«Білгір химик – ХХІ»

Шығыс Қазақстан облысы Тарбағатай ауданы Д. Қонаев атындағы орта мектептің химия пәні мұғалімі Г. Ділданова

Білгір химик – ХХІ

«Білгір химик – ХХІ»

Мектепте бағдарламадан тыс сабақтар, кештер ұйымдастыру арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін одан әрі дамытуға болады. Осындай сабақтардың тәрбиелік мәні де зор.
«Тәуелсіздіктің туы – білімді ұрпақ қолында» дегендей, алдымызда тұрған дені сау, рухы биік, ой - өрісі кең, болашағы айқын жеке тұлғаны ХХІ ғасырдың білгір химигі етіп шығару өз қолымызда.

Көруге бұл сайысқа жиылғандар,
Д. И. Менделеевке құрметпенен сиынғандар.
Қош келдіңіздер, бүгінгідей ғажайыпты
Тамашалау бақыты бұйырғандар!

І бөлім: «Бәйге» (Оқушылар жылдамдығына қарай, қайсысы тез, әрі дұрыс жауап берсе, сол 10 ұпай алады).
Сұрақтар:
1. Қандай қышқылды барлық қышқылдардың анасы дейді? (күкірт қышқылы)
2. Денесінде қышқыл бар жәндік? (құмырсқа)
3. Қандай химиялық элементтің атауы оның табиғаттағы рөліне сәйкес келмейді? ( Азот - грек тілінен аударғанда «өмірді құптамаймын» )
4. Адам ағзасында қандай элементтің жетіспеуінен тісжегі ауруы (кариес) пайда болады? (фтор)
5. Адам бойының өсуіне әсер ететін химиялық элемент? (мырыш)
6. Сүйекті қаптайтын элемент? (кальций)
7. Натрий хлоридінің тұрмыстық атауы? (ас тұзы)
8. Қарын сөлінің құрамындағы қышқыл? (тұз қышқылы)

ІІ бөлім: «Полиглот». «Жеті жұрттың тілін біл».
(Сұраққа жауап беріп, кездесетін элементтерді қазақ, орыс, латын тілінде айту. Дұрыс жауапқа 20 ұпай, жартылай жауапқа 10 ұпай қойылады.)
1. Консерві қалбыры жасалатын металл.
2. Сұйық металл.
3. Теңіз орамжапырағы ламинарияның құрамына кіретін элемент.
4. Электр шамының сымы жасалатын элемент.
5. Иілгіштігі ең жоғары элемент.
6. Киімді ағартуға қандай элемент қолданылады.
7. Ең жеңіл газ.
8. Наполеонның өліміне себепші болған қандай химиялық элемент.

ІІІ бөлім: «Көкпар»
Көп ұпай жинаған 3 оқушы – А тобына, ал аз ұпай жинаған 3 оқушы – Б тобына жиналып, топ болып жауап береді.
Берілген тапсырма:
1. Алкогольдің зияны.
2. Судың пайдасы мен зияны.
Бұл бөлімнен кейін ұпай саны басым 4 оқушы қалады.

IV бөлім: “Қызықты 5 сұрақ». (10 ұпаймен бағаланады)
1. Сөндірілмеген әктің формуласы?
2. Антибиотик дегеніміз не?
3. Алманың кесілген жері неліктен сарғаяды?
4. Қандай суда қоспалар аз?
5. Тұз түзбейтін оксид?

V бөлім: «Тікелей сұрақтар» (Әр дұрыс жауапқа 40 ұпай қосылады).
1. Өздеріңізге белгілі табиғи газ түссіз, иіссіз. Ал тұрмыста қолданылатын газдың иісі бар. Неліктен?
2. А және Б газ күйінде жай заттар әрекеттескенде түзілген В заты – иіссіз, түссіз, дәмсіз сұйықтық. Қыздырғанда, салқындатқанда агрегаттық күйі өзгергенімен, бастапқы молекуласын сақтайды. Тұрмыста, халық шаруашылығында, өндірісте кеңінен қолданылады. А, Б, В затын атап, формуласын құрастырыңыз.
3. Екі ыдыста да көзге көрінбейтін түссіз, иіссіз газ толтырылған.
Бірінші ыдысқа тышқанды жібергенде сергек сезінеді.
Екінші ыдысқа шала жанған шырпыны апарғанда лап етіп жанып кетеді. Ыдыстарға толтырылған қандай газдар?
4. Бірінші буыны «қабылда» деген сөздің мағынасын білдіреді, екінші буыны «шараппен улану» деген мағынаны білдіреді, ал өзім тұзбын. Ойлаңызшы сонда мен кіммін?
Бұл турда 2 оқушы қалады.

VI бөлім: «Жорға» (20 ұпаймен бағаланады)
1 - оқушыға.
1. Ең қатты металл.
2. Қандай элемент қазақ тіліне аударғанда «сасық» деп аталады?
3. Ең жеңіл металл.
4. Иіс газы.
5. Бөлінбейтін кішкентай бөлшек.
6. Қандай көк қағазды лезде қызартуға болады?
7. Қандай су ем үшін пайдаланылады?
8. Крахмалды қандай затпен бояуға болады?
9. Қар мен жаңбыр сулары неге дәмсіз?
10. Сутектен кейінгі ең жеңіл газ?.
11. Барлық жер қыртысында ең көп таралған элемент?
12. Ең ауыр металл?.

2 - оқушыға.
1. Қанның құрамына кіретін металл.
2. Ас содасының формуласы.
3. Адам тыныс алатын газ.
4. Бейметалдардың жалпы саны.
5. Жұмыртқаны отсыз, электр қуатынсыз пісіруге болады ма?
6. Тоқты ең жақсы өткізетін металл.
7. Ең иілгіштігі жоғары металл.
8. Фермент деген не?
9. Бірінші бөлігім «алда кел» деген бұйрық рай, екінші бөлігім сан есім, шипалы газ деп те есептеледі. Мен кіммін?
10. Көмірдің жануы қай құбылысқа жатады?
11. Фтордың салыстырмалы атомдық массасы.
12. Химиялық теңдеуді теңестіру үшін қойылатын сан.

VIІ бөлім: « Шешендік өнер».
(Сөз сөйлеу шеберлігіне негізделген. 50 ұпаймен бағаланады.)
1. Химия ғылымының пайдасы.
2. Химия ғылымының зияны.

Жоғары ұпай жинаған оқушы тиісінше марапатталып, келесі интеллектуалдық ойынға дейін өз дәрежесін сақтауға тырысады. Бұл басқа да оқушылардың ынта – жігерін оятып, пәннің қызықты өтуіне себебін тигізеді