Упоминается также Абулай, Аблай, Абилмансур Аблай, Облай и другие вариации имени с приставкой звания в зависимости от описания времени "султан" или "хан".
Настоящее имя — Абильмансур, Абылаем был назван по его боевому кличу «Абылай»(в одном из сражений в единоборстве с именитым джунгарским военачальником Шарышем, которого он победил) в честь деда Абылай хана Каншера, прозванного «Канишер Абылай» («?анішер» в переводе с казахского — «кровопийца») за неодолимую храбрость и ярость в бою.
Абылай в 13 лет потерял отца, убитого во время нашествия хана Джунгарии Цэван Рабдана. Ещё в молодости Абылай был прозван «Сабалак» (Сабала?) (грязный), в бытность когда был пастухом знаменитого бия Толе и пас его скот в ставке Толе бия в Чирчике.
Вы уже знаете о суперспособностях современного учителя?
Тратить минимум сил на подготовку и проведение уроков.
Быстро и объективно проверять знания учащихся.
Сделать изучение нового материала максимально понятным.
Избавить себя от подбора заданий и их проверки после уроков.
Просмотр содержимого документа
«абылай ханны? ?мірі»
Абылай ханның
300 жылдығы
Абылай – Тәуелсіздік үшінкүрескен тұлға
Мақсаты:
Білімділік:Қазақ халқының мақтанышы, Қазақ хандығының тәуелсіздігі мен аумақтық тұтастығын сақтау жолындағы Абылай ханның күрескерлік қасиеттерін ашу арқылы қалыптасқан білімдерін жүйелеу
Дамытушылық:Оқушылардың логикалық ойлау белсенділігін дамыту
Тәрбиелік:Оқушыларды патриоттық сезімге, Отан тарихына дегенқызығушылыққа тәрбиелеу
Хан Абылай атандың,Дүниеден шықпай мініңіз.Алтын тақтың үстінде,Үш жүздің басын құрадың.Жетім менен жесіргеЕшбір жаман қылмадың,Әділетпен жүрдіңіз.Әдепті іске кірдіңіз...Бұқар жырау
“Абылай – аңызға айналған тұлға. Бірақ, біз ата тарихының бар шындығын ашу үшін, сол аңыздан ақиқатты ажыратып алуымыз керек және оны өткеннен сабақ, тарихтан тағылым алу үшін жасауымыз керек...Нұрсұлтан Назарбаев
І тур“Бәйге”
“Бәйге”
Абылай хан кімнің ұрпағы?
Жошының
“Бәйге”
2. Абылайдың шын есімі
Әбілмансұр
“Бәйге”
3. Абылайдың атасы, ол да Абылай қай қаланың билеушісі болды?
Түркістан
“Бәйге”
4. Абылай неше жасында жоңғарларға қарсы соғысқа қатысты?
20 жасында
“Бәйге”
5. Абылайға жақын жүріп, оның керемет қасиеттерін жырлаған ақын?
Тәтіқара
“Бәйге”
6.Қалқаман батырдың баласы, Абылайдың ақылшысы болған жырау
Бұқар
“Бәйге”
7. “Шаңды жорық” оқиғасы болған жыл?
1771 жыл
“Бәйге”
8.Абылайды паналаған жоңғар тағының мұрагері?
Әмірсана
“Бәйге”
9. Абылайханның шөбересі, қазақтың тұңғыш ғалымы
Шоқан
“Бәйге”
10. Абылай заманындағы Орта жүздің биі?
Қазыбек би
“Бәйге”
11. Абылай хан әскерінің қолбасшысы болған қай батыр?
Қабанбай
“Бәйге”
12.Абылай өлтірген Жоңғар қалмақтарының атақты батыры
Шарыш
“Бәйге”
13.Абылай саясатына баға берген атақты орыс тарихшысы, “қазақ тарихының Геродоты”
А.И.Левшин
“Бәйге”
14. Алғаш Абылай бабамызға арналған музей қайда ашылды?
Көкше жерінде, Бурабайда
“Бәйге”
15. Абылай хан атындағы Алматы қаласындағы жоғары оқу орны қалай аталады?Халықаралық қатынастар институты
2 тур
“Жылдар өтті”
Хан
1757 – 1760 ж
1726 /1728/
1718 ж
1711 ж
1761 ж
Абылай
1740 ж
1781 ж
1771 ж
1723 ж
1771 ж
1758 ж
1729 /1730/
1741 – 1742
1765-1779
300 жыл
1778 ж
3 тур
“Абылай заманы –
Батырлар заманы”
Батырлар
40
50
10
30
20
Шайқастар
20
30
40
50
10
Тарихи дерек
50
10
40
20
30
4 тур
“Көкпар”
4 тур “Көкпар
Абылай хан билік еткен жылдар:
а) 1711 – 1771 ж
ә) 1771 – 1781 ж
б) 1771 – 1778 ж
4 тур “Көкпар
2. Бала Сабалақ кімнің түйесін
баққан?
а) Майқы бидің
ә) Бөлтірік шешеннің
б) Төле бидің
4 тур “Көкпар
3. Абылайдың шын аты:
а) Әбілфайыз
ә) Абдаллах
б) Әбілмансұр
4 тур “Көкпар
4. Абылай хан қайраткер болуымен қатар өнерге бейімі бар күйші болған. Төмендегі күйлердің қайсысы Абылай ханның күйі:
а) “Ақ толқын”, “Қайран елім”
ә) “Кісен ашқан”, “Қайран шешем”
б) “Қосалқа”, “Заман”
в) “Сарыарқа”, “Көңілашар”
4 тур “Көкпар
5. Абылай ханға Бөгенбай батырдың өлімін естірткен қай жырау?
а) Тәтіқара жырау, Мұрын жырау
ә) Шалкиіз жырау, Доспамбет жырау
б) Бұқар жырау, Үмбетей жырау
4 тур “Көкпар
6. Абылай қай ханның ұрпағы:
а) Жошы ханның
ә) Шағатайдың
б) Үгедейдің
в) Төленің
4 тур “Көкпар
7. Абылай ханның суреті қай атақты жазушының архивінде сақталып, халқына жеткен:
а) Ғабиден Мұстафин
ә) Мұхтар Әуезов
б) Ғабит Мүсірепов
4 тур “Көкпар
8. Абылай хан қай жерде жерленген?
а) Арыстанбаб кесенесінде
ә) Жошы ханның күмбезінде
б) Қожа Ахмет Йасауи кесенесінде
4 тур “Көкпар
9. Абылай ханның артынан қалған ұрпағы:
а) 30 ұл мен 40 қыз
ә) 10 ұл мен 20 қыз
б) 30 ұл мен 30 қыз
в) 20 ұл мен 20 қыз
4 тур “Көкпар
10. Абылай хан қайтыс болғаннан кейінгі оның мұрагері, Орта Жүздің ханы:
а) Қасым
ә) Нұралы
б) Уәли
в) Жәнібек
5 тур
“Тарихи тұлға”
5 тур“Тарихи тұлға”
Ол мемлекет қайраткері, Жоңғар басқыншыларына тойтарыс беруді ұйымдастырушы халқының қамын ойлап, амалы қалмаған соң Ресей бодандығын қабылдауға мәжбүр болған тұлға. Бүгінде Атырау қалқаласында ескерткіш қойылған, Абылайдың замандасы
5 тур“Тарихи тұлға”
Ол мемлекет қайраткері, елінің ұйытқысы, Жоңғарларға қарсы күресті ұйымдастырушы, Патшалы Ресейге де, Циньдік Қытайға да “мен сенің боданыңмын” дей тұрып бас имеген, бүгінде тарихта өз орнын алған, 2000 жылы мыңжылдықтың атақты 10 адамының қатарына кірген тарихи тұлға
Қорытынды
Мұғалімнен тапсырма:
Бес жол өлең құрастыру
Үлгі:
Жасыңда атандың Сабалақ
“Абылайлап” ұрандап.
Жаудың құтын қашырдың
Ел үшін тыным таппадың,
Халқыңның қамын ойладың
Сауболыңыздар!
Абылайхан өмірге келді
Абылай Қытайдың
билігін мойындады
Абылай императрица
Елизавета Петровнадан ағаш
ұстасын және 200-300 пұт астық жіберуді
сұрап отырықшылықты дамытты
Бұланты шайқасы.
Қалмаққырылған
Аягөз
шайқасы
Әбілмәмбет хан мен
сұлтан Абылай
Орынборға келіп Ресей билігін
мойындады
Үш жүз өкілдері
Абылайды
Түркістанда хан етіп
сайлады
Абылай хан
қайтыс болған
жыл
“Шаңды жорық”
оқиғасы
“Ақтабан шұбырынды,
Алқакөл сұлама”
жылдары басталды
Абылай
жоңғар тұтқынында
болды
ІІ Екатерина патшайым
Абылайды Орта жүздің ханы етіп
бекітті
Аңырақай шайқасы
Абылайдың
қырғыздар жеріне
жорығы
Жоңғар хандығының
тарих бетінен жоғалуы
Шапырашты Наурызбай
Абылай ханның ту ұстаушы үш батырының бірі
Абылай ханның аса құрметтеген батыры кім? Ол келмей ұрыс бастамаған
Баян батыр
Еспенбет батыр
Абылай хан қай батырға және не үшін “Адақ” деген құрметті атақ берген?
Жауғаш батыр
Абылай хан ерлігін өте жоғары бағалап, “Жалаңаш жолбарыс” деп атаған батыры кім?
Бөгенбай батыр
1726 жылы Ордабасы жиылысында халықтың алдында жалынды сөз сөйлеген батыр, атақты қолбасшы
Шарыш
Абылай қалмақтарда тұтқында болғанда Қалдан Серен: “Сен менің ұлымды өлтірдің” дегенде, Абылай: “Сенің ұлыңды өлтірген мен емес, халық”, - деп жауап беріпті. Қалдан Сереннің ұлының есімі?
Аңырақай шайқасы
Қазақтың жас батыры Сабалақтың ең алғаш қатысқан шайқасы?
Қабанбай батыр
Бұл батырдың шын есімі Ерасыл. Абылай хан ерекше құрметтеп “Дарабозым” деп атаған?
Қалмаққырылған
Бұланты өзенінің бойында Қарасиыр деген жерде қазақ жасақтары тұңғыш рет ірі жеңіске жетті
Алғадай
Соғысатын жақтар әдетте ұрыс басталар алдында өздерінің батырларын жекпе-жекке шығаратын. Ержүрек сол жас жауынгерді халық қалай атаған?
Шоқан Уәлиханов
Абылай хан тарихын алғаш зерттеуші қазақ ғалымы?
А.Левшин
“Ол жауына күш көрсете білуімен айбатты және мұқтаждығына қарай біресе орыс, біресе қытай патшалығынабағынышты болғанымен, ешкімге тәуелсіз өз әмірін жүргізуші болды” – деп жазған орыс тарихшысы
В.Бартольд
Абылай хан ХVІІІ ғасырдың хандарының ішіндегіең құдіреттісі”деп жазған Шығыс тарихын зерттеуші академик
Кенесары
Қасымұлы
Атам Абылайдың қонысын қайтармайынша, мен қаруымды тастамаймын” деп айтқан кім?
“ Елдің басын біріктіре алмадым, тентегі мен телісі көп болды”, - деген екен
Абылай хан жетпіске келіп, ауру меңдеп дүниеден аттанайын деп жатқанда Бұқар жырауды шақыртып, үш арманын айтыпты:1. Қан мен тер төгілді. Мен төкпесем, дұшпан менің қанымды төгетін болды.2. Халқымды отырықшы қыла алмадым, кент салып үлгермедім.Ал үшінші арманы қандай еді?
