Білгір химик ХХІ

Инт еллектуалды шоу

Мақсаты:

Оқушыларды қазіргі заман талабына сай терең білім алуға ынталандыру. Қазіргі ғылыми білім негізінде дүние жүзінің өркениет құндылықтармен қарулануға ниеттерін қалыптастыру. Оқушылардың жан-жақты білімін дамыту, ойлау, сөйлеу қабілеттерін шыңдау

Сайыс кезеңдері:

• 1 кезең БӘЙГЕ
• 2 кезе ң Білім минуты
• 3 кезең ІЗДЕН,ОЙЛАН,ТАП!
• 4 кезең ЖҰМБАҚ ШЕШУ
• 5 кезең ТЕҢДЕУДІ ТЕҢЕСТІР
• 6 кезең ТҰЛҒАНЫ ТАНЫ
• 7 кезең ЖОРҒА

Бәйге сұрақтары:

• Заттың химиялық бөлінбейтін бөлшегі

Жауабы: атом

2. Физикалық қасиеттері тұрақты заттар

Жауабы: таза заттар

3. Отынның жануы қандай құбылыс

Жауабы: химиялық

4. Химиялық элемент атомының басқа химиялық элемент атомдарының

белгілі санын қосып алу қасиеті

Жауабы: валенттілік

5. Қышқылдар мен сілтілер әсерінен түстерін өзгертетін заттар

Жауабы: индикаторлар

6. Тұз қышқылының тұздары

Жауабы: хлоридтер

7. Қышқылдармен де,сілтілермен де әрекеттесетін гидроксидтер

Жауабы: амфотерлі

8. Атомдардың қосылыстарындағы басқа элемент атомдарынан

өзіне қарай тартып алуы қалай аталады

Жауабы: теріс электрлік

9. Электрон жұбы арқылы байланысқан байланыс

Жауабы: ковалентті

10 . Электрондарды қосып алу үрдісі

Жауабы: тотықсыздану

11. Тұздар мен судың арасындағы алмасу реакциясы

Жауабы: гидролиз

12. Бір ғана химиялық элемент бірнеше жай зат түзе алатын құбылыс

Жауабы: аллотропия

13. Қатты заттардың бетінде газдың немесе еріген заттардың сіңірілуі

Жауабы: адсорбция

14.Ерітінді немесе балқыма электролиттері арқылы тұрақты электр

тоғын жібергенде жүретін тотығу-тотықсыздану реакциясы

Жауабы: электролиз

15. Ең қатты металл

Жауабы: хром

16. Балқу температурасы ең жоғары металл

Жауабы: вольфрам

17. Судың мұз болуы қандай құбылыс

Жауабы:физикалық

18.Көміртектің аллотропиялық түр өзгерістері

Жауабы:алмаз,графит

19.Бірінші рет сутекті таза күйінде кім алған

Жауабы: ағылшын ғалымы Кавендиш

20. Айналадағы орта әрекетінен металдар мен олардың құймаларының

химиялық және электрохимиялық бүлінуі

Жауабы:жемірілу

Кальций және оның қосылыстары

1. Кальцийдің таңбасы,реттік нөмері

Жауабы:( Ar 20Ca40 )

2. Ядро заряды

Жауабы: ( +20 )

3. Протон ,нейтрон сандары

Жауабы:( p+ =+20 n0 = 20 )

4. Табиғатта бос күйінде кездесе ме,әлде қосылыс түрінде ме?

Жауабы: қосылыс түрінде

5. Кальцийді алу әдісі

Жауабы: электролиз

6.Кальцийдің физикалық қасиеті

Жауабы:( күміс түсті ақ металл, ауада тез тотығатындықтан керосин астында сақтайды t балқу = 851 0 C)

7.Сөндірілмеген әк

Жауабы :( CaO)

8. Сөндірілген әк

Жауабы :( Ca (OH) 2 )

9.Әктас,мрамор

Жауабы :( CaCO3)

10. Кальций қосылыстарына сапалық реакция

Жауабы :( жалындары қызыл кірпіш түс беруі бойынша )

Алюминий және оның қосылыстары

1.Химиялық таңбасы

Жауабы: (AI)

2.Атом құрылысы

Жауабы: +13; 2/8/3 )

3. Периодтық жүйедегі орны

Жауабы :( ІІІ период,ІІІтоп )

4. Электрондық формуласы

Жауабы: ( 1S2 2S2 2P6 3S2 3P1)

5. Табиғатта таралуы

Жауабы: 8 пайыз,тек қосылыстүрінде

6.Алыну әдісі

Жауабы : электролиз

7.Физикалық қасиеті

Жауабы : жылтыр,күміс түсті,жылуды,электр тоғын жақсы өткізеді,созылғыш металл

8.Алюминийді бүлінуден сақтайтын қабаты:

Жауабы : тотық қабыршағы

9.Алюминийдің тотығу дәрежесі

Жауабы : +3

10. Алюминий оксиді,гидроксиді қандай қасиет көрсетеді

Жауабы : екідайлы

Тайқазан 7 металдан құйылған,ол қандай металдар?

Темір,мырыш,қалайы

қорғасын,мыс

күміс,алтын

Табиғатта таралуы бойынша 1 орында тұрған элемент

Алюминий

Галогендер деп нені айтамыз?

Хлор,бром,иодфтор

Александр Македонскийдің Үндістанға сапары кезінде оның әскерлері іш ауруымен ауырғанда,офицерлер ауырмаған.Сусыны,тамағы бәрінің де бірдей,бірақ ыдыстары металдан жасалған

Офицерлердің ыдыстары күмістен жасалған,ал күмістің бактерицидтік қасиеті бар

Күнделікті тұрмыста алтыннан жасалған сәндік бұйымдарға қандай зат әсер етеді? Не себепті?

Сынап әсер етеді,өйткені сынап пен алтын амальгама деп аталатын қосылыс түзіп кетеді

Қышқыл жаңбыр дегеніміз не? Оның қандай әсері бар?

Ауадағы NO2 SO2 SO3 газдар жаңбыр жауғанда жерге қышқыл жаңбыр болып түседі

“ түссіз көмір-газ, “сары көмір”-күн энергиясы, “жасыл көмір”-өсімдік отаны, “көк көмір”-теңіз суының энергиясы, “көгілдір көмір”-желдің қозғаушы күші, “қызыл көмір”-жанартудың энергиясы

“ Түссіз көмір”, “Сары көмір, “Жасыл көмір”, “Көк көмір” “Көгілді көмір” деп нені атаймыз?

Халькогендер деп нені айтамыз және халькогендерге қандай металл жатады?

Оттек,күкірт,селен,теллур”

Қай ғалым сыйлық ретінде 1 грамм металл алған?

1921 жылы М.Кюриге радийдің 1 грамы сыйға тартылған

“ Жеті жұрттың тілін біл, (химиялық элементтерге жұмбақ жасырылады,тапқан химиялық элементтің атын қазақша ,орысша,латынша атау керек)

Өзім газбын менімен демаласың

Жоқ болсам ауа жетпей қиналасың

Оттек,кислород,оксигениум

Осы затпен ескі үйді аластайды

Түсіне қарасаң алтынға ұқсайды

Күкірт,серасульфур

Сутек

Водород

гидрогениум

Ең жеңіл элемент саналады

Периодтық жүйе осыдан бастау алады

Өзі ауыр металға жатады

Балалар осы металл құйған

сақамен атады

Қорғасын

свинец

плюмбум

Машина мен трактордың жаны

Қара металлургияның наны

Темір

Железо

феррум

Күміс

Серебро

аргентиум

Аспандағы айды осы элементпен теңестіреді

Салмақты адамды мақтауды да келістіреді

Алюминий

алюминиум

Өзі жылтыр күмістей

Жұмсақтығы тағы бар

Жеңілдігін ескерсең

Пайдаланар жері табылар

Сел-ен

Алғашқы буыным тасқын су

Екіншісі мал құлағындағы белгі

Аз-от

Антониміне “көп” сөзінің тілсіз жауды

тіркесе көз алдында өзгеремін

Қажетті тыңайтқышқа айналып

Бірінші буыным сұрау есімдігі

Екіншісі сан есім .

Қос буынды біріктірсең

газға айналып шыға келемін

Не-он

Мен “Химиялық элемент”

ұғымын химияға алғаш енгізген

ағылшын ғалымымын және

“ химиялық элемент” деп заттың

құрам бөлігі екендігін дәлелдедім

Р.БОИЛЬ

Мен сутектің жай зат

екенін анықтап,оған

“ гидрогениум”деп ат берген

француз ғалымымын

А.ЛАВУАЗЬЕ

Оттекті бос күйінде алып

Оның ауаның құрамдас бөлігі

екендігін дәлелдеген

ағылшын және швед ғалымдарымыз

Дж.Пристли К.Шееле

Бірдей жағдайда әртүрлі газдардың

бірдей көлеміндегі молекулалар саны

бірдей болады деп айтқан ғалыммын

А.АВОГАДРО

Әр ойыншыға 12 сұрақтан қойылады.

1.Дәрігерлер беретін анттың авторы (Гиппократ)

2.Барлық элементтердің тіршілігіне қажетті өте маңызды биогенді элемент (фосфор)

3.Қарағанды фитохимия институтында алынған қатерлі ісік ауруына қарсы дәрі (арглабин)

4. Қоршаған орта ластануын зерттейтін ғылым (экология)

5.Медицинада емдеумақсатында қолданылатын сәулелік ванна (радон)

6. Дене қызуын төмендететін кең таралған дәрі (аспирин)

7.Жүйкені жайландыратын дәрі-дәрмек құрамына кіретін элемент (бром)

8.Сүйекті қаптайтын элемент (кальций)

9.Натрий гидрокарбонатының тұрмыстық атауы (ас содасы)

10. Қарын сөлінің құрамындағы қышқыл (тұз қышқылы)

11.Терінің қышыма ауруына қарсы май жасалатын химиялық элемент (күкірт)

12.Адам бойының өсуінен әсер ететін химиялық элемент (мырыш)

1.Зат массасының сақталу заңын ашқан ғалым (М.Ломоносов)

2.Бейэлектролиттер дегеніміз не (электр тоғын өткізбейтіндер)

3. Алғашқы көмекке пайдаланатын бейметалл (иод)

4. Металдардың бұзылуы (коррозия)

5.Натрий (сілтілік металл)

6.Ең созылғыш металл (алтын)

7.Қандай металдар керосиннің астында сақталады (сілтілік)

8.Консерві қалбыры қандай металдан жасалады (қалайы)

9. Адам алақанында балқитын металл (цезий)

10. Қанның құрамына кіретін металл (темір)

11. Қандай металды чернышевский “ социализм металы” деп атады (алюминий)

12. Дұрыс пайдалансаң емдейді,ал бұрыс пайдалансаң мүгедек етеді(мышьяк)