Работа с Интернетом

Internet

Reja

• 1. Internet va uning asosiy tushunchalari
• 2. Internetga ulanish variantlari
• 3. Provayderlar. O’zbekistondagi mavjud provayderlar
• 4. Internet xizmatlari. WWW nima?

1964 - yili 4 tarmoqdan iborat AQSh ning eng nufuzli tekshirish institutlarida joylashgan ARPANET tarmog’i yaratildi. Boshida olimlarning tadqiqot ishlarida foydalanilgan tarmoq, keyinchalik ularning safsata sotishning kompyuterlashgan zanjiriga aylanadi. Ammo shunday tarmoq yaratishning o’zi katta muvaffaqqiyat edi. 70-yillarda tarmoq ancha o’sdi.

Endi tarmoqning tuzilishi unga xoxlagan kompyuterlarni ulash imkoniyatini berdi. Keyinchalik 1974-yilda tarmoqlarni birlashtiruvchi TCP/IP protokoli tuzildi va tarmoqning rivojlanishiga turtki bo’ldi. Chunki tarmoqqa ixtiyoriy kompyuterni ulash imkoniyati paydo bo’ldi. 1983-yilda ARPANET-INTERNET deb atala boshlandi va juda kuchli, bir-biri bilan bog’langan kompyuterlar va tarmoqlar to’plamidan iborat sistemasiga aylandi.

Internet nima?

• Internet - International network – xalqaro tarmoq ma’nosini anglatadi.
• Internet (internet) - minglab lokal va mintaqaviy kompyuter tarmoqlarni birlashtiruvchi axborot tizimi hisoblanadi.

Internet nima?

• Internet - International network – xalqaro tarmoq ma’nosini anglatadi.
• Internet (Internet) - bu butun jahon kompyuter tarmoqlari majmuidir, ya’ni yagona standart asosida faoliyat ko’rsatuvchi jahon global kompyuter tarmog’idir.

Internet nima?

• Barcha davlatlarni va kontinentlarni birlashtiruvchi hamda yer sharining ixtiyoriy nuqtasidagi axborot resurslariga murojaat qilish imkoniyatini beruvchi umumplanetar tarmoq.

INTERNET

Internetning asosiy tushunchalari

• Web sayt – biror bir sohaga, faoliyatga, voqea va hodisaga bag’ishlangan ma’lumotlarni o’zida jamlagan Internet sahifalar majmui.

• Portal – Internet tizimidan izlash imkoniyati orqali ixtiyoriy ma’lumotlarni olish imkoni yaratilgan dasturiy maxsulot tushuniladi.
• Portaldagi servis imkoniyatlar: Elektron pochta, forum, chat, elektron aloqa, elektron konferensiya va shu kabilar.

• Elektron pochta – Internet tarmog’i orqali tezkor ma’lumotlar va xabarlar almashish tizimi
• Internet manzil (URL-Uniform Recourse Locator) – Internet tarmog’ida joylashtirilgan axborot resurslarining murojaat manzillari.

• Internet provayder – Internet tarmog’i xizmatlaridan foydalanishni ta’minlab beruvchi yuridik shaxs.
• Proxy – lokal tarmoqqa ulangan kompyuterlarni bitta aloqa kanali orqali Internet xizmatidan foydalanishni tashkil etish xizmati

• Web server – veb sahifalarni joylashtirish, boshqarish va ulardan foydalanishni tashkil etish hamda foydalanuvchilar so’rovlariga ishlov berish xizmati
• Trafik – Internet aloqa kanallari orqali uzatiladigan ma’lumotlar oqimining hajmi

Marshrutlashtiruvchi(Router)- yoki router tarmoq topologiyasi haqidagi ma’lumot va berilgan qoidalar asosida paketlarni tarmoq segmentlari orasida uzatish haqida qaror qabul qiluvchi qurilma.

• Maxsus tarmoq kompyuteri bo’lib, kamida 2 ta tarmoq interfeysiga ega va turli xil tarmoq segmentlari o’rtasida administrator tomonidan berilgan maxsus qoidalar va tarmoq topologiyasi haqidagi axborotlar asosida ma’lumotlar paketini yubora oladi.

• Shlyuz (Gateway) –tugun(узловой) kompyuter. Bu bir tarmog’idan boshqa tarmoqning resusrlariga murojaat qilish imkonini beradi va yuboriladigan ma’lumotlarni mosligini ta’minlaydi. Masalan, pochta xabarlari.

INTERNET BILAN BOG’LANISH

Internetga ulanish variantlari

Internetga ulanish variantlari

DIAL-UP modemli ulanish

INTERNET BILAN BOG’LANISH

ADSL ulanish

SUN’IY YO’LDOSH ORQALI

INTERNETGA ULANISH

Seansli

Doimiy

Seansli ulanish

• Mazkur ulanish turida foydalanuvchi Internetga doimiy emas, qisqa muddatga telefon tarmog'i orqali ulanadi. To'lov esa Internetda qancha muddat bo'lishga qarab, ya'ni soatbay amalga oshiriladi.

Doimiy ulanish

• Bunda kompyuter Internetga doimiy va tezkor kanal orqali ulangan bo'lib, yuborilayotgan va qabul qilinayotgan ma'lumotlar raqamli tartibda bo'ladi. To'lov esa faqat «trafik» — qabul qilingan ma'lumotlar hajmi uchun amalga oshiriladi.

Provayderlarning tarif rejalari

• Chegaralanmagan limit (Безлимит)
• Vaqt bo’yicha (За время)
• Trafik bo’yicha (По трафику)
• Paketli (Пакетный)

Internet provayderlar mijozlarga quyidagi xizmatlarini taqdim etadi

Internet resurslaridan foydalanish;

Elektron pochta xizmati;

Shaxsiy veb-saytlarni Internetga joylashtirish;

Internet orqali konferensiyalar tashkil etish;

Internet qidiruv tizimlaridan foydalanish.

O'zbekistonda Internet tarmog'iga ulanishni ta'minlovchi xalqaro kanallar o'tkazuvchanlik qobiliyatining rivojlanish bosqichlari

2009-yil

2008-yil

2002

820 Mb/s

8,5 Mb/s

511Mb/s

2010-aprel

2010-noyabr 1,9 Gb/s

2011-yanvar

1,3 Gb/s

2,5 Gb/s

• Bugungi kunda O’zbekistonda internetdan foydalanuvchilar soni 9,1 mln tashkil etadi.
• 2012 yil aprel oyining hisobotiga ko’ra 14 ming UZ domenlar nomi ro’yxatdan o’tgan.

INTERNET XIZMATLARI

• WWW Internet resurslarini tashkil etish E-mail Elektron pochta xizmat
• WWW Internet resurslarini tashkil etish
• E-mail Elektron pochta xizmat

• FTP fayllarni almashish protokoli IPTV Internet tarmog’i orqali raqamli televideniya IP telefoniya Internet tarmog’i orqali telefon so’zlashuvlar
• FTP fayllarni almashish protokoli
• IPTV Internet tarmog’i orqali raqamli televideniya
• IP telefoniya Internet tarmog’i orqali telefon so’zlashuvlar

• Web hosting Shaxsiy veb saytlarni Internetga joylashtirish Searching Internet qidiruv tizimlaridan foydalanish Internet conference Internet orqali video muloqot
• Web hosting Shaxsiy veb saytlarni Internetga joylashtirish
• Searching Internet qidiruv tizimlaridan foydalanish
• Internet conference Internet orqali video muloqot

WWW nima?

• WWW – World Wide Web – butun dunyo o’rgamchak to’ri hisoblanib, Internet resurslarini tashkil etish va undan foydalanishni ta’minlab beradi.

WWW nima?

• World Wide Web – elektron silkalar bilan bog’langan global gipermatnli hujjatlar sistemasi hisoblanadi.

• WWW - Ma’lumot saqlovchi kompyuterlarning geografik joylashuvidan qat’iy nazar, gipersilka yordamida bir hujjatdan keyingi hujjatga o’tish imkoniyatini beradi.

WWW 3 ta standartga asoslanadi

WWW

URL

HTML

HTTP

URL (Uniform Recourse Locator)

Унифицированный указатель ресурса. Internet tarmog’ida joylashtirilgan axborot resurslarining murojaat manzillari.

  HTTP (Hyper Text Transfer Protocol) 

• Протокол передачи гипертекста.
• Gipermatnni uzatish bayonnomasi. HTTP bayonnomasi server-kompyuter va kliyent-kompyuter o’rtasida ma’lumot uzatish uchun ishlatiladi.

HTML (Hyper Text Mark-Up Language

• Язык разметки гипертекста. Gipermatnli markerlash yoki belgilashlar tili.  

Internet texnologiyaning 3 jihatini aytib o’tish lozim.

• 1. O’zida ma’lumotni saqlovchi “ SERVER”.
• 2. Serverdagi ma’lumotlarni ko’rish imkoniyatini beruvchi “ KLIYENT” .
• 3. Almashinuv “PROTOKOLI” (bayonnoma) ularni ulaydi.

• Matnli, grafika, musiqa va boshqa ko’rishdagi ma’lumotlarni o’zida saqlovchi hujjatlar server-kompyuterida saqlanadi, kliyent-kompyuter yordamida hujjatlar ko’riladi va bir-biriga ma’lumotni HTTP bayonnomasi yordamida yuboradi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!