Саба?ты? та?ырыбы: Циклді? ал?ы шарты
Саба?ты? ма?саты:
а) білімдік: О?ушылар?а циклді? ал?ы шарты параметрмен алгоритмдерді программалауды ?йрету
?) дамытушылы?: о?ушыларды? ойлау ?абілетін ж?не логикасын дамыту
б) т?рбиелік: О?ушыларды ?з бетімен ж?мыс істеуге ж?не уа?ытты ?немдеуге т?рбиелеу
Саба?ты? т?рі: аралас саба?
Саба?та ?олданылатын ??рал: компьютер, кітаппен ж?мыс.
Саба?ты? ?ту барысы:
1.?йымдастыру. с?лемдесу. Журнал толтыру. О?ушыларды? саба??а дайынды?ын тексеру, О?ушыларды? назарын саба??а аудару
2. ?й тапсырмасын с?рау.
3. Жа?а саба?
Ал?ы шартты цикл операторы While операторы. While операторы жан жа?ты бас?ару ?йлесімі болып табылады. Алдын ала берілген шартты тексеру ар?ылы циклді ?йымдастыру?а While операторы ?олданылады. While операторын циклді? ?айталану саны белгісіз бол?анда пайдалан?ан ы??айлы. ?айталанушы процесс ?ойыл?ан шартты тексеру ар?ылы ж?зеге асырылады. Я?ни, шарт а?и?ат болса цикл ?айталанылады да, шарт жал?ан болса, циклден шы?у орындалады. While операторы екі б?ліктен т?рады: циклді? та?ырыбынан ж?не циклді? денесінен.
Жалпы жазылуы:
While <шарт> do
<циклді? денесі>;
While <шарт> do
Begin
…
End.
М?нда?ы, ?ызметші с?здеріні? ?аза?ша ма?ынасы: While –“?зір”, do –“орында”. Ал, шарт-логикалы? ?рнек т?рінде жазылады. Берілген шарт?а т?уелді бірнеше рет ?айталанып орындалатын операторды – циклді? денесі деп атаймыз. Орындалу ережесі: Begin ж?не End с?здеріні? арасында жазыл?ан оперпторлар шарт а?и?ат бол?анда орындалады
While операторы алгоритмдік тілдегі “?зір” цикл командасына с?йкес “?зір” цикл командасыны? жазылуы ж?не блок схемасы:
?зір<шарт>
цб
<цикл>
цс
бітті.
Жо?арыда?ы блок схемасы While операторымен ?йымдастырылатын циклді толы? сипаттайды. While операторында, ?рбір ?айталануды? алдында берілген шарт тексеріледі. Шарт а?и?ат болса, цикл денесі орындалады. Егер, шарт орындалмаса, цикл денесі де бірде-бір рет орындалмайда.
Егер, цикл денесі екі немесе екіден де к?п операторлардан т?рса, оларды операторлар жа?шасыны? ішіне жазамыз.
While <шарт> do
begin
<циклді? денесі>;
end;
While операторында программалаушы циклді? ?згеру ?адамын ?зі та?айындап отырады. Егер ?рекет белгісі “/” не те? болмаса немесе екінші сан да 0-гете? болмаса, онда программаны? орындалу процесінде б?л циклді айналып ?теді, я?ни цикл бір рет те орындалмайды. Программаны ж?ктеп, оны? ?алай ж?мыс істейтін F7 пернесін ?олдану ар?ылы тексереміз. Мысалы:
Z=Y3 функциясыны? м?нін есептеу керек, м?нда?ы Y=1,2,3,4,5,6,7.Программаны? н?тижесінде Y-ті? м?ні мен с?йкес функцияны? м?ні кесте т?рінде шы?ады. Y-ті? ?згеру ?адамы 1-ге те?.
Program pr1;
Var Z,Y: integer; {берілген айнымалыны сипаттау}
Begin
Z:=1;{Y-ті? бастап?ы м?нін меншіктеу}
While y<=6 do {цикл т?уелді болатын шарт}
Begin
Z:=sqr(Y)*Y; { Y –ті? м?нін Z-ті есептеу}
Writeln ( ‘Y=’,Y,’___ Z=’,Z) ; { Y ж?не Z экран?а шы?ару}
Y :=Y+1 ; { Y –ті? ?згеру ?адамы}
End ;
End.
Н?тижесі:
Y=1 ! Z=1
Y=2 ! Z=8
Y=3 ! Z=27
Y=4 ! Z=64
Y=5 ! Z=125
Y=6 ! Z=196
Y=7 ! Z=343
А ж?не М натурал сандары берілген. Оларды? ?лкен орта? б?лгішін табу керек.
Program pr4;
Var I,M,A,K,D: integer;
Begin
Repeat
Write(‘A=’);
Readln(A);
Write(‘M=’);
Readln(M);
Until (A>0) And (M>0);
If A>M then K:=M else K:=A;
For I:=1 to K do
If (A MOD I=0) And (M MOD I=0) then D:=1;
Writeln (‘A,M сандарыны? е? ?лкен орта? б?лгіші=’,D);
End.
4. Саба?ты ?орытындылау. Рефлексия. Нені ?йрендік?
Берілген мысалдарды компьютерде орындау.
Жатты?у: 1;2.
- ?йге тапсырма 3.7.
- Ба?алау.
