ?ызыл Армия б?лімдеріні? со?ысты? бастап?ы кезінде ?лкен с?тсіздікке ?шырап, мы?да?ан жауынгерлерден айырылуына со?тырды. ?аза?станды? жауынгерлер Украинаны, Белоруссияны, Балты? бойын, Молдовияны азат етуге ?атысты. Мы?да?ан ?аза? жігіттері Ке?ес ?скеріні? ??рамында Шы?ыс Европа халы?тарын Гитлерді? тепкісінен азат етуіне ат салысты. ?р?айсысы 200-ден астам жауынгерлік ?шу сапарын жасап, бірнеше ж?з фашистерді жо? ?ыл?ан шабуылшы ?ш?ыштар: Тал?ат Бигельдиновке, Леонид Беда?а ж?не Павлов?а, со?дай-а? 37 ?ша?ты ж?не топтасып ж?ргізілген ?рыстарда жауды? та?ы 6 ?ша?ын атып т?сірген Сергей Луганскийге екі м?рте Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ы берілді.Ке?естік Шы?ыс ?йелдері арасынан бірінші болып Ленин орденімен ж?не Алтын ж?лдыз медалімен марапаттал?андар-?аза? ?ыздары: пулеметші М?ншукМаметова мен 54-ат?ыштар бригадасыны? Мергені ?лия Молда??лова болды. 1945 жылды? ?ыс?ы операцияларда ке?ес ?скерлері жауды? «Солт?стік», «Орталы?», «Висла», «О?т?стік» армиларыны? ірі топтарын тал?андады. ?ызыл Армия Польшаны азат етуді ая?тап, Венгрияны ж?не Чехословакияны? ед?уір б?лігін азат етті, Венаны алып, Шы?ыс Пруссия?а кірді, Одер ж?не Нейсе ?зендеріне шы?ып, Померания?а, Брандербург пен Силезия?а тере?деп енді.1945 жыл?ы с?уірді? 16-ында Берлин операциясы басталды.Батыл ?имылдар жасап, Ке?ес ?скерлері мамырды? 2-інде Германияны? астанасы Берлинді толы? ба?ылауына алды. Берлин операциясы барысында Ке?ес жауынгерлері ерж?ректілік, ерлік ж?не жо?ары шеберлік к?рсетті. Ке?ес Ода?ыны? батыры, ?аза?стан республикасыны? ?ор?аныс министрі Са?адат Н?рма?амбетов те Берлин ?шін ?рыстар?а ?з жауынгерлерін бастап кірді. Берлинге шабуыл жасау?а жерлестеріміз Есжанов,И.Я.Сянов, Х.?айдаусов, З. Т?рарбеков, Х. К?беков, Т. Бигелдинов, А.Еремеев, Н.Шелихов ж?не т.б. к?птеген адамдар ?атысты. Жас офицер Р.?ан?арбаев ?зіні? досы Г.Булатов пен бірге рейстаг терезелеріні? біріне ал?аш?ыларыны? бірі болып ал?ызыл Же?іс туын желбіретті, ал Орал ??іріні? жас офицерлері ?.Меденов пен Р.?араманов Берлин ратушасыны? т?бесіне тікті. ?аза?станды?тар партизанды? ?оз?ылыс?а белсене ?атысты. Партизан ?оз?алысына ?атыс?ан да??ты ?аза? жігіттері: ?.Ахмедьяров, ?.Омаров, В.Шарудов, ?.?айсенов, ?.Ш?ріпов, ?.Жангелдин, Ж.Саин, Н.К?шекпаев т.б. есімдері б?гінде зор ??рметке ие болды.-1945 жылы 2 мамырда Берлин ?аласы алынды.1945 жыл?ы 8 мамыр-фашистік Германияны? тізе б?ккендігі туралы шарт?а ?ол ?ойылды.-1945 жыл?ы 9 мамыр-?ызыл Армия же?іске жетіп, ?лы Отан со?ыс ая?талды.?лы Отан со?ысында?ы ерліктері ?шін Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ын ал?андар:
1.Барлы?ы-11600 адам
2.?аза?станды?тар-497, оны? ішінде ?аза?тар-97
3.?аза? ?ыздары-2.
Екі м?ртебе Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ын ал?андар: Тал?ат Бигелдинов, Леонид Беда, Иван Павлов, Сергей Луганский. ?ш м?ртебе Ке?ес Ода?ыны? Батыры ата?ын ал?ан: И.Н.Кожедуб- Шымкентте орналас?ан Чугуев ?скери авиация училищесі т?легі. Солдат ерлігі орденіні? толы? иегері-142 ?аза?станды?. Ке?ес Ода?ыны? орден, медальдарымен марапаттал?ан ?аза?станды?тар-96638. Жалпы екінші д?ниеж?зілік со?ыста?ы же?іс Ке?ес Ода?ына ?ымбат?а т?сті. Елді? 27 млн астам адамдары со?ыста ?аза болды. Оны? 603 мы?ы (400 мы?) ?аза?станды?тар. Тарихи ма?ызы.1) Гитлерлік Германия мен империяліктік Жапонияны же?уде негізгі е?бек сі?ірген Ке?ес хал?ы. 2) Ке?ес хал?ы ?з Отаныны? бастанды?ы мен т?уелсіздігін са?тап ?алды.3) Ке?ес хал?ы ?зіні? ерлік к?ресімен Европаны? халы?тарын фашистік езгіден ??т?арып ?алды.