Операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдері және объектілері

Операциялық жүйені басқарудың негізгі тәсілдері және объектілері

5 сынып

• Операциялық жүйе дегеніміз – есептеу процестері мен компьютерді басқару және пайдаланушы мен аппаратураны байланыстыратын жинақталған программа.

• Дербес компьютерлер үшін операциялық жүйелердің бірнеше әр түрлі жұптары даярланған: Microsoft MS DOS фирмасының операциялық жүйесі Windows (95, 98, ME, NT, 2000, XP, Vista), Linex Apple фирмасының Mac OS операциялық жүйесінің әртүрлі версиялары қолданылады. Серверде көбіне Windows NT/XP және UNIX операциялық жүйелері пайдаланылады.

Файлдық жүйе мен аппараттық құралдарды басқарудағы ОЖ-нің негізгі тәсілдері:

• Диалогтық қоршамдар – қолданушыға ыңғайлы интерфейс қалыптастыратын, қолданушы мен компьютердің арасындағы диалогты жеңілдететін, ОЖ-нің объектілерімен (файлдармен, каталогтармен) программалардың жиынтығы. Сыртқы түріне қарай диалогтық қоршамдар текстік (NC), графикалық (Windows 3.1) болып бөлінеді.
• Драйверлер – қолданбалы программалар мен ОЖ-нің сыртқы құрылғыларының өзара байланысын жасақтайтын программалар. Драйверлер тышқан, пернетақта, принтер және сканер сияқты құрылғылардан келіп түскен ақпаратты өңдеуге жауап береді.
• Утилиттер дегеніміз – ОЖ-нің функционалдық мүмкіндіктерін кеңейтетін және толықтыратын қосымша құралдар.

Қазіргі таңдағы Windows дербес компьютерге арналған ең кең тараған операциялық жүйе. Windows-ты танымал қылған оның артықшылықтары:

• Ыңғайлы және қарапайым графикалық интерфейс (интерфейс – адам мен компьютер арассындағы қарым-қатынас);
• Көптеген программалардың параллель жұмыс жасауы.
• Жаңа құрылғылардың автоматты түрде бапталуы;

Windows-тың тарихы 1985 жылы оның алғашқы версиясы Windows 1.0 шыққаннан басталады. Оның негізгі басқару құралдары – манипулятор “тышқан” және “пернетақта”.

Windows жүктелгенде экранға оның алғашқы беті - Жұмыс үстелі шығады. Жұмыс үстелі - әр түрлі Windows объектілері және басқару элементтері орналасатын жүйелік объект (графикалық орта). Windows объектілері жұмыс үстелінде өздерінің графикалық кескіндері арқылы беріледі, оларды пиктограммалар немесе жарлықтар деп атайды.

Windows объектілері екіге жіктеледі:

Негізгі объектілер – олар программалар, құжаттар, қаптамалар;

Арнайы объектілер – басқару тақтасы, т. б.

• Программа (Windows-та қолданба ұғымы қолданылады) – есеп шығаруға, сондай – ақ берілген мәселені шешуге, құжаттар жасауға арналған объектілер.

• Құжат – қолданбалы программа көмегімен өңделетін объект, Windows жүйесінде құжатта мәтіндік, графикалық, дыбыстық және бейнелік ақпараттар болады.

• Қаптама (каталог) – құжаттарды, программаларды, сол сияқты басқа қаптамаларды сақтайтын контейнер. Жұмыс үстеліндегі негізгі объектілерге Мой компьютер, Корзина, Мои документы т. с. жатады.

Негізгі басқару элементтері

Есептер тақтасы

Бас меню

Терезе

Тышқан арнайы төсем бетімен жылжығанда экран бетінде активті басқару элементі – тышқан көрсеткіші қозғалады. Тышқан нұсқағышы әртүрлі режімде түрін өзгертуі мүмкін.

Тышқанның негізгі басқару тәсілдеріне төмендегі қимылдар жатады:

- тышқан батырмасын бір рет шерту;

- тышқан батырмасын екі рет қатарынан шерту;

- оң жақ батырманы басу;

- тасымалдау (drag and drop - жылжытып әкеліп тастау);

- тышқанды созу (drag) ;