Ертедегі тас д?уірі - адамны? ж?не оны? шаруашылы?ыны? ?алыптасуыны? бастап?ы уа?ыты. Палеолит д?уірінде адамдарды? ?о?амды? ?йымдары ?те к?рделі ж?не ?за? даму жолынан ?тті. Бастап?ы кезе?де жабайы ?йір пайда болды. Ол ерте ашельге с?йкес келеді. Осы кезе?де бірте-бірте жа?а ?леуметтік организмні?, я?ни ал?аш?ы ?ауымны? пайда болуыны? ал?ы шарттары ?алыптаса бастады. Іс ж?зінде ал?аш?ы ?ауымны? жетілген т?рлері тек кейінгі палеолитте ?ана ?алыптасады. Ол, к?птеген зерттеушілерді? пікірінше, прогрессивтік дамуды? ал?аш?ы ай?ын нышандарыны? бірі болып, неандертальды?тарды? ?азіргі адам т?ріне айналу кезе?імен т?спа-т?с келді.
М?дениеті[??деу]
Олдувайлы? м?дениет[??деу]
Олдувайлы? м?дениет - б?л "Homo habilis" деп атал?ан ертедегі адамны? («іскер адам») ?мір с?рген уа?ыты. Олдувайлы? кезе? ?зіні? ?за?ты?ымен (шамамен 2 млн. жыл) палеолитті? бас?а да кезе?дерін б?рін ?ос?аннан да асып т?седі.
Б?л кезде тас б?йымдарды? негізгі б?лігін жа??алар ??ра?ан, ал ??ралдардан сол кезе? м?дениетіне с?йкес чопперлер мен чопингтер бол?ан. А?ылшын тілінде чоппер ж?не чопинг «шабатын ??рал», «балта», «кесу механизмі» дегенді білдіреді. Чоппер - б?л та?ыр тас кесінділерінен (?зен ж?мыр тасы немесе домалак тастар), немесе жуан тасты? жа??асынан жасал?ан, кесетін жа?ы д??ес немесе жазы?, тек бір беті (жа?ы) ?ана ??делген, д?рекілеу келген кескіш сайман. Чоппингте - со?ан ??сас, біра? екі беті де ??делген д?рекі ??рал. Жа??алар деп негізінен тастарды ??дегенде алынатын ?алды? т?рлерін айтады, біра? е?бек ж?не а?шылы? ??ралдары ж?не кесуші тас б?йымдар солардан жасалады деу ?ате болады. Дайын б?йымдарды жасау ?шін тасты ?ашау?а шой бал?а пайдаланылды.
Олдувай д?уірінде адамдар ?лі отты ?олдануды білмеді.
Ашельдік м?дениет[??деу]
Ашельдік м?дениет 3 кезе?ге б?лінеді: ерте, орта ж?не со??ы ашель. Ерте ашельдік т?ра?тарда, олдувайлы? ескерткіштер сия?ты, чопперлер, чопингтер т.б. кездесіп отыр?ан. Біра? б?л жерде жа?а, ?згеше ??рал - ?ол шап?ышы пайда бола баста?ан.
Палеолит жайлы ?дебиеттерде «?ол шап?ыш» терминіні? орнына екі беті де ??делген ??ралды білдіретін «бифас» термині жиі ?олданылып ж?р. Біра? «бифас» термині «?ол шап?ыштан» г?рі ке?ірек ??ым. Олар орта, кейінгі ашельге ж?не мустьеге т?н ж?не сонда кездеседі, сонымен ?атар, шабу?а емес, кесуге, ?ыр?у?а арнал?ан ж?не с??гіні? ?шты?ы есебінде ?олданылды. Одан бас?а осы кездері тас б?йымдарды шабатын ??рал - кливер пайда болады. Шап?ыш сия?ты, ол да екі жа?ынан да ?ашал?ан ??рал?а, я?ни бифас?а жатады. Палеолит туралы ?дебиеттерде кливерлерді кейде к?лдене? ж?зді шап?ыш, кескіш деп те ата?ан.
Дегенмен, ерте ашельді? тас артефактарыны? негізгі б?лігін ?рт?рлі кескіш, ?ыр?ыш, тескіш т.б. ??ралдар бола алатын жа??алар ??рады. Б?л кезе?ні? адамдары а?шылы?пен, терімшілікпен айналысты. Балы? аулау мен те?із моллюскаларын жинаумен де айналысу т?жрибесі жина?талды, енді от та таныс бола бастады. Ерте ашельді? жасы 700-300 мы? жыл.
