Натрий және калий қосылыстары

Пәні: Химия

Сыныбы: 10

Сабақ: №41

Күні: 07.02.2017

Сабақтың тақырыбы

Натрий және калий қосылыстары

Сілтеме

Н.Н.Нұрахметов, Қ.Б. Бекішев, Н.А.Заграничная, Г.В. Абрамова 10-сынып оқулығы

Интернет материалдары

Жалпы мақсаты

Периодтық жүйенің заңдылықтарынан, атом құрылысы мен металдың жалпы қасиеттері және s-элементтер туралы білімдеріне сүйене отырып, оқушыларды натрий және калий қосылыстарына тән қасиеттерімен таныстыру.

Міндеттері

Білімділік: оқушыларды натрий мен калий қосылыстарының қолданылуымен, қасиеттерімен, олардың табиғаттағы және адам өміріндегі маңызымен таныстыру арқылы білім мен дағдысын бір жүйеге келтіру.

Дамытушылық: сілтілік металдардың қосылыстары туралы білімдерін кеңейтіп, интерактивті әдіс-тәсілдер арқылы оқушылардың өзара белсенділігін, ой-өрісін, зейінін дамыту.

Тәрбиелік: оқушылардың ойлау қабілеттерін жетілдіру, есте сақтау қасиеттерін дамыту, жеке жұмыс істеуге тәрбиелеу. Білімін қолма қол көрсете алу қасиеттерін ашу.

Күтілетін нәтиже

1. Оқушылар жаңа тақырып бойынша өз ойларын ортаға салады, жаңа міліметтер қоса алады. Өзін бағалаумен бірге топтық жұмыс барысында басқаларды да әділ бағалай алады.

2. Жаңа тақырыптық жұптық және топтық жұмыстар арқылы меңгереді, теориялық білімдерін практикамен ұштастыра алады.

3. Сабақта қорытынды жасап үйренеді. Критерий арқылы бағалай алады.

Негізгі дерек көздер

Оқулық, постер, маркер, стикер, периодтық жүйе, таратпа материалдар, бағалау бетшелері.

Әдіс-тәсілдер

Диалогтық оқыту, сыни тұрғыдан ойлау, бағалау, жеке жұмыс, топтық жұмыс.

Сабақ барысы

Мұғалім іс-әрекеті

Оқушы іс-әрекеті

І. Ұйымдастыру. Оқушыларды топқа бөлу, жағымды психологиялық ахуал орнату, топ ережесін айтқызу (1-2 минут)

Оқушылар түстер арқылы 2 топқа топтасады, топ ережесін құрады, топта рөлдерге бөлінеді.

ІІ. Үй тапсырмасы. Қызығушылықты ояту.

Химиялық диктант:

1- топ

1.Натрийді ....1807...жылы .....Г.Дэви....ашты.

2.Натрий қосылыстарда ....+1.....тотығу дәрежелерін көрсетеді.

3.Натрий ядросында...11...протон,...12....нейтрон болады.

4.Натрийдің жер қыртысындағы массалық үлесі...2,64%...%

5.Натрий ... минералдар, тұздар құрамында .... кездеседі.

6.Натрийдің тәуліктік мөлшері....5-10г....

2-топ

1. Калий... 1807 ... жылы... Г.Деви....ашқан.

2. Калий қосылыстарда ....+1.....тотығу дәрежелерін көрсетеді.

3. Калий ядросында...19...протон,...20....нейтрон болады.

4.   Түсі ....күмістей ақ..., ....жеңіл..., ..оңай балқитын... металл. 

5. Тығыздығы ...0,862 г/см³.....

6. Калий қосылыстары .. тыңайтқыш ретінде  сіріңке,  оқ-дәрі, ем-дәрі жасау, сабын өндіру, т.б..... үшін пайдаланылады.

ІІІ. Ой шақыру: «Қыз ауыр ма , тұз ауыр ма?» деген мақалдың шығу тарихына арналған аңыз әңгімені айту. (Мұғалім әңгімеледі). Проблемалық сұрақ қойды. Бұл жерде қандай тұз туралы айтылып тұр.

Су бетінде қалықтап,

қандай металл жүзеді?

Айтшы ойланып денеңде,

Жетпейтін қай тұз еді? (ас тұзы)

А) оқушылар 2 топқа бөлініп отырады.

Ә) тақтадан күн ретін көшіріп алады. Оқушылар сұрақтарға жауап береді. Берілген жауапты дайын жауаптары арқылы тексеріп өзін-өзі бағалайды.

Оқушылар ас тұзы (NaCl) деп жауап береді.

ІV. Мағынаны тану.

1.Тақтаға жаңа сабақтың тақырыбы жазылады.

2.Мәтінмен танысу тапсырылады.

Сілтілік металдар сутекпен әрекеттескенде гидридтер түзеді. КН және NaH – қатты кристалдық заттар, күшті тотықсыздандырғыштар. Олар сумен сутекті бөліп, металдар сияқты әрекеттеседі.

Калий мен натрий ауада жанғанда, кәдімгі оксидтерге қарағанда құрамында оттек көбірек қосылыстар түзеді.

Ал кәдімгі оксидтерді пероксидтерді сәйкес металдармен балқыту арқылы синтездейді (150⁰С): Na₂O₂ + 2Na=2Na₂O

Сілтілік металдардың оксиді – күшті негіздік қасиет көрсететін ақ түсті зат.

Гидроксидтері – типтік күшті негіздер. Бұлар ауада балқи бастайтын, ылғал тартқыш ақ түсті кристалдық заттар. Олар суда жақсы ериді, толығымен диссоциацияланады. Негіздердің барлық қасиеттерін көрсетеді. Өнеркәсіпте натрийжәне калий гидроксидтерін NaCl және KCl ерітінділерін электролиздеп алады. Бұл кезде бір мезгілде хлор және сутек бөлінеді.

Натрий мен калийдің тұздары- түссіз, суда еритін заттар, олар көбінесе техникада және тұрмыста қолданылады.

KClO3 - калий хлораты, техникалық атауы бертолле тұзы химия өнеркәсібінде күшті тотықтырғыш ретінде қолданылады.

Оқушылар тақырып пен жаңа ұғымдарды жазып алады. Оқушылар мәтінмен таныса отырып жеке жұмыс жасайды. Топ ішінде талқылайды, баяндамашы қорғайды.

Әр топ бірін-бірі бағалайды.

V. Сыныппен жұмыс:

Жарнамаға үзіліс: Екі топқа натрий және калий қосылыстары беріледі. Олардың міндеті осы затты сипаттап, жарнама жасау.

№1 есеп. Массасы 7 г натрий судың артық мөлшерімен әрекеттескенде түзілген сілтінің массасын есепте.

Берілгені:

m(Na)=7г 2Na + 2HOH=2NaOH + H₂

Табу керек:

m(NaOH)-? (Na)=7 г / 23г/моль=0.3 моль

(Na)=0,3моль

m(NaОН)=0,3моль*40г/моль =12г

Жауабы: m(NaОН)=12г

№2 есеп. 15,5 г калий гидроксидін 134,5 г суда еріткенде, түзілетін ерітіндінің массалық үлесі қанша?

Берілгені:

m(КОН)=15,5г

m(НОН)=134,5г

Табу керек: m(ер-ді)= m(ер.зат) + m(ер-ш)=

=15,5 г + 134,5 г =150г

(КOH)-? (КOH)=15,5г/150г = 0.1=10%

Жауабы:(КOH)=10%

VI. Бекіту.

Берілген қосылыстарды атап, оған жарнама жасайды.

Есептерді шығарып, топтар бірін-бірі бағалайды.

Көрсетілген кестені толтырып, бағалау жүргізеді.

Рефлексия «Алған әсерің қандай?»

Сабақтан алған әсерін стикер арқылы көрсетеді.

Сабақты қорыту, бағаларды хабарлау.

Сабақты қорытындылай отырып, топтар бір-біріне жалпы баға қояды.